Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Шинэ ондоо сайн сайхан бүхнээр дүүрэн байх болтугай

Мөнгөн үдэш зурган илэрцүүдАмьдрал баян хэмээн бид ярих дуртай. Гэсэн ч муу муухай
бүхэн дэргэд бугшиж байна гэж өглөөний ургах нарнаас үдшийн бүрий тасрах хүртэл
ярилцах болсоор удлаа, бид. Дэргэдээ байгаа сайн сайхан зүйлсээс сэтгэл ханамж
авч, гэрэл гэгээт үгсийг ч бие биедээ хэлэхээс харамлах болов. Бид материаллаг
зүйлсийг дэндүү их хүсдэг болсноор хүний нүдэнд өртөж, гарт баригддаггүй тэр
сайн сайхан зүйлсээсээ алхам алхмаар холдсоор байна.

Сайхан машин, том хаус гоё л доо. Гэхдээ сэтгэлийн угт дэнлүү мэт гэрэлтэн байдаг хайр, нам
гүм байдал, халуун дулаан үгс, хөгжим, яруу найраг гээд гарт баригддаггүй маш
олон зүйлс хүний сэтгэлийг Шинэ ондоо сайн сайхан бүхнээр дүүрэн байх болтугай
хөгжимддөг. Бидний амьдарч буй энэ нийгэмд хүлцэн тэвчихийн аргагүй зүйлс олон
тохиолддог. Үүнтэй маргах аргагүй. Шазуур зуун, дургүйцэл бухимдлаа илэрхийлж,
өөрсдийгөө нервтүүлдэг байдлаасаа салах юмсан гэдэг хүсэл хүн бүрт байдаг ч
эрэл мухарддаг.

шинэ жил зурган илэрцүүдЯмарч хоосон хүн дэргэдэх хүнээ хязгааргүй баяр
жаргалаар дүүргэх боломж нь хайр юм. Бүх цаг үеийн түүхэнд хамгийн үнэ цэнэтэй
байсаар ирсэн сэдэв. Тиймээс дэргэдэх хүндээ хайртай гэдгээ баярлаж талархаж
байгаагаа харамгүй хэлж баймаар байна. Бид үүнийг хамгийн сайн мэддэг ч хамгийн
ихээр биесээсээ харамладаг зүйлсийн нэг. Автобусанд, таксинд, хотын гудмаар
алхаж явахдаа ч хэн нэгэнд сайхан үг хэлээд үз. Хэн ч таныг тэнэг, мангар гэж
дуудахгүй л байх. Мөн нам гүм орчинд хэдхэн хором саатахад сэтгэл оюун өөрөө
өөрийгөө тайвшруулдаг юм. Таныг эрсдэлгүй адал явдалд уриалж буй зүйлд зөвшөөрч
байх хэрэгтэй шүү.

Холбоотой Зураг

Үүнд багтсанаараа том олз олохгүй ч инээд баяр дүүрэн цаг
хугацааг өнгөрүүлж чадна. Инээд баясал гэдэг үнэ цэнтэй зүйл бас л ховор. Атаа
хорсол, үзэн ядалт, урвалт шарвалтыг бид бишгүй харлаа, мэдэрлээ. 2016 он
улиран одож, айсуй 2017 он хаалга тогшин байна. Шинэ ондоо сайн сайхан бүхнээр
дүүрэн байх болтугай.

Өдрийн сонин зурган илэрцүүд


Categories
мэдээ нийгэм

Шинэ жилийн баяраар “Цензургүй яриа”, “Монгол тулгатны зуун эрхэм” хошин нэвтрүүлгүүдийг хаанаас үзэх вэ?

Image may contain: 2 people, people sittingШинэ жилийн баяраар үзэгчдийн хүсэн хүлээдэг хэд , хэдэн нэвтрүүлэг байдаг. Үүний нэг нь “Х-ТҮЦ” продакшны “Өвлийн инээмсэглэл” нэвтрүүлэг юм. Тэгвэл тус нэвтрүүлгийн зарим үзүүлбэрүүд задраад байгаа. Үүнийг нэг нь “Монгол тулгатны зуун эрхэм”- нэвтрүүлгийг дуурайсан нь юм. Энэхүү нэвтрүүлгийг та “Sky media” болон “Univision”-ы сувгаар үзэх боломжтой юм байна. Түүнчлэн UBS телевизийн “Мөнгөн шөнийн инээмсэглэл” нэвтрүүлгээр “Цензургүй яриа” нэвтрүүлгийг дуурайсан үзүүлбэр гарах аж. Ингээд баярын өдрүүдээр гарах телевизүүдийн онцлох хөтөлбөрүүдтэй танилцъя.

Арванхоёрдугаар сарын 31- нд Монголын Үндэсний олон нийтийн телевизээр 11:00 цагт “Урлаг” теле сэтгүүлээс Соёл, урлагийн онцлох арван үйл явдлыг хүргэх бол 12:00 цагт “Яруу тансаг эгшиглэн” сонгодог концерт гаргах юм байна. Мөн 20:00 “Монгол Улсын 2016 оны онцлох үйл явдал”, 21:45 цагт “Сумын ёолк” теле зохиомж гарах юм. Энэхүү теле зохиомжид 1960-аад оны сүүл үеийн сумын ёолкыг хэрхэн тэмдэглэдэг байсан тухай анх удаа ёолк үзэж буй хүүгээр төлөөлүүлэн харуулах гэнэ. Тус зохиомжийн зураг авалт Өвөрхангайн Бүрд суманд хийгджээ. Мөн тус телевизээр 23:05 цагт “Сайн байна уу, шинэ жил?” баярын хөтөлбөр гарна.

Харин нэгдүгээр сарын 1-нд Монголын Үндэсний олон нийтийн телевизээр 09:00 цагт “Замд гаръя” цэнгээнт нэвтрүүлгийг шинэчлэн хүргэх бол 10:00 цагт “Харшийн сүлд модны наадам”-ыг толилуулах юм байна. 18:40 цагт “Миний шинэ жил” нэвтрүүлэг гарна. Харин 19:10 цагт гарах “Зөв зөв” нэвтрүүлгийн анхны дугаарт Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, Зууны манлай дуучин Б.Сарантуяа оролцох юм байна. 21:50 цагт гарах “Гэгээн үдэш” нэвтрүүлгээр Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, ардын жүжигчин Г.Гомбосүрэн гуайн тухай дурсамж хөрөг нэвтрүүлгийг үзэж болох нь ээ. Мөн 23:10 цагт “Зүрхэнд мөнхөрсөн аялгуу” нэвтрүүлгээр Монгол киноны дуунуудыг хүргэх юм байна. UBS телевизээр 22:30 цагт “Улаанбаатарын мөнгөн үдэш” шинэ жилийн цэнгүүнийг Д.Сүхбаатарын талбайгаас шууд дамжуулна. Мөн 23:30 цагт “Аглуу&Бооёо-Найзууд” төсөлтэй хамтран бүтээсэн “Мөнгөн шөнийн инээмсэглэл” нэвтрүүлгийн эхлэл гарах бол үргэлжлэл нь 00:00 цагаас үзэгчдэд хүрэх юм байна. Тус нэвтрүүлгээр үзэгчдэд хамгийн их хүлээлт үүсгээд буй “Цензургүй яриа” нэвтрүүлгийг дуурайсан үзүүлбэр гарах юм байна. Үзэгчдэдээ инээд бэлэглэх энэхүү нэвтрүүлэг нь хоёр цагийн турш үргэлжлэх аж .

Мөн 03:10 цагаас “Улаанбаатарын мөнгөн үдэш” шинэ жилийн цэнгүүн гарах гэнэ. Харин нэгдүгээр сарын 1-нд 10:30 цагт Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хөгжмийн зохиолч Л.Балхжавын “Миний дуунууд- 2016” тоглолт гарах бол 17:30 цагт рок, попын шилдэг хамтлаг, дуучдын оролцсон “Улаанбаатарын үдэш-2016” нэвтрүүлэг үзэгчдэд хүрэхэд бэлэн болжээ. Арванхоёрдугаар сарын 31- нд 25-р суваг телевизээр 17:00 цагт цаатнуудын амьдралыг харуулсан “Тайгад нэг удаа” нэвтрүүлэг гарах аж.

Харин 21:10 цагт “Т&Т” продакшнаас толилуулж буй “Чангаар үнсье” хошин зохиомж гарах бол 00:10 цагт “Цөмөөхэй” балет тус тус гарна. Харин нэгдүгээр сарын 1-нд тус телевиз 16:40 цагаас “Б.Сарантуяа unplugged концерт”-ыг гаргана. Түүнчлэн ТВ9 телевизээр арванхоёрдугаар сарын 31- нд 12:20 цагт “Мөрөөдлийн театр” хошин хөтөлбөр, 13:00 цагт “Хүслийн шинэ жил” нэвтрүүлэг гарах аж. Харин 14:00 цагт “Snow melody” тоглолтоор дэлхийн шилдэг шинэ жилийн дуунууд эгшиглэх бол 18:30 цагт шилдэг дуучдын хамтарсан “Цасан аялгуу” нэвтрүүлэг гарах юм.

Мөн 15:00 цагаас 2016 онд дэлхий дахинд болсон арван онцлох үйл явдлыг толилуулах бол “Миний найз залуу өвлийн өвгөн” хошин шог 02:00 цагт, “Happy new year” №06 тоглолт 03:10 цагт тус тус гарахаар болжээ. Харин “Боловсрол” суваг телевизээр 11:20 цагаас “Х-Түц” продакшны хошин шоу тоглолт, 00:20 цагаас “Харанга” хамтлагийн гитарчин, дуучин, Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Ц.Чулуунбатын “Амьдралын бэлэг” тоглолт гарах юм байна.

О.АРИУН

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Жорж Майклийн дурсгалд зориулж Элтон Жон дууг нь дуулжээ

Алдарт дуучин Элтон Жон дотны анд Жорж Майклдаа зориулан өнгөрсөн долоон хоногт Лас Вегаст хийсэн тоглолтынхоо үеэр түүний “Don’t Let the Sun Go Down On Me” дууг дурсгалыг нь хүндэтгэн дуулсан байна. Тэрээр Майклтай 1985 онд хамтран тоглолт хийж байсан бөгөөд түүнийг нас барсан мэдээг зул сарын баярын өдөр сонсоод чихэндээ ч итгээгүй гэнэ. Тэрээр, “Жорж Майкл бол миний хамгийн эрхэм найз, хамгийн сайхан сэтгэлтэй, гэрэлтсэн авьяас билэгтэй хүн байлаа. Би түүний гэр бүлд болон фенүүдэд нь гүн эмгэнэл илэрхийлж байна” гэжээ.

О.ӨНӨР

Categories
мэдээ нийгэм

Согтууруулах ундаагүй баяр ёслол тэмдэглэхийг уриалж байна

Баяр ёслолын арга хэмжээний үеэр архидан согтуурсны улмаас гэмт хэрэг үйлдэх, гэмт халдлагад өртөх явдал ихээр бүртгэгддэг.

Иймд иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагууд баяр ёслолыг тэмдэглэхдээ архины зөв зохистой хэрэглээг эрхэмлэх, нэгэндээ шаардлага тавих, архи, согтууруулах ундаагүй баяр ёслол тэмдэглэхийг уриалах, шөнө, оройн цагаар анхаарал болгоомжтой явах, бага насны болон өсвөр насны хүүхдүүдэд тавих хараа хяналтыг сайжруулах шаардлагатай.

Categories
гадаад мэдээ

Р.Дутерте АНУ-ын Элчин сайд нарыг “тагнуулчид” гэж тодорхойлов

Р.Дутерте зурган илэрцүүдЕрөнхийлөгч Родриго Дутерте АНУ-ын Элчин сайд нарыг “тагнуулчид” гэж тодорхойллоо. Тус хоёр улс хоорондын харилцаа таагүй байгаа энэ үед тэрбээр ийм мэдэгдэл хийлээ.

Р.Дутерте пүрэв гарагт хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдэд ярилцлага өгсөн байна. Одоогоос яг зургаан сарын өмнө ерөнхийлөгчийн тангараг өргөсөн тэрбээр “АНУ-ын Элчин сайд нарын ихэнх нь тагнуулчид. Тэд гадаад улс орны засгийн газрыг ухаж төнхөх даалгавартай” гэжээ.

АНУ-аас Филипинд суух Элчин сайдын үүрэг гүйцэтгэх хугацаа нь саяхан дуусгавар болсон Филипп Голдбергийг Р.Дутерте энэ долоо хоногийн эхээр “тагнуулч” гээд “түүний зорилго нь намайг түлхэн унагаах байсан” гэсэн юм. Тэрбээр цааш нь хэлэхдээ “гэхдээ тэр намайг түлхэн унагаахыг оролдсон бол би түүний нармайг нээх байсан” гэсэн билээ.

Харин Манила дахь АНУ-ын ЭСЯ түүний мэдэгдэлд үгүйсгэн няцаасан хариу өгсөн юм.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Барак Обамагийн засаг захиргааг Р.Дутерте сүүлийн үед нэг бус удаа шүүмжилж, Америкийн цэргүүдийг Филиппинээс явахыг шаардсан билээ.

Р.Дутерте зургаан сарын өмнө ерөнхийлөгч болсныхоо дараа мансууруулах бодистой тэмцэхийн тулд “цуст дайн”-ыг эхлүүлж, мансууруулах бодис наймаалагчид болон хэрэглэгчдийг буудах зөвшөөрлийг цагдаа нарт олгосныг нь Обамагийн засаг захиргаа шүүмжилж байгаа юм.

Мансууруулах бодистой тэмцэх кампанит ажлыг өрнүүлж эхэлснээс хойш Филиппиний цагдаа нар 6000 гаруй хүнийг шүүхийн шийдвэргүйгээр шууд буудан хөнөөжээ.

Categories
гадаад мэдээ

Өмнөд Америкийн хамгийн том далайн аквариум Рио Де Жанейро хотод нээгджээ

Бразилийн Рио Де Жанейро хотноо Өмнөд Америк тивийн хамгийн том далайн аквариум энэ сарын 9-нд олон нийтэд үүд хаалгаа нээлээ. Бразилийн судлаачдын мэдээлж байгаагаар энэхүү аварга том далайн аквариумд Атлантын далай, Карибын тэнгис, Энэтхэг-Номхон далайгаас авчирсан 350 төрөл зүйлийн 8000 далайн амьтдыг авчирч нутагшуулах юм.

2015 оны эхээр барилгын ажил эхэлсэн бөгөөд уг аварга том аквариум нь нийт 22 мянган хавтгай дөрвөлжин метр талбайг эзлэн оршиж байна. Зоорын давхрыг оролцуулаад нийт 5 давхар сүндэрлэсэн уг барилгын нийт өртөг нь 90 сая америк доллар болсон байна. Барилгын санхүүжилтийг түнш байгууллагууд болон хувийн хэвшлийнхэн бүрдүүлсэн байна.

Энэ сарын 9-нд үүд хаалгаа нээх далайн энэхүү аквариумд нийт 28 танк бүхий 4 сая 500 гаруй мянган литр далайн усаар дүүргэсэн тасалгаа болон далай доогуур хийсэн гарц байх юм. Уг далайн аквариумыг үзэж сонирхохын тулд та 40 доллар төлөх хэрэгтэй болно.

Харин дунд сургуудийн сурагчид үнэгүй үзэх эрхтэй юм байна. Тус далайн аквариум нь Рио Де Жанейро хотноо зохион байгуулагдсан зуны 31 дэх удаагийн олимпийн наадмын үеэр баригдсан цөөн хэдэн дурсгалт газрын нэг юм.

Categories
гадаад мэдээ

Бразилын цагдаа Грекийн Элчин сайдыг хөнөөжээ

Бразилын цагдаа Грекийн Элчин сайдыг хөнөөжээ зурган илэрцүүд

Грек улсаас Бразилд суугаа Элчин сайдыг суугаа орны цагдаагийн офицер хөнөөжээ. Энэ цагдаа хохирогчийн эхнэртэй дотно харилцаатай байсан тухай Бразилын цагдаа нар мэдэгдэв. Элчин сайд Кириакос Амиридис нь энэ долоо хоногийн даваа гарагаас хойш сураггүй байжээ. Түүний цогцос пүрэв гарагт Рио-де-Жанейро хотын захаас шатсан машин дотроос олджээ.

Серхио Гомес Морейра Филхо гэгч цагдаа түүнийг хутгалан хөнөөсөн байна. Энэ хэрэгт холбогдуулан Филхо болон түүний үеэлээс гадна Элчин сайдын бразил эхнэр Франсуаза Амиридисыг саатуулжээ. Филхогийн үеэл болох Эдуардо Мело нь “Элчин сайдыг олоход тус дөхөм болох мэдээлэл өгсөн хүнийг 25 мянган доллароор шагнана” гэж жүжиглэж байсан аж. Гурван сэжигтнийг цагдаагийн газарт байцааж байна.

59 настай Элчин сайд эхнэр болон хадмуудын хамт Зул сарын баярын амралтыг өнгөрүүлэхээр Бразилиа хотоос Нова-Игуасу хот руу аяллаар явсан байна. Элчин сайд 2001 онд Бразилын иргэнтэй гэрлэсэн бөгөөд тэд 10 настай охинтой аж.

40 настай эхнэр Амиридис нөхрөө алга болсон тухай лхагва гарагт цагдаагийн газарт мэдэгдсэн байна. Тэрбээр хэлэхдээ “тэр даваа гарагт түрээсэлж авсан машинтайгаа гарсан” гэжээ.

Пүрэв гарагт Риогийн захаас нэг цогцос бүхий шатсан машин олдсон байна. Энэ шатсан цогцос нь Элчин сайд Амиридсынх мөн болохыг шинжээчид тогтоожээ.

Мөн мөрдөн шинжээчид хэлэхдээ “бид хосуудын байсан байрны буйдан дээрээс цусны толбо олж илрүүлсэн. Элчин сайд Амиридсын амь насыг энэ байранд бүрэлгэсэн гэж бид үзэж байна” гэлээ.

Ноён Амиридис нь 2001-2004 онд Рио-де-Жанейрод консулаар ажиллаж байсан бөгөөд энэ оны эхээр Грекээс Бразилд суух Элчин сайдаар томилогдсон ажээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Баярын ширээнийхээ жимс, жимсгэнийг хэрхэн үзэмжтэй харагдуулах вэ

Image may contain: fruit and food

Шинэ жилийн баяр бол гэр бүл, найз нөхөд, хайртай хүмүүстэйгээ нэг доор цугларч, халуун дотно яриа өрнүүлж, амттай зоог барьдаг хамгийн сайхан уур амьсгалтай баяр юм. Тэгвэл өнөөдөр шинэ оноо угтаж, хуучин оноо үдэх гэж буй энэ цаг мөчид танай гэр бүлийн оройн зоогийн ширээний салат, хачирнууд ямар хэлбэртэй өрөгдсөн байвал гоё харагдах вэ гэдгийг та бодоод үзээрэй.

Image may contain: food and indoor

Он солигдоход хэдхэн цаг үлдээд байна. Тэрхүү мөчийг хүн бүхэн сэтгэл догдлон хүлээж байгаа гэдэгт итгэлтэй байна. Бидний хүсэн хүлээсэн тэр үдэш бүх зүйл төгс байх ёстой. Тэгвэл шинэ жилийн баярын орой гэр бүлийн тань гишүүд эсвэл зочдыг тань гайхшруулах, гоёмсог чимэглэлүүдийг санал болгож байна. Зочид тань таны гоо зүйн өндөр мэдрэмжийг шүтэн бишрэх болно.

Image may contain: fruit and food

Image may contain: plant and food

Image may contain: food

Image may contain: food

Image may contain: flower, plant and food

Image may contain: flower and food

Image may contain: food

Image may contain: food

Image may contain: food

Image may contain: food

Image may contain: food

Image may contain: fruit and food

Image may contain: fruit and food

Image may contain: food

Image may contain: foodО.ӨНӨР

Categories
мэдээ нийгэм

Баяр, амралтын өдрүүдэд эмнэлгүүд хэвийн ажиллаж байна

Өнөөдөр эмнэлгүүд ажиллаж байна зурган илэрцүүд

Баярын үеэр эрүүл мэндийн байгууллагуудын ажиллах цагийн хуваарийг Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын даргын тушаал гаргажээ. Уг тушаалд харьяа эрүүл мэндийн байгууллагын дарга, захирал, ерөнхий эмч нарт дараах үүргийг даалгасан байна.

Тухайлбал,

Шинэ жилийн амралтын өдрүүдэд байгууллага бүр хариуцлагатай жижүүр томилон ажиллуулж, тусламж үйлчилгээний талаарх мэдээллийг Нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын 320981 дугаарын утсанд 07.00-19.00 цагт шуурхай ирүүлэх,

Шинэ жилийн үеэр тусламж үйлчилгээг тасралтгүй үзүүлэх,

Арванхоёрдугаар сарын 29-нөөс нэгдүгээр сарын 2-ны өдөр хүртэл Шүд эрүү нүүрний төв, Дүүргийн эрүүл мэндийн төвийн гэмтэл, мэс засал, дотор, шүдний кабинетууд, Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдийг 10.00-16.00 цаг ажиллуулах

Түргэн тусламжийн төв, дүүргийн хүүхдийн түргэн тусламжийн хэсгүүдийг шаардлагатай үед хүн, хүч нэмэгдүүлэн ажиллахыг тус тус даалгасан аж.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

“Бүжин Даваа хаан” туулийг бүрэн эхээр нь хайллаа

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж үндэсний өв, соёл, уламжлалаа сэргээх талаар анхааран ажиллаж байгаа билээ. Энэ хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын ивээл дор 2015 оноос өвлийн улиралд туулийг бүрэн эхээр нь хайлах зан үйлийг үйлдэж эхэлсэн юм.

Өчигдөр буюу аргын тооллын 12 дугаар сарын 30, билгийн тооллын өвлийн илүү дунд сарын шинийн 1-ний Улаан нохой өдөр Богд хааны ордон музейн “Хаан туульсийн өргөө”-нд ардын язгуур урлагийг өвлөгч Жилкерийн ес дэх удмын туульч Авирмэдийн Балдандорж Их хөлгөн тууль болох “Бүжин Даваа хаан” туулийг бүрэн эхээр нь хайллаа.

Уламжлалт тууль хайлах зан үйлийг нарийн баримтлан туулийн эхэнд “Арван гурван Алтайн магтаал”-ыг бүтэн хайлж туулийн завсарлагаар ардын язгуур урлагийн төрлүүд болох баруун монгол ардын бие биелэгээ, морин хуурын татлага, цуур, ятга хөгжим, хөөмэйн үзүүлбэр бүхий бэсрэг тоглолтуудыг толилуулав.

Туульд гарч буй үйл явдлын тайлбар тайлалыг алдарт эрдэмтэд болох Я.Катуу тайлбарлан хүргэв.

Эртний Монголчууд тууль хайлж өөрсдийн төдийгүй хотол зоны ажил үйлс, хувь заяаныхаа заслыг хийдэг байсан бөгөөд “Буурал халзан морьтой Бүжин Даваа хаан” тууль нь аян замын засал, олз омог, хишиг буяныг хүсдэг.

Богд хааны ордон музейн “Хаан туульсийн өргөө” нь найман ханатай их цагаан өргөө юм. Уламжлалт тууль хайлах зан үйлийн ёс уламжлалыг чанд баримтлан театрчилсан бус харин язгуурлаг шинж байдлыг нь илүүтэй харуулах тал дээр анхаарал хандуулж туулийг тусгайлсан өдөр бүрэн хэмжээгээр монгол гэрт хайлдагаараа илүү онцлогтой.

Тууль төрийн ёсонд төдийгүй гэрийн ёсонд хүндтэй байр эзэлдэг. Тууль хэлүүлэх айл туульчийнд хэдэн өдрийн өмнө очиж, хадаг барин заллага айлтгадаг. Туульчийг залран ирэхэд айл хотлоороо цуглан хэдэн шөнө дамнан тууль сонсдог. Ойрадын туулчид тууль хайлахын өмнө “Алтайн магтаал” хэлж, Алтай дэлхийгээ аргадан байж сая туулиа хайлж эхэлдэг.

Туулийг товшуур, хуур, икэл, хуучир зэрэг хөгжмийн зэмсэгийн аль нэгээр ая хамсран хайлдаг уламжлалтай. Зарим нутагт хөгжмийн зэмсэг хэрэглэлгүйгээр аялгуулан хэлдэг ёс буй. Хэдэн мянган жилийн турш эцэг өвгөдөөс аман байдлаар дамжиж ирсэн дэлхийд хосгүй энэ гайхамшигт соёлыг өвлөн уламжлуулах, сурталчлах, судлах, нууцыг нь тайлах нь өнөө цагийн нийгмийн амьдралд олон талын ашиг тустай зүйл болох билээ.

Тууль хайлах нь зөвхөн зөвхөн гоо сайхны учир холбогдолтой төдийгүй зан үйлийн холбогдолтой юм. Туулийг өвөл хайлдаг. Зуны сар гарч тэнгэр дуугарснаас хойш хайлдаггүй уламжлалтай аж. Ган гачиг, зуд шуурга, өвчин зовлон, гай барцад тохиолдох аваас Алтайгаа магтахад бүх юм сайн сайхан болдог хэмээн эртний туульчид үздэг байжээ.

Монголчууд эртнээс нааш туулийг хүндлэн дээдлэж, дайн тулаан, ан авд мордох, уул ус тахих зэрэг иргэний болоод төрийн ёслолын үед тууль хайлуулж иржээ.

XIX зууны сүүлчээс эхлэн гадаад, дотоодын эрдэмтэд судлаачдийн тэмдэглэн авч судалгааны эргэлтэд оруулсан Монгол туулийн хэдэн арван дурсгал бичгийн хэлбэрээр үлдсэн боловч, XX зууны дунд үеэс эхлэн XXI зууны эхэн гэхэд Монгол туулийн амьд уламжлал тасрах бодитой аюулд тулгараад байгаа юм.

Тууль нь Монгол улсаас яаралтай хамгаалах шаардлагатай Соёлын биет бус өвийн жагсаалтанд 2009 онд бүртгэгдсэн өв юм.

Иймд Монгол туулийгуламжлан өвлүүлэх, сурталчлан таниулах, түгээн дэлгэрүүлэх зорилгоор Богд хааны ордон музейд “Хаан туульсийн өргөө”-г байгуулсан ба жил бүр тогтмол үйл ажиллагааг явуулж эхлээд байна.