Month: May 2016

Жүжигчин Г.Ундармаа “GTL construction” компанийн захирал Ч.Гантулгын хамт

Монгол Улсын соёлын тэргүүний ажилтан, хошин урлагийн жүжигчин Гончигийн Ундармааг цоглог ялдам төрх, хурц дайчин жүжиглэлтээр нь монголчууд андахгүй. Говь-Алтай аймгийн Есөнбулаг суманд төрсөн тэрээр Алтай хотод дунд сургуулиа дүүргэсэн нэгэн. Түүний эцэг Гончиг Баянхонгор аймгийн уугуул. Ээж Туяа нь Говь-Алтай аймгийн “Алтай” чуулгын бүжигчин байсан болохоор Ундармаа урлагт дуртай, оролдлоготой болж өсчээ. Г.Ундармаа 1992 онд СУИС-ийг төгсөөд Эрдэнэт хотын театрт хүүхэлдэйн, инээдмийн, драмын жүжигт гурван жил авьяасаа сорин тоглосон байдаг. Хошин урлагт хөл тавьж “Шинэ үе” продакшны жүжигчин болсноор түүний олноо танигдах алдрын замнал эхэлсэн юм. Ундармаа хайрт аавыгаа бие тааруу Улсын клиникийн I эмнэлэгт эмчлүүлж байхад хүлээлгийн хонгилд хэд хоногийг өнгөрөөсөн нь түүнийг энэрэнгүй үйлсийн эгнээнд элсэхэд хөшүүрэг болсон гэдэг. Чингээд цахим ертөнцөд эмнэлгийн хүлээлгийн хонгилыг тохижуулах хүсэлтээ илэрхийлж, түүний шүтэн бишрэгчид нь дэмжсэнээр сайн үйлсийн төлөөх “Итгэлийн танхим” төрийн бус байгууллагыг байгуулсан түүхтэй.

Нэрт жүжигчний санаачилгаар 2013 оноос өнөөг хүртэл олон үйл ажиллагаа зохион байгуулжээ. Хамгийн эхэнд тэрээр 26 сая төгрөгөөр Улсын клиникийн нэгдүгээр амаржих газрын хүлээлгийн танхимыг засаж тохижуулан, улмаар иж бүрэн камержуулсан Аавуудын өрөөг бий болгож буян үйлдсэн байдаг. Гэрэл гэгээтэй санаачилгадаа урамшсан бүсгүй УНТЭ-ийн Яаралтай түргэн тусламжийн иргэдийн хүлээх танхим, өвчтөний үзлэгийн өрөө, ариун цэврийн хоёр өрөө гэхчилэн нийт 220 метр квадрат талбайг 89 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар засаж тохижуулжээ. Түүний гурав дахь томоохон ажил бол Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Хүүхдийн зөвлөх поликлиникийн хүлээлгийн танхимын 220 метр квадрат талбай буюу хүлээн авах хэсэг, хүүхдийн тоглоомын өрөө зэргийг 89.2 сая төгрөгөөр тохижуулсан явдал юм. Тэрчлэн “Авьяас” хүүхдийн ордны гал тогооны өрөөг ч засаж өгчээ. Гончигийн Ундармаа яадгаа алдсан баян хатагтай биш. Тэр жүжигчний нөр их ажлынхаа хажуугаар “Анун” тавилгын компанид худалдагчаас орлогч захирал болтлоо чармайн ажилласан зүтгэл бий.

Тэрээр Өмнөд Солонгост аавыгаа эмчилгээнд авч явахдаа “Монголынхоо эмнэлгүүдийг яаж хөгжүүлж тохижуулах вэ” гэж тархиа гашилгаж явснаа хуучилж байна. Сайн санааны үзүүрт тос гэгчээр Ундармаагийн эхлүүлсэн санаачилгыг ажил хэрэг болгодог олон үнэнч дэмжигч түүнд байдаг нь энэ орчлонгийн хамгийн том баялаг гэж тэр өнөө бахархаж сууна. Өчигдөр л гэхэд цоглог, цовоо жүжигчин маань Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүл мэндийн төвийн харьяа Баянхошуун дахь салбар амбулаторийн хүүхдийн эмчийн өрөө, вакцин тарих сувилагчийн өрөө, вакцин хадгалах, хувцасны өрөө бүхий 72 метр квадрат хүүхдийн кабинет, 64 метр квадрат хүлээлгийн танхимыг гуч гаруй аж ахуйн нэгж, хувь хүний хандивласан 35 сая төгрөгөөр засварлан тохижуулж хүлээлгэн өглөө. Улс орны эдийн засаг хямралтай, эрүүл мэндийн салбар сайд ч үгүй байгаа үед Ундармаагийн энэ үйлс үнэхээр нүдээ олсон бурханлиг гэгээн үйл юм. Түүнд олон түмнийхээ өмнөөс баяр хүргэхээс өөр аргагүй.

Баянхошууны салбар эмнэлгийн эрхлэгч Гэрэлт-Од “Манай Сонгинохайрхан дүүрэг гурван зуу гаруй мянган хүнтэйгээс манай эмнэлгээр 99 мянган иргэн, 25 мянган хүүхэд үйлчлүүлдэг. Ундармаа маань үнэхээр том хөрөнгө оруулалт хийж буян үйлдлээ” гэж байсан. Гавьяат жүжигчин дуучин Алтанцэцэг найзынхаа санаачилгыг дэмжиж хагас сая төгрөг хандивласан, цаашид найз хорь гаруй бүсгүйчүүдтэйгээ “Итгэлийн танхим”-ын үйл ажиллагаанд оролцоно гэдгээ мэдэгдэж “Олж харахыг хүсвэл сайхан цэцэгс хаа сайгүй ургадаг. Ундармаа маань олон сайхан цэцэг ургуулсан буянт цэцэрлэгч юм байна” гэж урмын үг хайрласан. Ундармаагийн хувьд гэр бүлийнхээ орлогын хорин хувийг төрийн бус байгууллагынхаа үйл ажиллагаанд зарцуулдгаа хэлж байна. Баянхошууны эмнэлгийг тохижуулах болсон шалтгаан нь хүүхдийн эмч Батжаргал жүжигчинд өрөөгөө тохижуулж өгөх хүсэлтийг цахимаар тавьснаас үүдэлтэй гэнэ.

Бэлэн мөнгөний хандиваас гадна сайн санаат хүмүүсийн бэлэглэсэн барилгын материал эмнэлгийн өнгө зүс, тохь тухыг өөд нь татдаг гэдгийг Ундармаа баримт түшин тайлагнасан. Тухайлбал, Ундармаагийн удирддаг “Ю Фильм УБН” найман сая төгрөг, твиттерчид 1.5 сая, соёлын тэргүүний ажилтан Р.Амарбаясгалан 230 мянган төгрөг гэх мэтээр арваад сая төгрөг бэлнээр цугласан бол АНУ-ын Чикаго хотноо аж төрдөг М.Энхцэцэг 54 инчийн хоёр ч зурагт илгээсэн байх жишээтэй. Тохижуулсан эмнэлгийг хүлээлгэж өгөх үеэр Энхцэцэгийн аав Мухаршар, ээж Сэрчмаа нар хүрэлцэн ирж жүжигчний гардуулсан талархлын өргөмжлөлийг гардан авсан.

Ажил үйлчилгээ, бараа материалаар 17 аж ахуйн нэгж байгууллага тусалж дэмжсэнээс Чоймболын Гантулга захиралтай “GTL construction” компани хоёр, гурван ч эмнэлгийг тохижуулах төсөлд нь хамтран оролцож, хүн хүчээ ажиллуулан, тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэнд жүжигчин Ундармаа гүнээ талархаж явдаг аж. Олондоо тустай үйлийг бүтээж яваа нэрт жүжигчин маань Яармагийн эмнэлгийн хүүхдийн тасгийг тохижуулах ажилдаа удахгүй орно гэж итгэл дүүрэн өгүүлж байна. Сайн үйлс нь санасанчлан бүтэх болтугай гэж “Итгэлийн танхим”-ын тэргүүн Г.Ундармаадаа хүсэн ерөөе дөө.

Хаврын хурц нар нэлээд дээр мандаад ойр орчмыг хөхөмдөг манан бүрхэж өргөн талд байгаа юмс цөм зэрэглэн жирвэлзэж байлаа. Цайдам хөндийн зүүн зах нь болсон хэсэг дэрс рүү эхээс гараад хэдхэн хоносон цайвар цагаан янзага дагуулсан шаргачин орж ирлээ. Янзага нь тонгочин тоглож орчин тойронд өөрөөс нь өөр юмгүй мэт бүхнийг мартан явахад нь эх нь тал бүр сэрвэлзэн өчүүхэн чимээг ч сэрэмжлэн чагнаж нүдэнд нь торсон бүхнийг «Юу вэ. Яах гэж байна» гэсэн бололтой нарийвчлан ажиглаж явлаа. Уураг нь дуусаагүй өег сүүндээ гэдэс нь цадсанаас ч юм уу нялх бие нь тоглоомдоо ядарснаас ч юм уу? Аль зуу, зуун жилээр үргэлжилсэн хатуу амьдралын сургаал ч юм уу? Бүү мэд. Юу ч гэсэн дэрсэнд орсны дараа удалгүй янзага нь нуугдан унтав.

Ер нь шаргачин өдрийн цагт нялх янзагаа бут буюу дэрсэнд хяруулж нуугаад өөрөө шинэхэн ургасан ногоо чимхлэн иддэг. Энэ үед ямар нэгэн аюул ирвэл хурдан хөлийн хүчээр дагуулан зугтаж төөрүүлээд эргэж ирэхэд, унтаж хоцорсон үрдээ аюулыг зайлуулсан баярт уулзалтаар цэцэглэсэн амьдралаар амтлагдсан сүүгээ өгдөг. Янзагаа нуусны дараа шаргачин зүг бүр гоо чихээ соотгонуулан дээр дээр үсрэн тоглодог. Энэ үед нь түүнийг бүжигчин хүн харвал уран хөдөлгөөний хуримтлал болсон гоёмсог хөдлөлийг тусган авах нь дамжиггүй билээ. Нөгөө шаргачин цовхрон харайлан дэгдэж хэсэг тоглоод хурц үнэр нь хамар руу цоргисон соёолж байгаа нялх тааныг амтархан идэв. Гэтэл шаргачны хажуугаар гарсан замаар жолоочоос гадна гурван зугаалагч суусан машин тоос манаруулан давхиж ирлээ. Хурдлан яваа машин дотор архины эхүүн үнэр, тамхины гашуун утаатай холилдон ханхалж, жолоочийн ар талд суусан хүнээс бусад нь нэлээд согтсон тул нүд нь чиглэсэн юмгүй гөлөлзөн эргэлзэж толгой нь моторын жигд ажиллагаатай цохилт нийлүүлэх гэсэн юм шиг хаялан ганхаж явлаа. Хэрэв жолоочийн хажууд суугч тамхиа ноцоох хэрэг гараагүй бол шаргачин эх үр хоёр гашуун зовлонд учралгүй өнгөрч болох байсан билээ. Гэтэл тамхиа ноцоолгох гэж жолооч руу эгцлэн харсан нүдний нь үзүүрт талд идэж байгаа ганц шаргачин харагдав.

-Зээр гэж хашгирахад яг хойно нь суугч ухасхийн

-Хаана? гэж хариу хашгираад нойрмог нүдээр тал бүхэн рүүгээ харлаа.

-Янзагатай шаргачин бололтой. Тэгээд өдийд цаазалсан шүү дээ гэж жолоочийн ард суугч хэлэв.

-Зугаалж яваа бидэнд ямар хамаатай юм бэ. Буудаж л байвал барав. За бэлтгээрэй гэж жолооч нь хэлээд машинаа эргүүлж чимээнээс цочин сэрэмжилсэн шаргачны зүг хурдлан давхилаа.

-Хууль биелүүлэхийн тулд гарсан хуулийг харин биелүүлэхгүй бол хариуцлага байдаг шүү дээ гэж жолоочийн ард суугч хэлсэнд

-За энэ чинь хууль хамгаалагч гарав бололтой гэж жолоочийн хажууд суугч хэлээд их хөгжилтэй инээснээ.

-За хөөгөөд гэж хэлэв. Уул талд нь янзага нь унтаж байгаа тул ирж байгаа аюулыг холдуулан зайлуулах гэж шаргачин өргөн цагаан тал руу дэгдэн үсэрч гоо чихээ босгон солбиж цойлон давхив.

Цонхоор нь буунууд шоролзон гарсан машин, зээрийн хойноос байдаг хурдаар довтлон ирлээ. Хурдан хөлдөө гүн итгэсэн шаргачин дүүлж дөрвөн хөл нь газар хүрч байгаа эсэх нь үл мэдэгдэн хурдлав. Гэвч энэ удаа түүний хойноос эцэстээ эцдэг булчин шөрмөстэй амьтан хөөж байгаа биш эцэх цуцахыг үл мэдэх хурдан хөлөг унаж будаан сумаар зэвсэглээд гүйцэгдэхгүй зовоон зугтаж байгаа зээрийг юу болсон ч алах ангийн шунал оргилсон дайсан мөрдөж яваа тул хэдий хүч тавин хурдлавч холдож хоцрохгүй харин улам ойртов.

Буу зогсолтгүй шахам нижигнэж машины дохио чимээ үргэлжлэн дуугарч шаргачны үсрэн цойлох нь ховордон цэлмэг нүд нь бүлтгэнэн манантаж босоо чих нь алгуураар хойшоо бууж байлаа. Машин дотроос «Хар барам чинь оногдохгүй нь. Ёо ёо ямар их донсолдог юм бэ. Толгой хагалчих нь, аль вэ сум аваад аль. Өмнө нь барьж байгаад мулталж орхи. Аа мондиос болж гараа шалбалж орхилоо. Чамайг уу даа» гэх зэрэг дуу сонсогдож байлаа.

Гагцхүү жолоочийн ард хөдлөлгүй суугаад хөмхийгөө зуун салхинд бага зэрэг гандсан нүүрээ барайлган, барьж ядсан заналхийлэл нүдэнд нь туяарсан нэг хүн дуугаралгүй «Толгойгоо цохих, гараа шалбалах чинь юу ч биш. Харин гэмгүй амьтны амьдралаар хууль зөрчиж тоглон эрхлэх чинь л дэндэж байна» гэж сэтгэлдээ дахин дахин шивгэнэн явжээ. Yнэндээ хөөгчдөд энэ явдал богино хугацааны хөгжилтэй тохиол байсан бол шаргачинд хоёр амийн төлөө хийж байгаа ширүүн тэмцэл байжээ. Шаргачин уул руу зугтсан бол өдийд мөрдөгчөөсөө салж, хөшсөн булчингаа амруулаад хярсан үр рүүгээ гэлдрэн явж болохсон билээ. Гэтэл шаргачин хөөх тусам зах хязгаар нь үл мэдэгдэх өргөн талын гүн рүү тэмүүлж байв. Хичнээн километр хөөснийг хэн ч хэмжсэнгүй. Хэд дахин буудсаныг хэн ч тоолсонгүй. Эцэстээ шаргачин хоёр чихээ шилэндээ нааж амаа ангайн богинохон сүүлээ хавчин давлан урсах жигд хөдөлгөөнөө алдаж, өндөгнөн цогих буюу заримдаа бүр шогшдог болов. Будаан сум цайран эхэлж байгаа бөгсийг нь сийчин оноод ухаа ягаан цус хонгыг нь дагаж урсан эхлэв. Гэвч шаргачин сүүлчийнхээ хүчийг дайчлан харайсаар байв. Амьдралдаа хэд хэдэн янзагыг бойжуулан торниулж түмэн бэрхшээл, мянган саадыг давж гарсан энэ шаргачин хөөсөн дайсныг хурдан хөлийнхөө хүчээр зайлуулаад унтсан үрдээ эргэн очиж байсан удаа олонтоо нь эргэлзээгүй. Учир нь зээр ямар ч амьтанд өчүүхэн ч хор хүргэдэггүй боловч, түүний дайсан мундах биш дээ.

-Сум байна уу? гэж хашгирах дуу машин дотроос хэд дахин сонсогдсоноо хэсэг чимээгүй болоод цонхоор арзайн гарсан буунуудаа татаж аваад хөл рүүгээ хаялцгаав.

-За одоо яадаг билээ гэж нөгөө жолоочийн дэргэд суугч хоосон буугаа хажуу тийшээ хаях зуур хэлэв.

-Муу золигийг дайруулж орхиё гэж жолооч хэлээд хурдаа нэмлээ.

Амьд гарч янзагадаа эргэн очоод язарч чинэрсэн дэлэнгээ хөхүүлж учралаар гэрэлтсэн хайраар янзагынхаа годгонон тоглож байгаа жижигхэн сүүлийг үнэрлэх хүсэл их боловч хөшиж зангирсан хөл нь урагшаа хөдлөхгүй болоод бүх бие нь салганан амьсгал нь цээжиндээ багтахгүй оволзон саяхан үзэсгэлэн болон сэрвэлзэж байсан хоёр чих нь дараа болон дэлдэгнээд эцсийн эцэст өөрийн эрхгүй сөгдөн шургачиж хэвтлээ. Машин зогсож хэдэн цаг зугтаж зовоосон зөрүүд муу шаргачин амьдаараа гарч орох болсонд баярласан хоёр инээлдэн гарч ирлээ. Хэрэв сувай шаргачин буюу ооно байсан бол хөшиж нугараад мод болсон хөлөө хүчлэн тэнийлгэж босоод зугтаж чадахгүй байсан биз ээ. Гэвч энэ шаргачин тийм биш болохоор ухасхийн босоод манаран хөхөрч байгаа нүдээ бүлтэгнүүлэн шогшив. Тэд явгалан хөөсөн боловч барьж чадсангүй. Гүйцэгдэхгүй байгаад нь уурлан бухимдаж том том чулуугаар шидсэн боловч оносонгүй. Тэгээд тэд хараал тавин буцаж машиндаа суугаад дахин хөөв. Шаргачин дахин шурган сөгдөн хэвтэв. Машин түүний дээгүүр өнгөрөхдөө өрөөсөн дугуйгаараа дайрлаа. Машин эргэж зогсоход түүнээс анчид гүйцэгддэггүй шаргачинг босох чадалгүй болгосондоо баярлан инээлдэж хөгжил болон гарч ирлээ. Тэрийн хэвтсэн бөгөөд бүх бие нь үхлийн өмнөх чичрэлтээр татганаж байгаа шаргачин эцсийн хүчээ дайчлан янзагаа нуусан зүг рүү амьдралын оч орхин хаяж байгаа нүдээр харлаа.

-Гүйцэгдэхгүй, оногдохгүй байх чинь яав гэж нэг нь хэлээд нөгөө нэг нь шаргачны дэргэд ташаагаа тулж ханхалзан зогсоход шаргачин дахин өндийж янзага нь амгалан сайхан унтаж байгаа зүг рүү дахин харах гэтэл хүнд төмөр манивил толгой руу нь тас хийтэл бууж, эцсийн амьсгал нь тасрав. Жолооч нүд рүү нь манивилын үзүүрээр хатгаж үзсэнээ,

-Талийгаач болжээ гээд өврөөсөө хиам гаргаж зулгаан идлээ.

Шаргачны чинэрсэн дэлэнгийн хоёр хөх нь зугтахын өмнө сэрвэлзэн соотгонож байсан хоёр чих шиг нь босож сэрийгээд түүнээс шахагдан гарч байгаа цагаан шаргал сүү нь элсэрхэг хөрсөнд шингэн орж борлуулан байлаа. Жолоочийн дэргэд суугч хөдлөлгүй хэвтэж байгаа шаргачинг өшиглөн хөрвүүлснээ,

-За явъя. Туранхай хөхүүл шаргачнаар юу хийх юм. Тарган сан бол оноо засааг нь чанаж, өөх үмхэх юмсан. Чамд юм үлдсэн үү гэхэд нь нөгөө нь

-Хагас шил юм үлдсэн гээд ягаан цус шүүрч байгаа шаргачин рүү ажиглан харснаа мөн догь буудаж шүү гээд бардам гэгч нь инээмсэглэв.

Тэгээд тэд машиндаа сууж явахдаа жолоочийн хажууд суугч

-Ярих сонинтой боллоо гэж хэлэхэд,

Хууль зөрчсөн та нартай ярих юм над бүр ч их бий гэж жолоочийн ар талд суугч боджээ.

Машин тоос татуулан хурдалж далд орлоо. Дээр мандсан нарны гэрэл шаргачны дээрээс жигнэн ямар ч анир чимээгүй өргөн тал мэлтийн тэнгэрийн хаяанаас том гэгчийн хар тас алгуур дэвсээр улам тодрон гарч ирлээ.

Төрийн шагналт зохиолч Чадраабалын Лодойдамба

2016 оныг шинжлэх ухаан тэр дундаа анагаахын шинжлэх ухаанд ахиц дэвшил гарсан жил болно гэдгийг гадна, дотнын эрдэмтэн судлаачид хэлж байгаа билээ. Үүний нэг илрэл нь гахайн нойр булчирхайг анх удаа хүнд шилжүүлэн суулгасан явдал юм.

Чихрийн шижин өвчин өнөөдөр хамгийн түгээмэл өвчний нэг болоод буй. Эл өвчнийг 1990-ээд оны эхэн үеэс Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага анхааралдаа авч, олон улсын эрдэмтэд эмчилгээний олон төрлийн аргыг боловсруулж, ашиглаж эхэлжээ. Гэвч чихрийн шижинг бүрэн эдгэрдэггүй өвчин гэдгийг эмч нар хүлээн зөвшөөрдөг. Тэгвэл гахайн нойр булчирхайг хүнд шилжүүлэн суулгаснаар энэ өвчнийг анагаах боломжтой болох юм.

Инсулины эх үүсвэр гэгддэг хүний нойр булчирхай нь гахайныхтай хамгийн адил төстэй байдаг аж. Ийм ч учраас гахайн нойр булчирхайг хүн дээр ашиглах олон клиникийн туршилт ажлыг өмнө нь олон улсын эрдэмтэд явуулж байсан ч ихэнх нь амжилтгүй болж байсан.

Тэгвэл АНУ-ын эрдэмтэд гахайн ургийн нойр булчирхайн эсийг авч хүнд шилжүүлэн суулгах бүрэн боломжтойг баталжээ. Өмнө нь энэ төрлийн туршилтыг хулгана дээр явуулсан нь амжилттай үр дүнд хүрсэн байна.

Залуу гахайг сонгон авч зориудаар хээлтүүлсэн цагаас эхлэн эмнэлгийн цэвэр ариун орчинд, нарийн дэгтэй хяналтад ургийг бойжуулсан байна. Ингэхдээ тухайн ургийн нойр булчирхайн цаашдын хэвийн үйл ажиллагаа, амьдрах чадвар, дархлаа зэргийг маш нарийн хянаж байжээ. Туршилтад 42 хоногтой хээлтэй гахайн ургийн нойр булчирхайн эсийг ашигласан байна. Ургийн нойр булчирхайн цул эсийг чихрийн шижинтэй хулгана дээр шилжүүлэн суулгаж удаан хугацаанд ажиглахад, нааштай үр дүн үзүүлсэн аж.