Н.Алтанхуягийн Засгийн газар өнгөрсөн хавар эдийн засгийг эрчимжүүлэх 100 хоногийн хүрээнд Эдийн засгийн өршөөл буюу ил тод байдлын тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барьсан юм. Харамсалтай нь тэр хавраа баталж чадаагүй. Учир нь популистууд”Авлигачдыг өршөөх гэж байна. Энэ чинь шударга ёс мөн үү” гэж хашгираад гацаачихсан хэрэг. Тухайн үед сайд байсан Х.Тэмүүжин гишүүн “Монголдбайгаа хөрөнгийн тодорхой хэсэг ньдалд байдлаар эргэлддэгээс үүдэж, эдийн засгийн хямрал, хөрөнгө оруулалтын хомсдол бий болж байна.Тийм учраас бид гаднаас хөрөнгө оруулалт татахаас гадна дотооддоо нуугдаж байгаа хөрөнгийг ил гаргаж айдасгүй болгоё. Бүгдээрээ нэг зураас татъя. Тэр зурааснаас өмнөхзүйлүүдэд энэ хуулиуд үйлчлэхгүй. Үүнээс хойш дүрмээрээ тоглоё.Хуулийн шинэчлэлийг ингэж хийе” гэж л ярьж байлаа.
Энэ нь юу гэсэн үг болохыг хүмүүс мэдэж байгаа. Төрийн албан хаагчдад 2006 оноос хойш нууж хаасан мөнгө хөрөнгө байдаг бол хамаагүй ил болго. Тэглээ гээд ял үүрүүлэхгүй. Цалингаасаа гадуур илүү орлого олсон гэж яс хавталзах хэрэггүй. Бүгдийг үнэнээр нь тооч, үүний төлөөшоронд явуулахгүй.Олсон эд баялаг, үл хөдлөх хөрөнгөө өөрийнх гээд хэлчихэж чадахгүй, бусдын нэр дээр бүртгүүлчихээд хулмалзаж яваа бол санаа зоволтгүй. Та нарыг өршөөлөө. Харин Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хууль батлагдсанаас хойш буруу зөрүү аргаар хөрөнгөжиж, хувьдаа эд баялаг завшиж болохгүй. Тэр тохиолдолд хэнд ч өршөөлгүй шүү гэсэн утга юм. Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хуулийн төслийн гол санааердөө энэ.
Дээрээс нь сэхээтэн цөөтэй манайх шиг орон цагаан захтнуудаа барьж шоронд хийгээд байх нь гарзтай учраас энэ хуулийг заавал батлах нь амин шаардлага болчихлоо. Хамгийн сүүлд гэхэдХ.Тэмүүжин гишүүн твиттерээрээ дөрвөн сая ам.доллар өгөлцөж, авалцсан баримтыг дэлгэсэн шуугиан гарсан. Үүнээс болж төрд ажиллаж байгаа нөхдүүдийн авлигын хэмжээ ийм байна гэдэг хэл ам, хараал зүхэл дуусаагүй. Хэрэв ийм баримтуудар араасаа цуваад байвал иргэдийн зүгээс энэ мэт гомдол тасрахгүй гэдэг нь тодорхой. Хүн бүхэн шударга ёс шаардана. Бие биеэ хардаж сэрдэж, гишгэх газаргүй болгоно. Идэж, уусан нөхдүүдийг шоронд хатаа гэнэ.Эцэст нь Монгол Улс цаашаа явахгүй,төр засаг оршин тогтнох аргагүй болно. Ингэж өнгөрснөөс ял асууж өөрсдийгөө зовоох нь хэнд ч ашиггүй. Тэгэхээр өнөөдрөөс өмнөавлига өгсөн, авсан ялгаагүй цөмийг нь өршөөе.Өнөөдрөөрөө амьдарч, урагшаа тэмүүлж, урьдын алдааг давтахгүйн төлөө шинэчлэл хийх хэрэгтэй болжээ.Үүний тулд л Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийг батлах шаардлага тулгараад байна.Төрийн албан хаагчдын хөрөнгө мөнгө завших боломжийгхуулиар хааж өгөөд энэ цагаас эхлэн сонор соргогбайж, авлигад идэгдэхгүй байхыг эрмэлзэх нь монголчуудын ирээдүйн хөгжилдтустай.
Харамсалтай нь Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хуулийн төслийг УИХ намрын чуулган эхэлснээс хойшхэлэлцсэнгүй, Засгийн газар ч солигдчихлоо.Мэдээж хуулийн төслийг батлахад саад ихтэй, популист олонтой учраас хэлэлцэхээсээ халгаадбайж магадгүй юм. Түмэн олонд таалагдах гэсэн түшээдийн зүгээс элдэв хар үг урсгаж, УИХ-ын чуулганы хуралдаан дээр Монголын ард түмнийг авлигачдаас салгах баатрын дүрд хувираад, хэрүүл шуугиан дэгдээхээс эхлээд асуудал их.
Гэхдээ өнөөдрийн улс төрийн нөхцөл байдалнэг давуу тал бий болгочихоод байгааг энд санах хэрэгтэй.Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийн төслийг хамгийн ихээр эсэргүүцэж”Авлигачдыг өршөөх гэлээ” хэмээн орилж байсан Ардын намынхан Засгийн газарт багтаж, эрх мэдэл хуваарилалтад оролцчихлоо.Тэд сайд, даргын суудалд тухалж, эрх баригч болох хүслээ биелүүлэв. УИХ-ын түвшинд ч эрх баригчдын нэг болж, мэдэлдээ байнгын хороонуудыг ч авлаа.Тиймээс Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хуульд хаалт хийх шалтгаан тэдэнд байхгүй болсон.Энэ хуулийн төслийг дэмжих байх гэсэн олны итгэл тэднийг хүлээж байна.Зөвхөн МАН гэлтгүй Шударга ёс эвсэл ч Засгийн газарт багтсан. Үндсэндээ парламентад суудалтай бүх намууд хамтарч Засгийн газар байгууллаа. УИХ-аар хэлэлцэх хуулиудад гацах, саатах шалтгаан үгүйболсныг энэ үйлдлүүд харуулаад байгаа юм. Ийм үед УИХ Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хуулийг батлах хэрэгтэй. Тэр тохиолдолд энэ парламентын, Засгийн газрын нэр хүнд өснө.
Хууль зүйн сайд Д.Дорлигжавын хувьд ч төр, нийгмийн ажилд олон жил зүтгэж, сайн мууг туулж,саар муу нэр зүүж явсан хашир туршлагатай хүн учраас өмнөх сайдынхаа эхлүүлсэн хуулийн шинэчлэлийг үргэлжлүүлэх байх.Хуулийг биелүүлэхдээ үзэмжээр шийдэж ирсэн тогтолцоог өөрчлөхийн тулд хуулиа шинэчлэх байх. Энэ шинэчлэлээ Эдийн засгийн өршөөлийн тухай хуулийг батлуулснаар эхлүүлэх биз ээ.
Үнэндээ энэ хуулийг 2014 ондоо багтаж батлах ёстой гэдэг байр суурийг эдийн засагчдын зүгээс илэрхийлж байлаа. Гэвч 2014 он нэгэнт улиран одож байгаа тул үүнээс өмнө Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хуулийн төслийг батлахгүй нь тодорхой болов. Харин 2015 онд хуулиа баталж,эдийн засгийн өршөөлийн жил болгох хэрэгтэй байна. Ингэснээр Монгол Улсайлаас гуйгаад олдохгүй байгаа их хөрөнгийг дотоодынхоо далд эдийн засгаас босгох боломжтой.Дор хаяж 4-5 тэрбум ам.долларыг дотоодоосоо бүрдүүлэх ирээдүй бий.Тэгж байж Монголын эдийн засгийг сэргээнэ гэдгийг эдийн засагчид хэлж байна.
Я.МӨНГӨНЦЭЦЭГ