ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС……..
Францын импрессионист зураач Клод Монэгийн “Усан сараана цэцэгс” нэртэй цуврал бүтээл дэлхийн урлагийн шилдэг 50 бүтээлд багтдаг юм. Энэ нь 250 цуврал, тосон будгийн бүтээл билээ. Уг бүтээлд Парисаас баруунтаа 30 милльд орших Гиверни дэх нэрт зураачийн хувийн цэцэрлэгт хүрээлэн дэх цэцэгс янз бүрийн байдлаар тусгалаа олсон байдаг. Монэ амьдралынхаа сүүлчийн 30 жилийг энэ эдлэндээ өнгөрөөсөн бөгөөд уран бүтээлийнх нь гол сэдвүүд энэхүү цуврал бүтээлд дүрслэгдэн үлджээ.
Амьдралынхаа сүүлийн үест нэрт зураач катаракт буюу нүдний болор цайх өвчн өөр шаналж байсан ч тэр үедээ алдарт 250 цувралынхаа ихэнхийг зурсан байх юм. Энэ цуврал бүтээл дэлхий даяар, урлагийн музейнуудын ховор нандин үзмэр, нийтийн хүртээл болсоор байна. Энэ цуврал зургуудаас тавиагүй музей тун цөөн гэж болно. Тухайлбал, Парис дахь Мармоттаны музей, Нью-Иорк дахь Метрополитан музей, Чикагогийн урлагийн институт, Сент Луисийн урлагийн музей, Портландын урлагийн музей болон Карнегийн урлагийн музей гэхчилэн томоохон музейн нэрс үргэлжилнэ. 1920-иод оны туршид Францын төрөөс санхүүжүү- лэн “Де ли Оранжери” музейд хос зуйван танхимуудыг барьж байгуулжээ.
Энд Монэгийн “Усан сараана цэцэгс” бүтээлээс наймыг нь байнгын үзмэр болгосон байна. Хос зуйван танхимыг нэрт зураачийг нас барахаас хэдхэн сарын өмнө, 1927 оны тавдугаар сарын 16-нд олон нийтэд нээсэн байдаг. 1999 онд уг музей тусгай үзэсгэлэн зохион байгуулж дэлхийн өнцөг булан бүрээс Монэгийн цуврал бүтээлийг цуглуулан 60-аад зургийг нь нийтэд толилуулж байв. Өнөөдөр урлагийн бүтээл цуглуулагчид Клод Монэгийн бүтээлийг асар өндрөөр үнэлж байна. 2007 оны зургадугаар сарын 19-нд Лондонд болсон дуудлага худалдааны үеэр “Усан сараана цэцэгс” алдарт цувралын ердөө нэг нь 18 сая 500 мянган паунд хүрч худалдаалагдсан юм. Тэгвэл өнгөрсөн 2008 оны зургадугаар сард энэ цувралын бас нэг нь 41 сая паундын үнэ хүрсэн билээ. Энэх үү агуу том цуврал бүтээлийнх нь дүрслэл 1889 онд зурсан “Valley of the Creuse” 10 цувралаас нь эхтэй гэдэг.
Монэ дэлхий даяар алдар цуу нь түгсэн цуврал бүтээл олныг зурсан бөгөөд тэдний дотор “Нуруулдсан өвс” буюу “Haystacks” хэмээх цуврал бүтээл нь Франц орны хөдөө- гийн сайхныг нэвт шингээсэн гэгддэг. Дэлхийн шилдэг 50 бү- тээлд тооцогдож буй “Усан сараана цэцэгс” цуврал бү- тээл бол орчин үеийн урлагт өнгө, гэрлийн хослол, гэрэл сүүдрийн хувслыг нээсэн гайхамшигтай абстракт бү- тээл юм. Монэ эхэндээ өнгө, гэрлийн мөн чанарыг нээх гэсэн ямар ч зорилго агуулалг үй зүгээр л цэцгийн цувралаа зурж байсан гэж үздэг. Улмаар цувралын1903 оноос хойш зурагдсан бүтээлүүд нь импрессионист хэв шинжээрээ урлагийн ертөнцөд маш том орон зайг эзлэх болж, урлагийн бүтээл цуглуулагчид, залуу зураачдад асар хүчтэй нөлөө үзүүлсэн байна. Монэ уг цуврал бүтээлээрээ “Цэцгийн хүлэмжний төв дэх амар амгалангийн бясалгалын орогнох газрыг бүтээсэн юм” хэмээн зарим урлаг судлаач тэмдэглэсэн байдаг. Дэлхий нийтэд алдаршсан урлагийн агуу бүтээлүүд зохиогчийнх нь амьдралын адармаатай түүхтэй нарийн холбоотой байх нь нэн элбэг. “Усан сараана цэцэгс” хэмээх эл цуврал зураг чухам ийм түүхийн гэрч, Монэгийн амьдралын хүнд хэцүү үеэс эхлэлтэй билээ. 1870 оны Франц-Пруссийн дайны дараахан Монэ Англид хэсэг зуур суурьшжээ. Энэ үеэс Монэгийн өнгө шинэчлэгдсэн гэж үздэг.
Харин дайны өмнөхөн тэрбээр Камилла хэмээх бүсгүйтэй гэрлэж тэд Жеан, Майкл хэмээх хоёр хүүтэй болсон байна. Хоёр дахь хүүгээ төрүүлсний дараа Камиллагийн бие муудаж жилийн дараа өвчний улмаас өөд болжээ. Монэ хайрт гэргийгээ орон дээрээ хэрхэн хорвоогоос хальж буй тэр мөчийг ч зурсан байдаг. Эхнэрээ өөд болсны дараахь хүнд хэцүү үед уй гашууд автсан Монэ маш шаргуу зурах болсон гэдэг. Энэ үедээ тэрбээр XIX зууныг бү- хэлд нь төлөөлөх алдартай бүтээлүүдээ хийсэн.
Эхнэрийнх нь үхлээс хойш нэрт зураачийн уран бүтээлд эргэлтийн шинжтэй өөрчлөлт гарсныг хэн ч анзаарам. Тэрбээр энэ үедээ байгалийн араншин, түүний өнгө гэрлийн гайхамшгийг завсар чөлөөгүй зурсан байх юм. 1800-гаад оны турш Монэ байгалийн байдал, Францын хөдөөг зурж байв. Эхнэр нь өөд болохын өмнөх жил Монэгийн гэр бүл тухайн үеийн урлагийг ивээн тэтгэгч, их дэлгүүрийн эзэн Эрнест гэгч чинээлэг хүний эдлэн рүү түр хугацаагаар нүүжээ. Хоёр гэр бүл нэг байшинд зэрэгцэн амьдрах болов. Тэгж байтал эдлэнгийн эзэн Эрнест дампуурч, 1879 оны намар Бельги рүү явсан байна. Түүний эхнэр Алиса өөрийн зургаан хүүхэд, Клод Монэ, түүний хоёр хүүгийн хамт үлджээ. Тэр эмэгтэй Монэд хоёр хүүгээ асран өсгөхөд нь тусалж, өөрийн зургаан хүүхдийн хамт наймууланг Парист авчран хамтдаа амьдарч байсан гэдэг. 1880 оны хавар тэд Парисаас эргэн ирж Монэгийн хамт өнөр өтгөн ам бүл амьдран суух болжээ. Үүнээс хойш Алиса гэгч энэ эмэгтэй суут зураачийн амьдралд нэгэн түшиг тулгуур нь болсон аж. Гурван жилийн дараа тэд Гиверни рүү нүүж Монэ 8,100 ам метр газар, байшингийн хамт түрээслэн авсан байна.
Тэндээ их зураач аварга том цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж авчээ. Тэр цэцэрлэгт хүрээлэндээ Монэ яг л амралтанд байгаа юм шиг амьдарч, маш их бүтээл хийсэн билээ. Дампуурч доройтсон нөхөр нь нас барснаар 1892 онд Алиса Монэтэй гэрлэжээ. Ийнхүү Гивернид ирж суурьшсаны дараахнаас Монэгийн бү- тээлүүд амжилттай борлогдож тэрбээр 1890 он гэхэд түрээслэн авсан газар, байшингийнхаа төлбөрийг төлж дуусгасан байна. Монэ амьдралынхаа сүүлийн он жилүү- дэд байгаль, цаг агаарын янз бүрийн дүр төрхийг харуулсан импрессионист бүтээлүүдээ туурвисан. Эдгээрийн дотор алдартай цуврал хэд хэдэн бүтээл байдгийн нэг нь 250 цуврал “Усны сараана” хэмээх энэ бүтээл юм.
Н.ПАГМА