МҮОНРТ-ийн дуу, нэвтрүүлэгчдийн
албаны орчуулгын киноны жүжигчин Т.Эрдэнэбаяртай ярилцлаа. Түүнийг “Тусгай салаа”
олон ангит киноны байлдагч Дэндэвийн дүрээр нь үзэгчид андахгүй билээ.
-“Тусгай салаа” олон ангит киноны
байлдагч Дэндэв дууны уран бүтээлд санаа тавиад нэлээд завгүй яваа гэсэн. Шинэ цомог
гаргахаар зэхээд байна уу?
-Би “Тусгай салаа” олон ангит киноны
“Ааваа зорино” дууны араас хэд хэдэн дуу хийсэн. “Гараас тань атгая ээж ээ”, “Бодол
түлхүү ах нар” зэрэг дуу байна. Мөн манай буурал аавын хамгийн бага хүү Отгонцэнд
гээд залуу аяыг нь бичиж, нагац ах Атарсайхан үгийг нь зохиосон “Амьдрал хайрласан
бурхад” гэж сайхан дуу байна. Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Бямбабаярын хөгжим, Бум-Эрдэнийн
үг ”Монгол хүлэг” гэж сайхан морины тухай дуу байна. Бүгд л хүмүүст хүрсэн сайхан
уран бүтээл болсон. Тиймээс эдгээр дуугаа энэ жилээс дүрсжүүлэхээр бэлтгэж байна.
Цогцоор нь ард түмэндээ хүргэвэл зүгээр юм болов уу. Бас ойрын үед орон нутгаар
явж тоглолт хийх санаатай. Хэдий жүжигчин мэргэжилтэй ч дуулах хүсэл сонирхолдоо
татагдаад байх юм. Манай садан төрлүүд ч их сайхан дууч хүмүүс байдаг.
-Хөдөө орон нутгаар бие даасан аялан
тоглолтоо хүргэх юм уу?
-Уран бүтээлч хэдэн сайхан залуутай
хамтарч орон нутгаар тоглолт хийхээр өнөө маргаашгүй замдаа гарна даа.
-Дэндэвийн дүрийг бүтээснээс хойш
хэд хэдэн киноны гол дүрд тоглосон. Сүүлийн үед харин нам гүмхэн байх чинь. Киноны
санал ирж байна уу?
-Одоогоор дэлгэцийн уран бүтээлд
хараахан оролцоогүй байна. Би МҮОНРТ-ийн дуу, нэвтрүүлэгчдийн албанд орчуулгын киноны
жүжигчнээр ажилладаг. Ажилдаа анхаарлаа хандуулаад суухаар зав ч гарахгүй юм. Тэгээд
ч хувийн продакшн, студи их болсон учраас ихэнхдээ өөрсдөө дүрийн сонгон шалгаруулалтаа
хийгээд явдаг болж. Надад тохирох дүр гарч ирэхгүй байгаа юм байлгүй дээ (инээв).
-Танд тохирох гэнэн цайлган хөдөөний
хүү, залуугийн дүр үү?
-Тэгж хэлж болно оо (инээв).
-Та орчуулгын кинонд ихэвчлэн ямар
дүр бүтээдэг вэ?
-Ихэвчлэн эсрэг дүрд л дуу оруулдаг
ш дээ.
-Яагаад. Кинонд бүтээсэн дүрүүд
тань сэтгэлд дулаахан сайхан дүрүүд байдаг ш дээ?
-Хатуу хоолойтой болохоор тийм дүр
хуваарилдаг байх. Яхир хөгшин эрийн дүр ч юм уу.
-Одоогоор ямар кино бүтээлд ажиллаж
байна. Ер нь орчуулгын киноны жүжигчин бэлтгэл сургуулилт хэр хийдэг вэ?
-Монголын үндэсний олон нийтийн
радио телевизээр гарч буй бүхий л бүрэн хэмжээний нэг ангит кинон дээр ажиллаж байна.
Учиргүй гэртээ очоод толинд өөрийгөө хараад бэлтгэл хийгээд байхгүй л дээ. Эхлээд
орчуулгын зохиолтойгоо танилцаад найруулагч дүрээ хуваарилж өгч ерөнхийд нь чиглүүлнэ.
Хэр ажиллагаа шаардагдах кино гэдгээсээ их шалтгаална. Найруулагчийн үүргийн дагуу
дүрээ аваад 4-5 цаг бэлтгэнэ. Хэн ямар дүрд дуу оруулахыг найруулагч л мэднэ. Бид
киногоо бэлэн болгоод кино албандаа шалгуулаад шаардлага хангасан гэж үзвэл телевизийн
программд зарладаг.
-Тухайлбал, таны дуу оруулсан үзэгчдийн
сайн мэдэх дүрээсээ нэрлэхгүй юу?
-Би “UBS” телевизийн кино албанд
орчуулгын жүжигчнээр ажиллаж байхдаа ихэвчлэн олон ангит кинонд дуу оруулж байсан.
Оросын “Хоёр Таня”, энэтхэгийн “Махабахарат” зэрэг зөндөө л кинонд дуу оруулж байсан.
Дараа МҮОНРТ-ийн уран бүтээл гээд тус тусад нь нэрлэвэл маш олон бий.
-Дэлхийн шилдэг кино бүтээлүүдийг
үзэгчдэд хүргэхэд орчуулга, дуу оруулж буй жүжигчний хоолойны зохицол их нөлөөлдөг.
Яг тэр дуу хоолойгоор үзэгчдийн сэтгэлд хоногшдог. Харин орчуулгын жүжигчдийн зүс,
царайг тэр бүр мэддэгүй. Танай албанд тухайлбал ямар уран бүтээлчид хамтарч ажиллаж
байна?
-Тэгэлгүй яахав. Орчуулгын киноны
гол амин сүнс нь дуу оруулахад оршдог. Монголын гайхамшигтай олон кинонд ч орчуулгын
жүжигчид ажилласан байдгийг бид мэднэ шүү дээ. Манай албанд ахмад үеэс Соёлын гавьяат
зүтгэлтэн Дарамсүрэн, Сүрэнхорлоо гуай, Хасбаатарын Мэргэн, Ж.Тэгшээ, Мягмар, Амаржаргал
гээд олон чадварлаг орчуулгын жүжигчид ажилладаг. Ийм хамт олонтой баг болж ажиллана
гэдэг миний хувьд нэр төрийн хэрэг. Орчуулгын киноны жүжигчид бусдаасаа нэг алхам
илүү явдаг болов уу гэж боддог. Тухайн киноны жүжигчдийг нэг хараад яг тэр жүжигчний
зан ааш, төрх байдалд тохируулж дүрд дуу оруулна. Дүрдээ орохын тулд тодорхой хэмжээнд
70, 80 хувьд хувирдаг. Өдөр болгон өөр дүрд дуу оруулдаг учраас илүү мэдрэмжтэй
хүмүүс байдаг юм шиг санагддаг.
-Тэгэхээр “Тусгай салаа” олон ангит
кинонд тоглоход таны мэргэжил их түлхэц өгчээ?
-Тийм. Нөгөө талаараа “Тусгай салаа”
киноны баг бүрэлдэхүүн өмнө нь “Хэцүү анги” гээд олон ангит кинонд ажиллаж байсан
учраас их туршлагатай. Үнэхээр чадварлаг бүрэлдэхүүн. Тиймээс намайг хөтлөөд явчихсан.
-Дэндэвийн дүрд тоглохоор 800 гаруй
хүүхэд шалгуулсан гэдэг. Энэ олон хүүхдээс сонгогдоно гэдэг бас чадвар шүү. Өмнө
нь уран бүтээлд өөрийн гэсэн дүр бүтээхэд боломж, нөхцөл нь бүрдэж өгөхгүй байсан
юм уу?
-Би СУИС-ийн жvжигчний ангийг
2003 онд Соёлын гавьяат зvтгэлтэн, найруулагч С.Сугар багшийн удирдлага дор дvvргэсэн.
Оюутан байхдаа манай ангийн хэсэг хvvхэд дадлагаар “UBS” телевизэд кинонд дуу оруулагчаар
ажиллаж байлаа. Тухайн үед их сонирхолтой санагддаг байсан. Сургуулиа төгсөөд шууд
л “UBS” телевизэд орчуулгын киноны жvжигчнээр ажилласан. Ингээд БНСУ явж гурван
жил ажилласан. Солонгост хар бор ажил хийж байгаад эх орондоо ирээд “UBS” телевиздээ
хэсэг хугацаанд ажилласан. 2009 онд МVОНРТ-д орж одоог хүртэл орчуулгын жүжигчнээр
ажиллаж байгаа. Энэ мэргэжилдээ би хайртай. Харин Дэндэвийн дүрд тоглох боломжийг
манай телевизийнхэн нээж өгсөн нь их сайхан хувь ерөөл гэж боддог.
-Тухайн үед байлдагч Дэндэвт тоглохоор
гурван хүн сонгогдсон гэж ярьдаг?
-2010 онд нэг орой ажлынхаа хоёр
залуутай ажлаа тарчихаад явж байтал “Чандмань” студийн спортын албаны Баярсайхан
ах таараад “Та гурав ажил чинь тарчихсан юм бол дээшээ киноны пробонд орооч” гэлээ.
Бид гурав ч “Өө тэгье, тэгье” гээд их уриалгахан хүлээж аваад орсон чинь шалгаж
байсан хүмүүс нь “чи чинь сая шалгуулаа биз дээ” гэж байна, наймаг. Надтай төстэй
царайтай нөхөр шалгаруулалтад орж л дээ. Нэг шалгаж үзээд “Маргааш Хүүхдийн редакцийн
үүдэнд бэлэн байгаарай” гэсэн. Маргааш нь заасан газар нь яваад очлоо. Надтай адилхан
гурван Дэндэв байна. Бид гуравт нэг, нэг хуудас текст өглөө. Гурвуулаа л тэнцчих
санаатай гурван буланд очоод бэлдлээ дээ. Уран бүтээлч хүн чинь нэг ч гэсэн уран
бүтээлд тоглоод өөрийгөө сориод үзэх юмсан гэсэн хүсэл мөрөөдөл дүүрэн байгаа шүү
дээ. Текстээ уншаад шалгууллаа. Батбаяр гээд найруулагч “Та гурвыг гурил байдаг
бол нийлүүлээд нэг Дэндэв гаргачих юмсан гэж байна”. Тухайн үед Оюундарь захирал
продюсероор ажиллаж байсан юм. Оюундарь захирал ашгүй телевизийнхээ хүүхдийг авъя
гээд би азаар сонгогдсон. Энэ кинонд тоглосноороо олон сайхан уран бүтээлчтэй танилцаж,
хүрээгээ тэлсэн. Ахмад уран бүтээлчдээсээ асууж сурах зүйл байна. Зөвлөлдөх үе ч
байна. Тэр болгонд хариултаа авч байлаа. Бараг зургаан жил Дэндэв нэрээрээ олон
түмэнд дуудуулж явна. Утас дуугарна. “Байна уу Дэндэв үү” л гэдэг. Бүр Дэндэв нэрэндээ
дасчихаж дээ.
-“Тусгай салаа” киноны гол дүрийн
гурван найз одоо холбоотой байдаг уу?
-Холбоотой байлгүй яахав. “Тусгай
салаа” киноны Сүлд, Түвшин, Дэндэв гурав амьдрал дээр их сайхан андууд болсон.
“Юу байна найз аа, ажил амьдрал дажгүй юу” гээд л ярина ш дээ. Тус тусдаа ажилтай
болохоор тэр болгон уулзаж чадахгүй. Утсаар бол байнга ярина шүү. Баттөр бид хоёр
“Доз” интертайнментийн “Хөх толбот хүмүүс” кинонд хамт тоглосон. Нэгнийгээ ойлгож
тоглоход их амар дөхөм санагдсан. Франц, Германд зураг авалтаар сар гаруй хугацаанд
явж зурганд орсон. Сайхан байсан. Уг кинонд алтан үеийнхний мундаг жүжигчидтэй тоглосон.
-Хүүхдүүд том болж байна уу. Дэндэвийнх
бүл нэмээ юу?
-Эхнэр гурван хүүхэдтэйгээ амьдарч
байна. Том охин Энэрэлзаяа. Бага хоёр нь ихэр. Энх-Анар, Энх-Агар гэж хоёр хүү бий.
Одоо ч том болоод гараас гараад сайхан л байна.
-Таны хүүхэд нас Дэндэвтэй их ойр
биз?
-Би хөдөө төрсөн ч хотод цэцэрлэг,
сургуульд хүмүүжсэн. Хүүхэд байхад улирлын амралт эхэллээ л бол хөдөө буурай өвөө,
эмээгийндээ очно. Хонь хариулна. Хурга хариулна. Бас болоогүй ээ хот айлынхаа хүүхдүүдтэй
нийлээд сагс их тоглодог байлаа. Тоглож наадахаас илүү сумын төв миний сонирхлыг
их татдаг байсан шүү.
-Ямар утгаараа?
-Би хүүхэд байхдаа нэг ч удаа сумын
төв орж үзээгүй. Хичээл амарлаа, хөдөө сумын төвөөр оролгүй шууд л буурай өвөөгийндөө
очдог байсан. Тийм болохоор сумын төвд очиж үзэх юмсан гэж хүсдэг байсан. Буурай
өвөө намайг сумын төв рүү дагуулаад яваасай гэж их хүснэ. Өвөө сумын төв явахаар
гэртээ эмээдээ хань болж хурга, ишгээ харахгүй бол болохгүй. Тийм болохоор сумын
төв орох боломж олддоггүй байж л дээ, одоо бодоход. Бас нэг хүсэл хурдны морь унах.
Манай ээжийн дүү Ганхуяг ах морь уяна. Яахав, би сунгаан дээр л морь унадаг байсан.
Манай буурал ээж хүүгээ хайрлаад хурдан морь унуулах дургүй. Тиймээс бусад айлын
хүүхэд шиг наадамд хурдан морь унаад тоос татуулаад л орж ирэх юмсан гэж их боддог
байлаа ш дээ (инээв).
-Оюутан цагийн дурсамжаасаа хуваалцаач?
-Манай ангийн хамт олон ард түмэндээ
танигдсан сайхан уран бүтээлчид болж. Бид сургуулийнхаа бага тайзан дээр анх гарч
жүжиглэдэг байсан юм. Энэ тайзнаа авьяас билгээ хурцалж, ирээдүйнхээ гэрэлт замыг
засч байлаа. Манай ангийнхан гэвэл “ТВ коктейль” хамтлагийн Д.Энхбаяр, Э.Цолмонбаяр
буюу Цоомоо, “Маск” продакшны Ш.Жавхлан, “Шилдэг өнгө” продакшны Даваажаваас эхлээд
олон хүнийг нэрлэж болно. Мөн орчуулгын олон сайхан жүжигчид бий.