Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Профессор Я.Долгоржав: Төрийн захиргаанд ажиллаж байгаа улс мэргэшсэн байх ёстой DNN.mn

 Удирдлагын академийн Удирдахуйн ухааны сургуулийн суурь судалгааны секторын эрхлэгч, Монгол Улсын гавьяат багш, профессор Я.Долгоржавтай цөөн хором ярилцлаа. Конрад аденауэр сангийн дэмжлэгтэйгээр Шинжлэх ухааны академи, их дээд сургуулиудын эрдэмтдийн баг “Захиргааны шинжлэх ухрааны нэр томьёоны тайлбар толь” хоёр дахь хэвлэлийг саяхан олон нийтийн гар дээр хүргээд байгаа билээ. профессор Я.Долгоржав тус бүтээлийн зөвлөх, редактораар ажилласан юм.


-“Захиргааны шинжлэх ухрааны нэр томьёоны тайлбар толь”-ийн хоёр дахь хэвлэл бэлэн болжээ. Энэ бүтээл гарснаар ямар ач холбогдолтой болохыг энгийнээр тайлбарлаж өгөхгүй юү?

-Аливаа улс орон, олон түмэнд төрийн албыг залгуулахын тулд түшмэдийг ашиглахаас өөр арга байдаггүй. Түшмэд байхгүй бол улс гэж байхгүй. Төрийн захиргааны түшмэд гэдэг зүгээр нэг сайн дураараа сонгогдчихдог улс биш. Яг л нөгөө Анагаахын сургууль төгссөн хүн эмч хийнэ гэдэгтэй адилхан төрийн захиргаагаар мэргэшсэн хүн түшмэд болж ажилладаг. Түшмэдүүдэд зайлшгүй хэрэгтэй мэдлэг бол төрийн захиргааны шинжлэх ухаан юм.

Харин манайд энэ салбар, өөрөөр хэлбэл засаг хуваарилах онол үнэн хэрэг дээрээ 1992 оноос Үндсэн хуулиар шинэчлэгдэж гарч ирж байна гэсэн үг. Тийм учраас төрийн захиргааны шинжлэх ухаан үүсч хөгжөөд 30 гаруйхан жил болж байна. Төрийн албаны шинэ тогтолцоог барууны шинэ үзэл бармимтлалын хүрээнд хөгжүүлэхийн тулд төрийн захиргааны шинжлэх ухаанд хэрэглэгддэг нэр томьёонуудыг хамгийн ойлгомжтой энгийн байдлаар тайлбарлаж хүргэх явдал зайлшгүй чухал байгаа юм.

-Энэ удаагийн хэвлэл өмнөхөөс илүү сайжирсан, баяжсан гэв үү?

-2022 онд төрийн захиргааны шинжлэх ухааны тайлбар толийн анхны хэвлэлийг гаргасан. Эрэлт хэрэгцээтэй байсан учраас хэвлэгдсэн ном дууссан байна. Нөгөө талаас аливаа зүйлс баяжиж хөгжиж байдаг учраас хоёр жилийн хугацаанд шаардлагатай шинэ нэр томьёог оруулах, баяжуулах чиглэлээр ажиллаж, хоёр дахь хэвлэл ийнхүү бэлэн боллоо.

Хоёр дахь хэвлэлд Шинжлэх ухааны академийн байгууллагууд, их дээд сургуулиудын багш эрдэмтдийн хамтарсан 30 орчим хүн баг болж ажилласан. Тэр багийн хийсэн ажилд зөвлөх редакторлох үүргийг МУИС-ийн Бурмаа доктор, Батсүх бид гурав хариуцлаа. Өмнөх хэвлэл дээр ч ингэж ажилласан. Яагаад энэ ном хэрэгтэй юм бэ гэхээр аливаа шинэ зүйл үүсч хөгжихөд нэр томьёо их чухал. Нэг зүйлийн тухай ярьж байгаа боловч өөр өөр нэр томьёо хэрэглэх асуудал их гардаг учраас тэр бүхнийг энэ бүтээлээр цэгцлэх зорилготой. Ингээд энэ толь бичигт 1260 үг орсон. Авлига гэдгээс эхлээд л төрийн удирдлагатай холбоотой бүхий л үгийн тайлбар орсон.

Шинжлэх ухаанд эцсийн цэг тавьсан бүтээл хаана ч байдаггүй. “Энд хүрээд орхилоо” гэж л үздэг. Тиймээс шинжлэх ухаан байнга засвартай байдаг, байнга ажиллаж байдаг.

Төрийн захиргааны шинжлэх ухаан Герман, Францад хөгжлийн эх сууриа тавьсан. Тэгэхээр энэ хоёр улсын төрийн захиргааны удирдлагын тогтолцооноос манай улс суралцаж болох шинэ санаа, мэдлэг таныхаар юу байв?

-Төрийн захиргааны шинжлэх ухаан улс төрөөс хамаардаг. Зүй тогтлын хувьд төрийн захиргаа, түшмэдийн тогтолцоо улс төрөөсөө хамаардаг нэг зүй тогтол байна. Үл хамаардаг өөр нэг зүй тогтол байна. Хамаардаг нь гүйцэтгэх удирдлагын байгууллага, Засгийн газар, бүх шатны Засаг дарга улс төрийн сонголт, шийдвэр яаж гарахаас түүний бодлогыг хэрэгжүүлж байгаа гүйцэтгэх байгууллага. Тиймээс хүссэн хүсээгүй тэндээс хамаарна. Гэтэл захиргаа гэдэг тусдаа ертөнц байдаг учраас улс төрд нөлөөлдөггүй. Төсөв хөрөнгөө зарцуулдаг, хүний нөөцөө бэлддэгээрээ улс төрийг оруулахгүйгээр явдаг тогтолцоо Герман, Францад түрүүлээд хөгжчихсөн.

Түшмэд гэдэг тусдаа ертөнц. Хаа хүрэхийг дарга мэддэг, хаагуур явахаа жолооч мэддэг гэдэгтэй адил улстөрчид юу хийх бодлогыг тодорхойлж, яаж хийхийг түшмэдүүд, төрийн захиргааны мэргэшсэн албан хаагчид хариуцдаг. Үүнийг дэлхийд алдартай таван эрдэмтний тоонд ордог Макс Вебер бюрократ онолоороо тайлбарлачихсан. Түшмэлийн тогтолцоо яавал хүслэнгийн тогтолцоо байж болох вэ. Хамгийн түрүүнд ажил үүргээ давхардал, хийдэл байхгүй, яг таг хуваагаад авчихсан байх хэрэгтэй юм байна. Энд ажиллаж байгаа хүмүүс хууль дүрмийн дагуу ажлаа хийдэг. Хууль, дүрэм, журмаар зохицуулдаг болохоос субьектив үйл ажиллагаагаар зохицуулагддаггүй. Түшмэдийн тогтолцоонд ажиллаж байгаа хүмүүст эх зах, эрэмбэ дэв гэдэг зүйл байна. Захирах, захирагдах ёс гэж байна. Шатлан захирах ёс буюу хэн нь дарга, хэн нь цэрэг вэ гэдгээ мэдээд явна гээд цэгцлээд өгчихсөн эд. Төрийн захиргаанд ажиллаж байгаа улс гэдэг мэргэшсэн байх ёстой. Улс төрийнхөнтэй адилхан сонгогдохгүй. Өөрт байгаа ур чадвар мэдлэг дээрээ тулгуурлаж томилогддог. Томилогдох хугацаандаа карьерын тоггтолцоогоор ажиллаад, насны эцэст улсаас тэтгэвэр авч гарна. Дээр нь ёс суртахуун гэж айхтар юм бий. Ийм зургаа, долоон зарчимд баригдчихсан бюрократ онолын удирдлага гарч ирсэн. Түүнийг л бид өөрийн орны нөхцөлд хэрэгжүүлж байгаа. Энэ бүх зүйлүүдтэй холбоотой нэр томьёог цэгцэлж энэхүү толь бичигт тусгасан байгаа.

Б.ЭНХЗАЯА

166 replies on “Профессор Я.Долгоржав: Төрийн захиргаанд ажиллаж байгаа улс мэргэшсэн байх ёстой DNN.mn”

[url=https://fastpriligy.top/]priligy medicine[/url] Most spontaneous reports of fatal GI events are in elderly or debilitated patients and therefore, use special care when treating this population

Thanks for any other excellent article. Where else may just anyone get that type of information in such an ideal approach of writing? I have a presentation subsequent week, and I am on the look for such information.

When I originally commented I clicked the « Notify me when new comments are added » checkbox and now each time a comment is added I get several emails with the same comment. Is there any way you can remove people from that service? Bless you!

Great post. I was checking constantly this blog and I’m impressed! Extremely useful info particularly the last part ? I care for such info a lot. I was looking for this certain info for a very long time. Thank you and best of luck.

That is a very good tip particularly to those fresh to the blogosphere. Short but very precise information… Thank you for sharing this one. A must read post!

F*ckin’ remarkable issues here. I’m very satisfied to peer your article. Thank you a lot and i am taking a look ahead to contact you. Will you please drop me a e-mail?

When someone writes an paragraph he/she retains the image ofa user in his/her brain that how a user can beaware of it. Therefore that’s why this paragraph isperfect. Thanks!

Hi! I know this is kind of off topic but I was wondering if you knew where I could get a captcha plugin for my comment form? I’m using the same blog platform as yours and I’m having problems finding one? Thanks a lot!

Nice blog! Is your theme custom made or did you download it from somewhere? A theme like yours with a few simple adjustements would really make my blog jump out. Please let me know where you got your theme. Thank you

Can I simply say what a relief to uncover somebody that truly understands what they are discussing over the internet. You certainly know how to bring an issue to light and make it important. A lot more people must look at this and understand this side of your story. I was surprised that you are not more popular given that you most certainly have the gift.

I simply wanted to convey how much I’ve gleaned from this article. Your meticulous research and clear explanations make the information accessible to all readers. It’s abundantly clear that you’re committed to providing valuable content.

nice article ave a look at my site “https://www.newsbreak.com/crypto-space-hub-313321940/3799652652916-top-crypto-investments-in-2025-bitcoin-ai-projects-tokenized-assets”

SpookySwap is a next-generation decentralized exchange (DEX) built on the lightning-fast Fantom Opera blockchain. Designed for efficiency, security, and low-cost transactions, SpookySwap empowers users to trade, stake, and earn without relying on centralized intermediaries. Its seamless user experience and robust features make it a key player in the expanding world of decentralized finance (DeFi).

Discover the power of MinSwap, the leading decentralized exchange platform offering seamless trading and low fees. Maximize your assets and join the next generation of decentralized finance

Discover CowSwap, the trusted decentralized exchange platform for seamless crypto trades in 2025. With low fees, high security, and fast transactions, CowSwap is a go-to solution for DeFi users worldwide

I will immediately grab your rss as I can not to find your email subscription linkor e-newsletter service. Do you have any? Please allow me realize so that I may justsubscribe. Thanks.

Hey There. I found your blog using msn. This is an extremely well written article.I will make sure to bookmark it and return to readmore of your useful information. Thanks for the post.I will definitely comeback.

An interesting discussion is worth comment. I believe that you must write extra on this topic, it may not be a taboo subject but generally individuals are not sufficient to speak on such topics. To the next. Cheers

Hello! I’m at work surfing around your blog from my new iphone 3gs! Just wanted to say I love reading through your blog and look forward to all your posts! Keep up the outstanding work!

I am no longer sure the place you are getting your information, however good topic. I must spend a while finding out more or figuring out more. Thank you for fantastic info I was in search of this info for my mission.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *