Орой бүр телевизээр гардаг “Пороро” хүүхэлдэйн киног бяцхан хүүхдүүд үзэх тун дуртай. Бяцхан оцон шувуу Пороро, үнэгний гавар Ээди, цагаан бамбарууш Бууби, минж охин Рүүпи, Хээри тоть, үлэг гүрвэлийн зулзага Короон, шидтэн луу Тунтун гээд дүр болгон өөр өөрийн ааш араншин бүхий энэ хүүхэлдэйн киноны үйл явдал ч соньхон. Пороро тэргүүтэй тосгоны тэрхүү жаалууд адал явдалтай аялал хийнэ, бие биенийхээ төрсөн өдрийг тэмдэглэнэ, тоглоно, шинийг зохион бүтээнэ гээд өдөр бүр завгүй байдаг. Тэд бас хоорондоо муудалцана, бие биенийхээ тоглоомыг булаацалдана, нэгийгээ хуурна, залхуурна, ажлаас бултана, сахилгагүйтнэ. Яг л бидний бяцхан үрс шиг араншин гаргана. Гэхдээ тэд нэгнээ гомдоосон бол заавал уучлал гуйдаг, эвдэлсэн зүйлээ засаж янзална, буруу зүйл хийсэн бол алдаагаа ухамсарлаад найзуудтайгаа эвлэрдэг. Найзууд нь ч нэгнийгээ буруу зүйл хийсэн бол уучилж, харин ч тусалдаг бөгөөд сайхан сэтгэлтэй найзуудаасаа ичсэн буруутан дахин тийм зүйл хийхгүй хэмээн өөртөө тангарагладаг. Заримдаа тэд хэрэлдэж мууддаг ч нэгнийгээ гэсэн чин сэтгэлийг нь мангас хүртэл үнэлж, магтаж байгаа тухай гарна. Киноны анги бүр сонирхол татам тэс өөр үйл явдлуудтай.
Тухайлбал, Тоглоомон машинаа харамлаад өгөхгүй байсан Корооныг унтаж байх зуур Пороро соронзоор машиныг нь татаж аваад зугатчихдаг. Короон сэрээд өнөөх соронзыг ашиглан Рүүпигийн цонхоор лаазтай загасыг нь сэмхэн авч иднэ. Ээдийгийн шинээр хийсэн тоглоомон онгоцыг нь нууцаар наалдуулж авна. Цааш Буубигийн цонхоор дахин өөр зүйл авахаар явж байх хооронд Пороро болон найзууд нь хэн ингээд байгааг гадарлаж, томоос том соронз өөдөөс нь бэлдэж Корооныг илчилдэг. Буруу зүйл хийсэн Короон найзуудаасаа ичиж, уучлал гуйх бөгөөд дараа нь найзууд бүгдээрээ соронзоор сонирхолтой гоё тоглоом хийж тоглодог. Энэ киноны үйл явдал, өгүүлэмж, сургамж зэрэг нь найзуудтайгаа яаж тоглох, ямар зан чанар муухай, асуудлыг яаж давж гарах зэргийг хүүхдүүдэд энгийнээр зааж өгдөг. Цаагуураа хүмүүжил, ёсзүйн хичээл болж байнаа гэж бодогдохоор.
Ийм кино үздэг хүүхдэдээ ном авч өгөхөөр номын дэлгүүр оров оо. Зураг хуар нь алагласан олон гоё номноос зурган өгүүлэмж ихтэй, үлгэрийн голдуу хэдэн ном сонгож аваад хүүхдэдээ уншиж өгөх гэтэл үнэхээр сэтгэлд хүрсэнгүй. Арга ядахдаа үлгэрийн төгсгөлийг нь өөрчилж уншлаа. “Өвгөн бар хоёр”-ын үлгэрийг бид мэднэ. Хүүхдэд зориулж гоё ч зурагтай хэвлэжээ. Аргат өвгөн, ухаант эмгэн хоёр арга ухаанаараа хүчтэй барыг ялж, айлгаж хөөх хүртлээ үйл явдал нь тун дажгүй. Харин чоно зугатаж явсан бартай тааралдаж, “эмгэн өвгөн хоёр хүчгүй очиж идье” гээд дагуулаад ирж явахыг харсан өвгөн “Аан, чоно чи нэг барын өртэй, тэрийгээ өгөх гэж явна уу” гэдэг. Үүнийг сонссон бар эргэж зугатахдаа чоныг чирч давхисаар байгаад алчихна.
“Могойн бөмбөр” нэртэй гоё зураг хуартай номоо унших гэтэл бас л төгсгөлийг нь өөрчлөхөөс өөр арга байсангүй. Үйл явдал нь: Могой их сайхан дуутай бөмбөртэй байжээ. Мэлхий тэр бөмбөрийг өөрийн болгох юмсан гэж боддог байв. Тэгээд нэг удаа бөмбөрийг нь түр хэрэглээд өгье хэмээн могойноос гуйж авна. Бөмбөр өгөх өдөр болоход “Уучлаарай, би болгоомжгүйгээсээ болоод хагалчихлаа” гэдэг. Дараа нь нэг өдөр могой мэлхийг өөрийнх нь бөмбөрийг тоглон дуулж бүжиглэж байхыг харжээ. Могой уурлаж тэр дор нь мэлхийг барьж иджээ.
Бид багаасаа үлгэр сонсож өссөн хүүхдүүд. Бодоод байхад монгол ардын үлгэрүүдийн дийлэнх нь дээрх хоёр үлгэр шиг төгсдөг. Сайн талын баатар нь ялж, муу талын баатар нь үхдэг. Эсвэл мангас руу явууллаа гэж аавынхаа толгойг хага цохиж алж байгаа хүүгийн тухай гарна. Монголчуудын амьдрах нөхцөл, дайн байлдаанаас сэдэвтэй үлгэр туульс тухайн цаг үедээ зохицоод болоод байжээ. Харин орчин цагт бол үнэхээр хоцрогдсон гэдгийг олон хүн хэлэх биз ээ. Хүүхэд амьдарч байгаа орчин, үзэж харж байгаа зүйлээсээ сурч, хүмүүждэг. Хэрэв нэг талын баатар нь ялж, нөгөө нь үхдэг үлгэр хүүхдүүддээ уншиж өгөөд байвал тэд буруу гэж бодсон хүнээ уучилж өршөөх сэтгэлгүй нэгэн болж өснө. Эсвэл хувиа хичээсэн, зожиг зан чанартай, “би” баатрууд олон төрнө.
Хүүхдийн номын гаднах зураг хөрөг сайжирсан ч агуулга нь энэ олон жилд өөрчлөгдсөнгүй. Орчин цагийн хүүхдүүдийн сэтгэхүйд таарсан, хүмүүжилд эерэг нөлөө үзүүлэхүйц, тэдний сонирхлыг татахуйц үйл явдал, өгүүлэмжтэй ном илт дутагдаж байна. Монгол ардын үлгэрүүд одоо хоцрогджээ. Энэ орон зайг нөхөх шинэ цагийн үлгэр, өгүүллэг хэрэгтэй байна.