М.Батболд аавын хамт
Улсын драмын эрдмийн театр Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч, сэтгүүлч Ц.Балдоржийн “Хайрын виз” уянгын драмын жүжгийг шинэ дүр төрх, шинэ тавилттайгаар дахин амилуулах гэж байна. Эл жүжгийг одоогоос арваад жилийн өмнө төрийн шагналт найруулагч Н.Наранбаатар анх найруулж байсан бол энэ удаад ардын жүжигчин Мягмарнарангийн хүү залуу найруулагч М.Батболд найруулан үзэгч олны мэлмийд толилуулахаар болжээ. Түүнтэй ийн ярилцлаа.
-“Хайрын виз” жүжгийг шинээр найруулан тайзнаа толилуулах болсонд баяр хүргэе!
-Баярлалаа. Энэ жүжгийг одоогоос арван дөрвөн жилийн өмнө найруулж олны хүртээл болгож байсан. Би ноднин Москвагийн Театр урлагийн академи төгсөхдөө Германы их суут зохиолч И.Гётегийн “Фауст” жүжгээр дипломын ажил хамгаалсан. Ноднин жилийн тавдугаар сарын 2-ны өдөр нээлтээ хийж амжилттай тоглогдсон. Улсын драмын эрдмийн театрт энэ оны нэгдүгээр сарын 1-нээс ажилд орсон.
-Театрт ирээд найруулж буй анхны бүтээл тань уу?
-Театрын ерөнхий найруулагч Н.Наранбаатарын “Театрын урын санд байгаа хоёр жүжгийг нөхөн сэргээх ёстой. “Хайрын виз”, “Надаар тоглосон хайр” гэсэн хоёр жүжиг байна” гэсэн тушаал ч гэх юм уу, даалгавраар эл жүжгийг найруулах боллоо. Тиймээс “Хайрын виз” жүжиг найруулах болсон минь театрт орсны анхны даалгавар. Энэ даалгавраа биелүүлэх гээд хичээж байна.
-“Хайрын виз” жүжгийн дүрүүдэд хэн хэн тоглож буй бол?
-Манай театр энэ жилээс СУИС дөнгөж төгссөн шинэ студийн залуу жүжигчид сонгон шалгаруулж авсан. Театрын студи ангийнхан дээр тулгуурлаж энэ жүжиг тавигдаж байгаа. Нэг талаасаа студи ангийн сургалтын жүжиг гэж ойлгож болно. Гол дүр Жаргалд залуу жүжигчин Т.Сэргэлэн, Цэнгэлд О.Майдарравжаа, Сүндэрт П.Мягмарсүрэн, Ануд Ц.Цэлмүүн тоглохоос гадна ээжийн дүрд Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Ж.Оюундарь, аавынх нь дүрд соёлын тэргүүний ажилтан, жүжигчин М.Түвшинхүү нар тоглож байгаа. Мөн Амгаланбаатар ах тоглож байна.
-Таны аав, ардын жүжигчин Мягмарнаран гуай энэ жүжигт тоглож байсан байх аа?
-Аав энэ жүжгийн аавын дүрд тоглож байсан. Тэр үед би жүжгийг их үздэг байлаа. Тухайн үед соёлын тэргүүний ажилтан Болд-Эрдэнэ ах тоглож байлаа. Мөн Ганцэцэг гэж гоё эгч байсан. Тэр тоглож байсан. Энэ жүжигт дурлаж тав зургаан ч удаа үзсэн. Тухайн үеийн тэр гоё мэдрэмж сэтгэлд бүүр хадагдчихаж. Одоо би энэ жүжгийг өөрөө найруулж байна. Энэ маань надад таалагдахгүй байгаа юм шиг мэдрэмж төрж байна. Тиймээс би найруулах өнцгөө тухайн үеийн сөрөг дүр нь мөнөөх кафедаа өнөөдрийн энэ 2019 онд дурсамжаа ярьж байгаа байдлаар жүжгийг эхлүүлж байгаа. Дурсамжийн хэлбэрээр найруулж байна л даа.
-Тайз заслын хувьд аль хэр шинэлэг зүйл оруулж ирэв?
-Английн алдартай найруулагч Питер Брукийн хоосон орон зайд ертөнцийг бүтээх, жүжигчин хоосон орон зайд ямар ертөнцийг илэрхийлэх вэ гэсэн аргачлалд тулгуурлан найруулж байгаа. Аль болох хүнд тайз дикраци гэхгүйгээр аль болох нүцгэн тайз, улаан дөрвөлжин орон зайд хүн гарч ирээд тоглох байдлаар хийх гэж оролдож л үзэж байгаа юм л даа.
-Оролдлого тань бүтэмжтэй болох байлгүй дээ?
-Энэ бол жүжигчинд тулгуурласан жүжиг. Улсын драмын театр бол жүжигчин төвтэй академик театр. Тиймээс Питер Брукийн жүжигчин төвтэй хоосон орон зай дахь шийдлийг барья гэж бодсон юм. Уг нь миний өөрийн стиль бол найруулагч төвтэй театр буюу пост театр л даа. Жүжигчин төвтэй театр руу орж байна гэдэг бол миний хувьд өөртөө тавьж буй маш том шалгуур. Оюутан байхдаа би Питер Брукийг огт ойшоодоггүй, аргачлал нь их уйтгартай санагддаг байсан юм.
-Амьдрал дээр гараад ирэхээр хүсээгүй юм хүзүүгээр татна гэдэг л болж байна уу?
-Юутай ч өөрөө өөрийгөө чадах нь уу, үгүй юу гэдгийг харъя. Чадвал тэр л биз. Чадахгүй бол тэр л биз. Өмнө нь “Фауст”-ыг тавьсан шигээ найруулагч төвтэй ажиллаж болох байсан л даа. Гэхдээ амар мөртлөө амттай санагдахгүй. Жүжигчний гаргаж байгаа илэрхийлэмжээс тайз үүсэх учиртай.
-Тайзны зураачаар хэн ажиллаж байна?
-Ганхуяг ах ажиллаж байгаа. Өмнөх Наранбаатар ахын найруулсан “Хайрын виз”-эд ч зураачаар ажиллаж байсан хүн шүү дээ. Зөвлөх найруулагчаар урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Найдандорж ажиллаж байна. УДЭТ-ынхан маань бүгдээрээ залуус бидэнд сэтгэлээрээ их тусалж байгаад маш их баяртай байна. Өндөр Түки ах маань байна. Уул шиг түшгээрээ тайзан дээр биднийг нөмөрлөж байгаа.
-Түки ах гэдэг чинь хэн билээ?
-Түвшин ах.
-Өөрөө хар багаасаа л урлагт дурлаад найруулагчийн мэргэжил эзэмшсэн байх. Жүжигчин аавын нөлөө ч байв уу?
-Аавыг маань ардын жүжигчин Мягмарнаран гэдгээр Монголын ард түмэн мэднэ. Би багаасаа л аавынхаа дотоод ертөнцийг мэдэрч амьдарч ирсэн. Хийж байгаа жүжиг, ажил, амьдралыг дэргэдээс нь харж өссөн. Тэр чинь тэгээд осолтой л байдаг юм билээ.
-За, юу нь осолтой гэж?
-Би уг нь өөр мэргэжилтэй шүү дээ. Эмч болгоно гээд оруулсан. Багаас тэгээд урлагаар өвчилчихсөн болохоор эмчийн мэргэжлээсээ кайф авч чаддаггүй юм байна лээ. Би чинь сэтгэцийн эмч хүн шүү дээ. Би хэзээ ч урлагийн хүн болно гэж боддоггүй байсан. “Амьдрал хэцүү юм чинь том эмч болно” гэж хэчнээн мэрийж зүтгэсэн ч урлагийн өвчин тусчихаар эдгэдэггүй юм байна лээ. Урлагт дуртай “муухай юм” чинь татсаар байгаад найруулагч болсон. Хойно Москвад таван жил сурч өвчнөө бүүр сэдрээгээд ирлээ. (инээв. сур)
“Хайрын виз” жүжигт аав тоглож байв. 2006 он
-“Хайрын виз” хэдийнээс тоглогдож эхлэх бол?
-Ирэх сарын эхээр тавигдана. Хаврын төгсөлт болж байна. Залуусын хайр сэтгэлийг үзүүлэх уянгын мелодрам юм. Би уг нь өөрөө мелодрамд дуртай биш. Мелодрамд би өөрөө итгэдэггүй. “Хайр” гээд уянгалаад байдаг. Жүжгийг анх уншихад таалагдаагүй. Гэвч, олон дургүй зүйлээ даван туулж даалгавар гүйцэтгэх болсондоо таатай байгаа. Ингэснээр надаас ямар нэгэн зүйл гарч магадгүй юм. Энэ мелодрамыг өөрийнхөөрөө юу ч гэсэн хийж үзье гэсэн сонирхол байна. Театр маань, жүжигчид маань, дарга нар маань намайг сорьж байгаа. Тиймээс сорилтыг даван туулахыг л хичээе.
-Аав чинь бас харж байгаа?
-Аав ч сорьж байгаа. Би бас өөрийгөө сорьж байгаа. Бөөн сорилт л байгаад байна.
-Урлагийн хүмүүсийн хүүхдүүд тайз, дэлгэцийн бүтээлд багаасаа дүр амилуулдаг уламжлал байдаг даа?
-Кинонд нэг л удаа тоглож байсан.
-Ямар кино билээ?
-Мэдэхгүй байна аа. Нэрийг нь мартчихжээ. Жаахан байхдаа л тоглож байсан юм. Тэрнээс өөр юманд тоглоогүй ээ. Би аягүй их ичимхий бүрэг шүү дээ. Тийм хаалттай хүн байхгүй юу.
-Найруулагч хүн чинь нийгэмд ч, уран бүтээлчдийнхээ халуун тогоонд ч нээлттэй, тэсрэлттэй байхгүй бол болохгүй байх даа?
-Тийм л байх даа. Нээлттэй л байх хэрэгтэй байх.
-Таны хүндэтгэж хайрладаг найруулагч хэн байна?
-Би “Тамгагүй төр” жүжгийг бараг хорин долоо, хорин найман удаа үзсэн. Аавд загнуулаад, “мэдрэл”-ээрээ дуудуулаад явж байлаа. Тэгж нэг айхавтар өвчилж байлаа. “Шекспирийн Монгол нөхөд” төсөлд “Макбет” гэдэг жүжгээр жижигхэн үзэгдэл бэлдэх гээд театр дээр ирж Цэрэнсамбуу ахаас тусламж гуйсан юм. Тэгэхэд би арван долоотой байсан юм. Түвшин ах тэрийг тайзан дээр өрж өгч байлаа. Тэр тавилтыг би ерөөсөө мартдаггүй. Хүүхэд байхад, оюутан байхад Найдандорж найруулагч, Наранбаатар ахын жүжгүүд үнэхээр шуугиулж байсан. Энэ бүхэн надад их нөлөөлсөн.