Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Лосолын Болдбаатарын “Түмэндээ өргөх дуунууд” тоглолт энэ сарын 20, 21, 22-ны өдрүүдэд Монгол Бөхийн өргөөнд болох гэж байна. Түүнтэй тоглолтынх нь талаар ярилцлаа.
-Та өмнө нь ингэж гурав хоног тоглолт хийж байсан билүү?
-Хоёр өдөр тоглож байсан. Үзэгчдийн хүсэлтээр “Хун цагаан хайр” тоглолтынхоо гурав дахийг нь Мартын 8-наар тоглож байсан тохиолдол бий. Энэ удаад гурван өдөр дараалж тоглоно. Онцлог нь, гурван өдөр нэг ч дуу давтагдахгүй, гурван өөр тоглолт болно. Нэг тоглолтод багаар бодоход 23 дуу дуулж байж хоёр цаг 30 минутын хугацаа болдог л доо. Энэ удаад нэг тоглолтод 20 дуу дуулна. Дундуур нь бусад уран бүтээлчид ая дуугаа өргөнө.
-Гурван өдөр дуулахад нэг ч дуу давтагдаж дуулагдахгүй гэхээр урын сандаа арвин дуутай дуучны л харуулах тоглолт л доо?
-Урын сандаа байгаа дуунуудыг тоолж үзэхэд ойролцоогоор 140 орчим дуутай болоод байна. Тэр дуунуудаасаа 70 орчмыг нь шигшчихээд байж байна. Тэрнээсээ дахиад 60-ыг нь сонгоод гурван өдөр дуулна даа.
-Дуучдыг анзаараад байхад нэг тоглолт хийхийн тулд бэлтгэл ажилдаа 2-3 сарын өмнөөс шуурхайлан ордог юм билээ. Таны хувьд энэ тоглолтын ажлаа эрт эхлүүлсэн байж таарах нь?
-Бид энэ тоглолтоо том төсөл болгож эхлүүлсэн. Өнгөрсөн жилийн тавдугаар сараас тоглолтын бэлтгэлээ эхлүүлсэн гэсэн үг л дээ. Бие даасан клипүүд, кино клип хийгээд байна. Клип маань энэ төслийн хамгийн эхний ажил байсан. Тэрнээс хойш бид тоглолтдоо идэвхтэй анхаарч, өнгөрсөн аравдугаар сараас эхлээд тоглолтын бэлтгэлдээ гарчихсан байгаа. Тоглолтыг зохион байгуулах баг маань тусгай оффист байрлаж ажиллаж байна. Миний хувьд өдөр болгон оффистоо байрлаж, дуугаа бэлдэж байна. Өнөөдрийн (өчигдрийн) хувьд дан утсан хөгжимтэйгөө хоолой нийлэх бэлтгэлээ хийх гэж байна. Гэх мэтээр бид 2019 оны тавдугаар сараас эхэлж “Болдбаатар-2020” гэдэг төслөө хэрэгжүүлээд дөрвөн клип, теле ярилцлага хийчихээд байна. Төслийн хамгийн сүүлийн ажил нь “Түмэндээ өргөх дуунууд” тоглолтоо орон нутагт хүргэнэ. Миний хувьд 2015 онд Монгол Улсын гавьяат жүжигчин цол авснаасаа хойш тоглолтоор хөдөө орон нутгуудаараа яваагүй байгаа юм. Улаанбаатарт гурав хоног тоглочихоод шууд аялан тоглолтоо хийнэ. Энэ сарын 29-нөөс зүүн аймгуудын тоглолт эхэлнэ ээ. Тоглолтдоо их алсаас бэлтгэсэн л дээ. Тайз дэлгэцийн хувьд ч их бэлдэж байна.
-Аав, ээждээ, ахмадууддаа таны тоглолтын нэг өдрийн тасалбарыг авч өгөхөөр “Гурвууланг нь үзье” гээд байна гэсэн шүү?
-(Инээв). Хүмүүс ер нь тэгж аваад байна. Гурван өдрийн тоглолтыг нь дараалж үзнэ ээ л гээд тасалбар аваад байх шиг байна. Би жил бүр тоглолт хийдэг байсан юм. Энэ удаагийнх бол 14 дэх нь. Өнгөрсөн жил тоглолт хийхгүй өнжчихсөн юм. Өнжсөн болоод тэгж байна уу, эсвэл миний дуунд дуртай хүмүүс их байна уу, ямар ч байсан маш их хүлээлттэй байжээ гэж бодогдож байгаа шүү. Тоглолтын зохион байгуулагчдын зүгээс гурван өдрийн тоглолтын тасалбарыг худалдан авч байгаа үзэгчдэдээ буюу үнэнч сонсогчдодоо цоо шинэ цомгоо бэлэглэж байна. 2015 оноос хойш цомог гаргаагүй байсан л даа. “Хун цагаан хайр”, “Болдбаатар-2020” гэсэн цоо шинэ хоёр CD ирчихсэн байж байна. Энэ хоёр цомгоо үнэнч сонсогчдодоо бэлэглэж байгаа. Бэлэг маань урам өгч байгаа бололтой, дандаа л гурван өдрийн тоглолтын тасалбар захиалж авцгааж байна. Холын аймгуудаас хүртэл тасалбар захиалж, онгоцныхоо тасалбарын зургийг хүртэл илгээж байна. Их сайхан байна. Хүлээлт байжээ. Миний ч сэтгэл догдлоод гэгэлзээд байна.
Гурван өдрийн тоглолт учраас бэлтгэлийг нь их эрт эхлүүлсэн. Хоёрдугаарт, тайз засалд нь ихээхэн хөрөнгө зарж хийж байна. Бөхийн өргөөний бөх барилддаг тэр талбарыг бүхэлд нь дүүргэж тайз засна. Лед дэлгэцээр уг өргөний ханыг тойруулна гээд шинэлэг зүйл их хийж байна.
-Таны тоглолтын зар явж эхлэхээр л Цагаан сар дөхсөнийг мэддэг юм?
-Миний хувьд тоглолтоо жил бүрийн нэгдүгээр сарын сүүлээр хийдэг уламжлалтай. Өнөө жил Цагаан сар нэлээд орой болж байна. Уг нь ч яг Цагаан сарын өмнөхөн л таараад байдаг л даа. Нэгдүгээр сард төрсөн өдөртэйгөө холбогдуулаад тоглолтоо хийдэг учиртай. Өнгөрсөн жил тоглолтоо хийгээгүй өнжчихсөн чинь сэтгэл жаахан тиймхэн байсан. Сая намар нэгэн тоглолтод очиж “Мөрөнгийн намар” дуугаа дуулчихаад тайзнаас нулимстай бууж ирсэн. Тайзаа санаснаа тэгэхэд мэдэрсэн. Заавал настай уран бүтээлч, олон жил дуулсан дуучин тайзаа үгүйлдэггүй юм байна гэдгийг тэгэхэд мэдсэн л дээ. Тэгээд л би тоглолтоо хийж, дуулж л явах ёстой хүн юм байна гэдгээ ухаарсан. Үзэгчид маань хүлээлттэй байна, би ч бас хүлээлттэй байна. Энд нэг л их гэгэлзсэн хүн яваад байна даа (инээв).
-Дуулах хэв маягаас эхлүүлээд бүх юмаа замын дунд өөрчилчихдөг дуучин байдаг. Гэтэл та нэг л юмандаа чин үнэнч, нөгөө нэг л зангаараа гэдэг шиг тийм хүн санагддаг. Таны уран бүтээл ч тэр?
-Дуучдыг хүмүүс “Дуучин хүн амьдралаа л дуулдаг” гээд байдаг тал бий. Тэр дуучин ямар хүн бэ гэдэг нь дуулж байгаа дуугаар нь харагддаг гэж ярьж л байдаг юм. Таны наад ярьж байгаа тань оносон ч байж магадгүй. “Хонгор зээрд” гэж кино клип хийсэн. Тавдугаар сард эхлүүлж, аравдугаар сард өлгийдөж авсан уран бүтээл л дээ. Анх удаа гол дүрд тоглож үзсэн. Ардын жүжигчин Г.Мягмарнаран, гавьяат жүжигчин Ё.Цог гуайтай хамтарч тоглосон юм. Найруулагч маань намайг гол дүрд нь тогло гэж шийдсэн л дээ. Энэ бол миний хувьд анх удаа л өөрийгөө эвдсэн, юмны гол дүрд тоглож оройлсон үйл явдал боллоо. Би чинь телевизийн ярилцлагад хүртэл нэг их нүүрэмгий байгаад байдаггүй хүн. Дуулаад л явж байдаг юм. Түүнээс биш дуулсан дуугаа телевиз, радиод өгч улам олон хүнд хүргэе гэж гүйж байсангүй ээ.
Би нэг жил тоглолт хийхгүй өнжихдөө уран бүтээлээ завсардуулаагүй. Тэр хугацаанд хийсэн дуугаа тоолтол 28 болчихсон байна. Шинэ дуунуудаа хүмүүст дуулж өгсөн чинь их сэтгэл өндөр хүлээж авч байна. Намайг дуундаа улам шингэж, дуундаа орж дуулдаг болчихож гэж ч ярьцгааж байна билээ.
-Олон шинэ дуутай тоглолт болох нь, тэгвэл?
-Уран бүтээлчийнхээ хувьд үнэхээр жишиг тоглолт хийе гээд зорьсон. Нийтийн дууны тоглолтын тайз, жанрыг гоё түвшинд аваачъя. Нийтийн дууг хөдөөний энэ тэр гээд янз бүрээр л ярьж байдаг юм. Хэдийгээр дуучид тус тусдаа уран бүтээл хийдэг ч чадлаараа л хөдөлмөрлөж байгаа улс.
Энэ удаагийн тоглолтын минь хувьд гурван өдөр дараалж тоглоно гэхээр гайхалтай л байх нь ээ.
-Нэг өдрийн тоглолтын тасалбарын үнэ хэд вэ?
-20 мянган төгрөг. Шинэ цомгууд маань дөрөвхөн хоногийн өмнө ирсэн.