Цэргийн төв эмнэлгийн Хордлогын төвийн эмчтэй ярилцлаа. Тэрбээр нэрээ гаргахыг хүсээгүй юм.
-Угаарын хийн хордлогод орох тохиолдол ихэсч байгаа гэх. Тоо баримтын судалгаа байдаг болов уу?
-Өнгөрсөн жил угаарын хийн хордлоготой холбоотой 2000 гаруй хүн эмнэлгийн байгууллагад хандсан. Тэрхүү дуудлага мэдээллээр эмнэлэгт ирээд нас барсан хүн бараг байхгүй. Энэ оны есдүгээр сарын байдлаар 53 хүн угаарын хийд хордож амь насаа алдсан байсан. Өнөөдөр тэр тоо хэд болж байгааг мэдэхгүй. Тэр хүмүүс дандаа гэртээ тусламж авч амжилгүй нас барчихсан.
-Тусламж л авч чадсан бол тэдгээр хүмүүс амьд гарах магадлалтай байсан гэсэн үг үү?
-Манайд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээнд дутагдаж, гачигдсан зүйл байхгүй. Харин угаартахаас сэргийлэх арга хэмжээ, нүүрсний бүтэц, зуухнаасаа болж байна уу гэдгийг судлах хэрэгтэй. Тэр тухай эмч нар бид мэдэхгүй. Бид бол эмчлэх л үүрэгтэй хүмүүс. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний хүрээлэн гэж газар энэ асуудлыг хариуцдаг.
-Сайжруулсан түлш хэрэглэж эхэлснээс хойш хүмүүсийн угаартах тохиолдол ихэссэн гээд байгаа. Энэ тухай таны байр суурийг сонсож болох уу?
-Тийм. Тэр үнэн. Сайжруулсан түлш гээчийг хэрэглэж эхэлсэн цагаас хойш эрс ихэссэн. Манай монголчууд хэдэн зуун жилийн турш түлээ түлш, нүүрсээ түлсээр ирсэн. Манайх шиг гал түлж сурсан улс үндэстэн дэлхий дээр өөр байхгүй байлгүй дээ. Гэхдээ нэг зүйл нь дөнгөж анх сайжруулсан түлш гарсан жилдээ утаа байхгүй болсон. 2019-2020 оны зааг шүү дээ. Утаа байхгүй болсон ч хүмүүсийн угаарын хордлогод асуудал эхэлсэн. Сайжруулсан түлштэй холбоотойгоор утаа байхгүй болсон нь ойлгомжтой. Гэхдээ хүмүүс нас барах тохиолдол их гарах болсон. Тэр нь түлштэй холбоотой л дотоод орчны хордлого байгаад байна шүү дээ. Хүмүүс угаараас болоод хордоод, өвчлөөд л байсан. Тэр бол шинжлэх ухааны баталгаатай тусгай багажаар хэмжээд угаарын хордлого мөн байна гэдгийг нь тогтоодог. Эхний жил нь нэлээд хүн хордож нас барсан. Тэгээд 2021-2022 онд нам чимээгүй болсон. Ковид гараад хүмүүс хөл хорионд яг гэртээ суусан жил шүү дээ. Тэр үед угаарын хийд хордох нь багассан. Тэр тухай тоо баримтууд ч бий. Тэгж багассан байж байгаад 2023 онд дахиад ихэсчихсэн. Тэгэхээр үүнийг би энгийн иргэнийхээ хувиар хэлбэл түлштэй л холбоотой гэж хэлнэ. Түлшний найрлагатай л холбоотой. Чи ч гэсэн бод л доо.
Манайхны хэлдэг гол тайлбар нь аа тэдгээр хүмүүс гал түлж чадахгүй учраас хордсон гэдэг. Гал түлэх технологиос болоод хүмүүс хордоод байгаа юм байна л даа. Тэгвэл яагаад хөл хорионд орчихсон бүтэн жил гаруйн хугацаанд иргэд галаа түлээд гэртээ байхдаа угаарын хийд хордох нь багассан юм бэ. Гал түлж чадахгүй байгаа юм бол тэр үед дуудлага мэдээлэл ихсэх ёстой байсан биз дээ. Хар ухаанаар. Ковидоор хүмүүс ид гал түлсэн шүү дээ. Хүн болгон гэртээ сууж байсан үе. Тэгэхэд яагаад хордох нь багасаад 2023 онд буцаад ихсэв гэдгийг түлштэй холбохгүй бол өөр юутай холбох вэ. Би тэгж л боддог.
-Нэг удаа угаарын хийд хордчихсон хүн дахин хордвол амь насанд нь бүр илүү эрсдэл учирдаг гэх. Яагаад тэгдэг юм бол?
-Бүр хэцүү аюултай. Тэр бол ойлгомжтой. Түрүүнд нь хордоод тархи нь хордчихсон хүн дахиад хордвол амьд үлдэх үү. Ямар ч зүйлд хордсон, давтан хордлогод орвол улам л хүндээр тусна. Эмийн хордлогод орсон ч дахин хордвол бүр хүнд тусна. Түүнээс гадна бас нэг зүйл байгаа. Угаарын хийд хордоод ирэхээр нь гурав хоног эмчилгээ хийгээд явуулчихдаг. Тэдгээр хүмүүс гэртээ эргээд муудчихдаг тохиолдлууд зөндөө байна. 7-10 хоногийн дараа дахин мууддаг. Түүнийг угаарын хийн гаралтай тархины эмзэгшил интипалапатив гэж нэрлэдэг. Тийм зүйлүүд манайд их гараад байгаа. Ганцхан манай асуудал ч биш. Энэ бол дэлхий нийтийн проблем. Тэр их нарийн механизмтай