Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаан 63.2 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ.

Хуулийн төслийн танилцуулгыг УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт хийсэн. Тэрээр танилцуулгадаа, Монгол Улс Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийг 2004 онд баталснаас хойш Гэр бүлиийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх үндэсний хөтөлбөр, Улсын дээд шүүхээс тус хуулийн зарим зүйл заалтыг нэг мөр ойлгож, хэрэглэх тухай тайлбар, хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон заавар, журмуудыг батлан хэрэгжүүлж байна. Мөн төрөөс хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчдыг хамгаалах байрлуулах, гэр бүлд утсаар зөвлөгөө өгөх үйлчилгээг мэргэшсэн байгууллагаар гэрээлэн гүйцэтгүүлэх, нэг цэгийн үйлчилгээний төвүүдийг байгуулан үйлчилгээ үзүүлж эхэлсэн зэрэг бодлого болон үйл ажиллагааны хүрээнд нааштай алхамууд хийгдсэн. Гэвч хүчирхийллийн гаралт буурахгүй, харин ч хүний амь нас хохирох, гэмтэх, хүүхэд өртөх зэргээр илүү ноцтой хэлбэрт шилжих болсон. Тухайлбал, 2016 оны эхний хагас жилийн байдлаар гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас үйлдэгдсэн 764 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 178 хэрэг буюу 30.4 хувиар өссөн бол 2010-2016 оны эхний 8 дугаар сарын байдлаар тус гэмт хэргийн улмаас 95 хүн амь насаа алдсан байна. Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдээгүй болон захиргааны зөрчилд тооцогдон арга хэмжээ авагдсан хүчирхийллийн тоо үүнээс даруй 5 дахин их байгааг энэ чиглэлээр үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн бус байгууллагуудын судалгаа харуулж байна гэв.

Мөн хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш 8 жилийн хугацаанд хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах 41 шийдвэрийг шүүхээс гаргасан ч тэдгээр шийдвэрүүдийн хэрэгжилт хангалтгүй байна. Хуулийн хэрэгжилтийн үр дүнгүй байдал нь зохицуулалт оновчтой бус, ялангуяа байгууллагуудын эрх хэмжээ, оролцоог хэт ерөнхий, салангид байдлаар тусгаж, хохирогч, түүний гэр бүлийн гишүүдийн аюулгүй байдлыг хамгаалаах процедурыг орхигдуулсантай холбоотой. Иймд гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх эрх зүйн зохицуулалтыг хохирогчийн аюулгүй байдлыг нэн тэргүүнд хамгаалах, хүчирхийлэл дахин давтагдахаас урьдчилан сэргийлэх, салбар хоорондын хамтын ажиллагаанд тулгуурлах зарчимд нийцүүлэн шинэтгэх нь чухал байгааг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт онцлов.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Пүрэвдорж, Х.Нямбаатар нар хуулийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой үйл ажиллагааны зардлыг хэрхэн шийдэх, хамгаалах байрны хүрэлцээний талаар болон Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн үйл ажиллагааны талаар асууж, тодруулсан юм.

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт:

Өмнөх парламентаар ёсчлогдоогүй процессын таван хуулийн нэг нь Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль байсан. Төсөл санаачлагчтай зөвшилцсөний үндсэн дээр Засгийн газраас цаг алдалгүй өргөн мэдүүлсэн. Хуулийг хэрэгжих нөхцлийг бүрдүүлэх тал дээр голчлон анхаарсан. 10 дугаар сарын эхний хагас гэхэд УИХ-аар батлагдвал 11 дүгээр сард төсөт хэлэлцэх үеэр санхүүгийн асуудлыг шийдэх бололцоотой.

Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны ХЗБГ-ын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Д.Сайнзориг:

Олон улсын жишгээр 80 мянган хүн амд нэг хамгаалах байр байдаг. Монгол Улсад одоогоор 11 хамгаалах байр байгаагаас үйл ажиллагаа нь жигдэрсэн 4-5 байр бий. Санхүүжилтийн асуудлаас болоод төдийлөн сайн биш байгаа. Хууль батлагдаад санхүүжилт болон салбар хоорондын уялдаа холбоо сайжирвал хамгаалах байрны асуудал шийдэгдэнэ.

Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн захирал Д.Энхжаргал:

Манай төв 22 жилийн турш тасралтгүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа төрийн бус байгууллага. Өдөр бүр 5-10 хүнд сэтгэл зүй, хууль, нийгмийн халамж, хамгаалал гээд цогц үйлчилгээг нөөц боломжиндоо тааруулан тогтмол үзүүлж байна. Өнгөрсөн онд 1600 гаруй цагдаагийн алба хаагч, аймаг, дүүргийн нийгмийн ажилтнуудад сургалт явуулсан. Мөн Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийг боловсруулахад 21 аймаг, 9 дүүргийн холбогдох мэргэжилтнүүдээс санал авч хүргүүлсэн. Төсөв, санхүүгийн хүндрэлтэй байдлаас болж өргөн цар хүрээнд ажиллаж чадахгүй байна. Ихэвчлэн төсөл, хөтөлбөрийн шугамаар санхүүгийн асуудлаа шийддэг.

Байнгын хорооны гишүүд асуулт асууж, хариулт авсны дараа УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь, Ц.Нямдорж нар үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн юм. Ингээд Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэсэн саналын томьёоллоор санал хураахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 69.2 хувь нь дэмжиж, байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтов.

Мөн дээрх хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Н.Оюундариар ахлуулан долоон хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулжээ.

Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хороо өнөөдөр хуралдаж гурван асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэв. Хуралдаанаар эхлээд Гэр бүлийн тухайхуулийн төслийн шинэчилсэн найруулга болон холбогдох бусад хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2014.06.23-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн/-ийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэж, хууль санаачлагчийн илтгэлийг УИХ-ын гишүүн, Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд С.Эрдэнэ танилцуулав.

1999 онд баталсан Гэр бүлийн тухай хуулийг нийгмийн хөгжлийн зүй тогтол, хүний хөгжил, хүүхдийн эрх, хүний эрх, эрх чөлөөний талаарх олон улсын жишигт нийцүүлэн шинэчлэн боловсруулж, гэр бүлийн хөгжил, хүүхдийн эрхэд суурилсан зарим өөрчлөлтүүдийг оруулан шинэчлэн найруулж төслийг боловсруулсан байна.

Хэлэлцүүлгийн шатанд хуулийн төсөлтэй холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, санал хэлсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг, Д.Сарангэрэл нар Гэр бүлийн тухай хуулийн төслийг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төсөлтэй зайлшгүй уялдуулах шаардлагатай гэсэн байр суурьтай байсан бол Улсын Их Хурлын гишүүн С.Одонтуяа, гэр бүл салсны дараа хүүхдийн тэтгэмжийн мөнгө төлөгддөггүй тохиолдол маш их байна. Тэтгэмжийн мөнгө гэр бүл салсны дараах хүнд цаг үед л хүүхдүүдэд хэрэг болдог. Харин олон жилийн дараа бөөнөөр нөхөн төлүүлэх нь оновчтой биш. Тэтгэмжийн мөнгийг төлүүлэх процесс маш удаан хугацаа шаарддаг. Гэр бүл салсны дараа амьдралд тулгарч байгаа зовлон бэрхшээлийн талаар олон ээжүүд ярьдаг. Иймд хүүхдийн тэтгэмж төлдөггүй эцгийн өмнөөс тухайн гэр бүлийн хүүхдэд тэтгэмж олгох сан бий болгох хэрэгтэй. Энэ жишиг бусад улс оронд байдаг гэв. Мөн хуулийн төсөлд шинэ нэр томьёо нэлээдгүй оруулж ирснийг УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ онцолж, хамтран амьдрах гэсэн зүйл, заалтыг заавал хуульчлах шаардлага байгаа эсэхийг эргэж харах нь зүйтэй хэмээн үзэж буйгаа хэлсэн юм.

Хуралдаанаар хуулийн төслийг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төсөлтэй уялдуулах, цаашид ажлын хэсэг байгуулж ажиллахад гишүүд санал нэгдэв.

Ингээд хуулийн төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүд 85,7 хувийн саналаар дэмжлээ.

Үүний дараа Монгол Улсын төрөөс хүн амын хөгжлийн талаар баримтлах цогц бодлого батлах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл/Засгийн газар 2014.09.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн/-ийг хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв.

Тогтоолын төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд С.Эрдэнэ танилцууллаа.

Танилцуулгад дурдсанаар, 2004 оноос хойших хүн ам зүйн өөрчлөлтийг энэ бодлогын гол зорилго болгож, уг өөрчлөлтийг тойрсон хүн амын асуудлыг цогц байдлаар олон улсын гэрээ хэлэлцээр болон үндэсний зорилтуудтай уялдуулан шийдэхийг зорьж байна. Монгол Улсын Засгийн газрын олон улсуудтай хийсэн гэрээ хэлэлцээр, МХЗ-ууд, ХАХОУБХ-ын ҮАХ зэрэг нь энэхүү бодлогын ерөнхий хүрээг тодорхойлж өгч байгаа ба үндэсний эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчин, соёл зан заншилтай холбоотой олон тулгамдсан асуудлууд энэхүү бодлогын тэргүүлэх чиглэл, зорилго, зорилтын илэрхийлж өгч байна. Бодлого нь хөгжлийн тэргүүлэх чиглэл, зорилго, зорилтыг чиглүүлж буй хэд хэдэн зарчмуудад тулгуурлаж байна. Эдгээр зарчмууд нь уг бодлогын үйл ажиллагаа, үр дүнгийн хэрэгжилтийн хүрээг тодорхойлж, арга замыг ч зааж өгч байгаа юм. 2004 оны хүн амын бодлогоор дэвшүүлэгдэж байсан ч шийдэгдээгүй хүн амын тулгамдсан асуудлууд энэхүү шинэ бодлогод тусгагдсан тул 2004 оны бодлогын зарим зорилго, зорилтуудын агуулга шинэ бодлогод дэвшүүлсэн зорилго, зорилтуудын агуулгатай давхцаж байгаа юм.

Бодлого хүн ам зүйн цонх үед тохиох хүн амын асуудлыг бүрэн хамарч, тулгамдсан асуудлуудыг нийгэм-эдийн засгийн хөгжлийн явцад харилцан уялдаатайгаар цогц байдлаар шийдвэрлэхийг зорьсон гэлээ.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Батсуурь, хүн хөгжих орчин бүрдүүлэх асуудлыг нэн тэргүүнд тавих ёстой. Гэтэл энэ талаар төр, засгаас тодорхой хийж гүйцэтгэх ажил үгүйлэгдэж байна. Өнөөдөр хүн хөгжих нь байтугай төрөөс үйлчилгээ авах асуудал хүнд байгаа гээд, хүн хөгжих орчин гэдгийг юу гэж ойлгох талаар тодотгосон.

Монгол хүний хөгжлийн асуудлыг сүүлийн 20 гаруй жил орхигдуулж ирсэн. Энэ бол маш том алдаа байсан гэж харж байгаа. Хүн амын хөгжлийн цогц бодлогын баримт бичгийг баталснаар эрх зүйн тодорхой шинэчлэлүүдийг хийх шаардлага гарна. Энэ хүрээнд зарим хуулийн төслүүд өргөн баригдаад байна. Өнөөдөр эрх зүйн орчин нь бүрдээгүй байгаа хүн амын хөгжлийн цоо шинэ эрх зүйн орчинг бий болгохоор зорьж байна гэсэн тайлбарыг салбарын сайд өгөв. Мөн хэлэлцүүлгийн шатанд Улсын Их Хурлын гишүүн З.Баянсэлэнгэ, төрөөс хүн амын талаар баримтлах цогц бодлогын хүрэх үр дүнг илүү тодорхой болгох хэрэгтэй гэсэн саналыг дэвшүүлсэн бол Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Баярсайхан, бодлогын гол зорилго нь хүн амын төрөлтийг нэмэгдүүлэх асуудал гэдгийг чухалчилж, хүн амын өсөлтийг бодлогоор дэмжихэд анхаарах хэрэгтэй гэв.

Гишүүд асуулт асууж, үг хэлж дууссаны дараа тогтоолын төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэсэн саналын томьёоллоор санал хураалт явуулсныг хуралдаанд оролцсон гишүүд 92,2 хувийн саналаар дэмжлээ.

Мөн хуралдаанаар Соёлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөлЗасгийн газар 2014.06.23-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эфирт үндэсний нэвтрүүлэг, киноны эзлэх хувийн тухай/ хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэж, гишүүдийн 58,3 хувийн саналаар хуулийн төслийг чуулганы хуралдаанаар хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэж үзлээ хэмээн Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.