“Эрдэнэс Монгол” нэгдлийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт: “Аж үйлдвэрийн гинжин хэлхээ”-ний суурийг тавих төслүүдээ тодорхойлж энэ жилээс хэрэгжүүлж эхэлнэ DNN.mn

Уул уурхайн төрийн өмчийн 30 компанийг удирдлага, менежментээр хангах амаргүй ажлыг нугалж байгаа “Эрдэнэс Монгол” нэгдлийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогттой  хэрэгжүүлж буй бодлого, онцлох ажлынх нь  талаар ярилцлаа. Нэгдлийн зүгээс эрдэс баялгийг эцсийн бүтээгдэхүүн болгох, баялагтаа  “эзэн монгол” байхын төлөө олон ажлыг санаачлан хэрэгжүүлж байгаа юм.

-Ажлаа авснаас хойш хэрэгжүүлж буй стратеги төлөв­лөгөөнөөс тань ярилц­лагаа эхэлье. Санаж бод­сон хэмжээнд тань хүрч байна уу. Мөн өнгөрсөн хугацаанд амжуулсан аж­луудаасаа хамгийн чухлаас нь сонирхуулаач гэвэл та ямар ажлыг онцлох вэ?

-”Эрдэнэс Монгол” нэгд­лийн хувьд стратеги төлөвлөгөөг боловсруулж, түүнтэй уялдсан зорилго зорилт дэв­шүүлж, харьяа компаниуд­тайгаа нэгэн зүгт харж ажиллах нь бидний гол зорилго. Уул уурхайн эрдэс баялгийн өгөөжийг хүртэх зорилтын хүрээнд нэгдлийн зургаан том компанийг түшиглээд ойрын болон дунд хугацаанд боловсруулах үйлдвэрүүдийн цогцолбор байгуулах их ажлыг эхлүүлэхээр зорьж байна. Тухайн цогцолборуудаа үйлдвэр технологийн паркын загвараар хөгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэн. Нэгдлийн зургаан том компани түшиглэн  байгуулагдах паркынхаа үндсэн түүхий эдийг боловсруулах үйлдвэрийн цогцолбороо барьж байгуулах, дэд  бүтэц  байгуулахад  манлайлж орол­цоно. Харин паркуудад аж үйлдвэрийн гинжин хэлхээг тасралтгүй үүсгэх төлөвлөлтийг хийж хяналт тавих, хөрөнгө оруулагчдыг дэмжих, боломж олгох менежмэнтийг хийх “Эрдэнэс ҮТП” компанийг байгууллаа. Ингэснээр ганц нэг салангид төслүүд биш төр хувийн хэвшил хамтарч эрдэс баялгаа  бүрэн боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн гаргадаг кластер  үүсэх  боломж  бүр­дэнэ. Товчхондоо Засгийн газраас дэвшүүлсэн Шинэ сэргэлтийн бодлогын  Аж үйлдвэрийн сэргэлт хэрэгжихэд чухал алхам болох юм.

Түүнчлэн харьяа ком­па­ниудад тулгарч байгаа гол асуудлын нэг нь тээвэр логистикийн асуудал байдаг. Тиймээс компаниудад бор­луулалтын доголдол үүсгэхгүй, ханган нийлүүлэлтийг тогт­вортой байдлыг хангаж ажил­лах Дэд бүтэц, тээвэр логистикийн группийг шинээр  байгууллаа.  Энэ ч мөн стратеги төлөвлөгөөний хүрээнд хийгдэх чухал ажлын нэг байсан. Ер нь нэгдлийн зүгээс баялагтаа эзэн Монгол байхын төлөө, түүнд хүрэхийн төлөө төлөвлөгөө, зорилгоо тодорхойлоод түүнд уялд­сан  ажлуудаа шат дараа­тай хийгээд явж байна гэж ойлгож болно.

-“Эрдэнэс  Монгол” нэгдэл Сингапурын Темасекийн загвараар хөгжинө гэсэн мэдээлэл олны анхааралд хэвээр байгаа. Энэ чиглэлээр өрнөж буй ажил, шийдэл байвал сонирхуулаач, манай уншигчдад?

-“Темасек” нь дан уул уурхайн бус Сингапурын төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэсэн томоохон групп компани юм. Нэгдэлд нь багтдаг компаниудын үйл ажиллагааны цар хүрээ, ашиг нь их болохоор ногдол ашиг нь ч түүнийгээ дагаад өндөр байдаг. Түүгээрээ стратегийн ач холбогдолтой шинэ төслүүддээ хөрөнгө оруулаад эдийн засгийн өгөөжөө хүртээд явдаг. Бид ч мөн энэ зарчмаар явна. Нөгөөтэйгүүр, Засгийн газраас нэгдлийн компаниудын бизнесийн шийд­вэрт оролцохгүй, ялангуяа нийгмийн чанартай төслүүдийг санхүүжүүлэх үүрэг даалгавар өгсөн шийдвэр гаргахгүй гэдэг бодлогоо зарласан. Харин нэгдлийн компаниуд үйл ажиллагаа, үр ашгаа нэмэгдүүлж бизнесийн үр ашигтай төслүүдээс санхүүжүүлэх замаар ногдол ашиг, Баялгийн санд төвлөрүүлэх хөрөнгө нэмэг­дүүлэхийг бодлого баримталж байна. Өмнө нь нийгмийн төслүүдийг санхүүжүүлэх байд­лаар бизнесийн  хувьд  үр  ашигтай бус зарцуулалт хийдэг байсан бодлого өөрчлөгдсөн гэсэн үг. Засгийн газрын энэ бодлого Баялгийн сангийн хуулиар эрх зүйн хувьд баталгаажих ёстой.

Одоогоор “Эрдэнэс  Монгол” нэгдлийн хувьд чухал төсөл хөтөлбөрүүдээ эрэмбэлэх, төслийн бэлтгэлийг хангах, өөрөө санхүүжүүлж чадах төслүүдээ эхлүүлэх, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдаас хөрөнгө оруулалт татаж хамтарч ажиллах чиглэлд анхааран ажиллаж байна.

-“Эрдэнэс Монгол” нэгд­лийн Төлөөлөн Удирдах Зөвлөл нэлээд  ардчилалтай болсон гэх олзуурхал төрж байгаа. Гэхдээ улс төрийн хараа, хамаарал байсаар л байна. Засаглал сайн байж л таны ярьсан, бодсон, харсан шийдлүүд зөв хэрэгжинэ. Энэ чиглэлээр хийхээр төлөв­лөсөн, хийж  яваа  аж­луудаа­саа хуваалцаач?

-Компанийн дүрэмд өөрч­лөлт оруулж, ТУЗ-ийн хараат бус гишүүдийн тоог 49 хувьд хүргэж нэмэгдүүлсэн. Аль болох мэргэжлийн, биз­несийн туршлагатай, нийгэмд энэ чиглэлээр хүлээн зөвшөөрөгд­сөн хүмүүсийг сонгох зорилт тавьж ажилласан. Зорилт маань ч тодорхой хэмжээгээр биелээд явж байна. Нэгдлийн хэмжээнд охин компаниудын ТУЗ-ийн нийт 270 гишүүн байсныг нэлээд цөөлж, 30 гишүүнтэй болгосон. Ингэснээр “Эрдэнэс Монгол” нэгдлийн толгой компанийн ТУЗ-д ачаалал нэмэгдэж байгаа ч шийдвэр гаргалт сайжирч, улс төрийн хамаарал багассан. Одоо нэгдлийн ТУЗ-ийн хараат бус гишүүнд Монголдоо бизнес, санхүү эдийн засаг, компанийн засаглал, хууль, геологи, уул уурхайзэрэг салбаруудын олон жилийн туршлагатай, мэр­гэжлээрээ нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн Д.Нацагдорж, Т.Оргодол, Д.Гэрэлмаа, Н.Энхцэцэг зэрэг хүмүүс ажиллаж байна.

-Гуч гаруй төрийн өмчит компаниудыг харьяандаа нэгтгэлээ. Ингэж нэгтгэснээр гарч эхэлж байгаа эерэг өөрчлөлтүүдээс нэрлээч. Эрхлэх, харьяалах асуудал томрохын хэрээр асуудал бэрхшээл ч багагүй байгаа байх?

-Нэгдлийн компаниуд хамтарч үр дүн гаргахын тулд зайлшгүй нэг зүгт харж ажиллах шаардлагатай. Бидний зорилго гэвэл харьяа байгууллагуудаа зөв чиглүүлж, туслан дэмжиж зөв нэгдэж, зөв манлайлж ажиллахын төлөө байгаа. Энэ нь ч үр дүнгээ өгч ихэнх компаниуд үндсэн ажилдаа болон хамтарч ажиллах чиглэлд ахиц дэвшил гаргаад эхэллээ. Мэдээж, 30 компанийн асуудлыг шийдвэрлэж, удирдлага, үйл ажиллагаагаа уялдуулж ажиллахад толгой компанийн ажлын ачаалал нэмэгдэж байгаа ч энэ системээр явах нь илүү үр дүнтэй нь амьдрал дээр харагдаж байна. Үүнийг зарим компаниудын зүгээс цохон тэмдэглэж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ч ярьж байгааг та сэтгүүлч хүний хувьд анзаарсан байх.

Нэмж хэлэхэд, эрдэс баялгийг боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх чиглэлд өмнөд хөрш тэр дундаа Өвөр Монголчууд биднээс нилээд хол алхжээ. Гэтэл бид олигтой урагшилж чадаагүй л байна. Бидний гол дутагдал нь аж үйлдвэрийн төслүүдийнхээ уялдаа холбоог нь хангаж “аж үйлдвэрийн гинжин хэлхээ” гэдэг зүйл бий болгож чадахгүй байгаа юм. Гэтэл эцсийн бүтээг­дэхүүн гаргана гэдэг нь хэд хэдэн үйлдвэрүүд үйл ажил­лагааныхаа хувьд тасралтгүй  уялдаа  холбоо үүсгэж байж бий болгодог.  Манайд бол өөр өөрсдийн төслүүдээ тус тусдаа хэрэгжүүлнэ гэж олон жил явсан. Тэр нь санхүү, менежментийн хувьд ч олигтой үр дүнгүй,хөрөнгө оруулагчдын хувьд ч итгэл үнэмшил муутай байгаад зогсохгүй зарим тохиол­долд хэсэг бүлэг улсуудын ашиг сонирхол орд­гоос болж үр дүнд хүрэлгүй цаасан дээр үлдэж хоцордог. Уг гажуудлыг л өөрчлөхийн тулд 30 компанийг нэгтгээд, нэгдсэн стратеги бодлого төлөвлөлтөөр ажлаа урагшлуулахыг зорьж байна.

-Хамгийн сүүлд Хөтөлийн “Цемент Шохой” ТӨХК-ийг нэгтгэлээ. “Дарханы Төмөрлөгийн Үйлдвэр” ТӨХК байсныг ХХК болгосон. Сүүлд нэгтгэсэн эдгээр компани дээр ямар өөрчлөлт гарах хүлээлттэй байна вэ?

-“Дарханы Төмөрлөгийн Үйлдвэр” ХХК, “Цемент шохой” ТӨХК нь манай улсын дэд бүтэц, бүтээн байгуулалт, хөгжилд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг үйлдвэрүүд юм. Тийм болохоор төр засгаас эдгээр үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд анхаарч хувийн аж ахуй нэгжид ч өгч үзлээ. Үр дүн нь хангалтгүй байсан учир төрд буцаан авч нэгдлийн харьяанд оруулсан. Бидний  зүгээс  стратеги төлөвлөгөөндөө уг хоёр үйлдвэр дээр нэгдлийн давуу талыг ашиглаж, “Дарханы Төмөрлөгийн Үйлдвэр” ХХК-ийг түшиглэсэн Ган үйлдвэрлэх цогцолбор, Хөтөлийн “Цемент Шохой” ТӨХК-ийг түшиглэсэн Барилгын материал үйлдвэрлэлийн цогцолборыг үйлдвэрлэл технологийн паркын загвараар байгуулахаар тусгасан. Эхний ээлжинд Дарханд 100 мянган тонн хүртэлх хүчин чадалтай “Шууд ангижруулсан төмрийн үйлдвэр”, Хөтөлд Шохойн үйлдвэр байгуулах төслийг энэ жил эхлүүлнэ. Санхүүжилтийг нь шийдвэрлэж байгаа.

– Зарим охин компанийг татан буулгалаа. Жишээ нь “Эрдэнэс силвер ресурс” ХХК-ийг “Эрдэнэс алт” ХХК-тай нийлүүлж, “Эрдэнэс алт ресурс” ХХК болгосон. Өмнө нь ийм компани байсан ч нэр төдий явсан түүхтэй. Одоогийн өөрчлөлтийг нь харин огт өөр агуулгатай  байгаа болов уу гэж харж байна. Алт цэвэршүүлэх үйлдвэрийн төсөл амжилттай хэрэгжээд явах бололцоо бүрдлээ гэж харж болох уу?

-“Эрдэнэс силвер ресурс” ХХК-ийн хувьд нөөц нь багасаад цаашид удаан ажиллах боломжгүй болсон. Мөн үйл ажиллагааны зардал өссөн, хуримтлагдсан өр төлбөрөө бууруулж чадахгүй, бүтээгдэхүүнээ хямдаар бор­луулдаг зэргээс шалтгаалан үр дүнтэй ажиллаж чадахгүй байна. Татварын нэлээд их хэмжээ (96 тэрбум төгрөг)-ний өртэй байгаа, хяналт шалгалтын явцад цаашдаа нилээд нэмэгдэх хандлагатай. Нэгдэлд алтны хэд хэдэн төсөл байна. Манай үйл ажиллагааны нэг чиглэл холимог металл, алт, мөнгөний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх шүү дээ. Нөгөө талд “Эрдэнэс алт ресурс” ХХК нь анх алт хайлуулах үйлдвэр барих зорилгоор байгуулагдсан. Гэвч судалгааны явцад үйлд­вэрлэлийн технологи, ТЭЗҮ нь үр ашиггүй гэж дүгнэгдээд цааш яваагүй. Гэхдээ алтны төсөл ирээдүйтэй учир нэгэнт нөөц нь дуусаж байгаа уурхайн үйл ажиллагааг нэгтгэж шинэ бүтэц, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны чиглэлээр ажлуулахаар шийдвэрлэсэн юм. Бодлогын яамнаас нэгтгэж ажиллуулах чиглэл өгсөн.

Харин алт цэвэршүүлэх үйлдвэрийн тухайд одоогийн байдлаар яг ингэнэ, тэгнэ гэж шууд амлахад хэцүү. Цаашдаа эдийн засгийн хувьд үр өгөөж­тэй шийдэл гарч  ирвэл хэрэг­жүүлэхээр ажиллаж болно.

-Төрийн өмчит ком­паниудын өр төлбөр ямархуу бай­гаа бол. Удахгүй өвөл боллоо гэдэг утгаар нь “Шивээ-Овоо” ХК, “Багануур” ХК-ийн өр төлбөрийн асууд­лыг сонирхмоор байна?

-Энэ хоёр компани нь Улаанбаатар хотын төвийн эрчим хүчний системийг болон бусад аймаг орон нутгийн дулааны станцуудыг нүүрсээр хангах үндсэн үйл ажиллагааг алдаг­далтай ажиллан явуулж байна. Жишээлбэл нэг тонн нүүрс олборлох зардал нь 45 мянга орчим төгрөг байдаг. Гэтэл Эрчим хүчний зохи­цуулах хорооноос тогтоосон борлуулах үнэ нь 39 мянган төгрөг байгаагаас алдагдалтай ажиллаж байна. Үүнээс болоод хуримтлагдсан  өр  төлбөр нэлээд үүссэн. Ийм байдлаар цааш удаан явах боломж байхгүй.

Нөгөөтэйгүүр, экспортод гаргая гэхээр худалдан авагч талын импортод тавигддаг чанарын шаардлага хангахгүй тул дангаар нь гаргах бололцоогүй. Тиймээс группийн зарчмаар ажиллаж байгаа давуу талыг ашиглан “Эрдэнэс Таван Толгой” ХК болон “Багануур” ХК-ийн нүүрсийг хольж экспортлох боломжийг судалж байна. Хөрөнгө оруулагчид ч энэ санааг сонирхож  байгаа.  Мөн  “Багануур” ХК-ийг түшиглэн хүрэн нүүрсийг гүн боловсруулах үйлдвэрийн цогцолбор бай­гуулах төслийн загвар дээр ажиллаж байна.

-“Эрдэнэт Үйлдвэр” ТӨҮГ-ыг нэгтгэснээр “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл улс­даа хамгийн том, хамгийн хүчирхэг компани боллоо гэж зарлаж байсан нь саяхан. Гэвч толгой компани хэр нь түрээсийн оффистой, тэр нь он дамжиж ирсэн өр төлбөртэй, ажилтнуудынхаа цалинг аль нэг компаниас авдаг гэх мэт асуудалтай яваа. Засаглалаа сайжруулж, улстөрийн хамаарлаа багас­гавал “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл бие даасан том статус­тай, нэрэн доор нь нэгдсэн компаниудын эдийн засагт үзүүлэх эерэг нөлөө асар их. Энэ тал дээр ямар шийдэлтэй, хэрхэн ажиллаж байна вэ?

-Толгой компани “томрох” нь гол агуулга биш, харин нэгдлийн үйл ажиллагааны цар хүрээ, үр ашгийн хэмжээ томрох нь чухал байгаа юм. Өмнө нь нэгдлийн түвшинд нэгдсэн стратегиа тодор­хойлох, манлайлал үзүү­лэх тал дээр дутагдалтай явж ирсэн. Иймд толгой компанийн зүгээс шат дараатай олон ажлыг хэрэгжүүлж байна. “Гашуун су­хайт автозам” ХХК-иас өдөр тутмын үйл ажиллагааг санхүү­жүүлдэг, толгой компани гэж хэлэхэд хэцүүхэн явж ирсэн нь үнэн. Эдгээр хүндрэл бэрх­шээлийн шалтгаан нь тогтол­цоогоо сайжруулж чадаагүйнх гэж бид дүгнэж байгаа. Одоо бол нэгдлийн хувьд үйл ажиллагаа харь­цангуй жигдэрч, өр төл­бөрийн асуудал ч багасаж байна.

Цаашдаа менежментийн төлбөрийн хувьд олон улсын групп компаниудын жишигт санхүүгийн ямар харилцаа байдаг, толгой компани үүн дээр хэрхэн манлайлал, менеж­ментийн үйлчилгээ үзүүлэх гэхчлэн зөв тогтолцоог бүр­дүүлэхээр ажиллаж байна. Түү­нээс биш толгой компани нь том­роод  данхар  болох нь бидний зорилго огт биш. Харин цомхон бүтэц, үйл  ажиллагаагаар харьяа компаниудаа дэмжиж, үйл ажиллагаа, ирээдүйн хөгжилд нь тус болж, нэгэн зорилгын төлөө хамтдаа зүтгэх нь бидний зорилго.

-Үндэсний баялгийн сан­гийн тухай хууль боловс­руулах ажлын хэсгийг та ахалж байгаа. Өмнө нь хоёр ч хувилбар яригдаж байсан ч явсангүй. Танай ажлын хэсгийн боловсруулж байгаа гол концепц юу вэ? Ер нь яагаад танаар ахлуулах болов?

-Үндэсний баялгийн сан­гийн хуулийн төслийг өмнө нь хэд хэдэн хувилбараар боловс­руулж байсан ч Зас­гийн газрын гишүүдийнхээ түв­шинд концепцийн хувьд нэгдэж чадаагүй учраас уг хуу­лийн төслийг дахин шинээр боловсруулах шаардлага үүссэн гэж ойлгож байгаа. Өмнөх төслүүдийг боловсруулах ажилд “Эрдэнэс Монгол” нэгдлээс судалгаа болон боловсруулалт тал дээр оролцож байсан. Түүнчлэн “Эрдэнэс Монгол” нэгдлийг Үндэсний баялгийн сан болгох хувилбар ч гарсан юм байна лээ. Миний хувьд бол одоогийн хийж байгаа ажлын чиг үүрэг болон өмнө нь хийж байсан ажлын туршлагыг харгалзан үзэж энэ ажлын хэсгийг ахлуулсан болов уу гэж бодож байна.

Манай ажлын хэсгийн боловс­руулж байгаа хуулийн төс­лийн гол агуулга нь 2019 онд Үндсэн хуулийн 6.2-т заасан нэмэлт өөрчлөлтийн үндсэн агуулгатай нийцүүлж өмнөх төслүүдээс зарчмын өөр концепцоор боловсруулсан. Үндсэндээ, Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөд хууль тогтоомжийг нийцүүлэх, түүнтэй холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай УИХ-ын тогтоолд заасны дагуу Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг боловсруулсан гэж ойлгож болно. Хуульд газрын хэвлийн баялгаас төвлөрсөн орлогыг одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд тэгш, шударга хүртээх, иргэдийн эрүүл аюулгүй орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, нийгэм, эдийн засгийн чухал төслүүдийг санхүүжүүлэх зориулалтаар төрөлжсөн сангуудыг байгуулах, сангийн эх үүсвэр, түүний төрөл, зориулалтыг тодорхойлох, сангийн хөрөнгийг удирдах бүтэц, зохион байгуулалтыг тогтоох, үйл ажиллагааг тайлаг­нах болон хяналт тавихтай хол­богдсон харилцааг зохи­цуулна гэж заасан байгаа.

-“Эрдэнэс” ҮТП байгуул­сан,   гурван  ч  уурхайг   түшиг­­лэн урд хөрштэй “Хоёр улс-хоёр парк” түнш­лэл хэрэгжүүлнэ гэх мэтээр “Эрдэнэс Монгол”-ын ман­лайлал, төлөвлөгөө тод сонсог­дох боллоо. Гэвч Монголд олон жил яригддаг ч огт ажил болдоггүй хоёр амлалт байдаг нь чөлөөт бүс, ҮТП хоёр юм. Та бүхэн яг үйлдвэрийн парк хийж чадах уу?

-Нэгдлийн хувьд газрын хэвлийн эрдэс баялгаа эцсийн шат хүртэл боловсруулах “аж үйлдвэрийн гинжин хэлхээг” ҮТП-ийн схемээр хөгжүүлье гэдэг стратегийн зорилт тодорхойлсон. Монгол Улсын сайд, Боомтын сэргэлтийн үндэсний хорооны даргатай хамт БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы удирдлагуудтай хийсэн уул­залтаар хоёр улсын хил орчмын ҮТП-ийг хөгжүүлэх нь харилцан ашигтай, үр дүнтэй бодлого  гэдгийг ярилцсан. Үүний хү­рээнд, “Эрдэнэс Таван Толгой” ХК-ийн  коксжих нүүрсийг гүн боловсруулах үйлдвэрийг энэ чиглэлд хөгжүүлэх гарц байгааг хоёр тал онцолсон.

ӨМӨЗО-ы хувьд энэ талын үйлдвэрлэл хөгжүүлэлтийн цогц концепц гаргаад төслүүдээ тодорхой болгоод үр дүнтэй ажиллаж байгаа юм билээ. Нуул­­гүй  хэлэхэд, манайд чөлөөт бүсэд татварын хөнгөлөлтийг ашиглаж архи, тамхи л их зарагд­даг муу жишиг тогтсон, мөн газрыг төлөвлөлт муутай замбараагүй хуваарилсан зэрэг алдаанууд гарсанаас бо­лоод тавьсан зорилго талаар болсон л доо. Тиймээс ҮТП-ийн хөгжилд цаашид  бид  ийм  алдаа  гаргахгүй байх талд нарийн анхаарах учиртай. “Хоёр улс-хоёр парк” түншлэлийг нарийн төлөвлөлт, зохион байгуулалттай гүйцэтгэж чадвал хөрөнгө оруулалт татаж чадна. Нэгдлийн хувьд ҮТП-ийн үйл ажиллагааны  дүрмийг УУХҮЯ-тай хамтраад боловсруулж байна. Анхнаасаа хууль, дүрмийнхээ дагуу явж чадвал бусад улсад аль хэдийнээ үр дүнгээ өгсөн дээрх загвар бидэнд үр дүнгээ өгч чадна.

-Төрийн өмчит 30 үйлдвэр, компанийг “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл удирдаж байна. Тех­нологийн хувьд ахиц дэв­шил гарч байгаа уурхай, үйлд­вэрийн газар байна уу?

-Үйлдвэрийн технологийн шинэчлэл хийнэ гэдэг нь хагас жилийн хугацаанд хийгдчих ажил биш. Нэгдлийн зүгээс уурхайн  олборлолт, баяжуулалт, боловс­руулах үйлдвэрийн цог­цолборууд  дээрээ нүүрс хүч­лийн хий бага ялгаруулах тех­ник, технологийг нэвтрүүлэх урт хугацааны бодлого баримт­лана.

Онцолж хэлэхэд “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл Техник, техно­логийн бодлогын зөвлөлтэй болсон. Уул уурхайн үйл ажил­­­­лагааны чиглэл бүрээр Монголдоо хамгийн шилдэг экспер­түүдийн  санг үүсгэж байна. Эдгээр экспертүүдээс гэрээ хийж компаниудынхаа зарим тодорхой үйл ажил­лагаанд хөндлөнгийн дүг­нэлт гаргуулж байна. Энэ дүг­нэлтүүдэд үндэслэж цааш­дын шийдлүүдээ гаргана.

-Сүүлд нь хувийн чанартай асуулт асууя. Таны дараагийн улс төрийн нүүдэл юу вэ? Энэ цагийн галтай, хэл амтай алба хашиж, олны анхаарлын төвд байгаа хүний хувьд дараагийн алхмаа бодож л байгаа байх…?

-Миний хувьд дэд сайдын алба л улс төрийн албан тушаал байсан. Бусдад нь дандаа төрийн захиргааны ажил хийж ирсэн. Таны хэлсэнчлэн төр намайг галтай ч гэдэг юм уу, хэл амтай ч гэдэг юм уу, асуудалтай, эмхлэх цэгцлэх шаард­лагатай  газруудад тодор­хой үүрэг даалгавар өгч томилж байна гэж ойлгож хүлээн авч хичээн ажилладаг. Мэдээж алдаа дутагдлыг арилгахад шаардлагатай аливаа өөрчлөлт хийхэд амаргүй байдаг. Түүнийг дагаад хэл ам, гүтгэлэг, гүжирд­лэг, доромжлол ч ирдэг юм байна. Энэ бүхэн одоо миний хашиж байгаа албан дээр түлхүү мэдрэгдэж байна. Засгийн газрын хувьд “Эрдэнэс Монгол” нэг­дэлд намайг тодорхой өөрч­лөлт шинэчлэл хий гэсэн үүрэг даалгавар өгч томилсон учир зарчмаасаа сөөм ч ухралгүй ямар ч “өвдөлт” ирсэн  үүрэг даал­­гаврын хэрэгжилтээ бие­лүүлээд явна гэж бодож байна.

Өөрийгөө ямар ч гэсэн тө­рийн мерит зарчмаар ажиллаж байгаа гэж боддог. Ажилласан жилийн туршлагаасаа харахад ихэвчлэн төрийн бодлого, төсөв санхүүгийн чиглэлээр алба хашжээ. Харин уул уурхайн бизнесийн чиглэлээр  анх удаа ажиллаж байна. Манай ком­панийн үндсэн үүрэг нь олборлолт, баяжуулалт биш төрийн бодлого шийдвэрийг ажил болгох, стратеги, менеж­мент, үйл ажиллагааны уял­дааг сайжруулах юм. Шинэ сэр­гэлтийн бодлого, ялангуяа аж үйлд­вэрийн сэргэлтийг төрийн өмчийн компаниудад хэрэг­жүүлэхэд миний сурсан мэдсэн мэдлэг, ажлын туршлага хэрэг болж байна гэдгийг онцолъё.

Би өнгөрсөн 20 гаруй жилийн турш тасралтгүй төр засаг, олон нийтийн төлөө ажиллаж, зүтгэж ирсэн. Нэгэнт энэ за­маар явж ирсэн, бэлтгэгдсэн болхоорцаашдаа ч төр засаг, олон нийтэд хэрэгтэй ажилд хувь нэмэрээ оруулж хичээж зүтгэнэ гэж бодож явна.

Ц.БААСАНСҮРЭН