“No War” хөдөлгөөний гишүүн Э.Одбаяртай нүүрсний хэргийн талаар ярилцлаа.
-Нүүрсний хулгайн хэрэг мандсан. АТГ-аас байсхийгээд мэдээлэл өгдгөөс өөрөөр энэ хэрэг урагшилсангүй. Иргэний хөдөлгөөнийхөн энэ хэргийг яаралтай шийдвэрлэх ёстой гэж шаардаж байгаа.
-Нүүрсний хулгайтай холбоотойгоор иргэд эвлэлдэн нэгдэх, үзэл бодлоо илэрхийлж, жагсах цуглааныг эхний үед зохион байгуулж байсан шүү дээ. Нүүрсний хулгай ил болж байгаа асуудлаар төлөөлүүлэн “Манайд хууль хэрэгжихгүй байна” гэдэг хуримтлагдсан бухимдал ил гарч ирсэн. Ер нь сүүлийн 2-3 жилийн хугацаанд иргэд жагсаал цуглаан зохион байгуулж байгаа. Тэр бүрийг эрх баригчдын зүгээс галыг цурамд оруулна гэдэг шиг ач холбогдлыг нь бууруулж, утга учрыг нь алдагдуулж ирсэн. АТГ-аас өгдөг мэдээлэл бол ирээдүй цаг дээр яригдсаар байгаад өнөөдөр нүүрсний хулгайн хэргийг бүрэн мартаж байна гэж хэлж болно. Өнөөдөр энэ хэрэгтэй холбоотой асуудал хөндөж байгаа хүн байхгүй болсон. Ярилаа гэхэд ач холбогдолтой зүйл ч биш болж байна. Тэр байтугай энэ хэргийн хамгийн том сэжигтэн, зохион байгуулагч гэгдэж байсан ЭТТ-н захирал Б.Ганхуяг эрх чөлөөтэй болчихсон, түүнийг суллагдсаныг зарим нь ч мэдэхгүй явах жишээтэй.
Нэг сонин зүйл бий. Үзэл бодлоо идэвхтэй илэрхийлдэг, жагсаж цугладаг хүмүүсийг хуулийнхан барьж саатуулахдаа юу ярьсан ийснийг нь задлаад тавьчихдаг.
Гэтэл ноцтой гэмт хэрэгт холбогдсон Б.Ганхуяг чухам хуулийнханд юу ярьсан, юуг мэдүүлсэн талаар огт ам нээдэггүй. Гадны улс оронд энэ талаар цагдаа хуулийнхан нь чөлөөтэй мэдээлдэг, ард түмэндээ процессын мэдээллээ өгч явдаг. Манайд эсрэгээрээ ажиллаж байна. Ийм байдлаар явж ирсээр байгаад араас нь хичнээн ч олон янзын дуулиан шуугиан гарав. Үүнийг маш сайн анхаарвал Засгийн газар өөрөө мэдээллийг ил болгож байна. Угаасаа ил байх ёстой мэдээллүүдийг эрх баригчид дарж байгаад, сонгомол байдлаар тодорхой хүмүүс рүү чиглэсэн улс төрийн акци болгож хувиргадаг нь тодорхой боллоо шүү дээ. Шалгаж байна, эрхийг нь түдгэлзүүллээ гэдэг ч өнөөдөр нүүрсний хэрэгт, бусад хэрэгт ч хариуцлага тооцсон үйл явдал нэг ч алга.
-Нүүрсний хэрэгт хэн хариуцлага хүлээх ёстой гэж үзэж байна?
-Ойлгомжтой шүү дээ. Тухайн Засгийн газрын эрхийг барьж байгаа, эрх мэдлийг хэрэгжүүлж байгаа хүмүүс хариуцлага хүлээх ёстой. Засгийн газрыг дагаж, түүнд удирдагддаг бүтцүүд ч хариуцлага хүлээх ёстой. Манайхаас бусад хууль хэрэгждэг улсад ингэж ажилладаг.
Манайд л хууль зөрчөөд, бүх юм болохгүй байгаа, нийгэм сүйрч байгаа, иргэд ядуурч, хулгай дээрэм гаарч байгаа хэрнээ Засгийн газрынх нь нэр хүнд улам өсөөд байгаа юм шиг технологи хэрэгжүүлээд байдаг улс бол манайх болон ОХУ. Дотоодын асуудал болохоо байгаад ирэхээр гаднаас дайсан хайдаг, өөрсдийнх нь үйл ажиллагаа болохгүй болохоор өөрсдийнхөө хийсэн хулгайг гаргаж ирдэг. Иргэд түүнийг нь эсэргүүцээд жагсах гэхээр төлбөртэй, чиглэлтэй амьд тролл жагсагчидтай болчихлоо. Тэд Засгийн газар огцор гэсэн хүмүүсийг хөөж туудаг. Очихоос нь өмнө эд нартай жагсахгүй гэдэг сэтгэл зүй л төрүүлдэг, утга учрыг алдагдуулах үүрэгтэй болчихсон. Үүнээс залуучууд цэрвэдэг болж байна. Одоо нийгмийн бухимдал үүсэх нь тодорхой болчихсон учраас түрүүлээд баахан хүмүүс талбай дээр аваачаад тавьчихлаа. Ингэж жагсаал цуглааныг хүртэл цурамд оруулж байна. Ерөөсөө Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ийм байдлаар нийгмийг хяналтандаа авах гэж оролдож байна. Тийм зүйл болохгүй.
Өнөөдөр Боловсролын зээлийн сан гээд л шуугьж байна. Гэтэл үүний нийт дүнг харахаар 40-60 тэрбум төгрөгийн асуудал яригдаж байна. Гэтэл нүүрс ямар дүнтэй билээ. Хөгжлийн банк ямар хохиролтой билээ. Тиймээс иргэд маань мэдээлэлд маш цензуртай байх хэрэгтэй байна. Засгийн газраас гаргаж байгаа мэдээллүүдэд хэт автаж, гол зорилгоо алдмааргүй байгаа юм.
-Нүүрсний хэргийн нээлттэй сонсгол товлогдоод байсан. Гэвч хийх эсэх нь бүр эргэлзээтэй, тодорхойгүй болоод мартагдаж байна уу даа?
-Хөгжлийн банкны нээлттэй сонсгол өөрөө сонгомол байдлаар явагдсан шүү дээ. Бүх оролцогчдыг хамруулаагүй. Яахав болсон нь ач холбогдолтой. Тэгвэл нүүрсний хулгайн сонсгол сонгомол байдлаар хийх ч бэрхшээлтэй. Маш олон оролцогчтой. Тэр дунд эрх баригчид буюу МАН, Засгийн газар өөрөө нүүрсний хулгайчид. Тиймээс Засгийн газар нь Засгийн газрынхаа эсрэг сонсгол хийхгүй нь тодорхой. Зөвхөн МАН-аар тогтохгүй Х.Баттулга тэргүүтэй нөхөд хамгийн том оролцогч, тоглогч байсан. Гэвч сонсгол болохгүй гэдэг нь тодорхой боллоо. Сонгууль өнгөртөл хийхгүй нь.
Тиймээс нэг л зүйлийг сайн анзаарах ёстой. Цаашид Засгийн газраас бэлдэж өгсөн өгөгдөл дээр ханарч, бухимддагаа, зохиолынх нь дагуу өрнөдөг зүйлээс татгалзахыг уриалж байна. Хууль хэлбэрэлтгүй хэрэгждэг зүйл рүү л төвлөрөх ёстой. Сангуудыг ил болгоно гэж байна. Угаасаа ил байх ёстой мэдээлэл. Дээрээс нь дарж суучихаад хэрэгтэй үедээ аль нэгийг нь гаргаж ирээд дэлгэдгийг зогсоох ёстой. Тэгж байж Хөгжлийн банк, нүүрсний хулгай шийдэгдэнэ. Хууль хэрэгжихгүй байгаа тохиолдолд яагаад ч шийдэхдэхгүй.