МАХН-ын дэд дарга Э.Эрдэнэжамъянтай ярилцлаа.
ОРОН НУТАГ, ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН СОНГУУЛИЙГ ОРХИОД 2020 ОНЫ УЛС ТӨРДБЭЛДЬЕ
-Танай намын дарга Н.Энхбаяр Ардчилсан намд элсэнэ гэх яриа байна. Үнэн үү?
-Ийм мэдээлэл гаргасан сайтынхан “Бид facebook, twitter-т хэн нэгний бичсэн зүйлийг магадлалгүйгээр тавьчихсан юм. Үүндээ хүлцэл өчье” гэсэн. Тэгэхээр явган яриа, хов жив төдий гэж ойлгож байгаа.
-Эрүү, зөрчлийн хуулийг хойшлуулах тухай хэлэлцэж байх үед та “МАХНЕрөнхийлөгчийн сонгуульд оролцохгүй” гэж мэдэгдэж байсан. Энэ шийдвэр одоо ч хэвээрээ юү?
-Эрүү, зөрчлийн хуулийг хойшлуулах гэж байгаа тухай мэдээллийг ордноос авсан. Тодорхой эх сурвалж үүнийг “Н.Энхбаяр даргыг сонгуульд оруулахгүй байх зорилготой” гэж ярьсан. Нэгдүгээрт, энэ хууль Н.Энхбаяр даргатай ямар ч холбоогүй. Хоёрдугаарт, тэгж нэг хүнд улс төрийн зорилгоор хонзогнож олон хүний амьдралд нөлөөлж болохгүй. Өнөөдөр олонхи болсон нам энэ хуулийг батлахад УИХ-д хорин хэдүүлээ байж л байсан. Монгол Улсын батлагдсан хуулийг нэг хүнд хонзогносон, улс төрийн зорилгоор болиулчихна гэж юу гэсэн үг вэ. Ялангуяа Эрүүгийн хууль хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбогддог нарийн зохицуулалттай. Гэтэл улс төрийн зорилгоор өнөөдөр хойшлуулъя, маргааш больё гэж байгаа нь олон улсын практик цаашлаад хүний ёсонд ч байж боломгүй асуудал. Тэр утгаар нь бид нам дотроо ярилцаад үнэхээр Н.Энхбаяр гэдэг хүн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд орчихвол МАН-д муу, муухай юм болчих гээд байгаа бол заавал оролцох шаардлага алга гэж үзсэн.
-Нэгэнт Эрүү, зөрчлийн хуулийг хойшлуулчихсан. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцохгүй гэсэн танай намын байр суурь хэвээрээ байгаа юу?
-Орон нутгийн сонгуульд ч яаж оролцохоо сум, дүүргийнхэн өөрсдөө мэд гэсэн байдалтайгаар орхисон. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ч заавал оролцох шаардлага алга. Эрүү, зөрчлийн хуулийг энэ удаад хойшлуулчихлаа. Дахиад батлуулахдаа ямар царай, зүстэй болгох нь тодорхойгүй байгаа. Монгол Улс ардчилсан, төрт ёстой орон. Тэр утгаараа баталсан хуулиа ёсчлон биелүүлж байна уу, хууль батлахдаа дэлхий нийтийн түгээмэл чиг хандлагад нийцэж байна уу гэдэг шалгууртай болохоос хэн нэгэнд ашигтай юу, үгүй юу гэдэг асуулт тавьж хууль хэрэгжүүлдэг байж болохгүй. МАН-ын хууль хойшлуулах шалтгаанаа төрийн байгууллага бэлэн биш гэж тайлбарласан. Энэ нь “Монгол Улсад төр байхгүй” гэж зарласантай утга нэг юм. Төрийн байгууллагуудаас хэдэн жилийн өмнө санал авч, ажлын хэсэг маш удаан хугацаанд ажиллаад баталсан хууль. Гэтэл яагаад хэрэгжүүлэхэд бэлэн биш байдаг юм бэ. Хууль батлагдлаа, хэрэгжүүлдэг л биз дээ. Баталсан хуулиа хэрэгжүүлэх чадваргүй төрийн алба байна гэж үзвэл эмгэнэлтэй л байна. Цаашлаад иргэд Монгол Улсын хууль, төрд итгэх үү гэдэг асуудал гарна. Хууль тогтвортой байх, гаргасан хуулиа өөрчлөхдөө сайн тал руугаа өөрчлөгдөх зарчим бол ерөөсөө л төрд иргэдийн итгэх итгэлийг бататгахад оршдог шүү дээ.
-Орон нутгийн сонгуульд ч оролцохгүй гэж үү?
-Аль ч сонгууль өш хонзонгийн шинжтэй, эдийн засгийн бүлэглэлтэй захиалгатай болчихож. Тэр бүлэглэлийн эрх ашгийг зөрчсөн хэн ч гэмт хэрэгтэн болж болдог. Иргэдийнхээ хүсэл сонирхолд тулгуурлаж төр засгаа байгуулдаг байсан бол өнөөдөр эдийн засгийн бүлэглэл, тэдний гар хөл болсон хууль хүчний байгууллагын хүмүүс сонгуулийг шийддэг болчихсон. Цаанаа хамгаалалттай бол хэн ч сонгуулийн хуулийг зөрчиж болдог, хариуцлага хүлээдэггүй. Нөгөө талд хамгаалалтгүй, хууль хүчний байгууллагын нөмөр нөөлөггүй бол сонгуульд оролцож ч чаддаггүй. Оролцсон ч шударгаар өрсөлдөж чаддаггүй, ялсан ч хуулийн байгууллага татчихдаг. Энэ тогтолцоогоо эргэж харахгүй бол ардчилал байхгүй болж байна.
-Та УИХ-ын 2016 оны сонгуулийг ингэж дүгнэж байна уу?
-Ер нь хэд, хэдэн сонгууль ийм болсон. 2016 оны сонгуулиар Налайх дүүрэгт мөнгө, эд зүйл тараасан баталгаатай баримтыг шалгуулахад одоог хүртэл авч хэлэлцээгүй. Тэгсэн нөгөө тал манай хүмүүсийн талаар ялихгүй шалтгаар гомдол гаргахад өглөө нь цагдаа, өдөр нь прокурор, орой нь шүүх шийдвэр гаргачихаж байгаа юм. Орон нутгийн сонгуульд ч МАХН-ыг оруулахгүй гэж дээрээс шийдсэн гээд л нэлээн олон аймаг, дүүрэгт хасчихсан байна. Багахангай дүүрэгт ганцхан МАН сонгуульд оролцож байна. Ардчилсан намын хүмүүсийг өөрийнхөө гарын үсгийг хуурамчаар үйлдсэн гээд хасчихсан. Ерөөсөө сонгууль аль нэг төрийн байгууллага, даргаас зөвшөөрөл авч байж ордог, хэн нэг шүүгчийн шийдвэрээр ялж болдог үйл явц болж хувирлаа. Өнөөдөр үүний үр дүнг зөвхөн МАН хүртэж байгаа боловч тэр бүлэглэл 2020 оны сонгуульд өөрсдийнх нь эсрэг ажиллавал яах билээ. МАН-ынхан “2012 онд бүх хуулийн байгууллага бидний эсрэг ажилласан” гэж ярьж байсан, одоо эсрэгээрээ байна. Хуулийн байгууллага, шүүхийн тамга атгасан нөхөд улс орны амьдралыг шийдэж байхад энэ орон хэр хол явах бол.
.jpg)
-Орон нутгийн сонгууль, Ерөнхийлөгчийн оролцохгүй байх Гүйцэтгэх товчооны шийдвэрийг намын дарга хэрхэн хүлээж авсан бэ?
-Хамт олон юу гэж шийднэ, бид тэгж шийднэ гэсэн байр суурьтай хүн шүү дээ. Н.Энхбаяр дарга “Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцож, ялах нь миний хүсэл мөрөөдөл юм шиг буруу ойлгох хүмүүс байх юм. Улстөрчид хүртэл жиг, жуг яриад л. Энхбаярыг хорлохын тулд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд л оруулахгүй байх ёстой гэж боддог хүмүүс ч байна. Энэ улс орныг эвтэйхэн хөгжүүлчих бодлого л надад байна. Ардчилсан намыг засаг барьж байхад улс төрөө ингэж цэвэрлэж, цэгцэлье, улсын хөгжлөө ингэж урт хугацаанд харъя гэхэд хүлээж аваагүй. МАН-д байхдаа ч, Ерөнхийлөгч байхад ч бишгүй л ярьсан. Сүүлдээ өөрсдийнх нь бизнест харшилна гэж үзээд намынхаа эсрэг болгож хардаг болсон. Өнөөдөр ч тэгж харж байгаа бол би заавал Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцоод байх шаардлагагүй шүү” гэсэн. Манай нам сонгуульд оролцохоор л Н.Энхбаяр даргыг шоронд хийх гээд бусад гишүүдийг ч дээрэлхэж, хэлмэгдүүлэх гээд байгаа бол 2020 оны улс төрд бэлдье, ард түмэнтэйгээ ойр байя гэж ярилцсан. Ер нь аль нэг нам сонгуульд ялах нь Монгол Улсын эрх ашиг биш. Улс орныг хөгжүүлэх тодорхой, ойлгомжтой концепц гаргаж, түүнийхээ төлөө ажиллахын тулд намууд тойрч суугаад ярилцах цаг болсон. Аль нам ямар үзэл баримтлалаар улсаа хөгжүүлэх гээд байгаагаа тодорхой болгоё. Өнөөдөр биш гэхэд таван жилийн дараа зөв замдаа ормоор байна. Бүгдээрээ нийлээд хаа хүртэл хөгжихөө УИХ ч ярьж чадахаа больчихож. Тэндээс хэрүүл гарахаас үзэл баримтлал гарахгүй. Иргэний чимээгүй “дайн” үргэлжлээд байна. Сонгуульд ялсан нь ялагдсаныгаа яаж шоронд хийх вэ, бизнесийг нь хавчиж байгаад дампууруулах арга юу байна гэдэг асуултын хариуг л олдог болчихож.
-Та хоёр намын дунд чимээгүй “дайн” өрнөөд байна гэлээ. Гуравдагч хүчний орон зайг нөхөж гарч ирсэн танай нам сонгуулиас хойшоо сууж байж намуудын төлөвшил, үзэл баримтлал ярих нь хэр оновчтой бол?
-Гуравдагч хүчний гэхээсээ илүү Монголын улс төрд эрүүл, цэвэр улс төрийн хүчний орон зай үгүйлэгдэж байна. Тиймээс ч сонгогдсон хүмүүсээ эргэж харахаар арай л биш санагдаад байгаа биз. Тогоо нь эрүүл биш учраас хэн ч орсон гашилчихаад байна. Тиймээс л шинэ концепц гаргаж ирэх цаг болсон гэж яриад байгаа хэрэг. Хамгийн түрүүнд хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх засаглалыг тусад нь болгох ёстой. Тэгэхгүй бол Н.Энхбаяраар эхэлсэн хэлмэгдүүлэлт зогсохгүй.
ЕВРЕЙ НӨХДҮҮД ШАНТААЖИЛСАН, Л.ЦОГ ДАРГА Ч АДИЛ
-Н.Энхбаяр даргын ялтай хугацаа дуусаагүй байгаа. АТГ-аас дахин гурван зүйл ангиар Эрүүгийн хэрэг үүсгэж шалгаад яллах дүгнэлт үйлдүүлэхээр прокурорт шилжүүллээ. Залилаж авсан гэх байранд нь танай нам үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Танай нам энэ байрыг түрээсэлж байгаа биз?
-Түрээсэлж байгаа. Энэ байр нэлээн дээр үеийнх.
Монгол хүмүүс хувьчилж авчихсан байсныг еврей нөхдүүд 250 мянган ам.доллараар авсан байдаг. Дараа нь манай намыг санал тавихад 500 мянган ам.доллараар зарсан. Авсан үнээ нугалж зарчихаад дараа нь “Нэмж мөнгө авах хүсэлтэй байна. Тэгэхгүй бол наадахаа буцааж ав гэсэн захиалга АТГ-аас ирээд байгаа. Өгөхгүй бол бид гомдол гаргалаа шүү” гэсэн дарамт ирж л байсан. Сүүлдээ тэр нь биеллээ олоод л явчихсан. Тэр дунд янз бүрийн хүмүүс оролцоотой, хэн нь авч хэндээ зарах гээд байгаа нэр ч дуулдаж л байдаг.
-Танай намд дарамт ирсэн гэж үү. Уг нь худалдаж авсан эзэн нь Н.Энхбаярын дүү Н.Энхтуяагийн “Эскон” компани шүү дээ?
-Намд ч, Н.Энхбаяр даргад ч ирж л байсан. Уг нь худалдах, худалдан авах гэрээ хийгээд, гэрээний үүргээ биелүүлээд наймаа дуусчихсан. Тэр гэрээнд Н.Энхбаяр дарга ч, манай нам ч ямар ч холбогдолгүй. Н.Энхбаяр даргын дүү гэрээ хийсэн учраас ах нь буруутай л гэж хандаж байгаа. Хэн нэг улстөрчийг намнах гэвэл ах, дүүгийнх нь бизнес, гэрээ хэлцлийг ухаад эхэлдэг тогтолцоо манайд үйлчилж байгаагийн жишээ л дээ.
-Танай намын түрээсэлж байгаа цагаан байртай холбоотой маргаан Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн шүүхэд явж байсан санагдана. Яаж яваад АТГ-т оччихсон юм бол?
-АТГ-т орохгүй юм гэж алга. Иргэний хэрэг байсан ч “Бид мөрдөнө” гээд татаж аваад орчихдог. Н.Энхбаярыг яллахын тулд шүүхийн эрх мэдэлд хүртэл халдаж байна. Улс төрийн сэжимтэй, захиалгатай л бол өөрсдийгөө заавал оролцох ёстой гээд бодчихож, АТГ. Хэн нэг улстөрчийн нэр л холбогдвол заавал АТГ шалгаж, шүүдэг гээд итгэчихэж. Тэгвэл хэн нэгэн улстөрчийг шоронд хийх бол заавал АТГ-аар шалгуулна гээд эрх мэдэлтэй хүмүүс хуульчлаад өгчих хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол хуулиас дээгүүр нэг байгууллагын дарга цэргүүд дураараа аашилдаг байж болохгүй шүү дээ. Худалдагч тал гэрээ хэлцлээсээ буцах саналтай байна гэж “Эскон” компаниас нэхэмжилсэн утгатай гомдлыг Иргэний хэргийн шүүхэд гаргасан. Шүүхээс иргэний хэрэг үүсгээд тал талаас тайлбар авч байсан. Гэтэл АТГ гүйж очоод “Бид наадахыг чинь мөрдөж байхад та нар яагаад оролцоод байна” гээд шүүхийн процессыг зогсоочихсон. Шүүх өөрөө АТГ-ын хараанд байхад шүүхийн хараат бус байдал гэж ярих нь ч утгагүй. Шүүгчдийг АТГ шалгадаг болоод хараандаа авчихсан шүү дээ.
-Н.Энхбаяр даргыг Солонгост эмчилгээ хийлгэж байхад В.Мечкаров (худалдагч тал) удаа дараа очиж уулзсан гэдэг. Танай нам засагт хамтарч байгаа учраас Казиногийн хууль батлуулж, бидэнд эрх өгөөч гэж хүссэн. Өөр бас хэд, хэдэн тохироо хийсэн гэдэг. Тэр тохироогоо биелүүлнэ гэж залилсан Н.Энхбаяр даргыг буруутгаад байгаа юм биш үү?
-Юу ярьсныг нь мэдэхгүй. Гэхдээ Н.Энхбаяр дарга тэр байрыг зарахад зуучилж өгсөн. Ингэж ажил хэрэг ярьсан хүмүүс дараа нь өөр сэдвээр ярилцсан байж болно. Хэрвээ үнэхээр тохироо, бизнесийн хэлцэл хийсэн бол гэрээ байгуулж гарын үсэг зурснаар маргаан үүсэх эрх үүснэ биз дээ. Жишээлбэл, би машин авах гээд худалдах хүнтэйгээ үнэ ярина, үнэндээ тийм тийм зүйл оруулна гээд ярьж болно. Эцэст нь гэрээ хийснээр л хүчин төгөлдөр болдог. Гэтэл энэ ийм юм ярьчихаад биелүүлсэнгүй гээд АТГ-т хандаад, нөгөөх нь залилангийн хэрэг үүсгэж болохгүй биз дээ. Хүмүүс хоорондоо бүтэх, бүтэхгүй зөндөө л зүйл ярьдаг. Тэр бүрт та нар хоорондоо ийм тийм санал тавьж байсан байна шүү дээ гээд залилангийн хэрэг үүсгээд яллавал юу болох билээ.
-УИХ-ын гишүүн асан Л.Цог тэр яриаг нь гэрчилсэн. Тодруулбал, Н.Энхбаяр даргыг тийм тийм амлалт өгсөн, залилсан гэж гэрчилсэн гэдэг.
-Л.Цог дарга энэ байрны эзэн еврей нөхдүүдийн хуулийн зөвлөхөөр арван хэдэн жил ажилласан юм билээ. Тэр утгаараа дагуулж очсон гэсэн. Л.Цог даргатай нийлж ч ярьсан юм бий байх, тусдаа ч ярьсан юм байгаа байх.
Заримыг нь Л.Цог дарга, заримыг нь мэдэхгүй. Юу ярьсан нь сонин биш. Залилуулсан гэж үзэж байгаа бол гэрээ хийсэн, тэр гэрээний үүргээ биелүүлээгүй нөхцөлд л хариуцлага яригдаж, үр дагавар үүсдэг шүү дээ. Тухайн үед улс төрийн зорилготой шантаажуудыг Л.Цог дарга ч очиж хийж байсан юм билээ. Намын дарга, дэд дарга болно гэх мэтчилэн. Тэгээд “Надаас нэг сая ам.доллар нэхсэн” гэдэг алдарт үгээ хэлдэг шүү дээ. Тэгэхээр улс төрийн зорилготой, их л холоос нясалсан чулуу явж байгаа хэрэг.
-Засагт хамтарч байгаа нэг намын дарга дээр очоод санал тавьдаг, хатуугаар яривал шантааж хийдэг. Эргээд амласнаа биелүүлсэнгүй, залилуулчихлаа гэж хуулийн байгууллагад хандсан гэхэд итгэмээргүй сонсогдож байна.
-Уг нь шантаачилж байгаа нь гэмт хэрэг шүү дээ. Зургийг нь үзүүлнэ, бичлэг хийчихсэн шүү гэж айлгаж шантаажилдаг харилцааг дэлхий нийтээр хорьдог. Гэтэл шантааж хийсэн нь хохирогч болчихоод явж байгаа нь аймшигтай юм.
Г.ШИЙЛЭГДАМБА БИДНИЙ БҮХ ҮЙЛДЭЛД БАЯРЛАЖ БАЙСАН
-Н.Энхбаяр даргын холбогдсон хоёр дахь хэрэг нь Эрүүл мэндийн сайд асан Г.Шийлэгдамбыг авлига авахыг шаардсан, авлига авсан гэх хэрэг шүү дээ.
-Бас л нэг балай асуудал. Уг нь Г.Шийлэгдамба тухайн үед ярихдаа, мэдүүлэг өгөхдөө ч танилаасаа мөнгө авсан юм л гэдэг. Эрүүгийн хуулиар найзаасаа мөнгө зээлсэн бол гэмт хэрэг биш. Үнэхээр авлига авсан бол авлига авсан хүн нь ял авдаг. Зуучилсан хүн, өгсөн хүнд ял оноодог. Авлигын хэрэг гэж бодвол Н.Энхбаяр дарга зуучлаагүй, авлига өгөөгүй, аваагүй. Гэмт хэргийн субьект огт биш. Тэр асуудлыг бүр мэдээ ч үгүй. Г.Шийлэгдамбыг мөнгө олж ир гэж шахсан гэж буруутгадаг. Аль ч намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргад угаасаа л мөнгө ол гэсэн шаардлага тавьдаг. Н.Энхбаяр дарга гэлтгүй бид ч санхүүжилтийнхээ асуудлыг зохицуул гэдэг шаардлага тавьдаг байсан. Үнэндээ яг яасныг гэмт хэрэг гээд байгааг ойлгохгүй байгаа. Н.Энхбаяр гэдэг хүний нэр холбогдсон л бол гэмт хэрэг болгоно гэсэн ойлголт АТГ-т байх шиг. Монголын улс төр хямдхан, эрсдэлтэй болж байгаагийн хэлбэр л дээ. МАН-ын ЕНБД Мөнхбат аль нэг асуудал дээр зарчмын байр сууринаас хандаад эхлэнгүүт нэг өдөр нэг нөхөр “За, би намын хандивт мөнгө өгсөн нь авлигын мөнгө байжээ. Би Өршөөлийн хуульд хамрагдчихна. Мөнхбат шоронд орох ёстой” гэж шантаажлах нь байна. Тэгээд айлгаж байгаад хууль бус шийдвэрээ хүчээр гаргуулах нөхцөл бий болж эхлэх нь байна шүү дээ. Зүгээр жишээ авч байгаа юм шүү. Олигархиуд, том том эдийн засгийн бүлэглэлүүд цаагуураа улстөрчдийг барьцаалах, хүчээр өөрсдөдөө ашигтай шийдвэр гаргуулдаг тогтолцооны бүрдэл хэсэг биш гэж үү?
Монголын улс төрийг барьцааны, шантаажны энэ мэт тогтолцооноос хараат бус болгоё гэж манай нам хэдэн жил гүйгээд бараагүй. “Чи ингээд олигархиудаас хараат бус улс төрийг бий болгоод байгаарай” гэсэн шанг хүртээж байгаа хэлбэр юм болов уу даа.
-Г.Шийлэгдамба сайдын ил захидал, мэдүүлгийг зорилготой гэж харж байгаа юу. Танай намынхан гэрт нь очоод хоосон цаасан дээр гарын үсэг зуруулаад баахан гомдоочихсон юм биш үү?
-Зорилготой гэж хардаг. Н.Энхбаяр даргатай уулзахад би хамт байсан. “Та нарыгаа муухай эвгүй байдалд оруулчихлаа. Би муу юм хийгээгүй. Аавынхаа найзаас мөнгө зээлж байсан юм. Тэр үед АТГ-ынхан ирэхэд л гэмт хэрэг хийгээгүй учраас гаргаад өгчихсөн юм” гэж чин сэтгэлээсээ яриад уйлж байсан хүн. Гэтэл хэсэг хугацааны дараа хээв нэг худлаа яриад байгааг харахад сүрдүүлэг, захиалга аль нь байсныг мэдэхгүй. Хэн нэгнийг занаж, дарамталж, хүссэнээ хэлүүлж байгаа нь улс төр бохир байгаагийн л нэг илрэл. Тэр олон жил Н.Энхбаяр даргыг дагаж явсан залуу сүүлийн мөчид даргынхаа эсрэг улаан цагаан гүтгэлэг зохиогоод сууж байгаа цаад талдаа дарамт, сүрдүүлдэг ямар өндөр түвшинд хүрсний илрэл. Шүүх, цагдаагаар дамжуулж, нэгийгээ занадаг, зүхдэг, шоронд хийдэг тогтолцооноосоо салахгүй бол өнөөдөр хажуунаас хараад инээж байгаа хүн маргааш горыг нь амсана. Хууль, хүчний байгууллага дахь мафи бүгдийг нь дийлдэг. Х.Тэмүүжингээс эхлээд хууль, хүчний мафийн горыг амссан хүн олон бий.
Биднийг гомдоосон уу гэж асууж байна. Тухайн үед Г.Шийлэгдамба бидний бүх үйлдэлд баярлаж байсан. Сүүлдээ өмгөөлөгч олж өгсөн нь ч буруу болоод, хамгаалсан нь ч буруу болсон. Тэр хүн сайдаараа үлдэх гээд байсан юм уу, мэдэхгүй. Тухайн үед хамгийн ёс зүйтэй алхам хийе, тэгж байж олон нийтэд зөв ойлголт өгье гэж тусалсан л алхам. Нам Г.Шийлэгдамбыгаа буруугүй гэж маш их итгэж байсан. Ерөнхий сайдтай хүртэл уулзсан. Бүх талаар туслах гэж оролдсон. Сүүлд анзаарахад өөрөө жүжиг тоглочихсон юм шиг харагдсан. Өөрөө өрөөндөө мөнгөтэй байж байгаад нөгөө хүмүүсээ дуудаад, тэгснээ бидэнд худлаа тайлбар хийгээд л. Бид итгэчихсэн байтал гэнэт нуруу руу хутгалаад л… Одоо гомдоод ч яах билээ. Тэр хүн ганц өөрөө санаж сэтгээд ийм юм хийгээгүй л байх.
-Гурав дахь хэргийг нь ямар учиртайг ойлгохгүй байгаа юм. Гэрт нь нэг хүн ирээд ярилцсаныг нь Н.Энхбаяр дарга бичлэг хийгээд хадгалчихсан. Тэр нь гүйцэтгэх ажиллагааны хууль зөрччихсөн хэрэг юм уу?
-Инээх ч хэцүү юм даа. Н.Энхбаяр дарга өөрөө ч мэдэхгүй байгаа. Магадгүй өөрийг нь тагнаж ч байсан байж мэднэ. Ажил дээр нь чагнах төхөөрөмж байсныг Н.Энхбаяр дарга мэдээгүй байсан. Миний хардаж байгаагаар гүйцэтгэх ажиллагаа зөрчсөн гэх хэргээр шалтаглаж шүүх хуралдааныг хаалттай явуулах нь л дээ. Тэгэхгүй бол та бид хоёрын дээр ярьсан хоёр асуудлыг хэрэг гэхэд хэцүү байгаа биз. Шүүх хурал нээлттэй явбал ямар инээдтэй асуудлаар гүтгэж шоронд хийх гэж байгаа нь олон нийтэд ил тод болно шүү дээ. Тийм учраас битүүхэн болгоомжлонгуут хаалттай хуралдаан хийх шалтаг олсон нь энэ. Н.Энхбаяр дарга уулзсан хүмүүсийнхээ бичлэгийг хийгээд яах билээ.
-Бичлэгт оролцсон хүн гомдол гаргасан юм болов уу?
-Үгүй. Таны ойлгохгүй байгаа чинь зөв. Гүйцэтгэх ажиллагааны хуулийг тусгай субьект л зөрчдөг. Гүйцэтгэх ажиллагаа явуулах эрхтэй хүн зөрчсөн бол хариуцлага хүлээдэг. Н.Энхбаяр даргад тагнуулаар ажиллаарай гэж даалгавар өгсөн хүн байхгүй. Тэгэхээр АТГ-ынхан л ойлгож байгаа байх гэж найдъя.
-Нэгэнт прокурор яллаад, хаалттай шүүх хурал болоод яллах нь тодорхой болсон бол яагаад олон нийтэд хандаад дэмжлэг авахгүй байгаа юм бэ?
-Чадлаараа л ярих юм. Би хүртэл уйлан дуулан олон нийтэд хандаж л байсан шүү дээ (инээв). Хэрвээ Н.Энхбаяр дарга өөрөө яривал мөрдөн байцаалтын нууц задруулсан гээд ял өгчихнө. Тэгсэн мөртлөө АТГ, прокурор нь өөрсдөө бол хамаагүй ярина. Г.Шийлэгдамба нь ч телевизээр сайхан сууж байгаад л дурайтал ярьчихна. Гэтэл бид үгээ ч хэлэх эрхгүй. Ийм хүнд үед хүний эрхийг хамгаалж ярилцлага авч байгаа танай сонинд баярлаж сууна.
-Н.Энхбаяр прокурорын шатанд тайлбар өгч байгаа юу?
-Тайлбар, мэдүүлгээ өгөөд явж байгаа. Өмгөөлөгчтэй болсон. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд хэн нэгэн хүнд төрөөс өмгөөлөгч олж өгч болно, тэгэхдээ нэр зааж тулгаж болохгүй тухай заасан байдаг. Гэтэл сарын өмнө АТГ-ынхан манай намд дайрч орж ирээд “Тан дээр ийм өмгөөлөгч томилж байна” гээд тулгачихсан. Уулзаагүй, үзээгүй хүнийг өмгөөлөгч гээд томилчихсон хэрэг.
-Төлбөрийн чадваргүй хүнийг өмгөөлөгчөөр хангадаг байх аа. Өөр тохиолдолд өмгөөлөгч томилдог юм уу?
-АТГ мөрдөн байцаах байгууллага болохын хувьд өмгөөлөгчөөр хангах үүрэгтэй гэсэн хуулийн заалт байдаг. Өмгөөлөгчийг нь заавал оролцуулах үүрэгтэй гэсэн л үг. Гэтэл тэр хуулийн заалтыг Н.Энхбаярт нэр зааж өмгөөлөгч томилох үүрэгтэй гээд ойлгочихож. Хуулийн байгууллага хуулиа ойлгохгүй зөрчөөд, хуулийг мушгиж тайлбарлаад байдаг тийм л хууль ёс үйлчилж байна даа.