“Мөнх тэнгэрийн оньс” ТББ-аас Их эзэн Чингис хааныг тодруулан залах ёслол цэнгүүнийг Чингисийн талбайд болно гэсэн зар сар гаруйн өмнөөс түгсэн билээ. Чингисийн талбайд цэнгүүн хийх зөвшөөрлийг өгөөгүй учраас Төв цэнгэлдэхэд өнгөрсөн ням гаригт энэ ёслол болсон юм. Ёслолын үйл ажиллагааг “ETV” телевиз орон даяар шууд дамжуулан хүргэв. Төв цэнгэлдэхийн зүлэг ногоон дэвжээнд цагаан, цэнхэр, шар, номин өнгөтэй хаад хатдын хувцас өмссөн 45-аас дээш насныхан дээлнийхээ өнгөөр ялгаран зогсжээ.
Мэдэхгүй хүн бол наадмын бэлтгэл сургуулилт болж байна уу гэж андуурмаар. Тэдэн дунд улаан хүрэн өнгөтэй хувцас өмссөн найман эрэгтэй хүн харагдсан нь найман ариун дагшин хутагт хувилгаан нь гэнэ. Цэнгэлдэхийн голд тайз засаж түүн дээр нь И.Мөнхсаруул гэх эмэгтэй зогсож, ёслолыг нээн цугласан олонд ерөөл хайрлахад, наадмын талбайн баруун хэсгийг дүүргэсэн иргэд бараг үг болгоных нь араас хурайлан түрэх аж. Энэ үеэр “Байгалийн гоц үзэгдэл ажиглагдлаа, нар тойрон хүрээ татлаа” гэж хөтлөгч залуу хэлж байх юм. Хурсан олон ам амандаа шуугилдан “Нээрэн тийм байна, ямар сонин юм бэ” гэж хоорондоо ярьж буйгаас нь анзаарвал тэдний бишрэл гүнзгийрч байгааг илэрхийлэх аж. Зарим нэг нь итгэмээргүй юм хэмээн хурайлж байв. И.Мөнхсаруул хаад, хатдыг танилцууллаа. “Дайчин цагаан Дарь эхүүдээ цагаан өнгөөр гоёлоо”, “Эрдэмт мэргэн бурхдаа ногоон өнгөөр гоёлоо”, “Эрч хүчтэй бурхдаа шар өнгөөр би гоёсон юм” хэмээн урсгав. Тэмүжинд өгөх төгс сайхан таван хатнаа бас тодруулчихжээ.
99 уртын дууч цэнгэлдэхэд дуугаа хадааж, И.Мөнхсаруул ийн 1000 бурхнаа тодруулав. Эцэст нь “Ханхүүг сэвтүүлнэ гээд хаан зарлигаа буцаасан тул алтан нарнаасаа адис аваад буцаарай” гэж ард түмэндээ дуулгасан гэдгийг хэлж Чингис хаанаа тодруулсангүй. Эзэн Чингис хаанаа ирэх есдүгээр сарын 22-ны өдөр тодруулах болсноо уламжлав. Хурсан олон ундууцсангүй. Харин уухай хэмээн түрж буйг нь бодвол ирэх есдүгээр сарын 22-ны өдрийг хүлээхээр шийдсэн бололтой. Үүнийг сошиал ертөнцийнхөн тайвнаар хүлээж авчээ. Тэд И.Мөнхсаруулын уран цэцэн үгтэйг гайхаж, хуримаа тэр бүү хэл баяр наадмаа зохион байгуулуулбал зүгээр юм гэсэн санаагаар хошигнож бичиж байв. Зарим нэг нь “Тэдний яриад байгаа хар тэнгэр гэдэг нь үнэхээр байдаг бол өөрсдийг нь шийтгэх байлгүй дээ” гэсэн хатуухан үг чулуудаад авав. Юутай ч очиж хараагүй нэгэнд нь хачин санагдаж, зарим нэгэнд нь хүн итгэмээргүй зүйлийг тунхаглан яваа “Мөнх тэнгэрийн оньс“ буюу гэгээнтэн гэх И.Мөнхсаруулын зохион байгуулсан ёслолын цэнгүүн олны гайхлыг төрүүлэв.
Энэ тухай манай хууль хяналтынхан юу бодож байдгийг сонирхохоор хэд хэдэн хүнтэй уулзлаа. Дийлэнх нь тоосонгүй. Нийгэмд иймэрхүү хүмүүс байж л байдаг шүү дээ. Юуг нь анхаардаг юм гэв. Хууль хяналтынхнаас асуух болсон шалтгаан нь тэр сүртэй хатад хаад хувилгаадын хувцасны үнэ, цэнгэлдэхэд хийсэн ёслолын ажиллагаа, “ETV” телевизээр явсан төлбөртэй шууд нэвтрүүлэг, дээрээс нь реклам зар сурталчилгааны өртгийг нэмбэл энэ төрийн бус байгууллага багагүй бэл бэнчинтэйг харуулна. Үйл ажиллагаанаас нь ёслол цэнгүүнийг сайн зохион байгуулсныг анхаарахгүй өнгөрч болсонгүй. Бас тэнд цугласан иргэд И.Мөнхсаруулыг үгээ хэлээд уухай гэж хэлэхээс өмнө өөрсдөө мэдрээд үг болгон дээр уухай хэмээн түрж байсныг анзаарахгүй өнгөрч чадсангүй. Эх сурвалжийн ярьж буйгаар И.Мөнхсаруул нь АНУ-ын “Secret“ гэдэг киног үзэж, нарийн судалсны үндсэн дээр “Мөнх тэнгэрийн оньс“ болох санааг олсон гэнэ. Тэрбээр Холливудын нэртэй од Стивен Сигалийг нэгэн хаанд өргөмжилж Холливудад нэр нөлөөгөө бэхжүүлээд байгаа гэнэ. Түүний хаадын нэгээр манай нэгэн яамны дэд сайд хүртэл тодорчээ.
Физикийн шинжлэх ухаанд хэн нэгнийг тодруулна гэсэн ойлголт байдаггүй
ЦЕГ-ын эх сурвалжаас энэ талаар тодруулбал “Энэ үйл ажиллагаа хэн нэгний эрх ашгийг зөрчсөн эсвэл хэн нэг нь гомдол гаргавал шалгана. Арга хэмжээ, аливаа цэнгүүн ёслол үйлдэх нь тухайн хүний эрх. Шашин шүтэх нь бас л хувь хүний эрх гэсэн тайлбарыг өгөв. Найман зууны тэртээх их хааны нэрийг барьж тодруулна гээд байдаг нь байж болох уу, энэ нь үндэсний аюулгүй байдалд харшлах эсэхийг хууль дүрмээрээ бол Тагнуулын ерөнхий газар хариуцдаг юм байна. Тус газрын эх сурвалж “Судалж байгаа” гэсэн хариу өгөв. Үүнийг шинжлэх ухаан хөгжсөн өнөө цагт юу гэж үздэгийг тодруулахаар Шинжлэх ухааны академийг зорилоо. Хэд хэдэн хүнтэй уулзсаны эцэст физикийн шинжлэх ухаан энэ тухай хэлж чадаж магадгүй юм гэв. Физик технологийн хүрээлэнгийн захирал Д.Орлохоос энэ талаар лавлахад ийм тайлбар өглөө. “Физикийн шинжлэх ухаанд битгий хэл ямар ч шинжлэх ухаанд хэн нэгнийг тодруулна гэсэн ойлголт байхгүй. Физикийн шинжлэх ухаан битгий хэл аль ч шинжлэх ухаанд ийм зүйл байхгүй. Хэн нэгэн өөрийгөө зарлаад нэг хэсэг хүн дагаж баясаад байна гэдгийг ойлгохгүй байна. Энэ бол ямар нэгэн мунхруулгатай холбоотой зүйл. Энэ бол хүний ой тойнд багтах зүйл биш. Ийм зүйлийг дэврээх шаардлага байхгүй” гэлээ.
“Шидийг” олсон нь
Тэрбээр нэгэн хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө “Дотор гэнэт муухайрч бие хөлөрсөн. 2012 оны зургадугаар сарын 17-ны өдөр байсан. Улаанбаатар хотод цэцэрлэгийн багш нарын семинарт оролцож байсан юм. Орой нь огт унтаж чаддаггүй бөгөөд хэн нэг нь гэрээсээ гар гээд байгаа юм шиг санагдаад гарсан. Гэрээс гартал юу юугүй толгойг нь өөд нь татаад тэнгэр дээр монгол бичгээр үг бичиж харуулсан. Тэгээд би тэрийг үг үсэггүй тогтоож авсан. Итгэхгүй байя гэхнээ нүдэн дээр илтээр үсгийг нь цувуулаад биччихсэн байсан. Тэр үг нь “бүтээл” гэсэн үг байлаа. Энэ нэр юу хэлж байгааг тухайн үедээ би ойлгоогүй. Үүрээр нөгөө өвдөж байсан бие маань босч гүйж хараймаар хөнгөрсөн байсан. Тэнгэрээс өгөгдсөн нэр маань “Оньс”, би “түлхүүр” гэж орчуулсан юм. Гэтэл дараа нь тэр үгийг тайлж уншихад “Чи өөртөө бүтээлч гэсэн нэр өгөөд бүтээл гэсэн энэ уналгад суугаад энэ үйлийг бүтээ” гэсэн үг байсан. Энэ л цагаас эхэлж, тэнгэрийн элч болж, тэнгэрийн хэлийг ард түмэнд дамжуулж, монгол хүнд ийм агуу ухаан, суу заль, нууц өөрт нь байдаг юм шүү, өөрийгөө уудлаач ээ гэдгийг зааж эхэлсэн” гэж ярьжээ.
И.Мөнхсаруул гэж хэн бэ?
И.Мөнхсаруул Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын харьяат, таван хүүхэдтэй, тус сумынхаа цэцэрлэгийн эрхлэгчээр 26 жил ажиллажээ. И.Мөнхсаруулд мөнх тэнгэрээс зарлиг илгээхдээ чихэнд нь шивнэж, нүдэнд нь өнгөтөөр харуулж, зүүдэнд нь оруулдаг. Тэнгэрээс зарлиг илгээхдээ 2012 оноос хойш түүнийг хоёр жилийн хугацаанд тэнгэрийн зарлигийг нууцлан хадгалж яв гэжээ. Ингээд 2014 оноос тэрээр мөнх тэнгэрийнхээ зарлигийг 21 аймгаар явж түгээсээр, 2015 онд их хаанаа залж байгаа нь энэ. 2015 онд их хаанаа залах ёслол үйлдсэний дараагийн гурван жилд тив дэлхийг алгасч, бүх хүний газар дэлхийг засан товхинуулна, түүний дараагийн гурван жилд монгол хүмүүс амар тайван амьдрах юм гэнэ. Ингээд гурав, гурав, гурав гээд нийт есөн жилийн даалгавар И.Мөнхсаруулд оногдсон гэнэ. Учир нь түүнд мөнх тэнгэрүүд нь шивнэхдээ “Чи бол их эзэн Чингис хааны гарыг нь түшиж явсан их эрдэмтэн, дараа төрөлдөө Өндөр гэгээн Занабазар болж ур ухаанаараа их эрдмээ 1000 бурханд шингээн бүтээсэн. Тэнгэрийн хуулиар чи мөнх тэнгэрийн оньс болох ёстой” гэсэн гэнэ.
“Мөнх тэнгэрийн оньс”-ыг дэмжигчид
“Мөнх тэнгэрийн оньс” гэгээнтэн гэх И.Мөнхсаруулыг “Эх орон”, “Малчин суваг”, “ETV” зэрэг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд дэмжиж ажилладаг бөгөөд түүний тухай цуврал нэвтрүүлгүүд бэлддэг гэнэ. Телевизийн тухайд тэд рекламаа нэг секундыг нь 500-800 төгрөг, нэвтрүүлгээ нэг минутыг нь 50.000, тоглолт бичүүлэхэд 500-800 мянган төгрөг, үйл явдлыг шууд дамжуулахад их мөнгө байдаг байж таараа гэж зарим сайтууд мэдээлж байна. “Эх орон” телевизийн хувьд “Ажнай” хэмээн овоглогдсон УИХ-ын гишүүн Д.Бат-Эрдэнийн телевиз, “ETV” нь “Mass Agency Group”-ын Ч.Даваабаярынх бол Монгол тулгатны 100 эрхмээр овоглогдсон П.Анужин түүний өмнөх айлдвар, айлтгалуудыг даган баясч түүнийг дэмждэг нь “Мөнх тэнгэрийн оньс” фэйсбүүк групп дахь видеонуудаас харж болохыг өгүүлжээ. Мөн Б.Лхагвасүрэн, Т.Галсан нарыг дуудаж тэднийг Монголын нууц товчоог үргэлжлүүлэн бичих төөрөгтэй хүмүүс гэсэн гэдгийг ч онцолсон байна. Харин Чингис хааны сүнсийг буулгах ёстой эрхэм АПУ-гийн гэж нэрлэгддэг, УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү гэнэ гэх мэдээлэл ч явж байна. Г.Батхүү эд баялаг дуудагч Дорж Шүгдэн шүтдэг тухай баримтууд байдаг талаар дурджээ. Төр шашин хоёр хэзээ ч хосолдоггүй гэдэг билээ.
Бусдын мухар сүсэг дээр тоглож буй мөнгө олох гэсэн арга
Энэ ёслолын ажиллагааг Эзэн Чингисийн нэрийг барьж мөнгө олох гэсэн явуургүй арга гэж олон хүн хэлж байна. Сүлжээний бизнес шиг пирамид хэлбэртэй. Энэ сүлжээнд 45-аас дээш насныхан ордог аж. Амьдрал нь тогтсон үр хүүхэдтэй. Бас боломжийн амьдралтай. Зарим нь бизнес эрхэлдэг. Тодорсон гээд байгаа хаад хатдууд хань ижилтэй байх нь хамаагүй гэнэ. И.Мөнхсаруул өмнөх үедээ чи тэр хааны хатан байсан байна хэмээн хаадуудтай нь танилцуулж өгдөг аж. Тэд хоорондоо иргэний үнэмлэхэн дээр байдаг нэрээр өөрсдийгөө дууддаггүй бөгөөд Лигдэн хаан, Өгөдэй хаан, Мөнх хаан хэмээн ярьдаг гэнэ. Тэд “Бид их эзэн Чингис хааныхаа ивээлд багтлаа. Хаандаа баярлаж өргөл барьц өргөе” гэж хөрөнгө татдаг тухай нэгэн хүн ярив. Манай сонинд өөрийг нь хатан бол гэж хоёр сар гаруй гуйсан гэдэг тухай ч зарим иргэн хандсан юм. Тэдний мессэжний зургийг баримт болгон дэлгэж байна.
Юу ч хийдэггүй лекц уншсан хүмүүсээр Монгол дүүрэх нь
Улс төр судлаач, доктор А.Саруултай энэ талаар ярилцлаа.
-“Мөнх тэнгэрийн оньс” тбб өнгөрсөн ням гаригт Чингис хааныг тодруулах ёслол гэж үйлдлээ. Үүнийг хараад та улс төр судлаач хүнийхээ хувьд юу гэж бодож байна?
-Мүүнийн шашны Монгол загвар. Ингэхдээ эзэн Чингисийн нэрийг барьж мөнгө олох гэсэн хэсэг хүмүүсийн явуургүй үйлдэл. Хамгийн сайхан нь монголчууд энэ үйл явдлыг хараад доог тохуу хийж байгаа нь сэтгэл тайвшруулж байна. Миний олж сонссоноор энэ үйл явдлыг зохион байгуулж байгаа хүн 2017 онд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд гарах замаа бэлдэж байгаа юм гэнэ. Чингис хааныг тодруулах нэрээр бусдыг залилж мөнгө босгож яваа аж. Үүнийг мэддэг хүн надад ярилаа. Ямар хүн Чингисийн багш, Занабазар, Ногоон дарь эх байх вэ дээ. Шизо өвчний дээд шатанд орсон хэлбэр нь өөрийгөө агуу хүн гэж боддог. Дээрээс нь агуу хүн учраас өөрт нь даалгавар өгч байна гэж үздэг. Сул дорой сэтгэхүйтэй хүмүүсийг дагуулж тэднийг мөнгө олохдоо ашиглаж байна.
-Та шууд хараад л Мүүнийн шашин гэж хэлж байгаа хэрэг үү?
-Мүүни,”Scientology sekt” гэх урсгал нь хүмүүсийн сэтгэл санааг ариусгах, агуу зүйл бүтээх их сайхан зүйлийг ярьж уриалдаг. Мүүни шашныхан Христийн шашин бол үеэ өнгөрөөсөн. Бид бол жинхэнэ өнөө цагийн Христийн тусгай сонгогдсон хүмүүс гэж гарч ирж байсан. Нийгэм ороо бусгаа болохоор хүмүүс хошуурдаг. Ийм хүмүүс бурхан шиг шүтэгдсэн алдартай хүмүүсийн нэрийг барьж явдаг. Манайд Чингисийн нэрийг барьж явж байна. Чингис хаанаар дамжуулж одоо алтан ураг бий болгох юм уу. Уучлаарай, тэр түүх ингэлээ гээд сэргэхгүй, давтагдахгүй. Яагаад гэвэл Мүүнийхэн дээрээс сонгогдсон бусдаас илүү гэж итгүүлдэг. Дагагч нар нь итгэсэн учраас өөрт байгаа мөнгөө энэ шашиндаа өгдөг. Арга хэлбэр техник нь Мүүни шашин гэдгийг харуулж байгаа юм. Тэгээд толгойлогч нар нь баяждаг. Буцаад энэ үйл ажиллагааг зохион байгуулж байгаа хүмүүс нь сонгогч бүлэгтэй болж байна. Сонгогч бүлэгтэй болж байна гэдэг нь тэдний УИХ-ын ч юм уу аль нэг сонгуулиар худалдах боломжтой. Нэр дэвшиж байгаа хүмүүс тэдний саналыг авахын тулд эзэдтэй нь наймаалцана. Энэ бол тэдний амьдрах арга. Мөн тэдний цаад зорилго нь төр засгийн эрхийг хууль бусаар авах оролдлого. Юу ч хийдэггүй лекц уншдаг хүмүүсийн гарт Монгол Улс орох гэж байна шүү дээ. Эд нарыг шууд бага дээр нь дарах хэрэгтэй. Бидэнд хоёр дахь төр хэрэггүй.
-Үүний цаана ямар хүмүүс байгаа юм бол олон хүний нэр дуулдаж байх юм?
-Энэ И.Мөнхсаруул З.Бат-Отгоны шавь гэсэн. П.Анужин нар нэг бүлэглэл гэж сонслоо. Цахим ертөнцөөр энэ тухай шуугиж байна. Тэр “Соён гэгээрүүлэх” сувгаар З.Бат-Отгон яриад байдаг. Энэ хүн санхүүгээ хаанаас босгож байна. Тэр их мөнгөөр хүмүүсийг элий балай болгох зүйл яриад суу ухаан л гээд явсан. Хатан суу ухаан гэж олон жилийн өмнөөс сонссон. Яагаад хатан суу ухаан гээд байв. Тэр нь энэ үйл явдлын гэрч болж байна. Нийгэмд хийх зүйл их байна шүү дээ. Гэтэл тэд ганц ч болсон гол горхи хамгаалав уу. Монгол нэг их олон лекц уншдаг хүнтэй болж.
“Scientology sekt” гэдэг бас ямар учиртай юм бэ?
-Мүүнийнхэн шиг бас л адилхан. Эрүүл амьдарна, эрүүл хооллоно гэж уриалдаг. Тэгээд үнэтэй хичээлүүд заана, татвар төлнө. Хэнд ч хэрэггүй үнэтэй ном бусдад зарж, шоу арга хэмжээнүүд зохион байгуулна. Холливудын одууд энэ урсгалд ороод зарим нь амьд сэрүүн байж хөрөнгөө өвлүүлэх гэрээслэлээ биччихсэн байдаг юм билээ. Ийм сүлжээнд орсон хүн зугтвал алуулдаг. Өөрийнхөө нөлөөг алдахгүйн тулд урвасан хүнээ алдаг.
-Олны дунд нэртэй хүмүүсийг бас нэр хүндийг нь гутаах гэсэн санаа агуулдаг хүмүүс бий шүү. Мэдээлэл баталгаатай юу?
-Эрүүл хоол, эрүүл амьдарна гээд сургалт зохиодог мөртлөө үхлийн дасгал хийлгэдэг гэж тэр П.Анужинг ярьдаг. Энэ хүн 2000 доллараар курс хичээл заадаг. Үүндээ баян, хөрөнгө чинээтэй нөлөө бүхий албан тушаалтнуудын эхнэрийг уруу татагддаг. Эхнэрээр нь дамжуулж гэр бүлд нь нөлөөлөх гэсэн санаа. Хэрэв тэнгэрээс тэр хүмүүс тодордог юм бол яагаад “Чи хатан болохгүй юм уу” гэж явдаг юм. Энэ нэр холбогдоод байгаа хүмүүс ч тайлбараа өгөх хэрэгтэй. Тагнуулынхан үүнийг анхааралдаа авах хэрэгтэй. Манайх шиг иргэд нь шийдвэр гаргаж чадахгүй, эрхгүй нийгэмд ийм зүйлс гаарахаас өөр аргагүй. Сайхан амьдруулах эрүүл хооллоно гэчихээд үхлийн дасгал заана гэхээр энэ чинь өөрөө залилан.
-Нөгөө талаар шашин шүтэх эрх үндсэн хуулиар нээлттэй гэсэн зүйлийг ярьдаг шүү дээ?
-Энэ чинь залилангийн хэрэг . Бүгд тэгш эрхтэй гэсэн атлаа Үндсэн хуулиа зөрчиж байна. Уучлаарай, бүгд тэгш эрхтэй. Хэн нэгэн тусгай гэсэн ойлголт байхгүй. Энэ бол Үндсэн хуулийн зарчмыг зөрчиж буй хэрэг.
-Хаанаар Г.Батхүү тодорсон л гэх юм?
-Би ийм мэдээлэл сонслоо. Г.Батхүү санхүүжүүлсэн юм уу. Эсвэл хаан болно гээд их мөнгө өгчихсөн юм уу. Төрийн түшээ байж өөрийгөө доог болгох ямар хэрэгтэй юм. Мэдэгдэл хийгээд тайлбар өгөхийг шаардаж байна. Хэрэв энэ нь үнэн бол УИХ-ын гишүүнээс нь эргүүлэн татах хэрэгтэй. Энэ хүнийг өнөөдөр ямар нэгэн тайлбар хийх болов уу гэсэн чинь хийсэнгүй. Би гайхаж байна. Эсвэл энэ хүний нэрийг барьж золиос болгоод байгаа юм уу. Ерөнхийлөгчийн санаачилсан иргэдийн санаа бодол дээр нь тулгуурлаж шийдвэр гаргах хуулийг нь хурдан батлахгүй бол парламант өөрөө мөхнө. Манай парламент хэврэг шүү дээ. Нийгэмдээ хүлээн зөвшөөрөгдөхөө байсан.
Д.Маргад