Category: соёл-урлаг

“B production”-ы дуучин Б.Алунгоотой ярилцлаа.

---

-Анхны цомгийнхоо талаар ярихгүй юу, ямар мэдрэмж төрсөн бэ?

-Цомгоо хүлээж авах үгээр хэлэмгүй гоё мэдрэмж байсан. Д.Болд ах бүгдэд нь “Хуралтай шүү” гээд цаг товлосон. Тэгээд орж ирэхдээ бэлэг шиг уутан дотор цомог, зурагтай хамт хийчихсэн, нэг нэгээр нь нэр дуудаад өгч байсан. Саяхан л арван жилийн хүүхэд цомог байтугай мэргэжлээ яаж сонгох вэ гээд явж байсан. Гэтэл олон хүний дэмжлэг, өөрийн хичээл зүтгэлээрээ цомогтой болчихсон. Сэтгэлд багтамгүй гайхалтай мэдрэмж, цомогт багтсан уран бүтээлүүдийн бичлэг ойрхон зайтай цацагдаж эхэлж байгаа. Хамгийн сүүлд “Чамтай хамт” дуу маань цацагдсан.

-“Тоонот” продакшны хоёр уран бүтээлчтэй хамтарч гаргасан дуунууд хит болсон. Хэрхэн хамтрах болсон бэ?

-Дуучин Б.Өлзий-Учрал (ThunderZ) ах хамтарч уран бүтээл хийх санал тавихад би “Монгол HD” телевизтэй ажлын гэрээтэй, “B production”-нд арай ороогүй байсан үе. Харин одоо миний харьяалагдаж буй “B production”-нд “Тоонот” продакшны Э.Золбоо (O.Z) ах ирдэг, өөрийн уран бүтээлээ хийдэг. Миний цомгийн ажилд ч хамтарсан. Тэгээд уран бүтээлийн гэрээтэйгээр хамтарч ажиллахаар болж Д.Болд ах зөвшөөрөн хамт дуу гаргасан.

-Өөр ямар уран бүтээлчтэй хамтарч ажиллахыг хүсдэг вэ?

-Сүүлийн үед дуучин O.Z ахтай хамтарч байгаа учир соло дуундаа түлхүү анхаарч байна. Миний хамтарч ажиллах уран бүтээлчид гэнэт л эгзэг нь таараад гараад ирдэг юм. Тэр үеийг л хүлээе дээ (инээв).

-“B production”-тай хэдэн жилийн гэрээтэй вэ?

-2020 онд гурван жилийн гэрээ байгуулсан. Одоо нэг жил үлдсэн.

-Б.Алунгоод дуулахаас өөр ямар авьяас байдаг вэ?

-Бараг байхгүй дээ (инээв). Авьяас гэхээсээ илүү спортод дуртай, тэр тусмаа волейболд. Сурагч байхдаа Дархан-Уул аймгийн спортын ордонд волейболын бэлтгэлд явдаг байсан. Гэр бүлийн асуудлаас болоод үргэлжлүүлж хичээллэхээ больсон.

-Шүдний эмч мэргэжлээр сурдаг гэсэн үү, цаашид уран бүтээл болон үндсэн мэргэжлээрээ хэрхэн ажиллах гэж байна?

-Нэгэнт энэхүү мэргэжлээр суралцаад явж байгаа учраас амжилттай төгсөнө. Одоохондоо хоёулангаар нь амжилттай ажиллана гэж хэлж чадахгүй ч оролдож үзнэ л гэж боддог.

-Танай гэр бүлд урлагийн хүн бий юү, урлагт хөл тавихад хэн нөлөөлсөн бэ?

-Намайг тултал нь дэмждэг хүмүүс бол миний гэр бүл. Аав, ээжийн хамаатнууд хүртэл маш сайн дэмждэгт баяртай байдаг.

Гэр бүл дунд урлагийн хүн байхгүй, ээж минь багш мэргэжилтэй, аав маань хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг. Би айлын том охин, нэг дүүтэй.

-Саяхан л “The Voice of Mongo­lia” шоунд оролцож байсан Б.Алунгоо дуучин болоод цомгоо гаргажээ. Мэдрэмжээсээ хуваалцаач?

-Бүх зүйл маш хурдан болж өнгөрлөө. Шоундаа сарын өмнө л оролцсон юм шиг санагддаг (инээв). Багаасаа сонсож өссөн хүнийхээ тусламжтайгаар, хамтарч ажиллаад цомог гаргана гэдэг маш том аз жаргал.

-Өөрийнхөө дууг сонсоход ямар санагддаг вэ?

-Эхэндээ маш их ичдэг байсан. Хүн болгоны үздэг телевиз, сошиалаар дуу гарах нь гоё байгаа ч ичээд л байдаг. Би ер нь их ичимхий л дээ, одоог хүртэл ичээд дуугаа сошиалаас хайж сонсож байгаагүй (инээв).

-“B production” олон эмэгтэй уран бүтээлчтэй. Тэднээс их зүйл суралцдаг уу?

-Манай охид ихэнх нь бие дааж дуугаа зохиодог, харин надад тийм туршлага байхгүй. Тэр тал дээр мэдлэг дутдаг. Гэсэн хэдий ч миний юу хүсч байгааг мэддэг учир тэд тусалдаг. Тэднээс өөрийнхөө ертөнцийг бүрэн гаргахыг суралцаж байгаа.

-“The Voice of Mon­golia” шоунд хоёр дахь удаагаа оролцохдоо ямар хүлээлттэй байсан бэ, шилдэг арван оролцогчийн нэг болж чадна гэж төсөөлж байв уу?

-“The Voice of Mongolia” яг ялна гэж ороогүй л дээ, өмнөхөөсөө дээрдсэн байх ёстой гэсэн зорилготой л оролцсон.

Эхний жилдээ нэг шүүгч эргэж харуулж байсан. Харин хоёр дахь жилдээ оролцохдоо доод тал нь хоёр шүүгч эргүүлэх ёстой гэж бодоод гурван сарын турш өрөөндөө өдөр бүр бэлтгэсэн.

-Шоунд яагаад хоёр дахь удаагаа оролцох болсон бэ?

-Эхний жил шоунаас хасагдсан өдрөө бэлтгэлийн өрөөнд авахуулсан зурган дээрээ “Буцаад заавал ирнэ” гэж тайлбар бичсэн байсныг инстаграмын түүх сануулсан. Бас “The Voice of Mongolia” шоуны продюсер эгч дахиад орох уу, юу гэж бодож байна гээд залгахад нь “Би дахиж ирнэ” гэж хэлж байснаа, бүх шүүгчдийн “Дараа заавал ирээрэй” гэж хэлснийг санаад маш сайн бэлтгэж байгаад хоёр дахь удаагаа зориглосон.

-Цаашдын зорилго төлөвлөгөөнөөсөө хуваалцаач?

-Сурахын хажуугаар уран бүтээлээ чанартай хийж, сургуулиа амжилттай төгсөхийг чухалчилж байна. Эргээд харахад сэтгэл хангалуун байхын тулд өөрийгөө бүрэн дайчилж ажиллана. Хичээл болон уран бүтээлийн ажлаа тэнцвэртэй авч явахыг хичээж байгаа.

Герман улсын кино урлагийн салбарт ажиллаж, уран бүтээлээ туурвиж яваа жүжигчин Г.Ариунболортой (Ariana Gansuh) ярилцлаа.

---

-Саяхан “Хохирогч” ОАК-д Гэрлээгийн дүрийг бүтээжээ. Гэрлээгийн дүрийг хэрхэн бүтээх болсон бэ?

-“Хохирогч” ОАК-ны саналыг маш эрт хүлээж авсан. Жүжигчин Б.Амарсайхан ах гэнэт инстаграмаар “Надад киноны зохиол байна, уншаад үзэх үү” гэж бичсэн. Бид хоёр өмнө нь ямар ч холбоогүй байсан, гэнэт холбогдохоор нь гайхаад яагаад намайг сонгов гэж бодоод “тэгье, явуулчих” гэж хэлсэн. Ингээд зохиолоо унштал нэгдүгээр ангиасаа эхлээд л надад таалагдсан, кино маань нийт арван ангитай. Шууд л зохиол дээрээ ажилласан, уг нь намайг сонгоогүй, зүгээр л унших уу л гэж асуусан шүү дээ (инээв). Гэхдээ би яг л сонгогдчихсон юм шиг зохиол дээрээ ажилласан. Түүнийгээ явуултал Амараа ах “Ариана надад ийм ухаалаг жүжигчин хэрэгтэй байна. Яагаад гэвэл Монголд жүжигчид зохиолоо байгаагаар нь л авдаг. Чиний дүр дээрээ ажилласан байдал их таалагдаж байна” гэж хэлсэн. Тэгээд найруулагч Б.Баярсайхан ах бид гурав ярилцаад хэн хэндээ таалагдаж, хамтран ажиллахаар болсон.

-Зураг авалт хэдий хугацаанд үргэлжилсэн бэ?

-Зураг авалт хоёр сар үргэлжилж, Монголдоо хоёр сар гаруйн хугацаанд амьдарсан. Одоо бодоход би 10 настайгаасаа хойш анх удаа Монголд ийм удаан хугацаанд амьдарч үзлээ. Хоёр сар тийм ч удаан хугацаа биш л дээ, гэхдээ миний хувьд урт хугацаа байлаа (инээв). Урьд нь Монголынхоо тухай, монголчуудын амьдралын талаар өнгөцхөн мэддэг байжээ. Ялангуяа хүмүүс яаж уран бүтээлээ хийдэг, хэр их хөрөнгө зарцуулдаг, арын албаны ажил гэх мэт олон зүйлийг мэдэж, сурч авлаа.

-Хүүхэд наснаасаа Германд амьдарсан хүний хувьд, Монголд суурьшиж амьдрах ямар санагдсан бэ. Ялгаатай зүйл олон байв уу?

-Би амьдралынхаа талаас илүү хугацааг Германд өнгөрүүлсэн. Монголд ихэнхдээ амрах гэж л очдог. “Дурлалын гэмт хэрэг” УСК-оос хойш монгол уран бүтээлд ажиллаагүй. Маш жижиг үйлдэл, хандлагаас том ялгаанууд бий болдог юм байна. Хүн гэдэг чинь байгаа газраа дасаад, өдөр тутмын үйлдлүүдээ яг л байх ёстой юм шиг бодчихдог юм байна. Гэтэл Германы өдөр тутмын асуудал Монголын хувьд том, эсвэл жижиг. Монгол, Германд ажиллахын ялгааг ойлгосон. Би германд хүсдэг үйлчилгээгээ монголд хүсч болохгүй юм билээ. Мөн ах дүү нараа ч сайн танихгүй, мэддэггүй байсан. Үүнийг ойлгож, таних нь надад хэцүү бас том сургаал боллоо. Кинонд тоглох явцад Монголын нийгэм, улс төрийн байдал гээд эмзэглэмээр асуудал олон байсан. Материаллаг зүйлээр бол ямар ч ялгаагүй, амьдралын хэв маяг, мөн чанараараа л ялгаатай юм байна.

-Герман баг, монгол багтай ажиллах хэр ялгаатай вэ?

-Кино урлаг бол Герман улсын хамгийн том бизнес, автомашиныхаа орлогоос илүү мөнгийг эргэлдүүлдэг салбар. Германд уран бүтээлийн ажил бизнес гэдэг талаасаа явагддаг, жүжигчин ирж тоглолоо, явлаа. Маш олон жүжигчинтэй учир ихэнхдээ танихгүй хүмүүстэй ажилладаг, тэгэхээр дотно харилцаа үүсдэггүй. Харин Монголд жүжигчид нэгнийгээ таньдаг, дотно харилцаатай байдгийг анзаарсан. Олон удаа хамтарсан баг, жүжигчин цөөнгүй юм билээ. Кино хийх явц бизнесийн талаас биш найрсаг, нөхөрсөг, гэр бүлийн харилцаа үүсгэдгээрээ ялгаатай.

-Гэрлээгийн дүрээр харуулахыг хүссэн хамгийн гол санаа юу вэ?

-Хүн маш олон дүрд хувирч амьдардаг. Бид ганцаараа байхдаа л яг өөрөөрөө байдаг. Бид хүүхдийнхээ өмнө сайн ээж, нөхрийнхөө өмнө сайн эхнэр, аав ээжийнхээ өмнө сайн хүүхэд байх гэж хичээсээр л байдаг. Зүгээр л өдөр тутмын амьдрал дээрээ л маш олон дүртэй. Гэрлээ хэдийгээр том компанийн эзэн байлаа ч хүүхэд шиг айдаг, ээж болох боломжгүй эмэгтэйд хүүхэд гэдэг ямар чухал зүйл вэ гэдгийг бусдад харуулж чадахгүй ч ганцаараа байхдаа л гаргадаг. Хүнийг гаднаас нь дүгнэж болохгүй, маш олон дүртэй, хүн бүрийн ард ямар нэг асуудал байж л байдаг гэдгийг харуулахыг зорьсон. Хэн нэгнийг гаднаас нь хараад юу туулж явааг нь мэдэхгүй шүү дээ. Мөн эмэгтэй хүн гэхээрээ л цайлган цагаан байдаггүй, харанхуй хар зүйлийг ч агуулж явдаг. Гэрлээ бол сайн ч эмэгтэй биш, муу ч эмэгтэй биш, байдаг л нэг эмэгтэй.

-“Хохирогч” ОАК-ны үзэгчдээс олон сэтгэгдэл ирж байна уу?

-Эерэг сэтгэгдэл олон ирж байгаа, голчлон эмэгтэйчүүдээс. Эмэгтэйчүүдийн харагдахгүй байсан орон зайг гаргасан юм шиг санагдаж байна. Магадгүй маш олон эмэгтэй Гэрлээгээс өөрийгөө харсан байх.

-Дахин монгол кинонд ажиллах бодол бий юү?

-Байгаа, “Хохирогч” бол нийтэд хандсан уран бүтээл. Олонд хандаагүй, хүмүүсийн ярьдаггүй нуух дуртай асуудлыг гаргаж уран бүтээл хийх сонирхол, зорилготой. Монгол найруулагчтай холбогдчихсон байгаа.

-Одоогоор ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байгаа вэ?

-Би зохиол бичдэг, анхны уран сайхны киноны зохиол дээрээ ажиллаж байна. Мөн улсаасаа тэтгэмж авсан. Хажуугаар нь Герман, Албани улсын хамтарсан “Co” продакшны уран сайхны киноны гол дүрд тоглохоор дүр дээрээ ажиллаж байгаа.

-Өөрийн бичсэн зохиол таны юуны тухай вэ, сонирхуулж болох уу?

-Болно оо, уран бүтээлч хүн үнэмшилтэй байвал хүмүүст хүрдэг гэж боддог. Үнэмшилтэй байхын тулд өөртэйгөө хамгийн ойр сэдвийг ярих нь зөв юм болов уу. Иймээс би бүх зохиолоо өөрийнхөө амьдралаас сэдэвлэж бичдэг. Өөрийнхөө хамгийн сайн мэддэг зүйлийг зүрх сэтгэлээсээ бичиж байгаа учраас өөр хүний сэтгэлд ойр хүрнэ гэж итгэдэг. Ерөнхийдөө маш амжилттай яваа зохиолч эмэгтэй аав нь осолд орсноор карьераа орхиж аавыгаа асарч, дараа нь бүх зүйлээ алдаж өмнөх амьдралаа эргүүлэн авч байгаа тухай кино, би өөрөө тоглоно гэж бодож монгол гаралтай эмэгтэй хэмээн бичсэн.

-Та яагаад урлагийн хүн болсон юм бэ?

-Миний төрсөн ээж намайг гурван настай байхад өнгөрсөн, ээж маань жүжигчин мэргэжилтэй байсан. Би яагаад ч юм жүжигчин болох, тэр хүний чадаагүйг гүйцээх даалгаврыг багаасаа авсан. Гэхдээ би өөрөө урлагт дуртай, цаанаасаа л надаас нэхдэг. Хүн мэргэжлийг сонгодоггүй, хүнийг мэргэжил сонгодог гэдэгт итгэдэг. Бүх юм цаанаасаа л нэг дуудлагатай байдаг гэж боддог.

-Та хэзээнээс кино зохиол бичиж эхэлсэн бэ?

-Цаг хугацааны хувьд нэг их удаагүй. Классик жүжиг унших дуртай. Түүнээсээ шалтгаалж монологи уншиж эхэлсэн. Тэгээд санаанаасаа зохиогоод монологи бичиж эхэлсэн. Бага багаар бичсээр кино зохиол руу орсон доо (инээв).

-17 настайдаа Германд Азийн миссийн тэмцээнд түрүүлж байсан гэсэн үү, энэ чиглэлээр ажилладаг уу?

-Үгүй, загварын ертөнцөөс зай аваад удаж байна. Тухайн үед юу ч бодолгүй, маш гэнэн санаандгүй байдлаар тэр тэмцээнд орсон. Монгол охидтой найзалдаг байлаа, тэдний нэг нь маш гоё дуулдаг. Германд энд тэнд шоунд очиж дуулна, бусад найзууд нь дагалдан баясдаг байсан юм (инээв). Нэг удаа найз маань өөр хот руу миссийн тэмцээнд очиж дуулахаар болов. Найз охид бүгд хамт явахаар болсон, харин надад мөнгө байдаггүй. Дөнгөж 17-той, явахгүй л бол юмнаас хоцрох гээд байгаа юм шиг санагдаад байж ядаж байсан. Манай найз “Чи миссийн тэмцээнд нь орчих, үнэгүй авч явах юм байна” гэж хэлсэн. Тэгээд хэдэн найзаасаа хувцас цуглуулаад л очсон. Би тэр тэмцээнд өөрийгөө түрүүлнэ гэж огт бодоогүй, зүгээр л найзуудтайгаа л хамт байх зорилготой явсан. Тэмцээнд түрүүлээд үнэхээр гайхсан, би тухайн үед бондгор биетэй, өөртөө итгэлгүй охин байлаа. Тэмцээнээс хойш надад эмэгтэйчүүдийн эвгүй хандлага, атаархал их мэдрэгдсэн. Тэгээд 25 настай байхдаа тэмцээнтэй холбоотой бүх юмаа хаячихсан. Түүнээс хойш чөлөөлөгдчихсөн юм шиг санагддаг, надад “Чи бусдаас гоё эмэгтэй” гэсэн өргөмжлөл, титэм хэрэггүй гэж боддог.

-Одоо ч бас тан руу үзэгчид сэтгэгдлээ илэрхийлдэг үү?

-“Дурлалын гэмт хэрэг” УСК-д тоглож байх үед “Та үнэхээр гоё эмэгтэй юм аа, үзэсгэлэн гоо” гээд л тэнгэрийн амьтан шиг бодсон сэтгэгдлүүд их ирдэг байсан, одоо ч хэвээр. Ер нь олон нийтийн өмнө байдаг эмэгтэй хүн маш зөв, бодит үлгэр дуурайлыг түгээх ёстойг ойлгосон. Учир нь төлөвшөөгүй, өсвөр насны охид биднийг үзэж байгаа, тэдэнд худлаа үлгэр дуурайл болоод яах юм бэ. Өөрийн сошиал хуудаст филтер ашиглахаа больсон. Германд инстаграм үздэг охид сэтгэцийн гүн дарамтад орж, хэт их жин хасдаг өвчин тусч байна гэсэн судалгаа гарсан. Хүмүүсийн хиймэл төгс зүйлийг харсаар байгаад бодит амьдралаа мэдэхээ больж байна. Энэ бол асар буруу, хортой үзэл. Тиймээс энэ тал дээр маш их анхаарах ёстой.

-Та саяхан сошиал хаягтаа “Хүмүүсийн төгс хувилбартай өөрийнхөө бодит байдлыг битгий жиш” гэсэн утгатай бичлэг оруулсан. Өөрөө өсвөр насандаа ямар охин байв?

-Өөртөө итгэлгүй, тийм ч царайлаг охин байгаагүй. Давхраагүй нүдтэй байж байгаад 11-15 насанд нэг нүдэнд давхраа орсон. 16 настайд нөгөө нүдэнд давхраа ороод том нүдтэй болсон, би аавыгаа дуурайсан юм билээ. Давхраатай болоод л өөртөө арай итгэлтэй болсон. Миний өсвөр насны өөртөө итгэлгүй байдал одоо ч надад нөлөөлдөг юм шиг санагдаг. Тийм болохоор энэ тал дээр их эмзэг ханддаг. Өсвөр насны охидод хүч өгөхийг, мэддэг зүйлээ түгээхийг хүсдэг.

-Эмэгтэйчүүд 30 нас гарахаар сэтгэл зүй, үзэл бодол, ажил амьдрал нь ч тогтворждог юм шиг ээ. Та өөрийнхөө халдашгүй дархан байдлыг хэрхэн бүрдүүлсэн бэ?

-Миний бодлоор хүмүүжилтэй холбоотой байх. Би нэг эгчтэй, манай эгч ч бас үзэл бодлоо зөв хадгалж өөрийнхөөрөө амьдарч чаддаг. Манай аав хоёр охиноо ээжийг нь орлож чадахгүйгээс хойш хүчирхэг болгож өсгөе гэж бодсон байх. Бид хоёрыг аль болгох биеийг нь даалгах, 16 нас хүрэнгүүт “Гар, яв, өөрөө ажил олж хий” гэж хэлж байсан. Өөрөө хайж ажил хийхээр мөнгөний үнэ цэнийг ойлгоно, хүмүүстэй харилцаж, өөрийгөө илэрхийлж сурна. 16 нас хүрээд хичээлийнхээ хажуугаар ажиллаж бүх хэрэглээгээ хангадаг болсон. Хүүхдээ хэрсүү өсгөх юм бол биеэ дааж, яахын аргагүй л өөрийн гэсэн үзэл бодолтой, түүндээ бат зогсдог болдог юм билээ. Хүүхдэдээ ямар нэг зүйл хийж өгөхгүй ч “Чи чадна” гэдэг итгэл, зориг өгөх хэрэгтэй.

-Таныг дагаж, үлгэр авдаг өсвөр насныханд юуг зөвлөх вэ?

-Хүсээгүй зүйлдээ “Үгүй” гэж хэлээд, дараа нь яагаад үгүй гэж хэлснээ зөв илэрхийлж, өөртөө үнэнч байж сураарай. Монголын нийгэм эмэгтэйчүүдийг дарсхийсэн, суух босохыг нь хүртэл заадаг юм шиг санагдсан.

-Мэргэжлээрээ хэдэн жил ажиллаж байгаа вэ?

-Жүжигчин мэргэжлээр оюутан байхаасаа эхлээд 11 жил ажиллаж байна. Энэ хүртэл нэлээд хүнд замыг туулсан, одоо ч туулсаар л байна. Хүрье гэсэн газраа очоогүй тэмцсээр л явна, тэмцэж дуусдаггүй юм болов уу.

-Таны мөрөөдлийн дүр?

-Оросын классик зохиолыг их уншдаг гэж сая хэлсэн дээ. Тэдгээр зохиолд ихэвчлэн зовсон, зовлонтой эмэгтэйчүүд гардаг. Тийм дүрийг бүтээх юмсан, нийгэмд дуугарч чаддаггүй эмэгтэйчүүдийн дуу хоолой болохыг хүсдэг.

-Энэ талаараа Монголд уран бүтээл хийх зорилго бий юү?

-Холын зорилго байдаг, гэхдээ энэ бол цаг хугацааны асуудал.

-Таны гэр бүлийн хүн урлагийн хүн үү?

-Тийм ээ, нэг салбарын хүмүүс болохоор бидний амьдрал тогтвортой, сайн явдаг гэж боддог. Гэр бүлийн хүн маань зохиол бичдэг, найруулагч мэргэжилтэй. Миний ажлыг зөвөөр ойлгож, хүлээн зөвшөөрдөг. Тэр нь надад тааламжтай, бид хоёрын харилцааг илүү ойр дотно, бат бөх болгодог. Биенийхээ бичсэн зохиолд зөвлөх, дүгнэх гэх мэт олон төрлөөр хамтарч ажилладаг.

Улсын драмын эрдмийн театрын жүжигчин Д.Асардарьтай ярилцлаа.

---

-“Анна Каренина” жүжигт Сорокин вангийн гүнжийн дүрийг бүтээсэн. Дүрийнхээ тухай ярихгүй юу?

-Сорокин вангийн гүнж бол гарал угсаа өндөр, баян айлын хүмүүжил сайтай, үзэсгэлэнтэй, тухайн хүрээлэлдээ үнэ цэнэтэй дүр. Насны хувьд Китигийн дүртэй ойролцоо залуухан, хүнтэй гэрлээгүй бүсгүй. Вронский хайр сэтгэлээсээ урваад айлын эрх танхил охины амьдралыг үгүй хийж байгаа болов уу гэсэн санааг үзэгчдэд хүргэсэн.

-Саяхан “Нийслэл хүүхэн”-2 УСК-нд Халиуны дүрийг бүтээсэн. Та Халиунтай хэр адилхан бэ?

-Хувь хүнийхээ хувьд Халиуны дайчин зан чанартай төстэй. Гэхдээ Халиун буруу юм байна гэдгээ ухаараад больж байгаа бол би анхнаасаа буруу зүйлийн хойноос хөөцөлдөөд байдаггүй. Харин нэг зорьсон зүйлийнхээ эцсийг үзтэл зүтгэдэг зан чанартай.

-Хөдөөний амьдралтай хэр ойр вэ?

-Би Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн суманд төрсөн. Манайх аймгийнхаа төвд амьдардаг байсан ч зун бүр амралтаараа өвөө, эмээгийндээ очдог байсан. Хөдөө зусдаг, хөдөөний амьдралтай ойр өссөн шүү.

-Айлын хэд дэх хүүхэд вэ?

-Би ээжээс гурвуулаа. Нэг ах, нэг охин дүүтэй. Ах, дүү хоёр минь АНУ-д амьдардаг. Би Монголд аав, ээжтэйгээ амьдарч байна.

-Тайз болон дэлгэцийн уран бүтээлд тоглоход юугаараа ялгаатай вэ, таны хувьд?

-Тайзны уран бүтээл далайцтай, үйлдэл нь тодорхой байх хэрэгтэй. Тэгж байж тод дуу хоолой хамгийн арын суудлын хүнд ч сонсогдоно. Киноны хувьд маш энгийн байх ёстой. Бидний амьдралд энгийн харилцаа яаж өрнөдөг түүн шиг л байх хэрэгтэй.

-Хэдэн дэлгэцийн уран бүтээлд ажилласан бэ?

-Одоогоор долоон дэлгэцийн уран бүтээлд ажиллажээ, хамгийн анх Үндэсний олон нийтийн телевизийн “Хавар” кинонд тоглосон.

-Уран бүтээлд ажиллахдаа ямар зарчим баримталдаг вэ?

-Дэлгэцийн ч бай, театрын ч бай уран бүтээл дээр дүрээ сайн л гаргахыг хичээдэг. Найруулагчаасаа зохиол авахад өөрөөсөө өөр, давтагдашгүй дүрүүдийг гаргахыг хүсдэг. Жүжигчин хүний туйлын зорилго бол бүтээх л байдаг. Бүх уран бүтээл маань маш чанартай байх ёстой. Чин сэтгэлээсээ бүх зүйлээ зориулан ажиллаж чаддаг, хоёрын хооронд халтуурдах дургүй. Яагаад гэвэл энэ бүхэн миний амьдралын салшгүй түүхийн хуудас болж байгаа учраас.

-Танд жүжиглэхээс өөр авьяас байдаг уу?

-Байлгүй яах вэ (инээв). Би анх зөвхөн Соёл урлагийн их сургуульд л конкурс өгч байсан юм. Аав, ээж минь СУИС гээд л зүтгээд байдаг, ядаж өөр мэргэжлээр давхар бэлтгээд үз гэж хэлж байхад нь би СУИС-д л орно, өөр ямар ч сургуульд орохгүй гээд бүртгүүлээгүй. Эстрад дуулаачийн анги болон жүжигчний ангид бүртгүүлж байсан юм. Дуулаачийн ангидаа тэнцээд СУИС-д орох нь тодорхой болсон. Жүжигчний ангидаа ч бас тэнцээд, жүжигчин хүнд ч дуулах боломж байгаа. Би мюзикл жүжигт тогловол дуулах боломж ирэх байх гээд энэ мэргэжлийг сонгосон. СУИС-ийн гуравдугаар курст зохион байгуулагддаг “Хүслийн тайз” уралдаанд “Шилдэг техниктэй оюутан” мөн “Шилдэг пластик” төрлөөр шагнал хүртэж байсан. Пластик төрөл гэдэг нь циркийн үзүүлбэр юм. Тэгэхээр дуулдаг, бүжиглэдэг, жүжиглэдэг, нугардаг.

-Анх урлагт хэрхэн хөл тавьсан бэ, их сургуулиа төгсөөд шууд уран бүтээлдээ орсон уу?

-Багаасаа жүжигчин болно гэж бодож байгаагүй, есдүгээр анги хүртлээ их ичимхий хүүхэд байсан. Кино болон сонгодог, уран зохиолын номнуудад маш их дуртай, түүнийгээ төсөөлөн бодож өөрийнхөө оронд тавьж дотор нь орчихдог байсан. Хамгийн анх “Хэцүү анги” кинонд проб өгч байсан. Тэгээд анх кино бүтэж байгааг хөндлөнгөөс хараад, нүүр хагарч, урлаг гэдэг ийм сайхан зүйл байдаг гэдгийг мэдэрч, хайгаад байсан зүйл минь мөн юм байна гэдгийг ойлгоод аравдугаар ангиасаа жүжигчний мэргэжлийг сонгоод бэлдсээр байгаад л СУИС-д орсон доо.

-Дэлгэцийн анхны уран бүтээл тань “Хавар” ОАУСК. Тэгвэл тайзны анхны уран бүтээл юу вэ?

-Театрт орохын тулд эхлээд маш том шалгалт өгдөг. Түүнд тэнцсэний дараа дагалдан жүжигчнээр хоёр жил ажилладаг. Дахин шалгалтын ард гарч шигшигдэж үлдсэн хүмүүс нь Улсын драмын эрдмийн театрын жинхэнэ жүжигчин болдог. Миний хувьд жинхэнэ жүжигчин болоод хамгийн анх 2019 онд найруулагч Б.Чингүүний “Надтай үлдээч” жүжгийн гол дүрд ажилласан, энэ бол миний хайртай дүр. Магадгүй би үүнээс хойш олон сонгодог гоё дүрүүдийг авах байх. Гэхдээ хэзээ ч мартагдахгүй дүр минь “Надтай үлдээч” жүжгийн Нандин гэдэг охины дүр юм. Өмнө минь драмын театрт дагалдан жүжигчин байхдаа бүх жүжгүүдэд туслах дүр бүтээдэг ч гол дүрийг нуруун дээрээ авч явна гэдэг жүжигчин хүний хувьд маш том үүрэг хариуцлага байдаг юм билээ. “Надтай үлдээч” жүжгийн үед шантрах мөч олон байсан. Энэ том шалгалт, давааг давж гарч чадах л юм бол өөрийгөө өндрөөр үнэлэх юм шиг санагдаж хичээсэн. Хамгийн гайхалтай амжилттайгаар давж чадсан, үзэгчид болон уран бүтээлчдийн маань сэтгэгдэл өндөр байсан нь эрч хүч, туршлага болсон.

-Шантрах үедээ хэрхэн өөрийгөө зоригжуулдаг вэ?

-Ажлаас болж шантрахдаа эхлээд хэсэг хугацаанд ажлаасаа хөндийрөхийг бодно. Ууланд алхах, дуртай зүйлээ хийнгээ тархиа сэргээнэ. Хайртай хүмүүс, найз нөхөдтэйгөө уулзаж сайхан энергийг авдаг. Бодлоо цэгцэлсний дараа эргээд ажилдаа илүү их төвлөрдөг. Тэгэхгүй бол болгож бүтээнэ гээд зууралдаад байх тусам төөрөөд, илүү стресстээд байгаа юм шиг санагддаг.

-Цаашид ямар дүр бүтээхийг хүсдэг вэ?

-Манай нутгийнхан Ану хатнаар бахархаж явдаг. Хэрвээ энэ кино дахин хийгдвэл Ану хатны дүрд тоглох юмсан гэж мөрөөддөг. Зан чанарын хувьд дайчин байдал нь надтай төстэй. Хүссэн, хайртай зүйлийнхээ төлөө өөрийгөө золиосолж чадах баатарлаг эмэгтэй, гайхалтай хатан учраас энэ дүрийг бүтээхийг хүсдэг дээ.

-Дэлгэцийн уран бүтээлийн санал ирж байна уу?

-Санал ирж байгаа. Би уран бүтээлийн зохиолыг маш сайн уншдаг, зохиол сайтай байх ёстой. Хамгийн гол нь тэр дүр надаас маш их чадварыг шаардаасай гэж хүсдэг. Тэгж байж би өөрийн хүсээд байгаа дүр гэдэг зүйлийг бүтээнэ. Дүр маань намайг илүү чадваржуулдаг байгаасай л гэж боддог. “Нийслэл хүүхэн”-2 кинонд Халиун нээлттэй, галзуу дүр байсан болоод ч тэр юмуу ганц хоёр эротик киноны санал ирсэн. Одоогоор надад ирсэн хоёр киноны саналын зохиол таалагдаагүй, эрэмгий дайчин бүсгүйн дүрийн зохиол ирээсэй гэж би хүсч байгаа учраас татгалзсан.

-Цаашдын төлөвлөгөөнөөсөө хуваалцаач?

-Тайз, дэлгэцийн чанартай олон уран бүтээлд тоглохоор төлөвлөж байна. Урлагийн хүн биш ч хүмүүст тусалдаг хүн болно доо гэж боддог байсан. Урлагийн хүн гэдэг үлгэр дуурайл авах ёстой хүмүүсийн нэг шүү дээ. Хүүхдүүд төдийлөн драмын театрт ирж жүжиг үзэж чаддаггүй. Тиймээс нийгмийн халамжид байдаг хүүхдүүдэд зориулсан сургалт, эсвэл хүүхдийн жүжиг зэргийг хийхийг зорьдог. Энэ нь урлагийн хүн болсны нэг том зорилго. Тэр хүүхдүүдтэй тулж ажиллаж, багаас нь урлагт хайртай хүмүүс болговол зөв юм болов уу гэж боддог. Тийм учраас карьераа гайгүй тогтоогоод боломжтой болчихвол өөрийн компани, студи нээж нийгмийн халамжид байдаг хүүхдүүдэд урлагийг таниулах үйл ажиллагаа явуулахсан гэж бодож мөрөөддөг. Мөрөөдөл хэзээ нэгэн цагт биелнэ ээ (инээв).

“Мөнгөн мод” 2021 наадмын тайз дэлгэцийн шилдэг зураач Л.Батбилэгтэй ярилцлаа.

---

-Оны шилдэг уран бүтээл шалгаруулах “Мөнгөн мод” 2022 наадмаас өөрийгөө шагналт байр эзэлнэ гэж бодож байв уу?

-Үгүй ээ, таамагласангүй. Энэ жил өсч яваа залуу уран бүтээлчийн хувьд хийж бүтээх хүсэл, уран бүтээл, сэтгэлгээгээ илүү өөр түвшинд аваачих зорилготой байлаа. Энэ жил ажилласан хоёр уран бүтээл маань өмнөхөөсөө ч илүү боллоо. Үзэгчид үүнийг хүлээн зөвшөөрч, сайшаалтай байгаад баяртай байна. Олон хүнтэй энэ номинацид өрсөлдсөн. Энэ дундаас шилдгээр тодорсон минь бүх уран бүтээлийн үр дүн гэж бодож байна.

-Тайз дэлгэцийн уран бүтээлд зураач ямар үүрэгтэй вэ?

-Тайз дэлгэцийн зураач театр, киноны ажилд тулгуур болсон чухал нөлөөтэй ажил. Зохиол ямар дүрслэл зураглал байх вэ, яаж хүний нүдэнд үнэмшилтэй, сэтгэлд хүрэх вэ гэдэг нь дүрс зураглалын аргаар илэрдэг. Тэр нь бодитоор дүр болон бүтээгддэг. Мөн орчны дизайн ямар ахуйд, сэтгэлгээт, хэмжээс, орон зайд байх вэ гэдэг нь тайз, дэлгэцийн зураачийн уран бүтээлийн жанрт уялдуулсан ажиллагааны үр дүн байдаг. Аливаа жүжгийн өнгө аяс, хэв шинж гээд бүхий л шинж чанарууд бүрддэг. Үзэгчдэд хамгийн гүн сэтгэгдэл үлдээдэг зүйлүүдийн нэг бол орчны хэв шинж.

-Та театр, тайз, дэлгэцийн урлагт хэдэн жил ажиллаж байгаа вэ?

-12 жил ажиллаж байна.

-Тайз, дэлгэцийн урлагтай хэрхэн холбогдов, бие даасан зураачаар ажиллах бодол байдаг уу?

-Тийм бодол байсан шүү. Суурь уран зураач гэдэг мэргэжлийн үндсэн зураач болно гэж боддог байлаа. Манай мэргэжлийг хүмүүс тэр болгон мэддэггүй. Би ч гэсэн багадаа тайз дэлгэцийн зураач гэж мэддэггүй байлаа.

Зураач мэргэжил нь театр, тайз, дэлгэцийн салбар руу мэргэшдэг гэдгийг оюутан болоод л ойлгосон. Мэргэжлийн багшийн гар дээр мэргэжлийн зураач болж, энэ салбар надад илүү их таалагдаж сонгосон.

-Тайзны зураач сайн зурдаг байхад л хангалттай юу, өөр ямар чадваруудыг шаарддаг вэ?

-Мэдээж ур чадвартай зураач байх хэрэгтэй. Сэтгэлгээний маш том хүчин зүйлүүдийг шаарддаг, учир нь олон мэргэжлийн хүмүүстэй хамт ажиллана. Жишээлбэл, түүхэн кино хийхэд түүхээ уншиж судлах, зохиолчтой ажиллахад зохиолоо уншина, түүндээ задаргаа хийх шаардлага гарна. Найруулагчтай хамтарч ажиллахад үзэгдлийн найруулгуудыг тайз хоорондоо яаж уялдах, жүжиг амьдрахад тайз болон хувцас, дүрүүд ямар байх гэх мэт давхар олон ур чадвар хэрэгтэй болдог. Харин хувь зураачийн үүднээс юмны бүтэц хэрхэн яаж бий болох вэ гэдэг дээр их сайн ажилладаг. Тэгэхээр энэ нь өөрөө бидний нарийн мэргэшсэн салбарын нэг давуу тал нь болж байгаа юм. Зургийг хэрхэн бодит болгох вэ л гэдэг асуудал юм.

-Тайз, дэлгэцийн зураачийн хамгийн хүнд зүйл нь юу байдаг вэ?

-Түүхэн киноны ажил гэдэг нь нөөц боломж, цаг хугацаа, цар хүрээ өргөнтэй учир зураачийн ажиллагаанаас олон зүйл шалтгаалдаг. Ажиллагааны хувьд зураачийн хөдөлмөрийн ачаалал өндөр байдаг. Театр, киноны зураг гэдэг хамтын урлаг учраас багийн зохион байгуулалттай ажилладаг. Нэг хүний оюун санаа бодлыг тэр баг яаж хөдөлгөж гаргах вэ гэхээр нэг зүйл дээр чиглэнэ. Энэ нь харилцааны ур чадвар шаардана, хүмүүстэй ойлголцож байж уран бүтээл сайн болно.

-Хамгийн сүүлд та “Гэм зэм” жүжигт ажиллав уу?

-Тийм ээ, өнгөрсөн зун “Гэм зэм” жүжиг болон “Хотулун гүнж” түүхэн уран сайхны киноны ерөнхий зураачаар ажиллалаа. Одоо Өмнөговь аймгийн шинэ театрын нээлтийн жүжигт ерөнхий зураачаар ажиллаж байна.

-Ямар жүжиг юм бол, хэлж болох уу?

-“Хөх нар” гэдэг жүжиг.

-Зураач хүн зөвхөн зохиол найруулгаа даган ажилладаг уу, эсвэл өөрийн уран сэтгэмжээ ашиглан зурах уу?

-Тусгай шийдлийн асуудлыг гаргаж ирнэ. Зохиол найруулга буюу бичсэн зүйлийг яаж зураглал болгох хам

вэ гэдэг нь мэргэжлийн зураачийн шийдэл. Энэ гурав бол тус бүр өөрийн гэсэн өнцөг, хариуцлага, статустай. Гэхдээ хооронд нь уялдуулах маш гүнзгий ойлголцол байх ёстой. Нэг чигийн дагуу гэсэн зүйл бол байдаггүй. Энэ бүхэн маань сайн зураач, зохиолч, найруулагч нар нийлж уран бүтээлийн шийдлийг олох, өвөрмөц сэтгэлгээгээ гаргана. Энэ нь уран бүтээлийн чанарт нөлөөлнө.

-Таны ажилласан анхны тайз ямар тайз вэ?

-“Ану хатан” кинонд туслах зураачаар ажиллаж байлаа. Бид бүгд л туслахаас л эхэлдэг шүү дээ. Мөн казахстаны түүхэн жүжигт ажиллаж байсан.

-Зураачаар төгсөж байгаа залуусын тоо нэмэгдсээр байна. Та энэ мэргэжлийг ирээдүйд хэрхэн төсөөлдөг вэ?

-Би СУИС-ийн тайз дэлгэцийн зураачийн багшаар ажилладаг. Ирээдүйд энэ мэргэжлийн чиг хандлага яаж явах вэ, өнгөрсөн болон дунд үеийн хүмүүсийн үед ямар байсан, шинэ үеийн залууст ямар байгаа, ирээдүйд бид хаачих вэ гэдэг зүйл надад байнга бодогддог. Дэлхийн тайз дэлгэцийн урлагт хүний нөөц, мэргэжлийн боловсон хүчин, техник технологи, цахим хувилбартай нийлж маш том инноваци хийгдэж байна.

Орчин үеийн залуус бид түүн рүү дөхөх хэрэгтэй. Бид боломжийг хүлээх биш өөрсдөө бий болгох ёстой.Монголчууд дотроо биш аль болох гадны уран бүтээлд зорих, хамтрах чадвараа тэдэнд үзүүлэх, чадахгүйгээ суралцах хэрэгтэй, орон зай нь ч байна. Аливаа зүйл байнга шинэчлэгдэж байх ёстой. Тэр тусмаа урлаг. Шинэ сэтгэлгээ, шинэ өнцөг байж гэмээнэ хүний оюун санааны дотоод хөгжлийг нээж өгдөг.

-Тайз, дэлгэцийн хэдэн уран бүтээлд ажилласан бэ?

-Нийт 28 уран бүтээлд ажилласан. Ихэнхдээ түүхэн уран бүтээлд ажиллажээ. Уран бүтээлч хүний чадварыг сорьдог гол талбар бол зөгнөлт болон түүхэн жанр байдаг. Энэ нь өөрөө ур чадвараас гадна сэтгэмж шаарддаг. Пост модерн төрлүүд Монголын урлагт нэвтэрч байгаа нь дэлхий дахинтай харьцуулахад хожуу боловч энэ цагтайгаа харьцуулахад авууштай зүйл.

“Гэм зэм” жүжиг тайзан дээр анх удаа технологи ашиглалаа. Автоматаар хөдөлдөг ухаалаг төрлийн тайзыг хийлээ. Үзэгдэл хаагдаад солигддог биш, шууд үзэгчдийн нүдэн дээр алсын удирдлагаар ажилладаг тайзыг хийсэн. Энэ бол яаж өөр болгох вэ гэдэг нэг шийдэл болж чадсан байх.