Category: соёл-урлаг

“Miss Mongolia-2022” тэмцээний “Sec­ond winner up”, бикини мисс Баянмөнхийн Сувданзаяатай ярилцлаа. Тэрбээр удахгүй болох Дэлхийн оюутны миссийн тэмцээнд оролцохоор бэлтгэж байгаа юм.

-“Дэлхийн Оюутны Мисс-2022” тэмцээнд эх орноо төлөөлөн оролцох болсон. Тэмцээний бэлтгэл хангагдаж байна уу?

-Дэлхийн оюутны мисс буюу “World Miss University-2022” тэмцээн Сөүл хотод арваннэгдүгээр сарын 30-ны өдрөөс арванхоёрдугаар сарын 21-нийг хүртэл үргэлжилнэ. Тэмцээний бэлтгэл ерөнхийдөө хангагдаж байна. Тэмцээнд оролцоход тусалж байгаа гэр бүлийнхэн, Өмнөговь аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлынхан, “Андра” академи, “Photohub”-ийн хамт олондоо маш их баярлалаа.

-Миссийн тэмцээний өмнөх бэлтгэлийн өдрүүд хэрхэн өнгөрдөг вэ?

-Одоогоор Ч.Энхтуяа багшийнхаа зөвлөснөөр биеэ чангалахаар бассейнд явж, агентлаг дээрээ хэл яриа, хоолойн дасгал хийж байгаа. Өнгөрсөн зун ярианы англи хэлний сургалтаа дүүргэсэн, одоо танхимын сургалтад хамрагдахаар бэлтгэж байна.

-“Miss Mongolia-2022” тэмцээнд анхны жилээ амжилттай оролцож “Second winner up”-аар шалгарсан. Энэ удаагийн тэмцээндээ өөртөө хэр итгэлтэй байгаа вэ?

-Есдүгээр сарын 21-ний өдрөөс тэмцээний цахим санал хураалт эхэлсэн. Цахим санал хураалтаар одоогоор нэгдүгээр байранд явж байна. Энэ нь надад өөртөө итгэх итгэлийг маш их өгч байна. Цахим санал хураалт финалийн шатанд чухал нөлөөтэй.

-Цахим санал хураалтад яаж оролцох вэ?

-Цахим санал хураалт хүн бүрд нээлттэй. Гар утсандаа “Anystory” аппликэйшнийг суулгаад утасны дугаар эсвэл и-мэйл хаягаараа бүртгүүлнэ. Нэр, зургаа оруулаад баруун дээд буланд байгаа “register” хэсэгт дарж “Mongolia” гэж хайж “Vote” хэсэгт дарж санал хураалтад оролцоно.

-Оюутны миссийн тэмцээний онцлог юу вэ. Улс бүрээс нэг оюутан оролцох уу?

-Оюутны миссийн тэмцээнд дэлхийн 89 орны мисс оролцоно. Солонгос улсаас гурав, бусад улсаас нэг мисс оролцох юм. Тэмцээний 21 хоногийн турш сайн үйлсийн аян, загварын шоунд оролцох гэх мэт өдөр тутмын үйл ажиллагаатай. Мөн форум дээр илтгэл хэлэлцүүлнэ, илүү хандлага, мэдлэгээрээ өрсөлдөнө.

-“Miss Mongolia-2022” тэмцээний авьяас үзүүлбэрт элсээр зураг зурсан. Энэ удаагийн тэмцээнд авьяас үзүүлбэр бэлтгэж байгаа юу?

-Оюутны тэмцээнд авьяас үзүүлбэр байхгүй. Тэр үед нутгийнхаа онцлогийг харуулах гэж элсэн зураг зурсан. Зурагт тэмээ, гэр зэргийг зэрэглээтэж буйгаар харуулсан. Би Өмнөговь аймгийн Ноён суманд төрсөн л дөө.

-Одоо аль сургуульд ямар мэргэжлээр суралцдаг вэ?

-Монгол Улсын Боловсролын их сургуульд сэтгүүл зүйн гуравдугаар дамжаанд суралцдаг. Дашрамд хэлэхэд, тэмцээнд оролцоод хичээлээ хойш тавих үе олон гардаг. Тэр бүрт ойлгож дэмждэг тэнхимийн багш нартаа баярлалаа.

-“Miss Mongolia” тэмцээнд амжилттай оролцоход таны ямар чанар танд тус болсон гэж бодож байна?

-Мисс хүнд байх чанаруудыг өөртөө суулгасан юм болов уу гэж боддог. Төлөв, хүмүүст нөлөөлж чаддаг, хүмүүс намайг хараад үлгэр дуурайл авдаг байх ёстой. Ур чадваруудыг өөртөө суулгаснаар тайзан дээр өөрийгөө зөв илэрхийлж, хүчирхэг харагдаж, инээмсэглэлээрээ хүнд аз жаргал бэлэглэж чадна.

-Хэдэн настайдаа миссийн тайзан дээр хөл тавьж байв?

-Дунд ангиасаа Өмнөговь аймагт сургуулийнхаа “Үнсгэлжин” тэмцээнд оролцож эхэлсэн. Түүнээс хойш “Андра” академид суралцаж мэргэжлийн модель болсон. Мисс болоход шаардлагатай ур чадваруудыг “Андра” академиас суралцсан. Хамгийн анхны том тэмцээн маань “Miss Mongoliа-2022” байсан.

-Яагаад энэ салбарыг сонирхох болсон бэ?

-Гэрийнхэн маань намайг Монголын мисс болно гэж өхөөрддөг байсан. Түүнийг сонсож өссөн болохоор ч юм уу багаасаа загварын салбарт сонирхолтой байсан. Арваннэгдүгээр ангидаа “Андра” академийнхаа анхан, гүнзгий шатны сургалтад суусан. Оюутан болсон цагаасаа хойш “Андра” академидаа гэрээт моделиор, “Miss Mongolia-2022” тэмцээн дууссанаас хойш алхааны дадлагажигч багшаар ажиллаж байна. Мөрөөдлийн маань нэгээхэн хэсэг биелсэн. “Андра” академид орохоос өмнө Х.Бадамгэрэл багшийг шүтдэг, зургийг нь хараад “Энэ эгч шиг л болно” гэж боддог байсан. Гэр бүлийнхэн маань намайг маш их дэмждэг. Дунд сургуулийн “Үнсгэлжин”-ээс “Дэлхийн оюутны мисс” тэмцээн хүртэл ээж минь үргэлж тайзны ард дэмжиж байгаа.

-Таны биеийн өндөр, жинг сонирхож болох уу?

-Миний биеийн өндөр 174 см, жин 54 кг.

-Гоо сайхандаа баримталдаг зарчим тань юу вэ?

-Орой бүр нүүрээ бүрэн цэвэрлээд арьсаа арчилна, чийгшүүлэх маск тавьж унтдаг маань л юм болов уу (инээв).

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС/2014/… Сонгодог урлагийн нэрт зүтгэлтэн Цэрэнпилийн Ерөөгийн тухай өгүүлсэн нийтлэлийг хүргэж байна.

Сонгодог урлагийн нэрт зүтгэлтэн Цэрэнпилийн Ерөө Монгол Улсын гавьяат багш цол хүртэж үндэсний их баяр наадам дээр баяр нэмсэн цэнгэлтэй сайхан өдрүүд болж өнгөрөв. Их урлагт хийж бүтээснээрээ хамгийн ил хэрнээ элдэв магтаал, алга ташилт, сүр дуулианаас далд нууцлаг амьдрахуйн тодоос тод үлгэр жишээ болсон сонгодог дуурийн эрхэмсэг энэ хатагтайг “Өдрийн зочин”-оороо онцолж байна. Тэрбээр Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын урын сангийн тухайн цагийнхаа бүх дуурьт дөч гаруй дүр бүтээсэн дал, наяад оны меццо сопрано, Монголдоо өнөөгийн дэлхийн дуучдыг бэлтгэж буй “фронтын гол командлагчдын” нэг, дэд профессор түүнийг саяхныг хүртэл СТА гэж дуудахад их л хачин сонсогддог байлаа. Гавьяат жүжигчин тэрний багш соёлын тэргүүний ажилтан Ерөө гэж. Шавь нарынх нь нэг ДБЭТ-ын гоцлооч, М.Глинкийн нэрэмжит олон улсын уралдааны дэд байрын шагналт Э.Амартүвшинг хоёр жилийн өмнө домогт дуучин Плачидо Домингогийн нэрэмжит уралдаанаас тэргүүн байрыг нь авчрахад монгол хүн сонгодог дуурьт тэр итали, оросынх нь зэрэгт хүрч буйг мэдэрч сонсогч түмэн монголчууд бид өөрсдөөрөө бахархаж байв.

ДБЭТ сонгодог статусаар анх 1963 онд эмхлэн байгуулагдсан. Тэр жилээ наадмаар “Лусын дагина” дуурийг тайзнаа тавихад Ерөө гуай Вангийн хатны дүрд дуулж, тэгэхэд хорь ч хүрээгүй байжээ. Театр ч, Ерөө гуай ч гараанаасаа гарсан цаг үе ажээ. Тавин нэгэн жилийн дараа тэрбээр гавьяат болохдоо мөн л наадмаар. Ерөө гуайд наадам их л ээлтэй бололтой. А.Даргомыжскийн “Лусын дагина” дуурийн Вангийн хатан, Ж.Бизегийн “Кармен” дуурийн Кармен, Ж.Вердийн “Травиата” дуурийн Флора, П.И.Чайковскийн “Евгений Онегин” дуурийн Ольга, Б.Дамдинсүрэнгийн “Учиртай гурван толгой” дуурийн Хоролмаа, Бүүвэйч гэхчлэн тус театрын урын сан дахь ерэн оноос өмнө тавьсан бүх жүжигт дуулж, ерэн оны эхээр Ардын жүжигчин, хөдөлмөрийн баатар Ц.Пүрэвдорж гуайн санал болгосноор СУИС-д багшилж эхлэхдээ ассистент багшаас эхэлсэн тухайгаа энэ өдөр дурсаж байна. Удалгүй ХБК дуулаачийн тэнхим нээснээр тэнд багшлах болсон ч ардын жүжигчин, хөдөлмөрийн баатар Г.Хайдав гуайн дуудлагаар буцаад СУИС-даа ирж, эдүгээ тэрбээр багшийн төдийгүй эх хүний эрдэм, ухаан, зүрх сэтгэлээрээ дуурийн урлагийн дэлхийн уран бүтээлчдийг бэлтгэсээр байна. Манай сонгодог урлагийн ертөнцөд өрнөж буй үйл явдлын хамгийн сүүлийн сайн мэдээг мөн л Ц.Ерөө багшийн шавь нарын нэг н.Бадрал дуулгалаа. Бадрал өнөө жил олон улсын хэд хэдэн уралдаанаас “Гран при” шагнал авчран багшийгаа баярлуулаад байна. Ер нь сүүлийн жилүүдэд М.Глинкийн уралдааны эхний байруудыг голдуу Ц.Ерөө гуайн шавь нар авч, дуурийн дуучны өндөр жишиг, Монголын дуурийн ирээдүйг үзүүлэх болоод байгаа билээ.

Цэргийн үлээвэр найрал хөгжмийн урын сангийн гол гол маршууд Ц.Ерөө гуайн аав Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хурандаа Н.Цэрэнпилийн зохиолууд гэдгийг энэ өдөр дурсахгүй өнгөрөх учиргүй юм. Ерөө гуай энэ өдөр шавь нараараа бахархахын хамт ааваараа бахархаж “Би цэргийн үлээвэр хөгжмийн сүрлэг, яруу эгшиг дунд өссөн. Аав маань 120-иод марш бичсэн байдаг. Тэр бүтээлүүд нь өнөөг хүртэл эгшиглэж, эр цэргийн хийморь цогийг бадраасаар байна. Баяр ёслол, хүндэтгэлийн арга хэмжээнд ч аавын маань маршууд эгшиглэсээр байна” гэлээ. Эднийх угтаа их урлагийн гэр бүл юм. Хүү нь ДБЭТ-ын найрал дууны ерөнхий удирдаач бол бага охин нь төгөлдөр хуурын багш аж. Уран бүтээлч хэзээ ч хиймэл дүр гаргаж болохгүй. Дүр бүхнээ бодитоор амилуулах нь чухал гэж тэрбээр шавь нартаа сургадаг юм байна.

Н.ПАГМА

Хорьдугаар зууны манлай жүжигчид болох Цагааны Цэгмид, Түдэвийн Цэвээнжав болон Ардын жүжигчин Зундуйн Цэндээхүү нартай “Сэрэлт” кинонд лам хүү Пүрэвжавын дүрийг бүтээсэн Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн Лувсанжамцын Банзрагчтай ярилцлаа.

-Таныг “Сэрэлт” Монголын уран сайхны киноны Пүрэвжавын дүрээр түмэн олон сайн мэднэ. Тухайн кинонд тоглож байх үеэсээ яриач?

-1956 оны найм, есдүгээр сарын дундуур кино зураг авалт эхэлсэн. 1957 онд одоогийн хөрөнгийн бирж байгаа газарт “Элдэв очир” гэж кино театр байсан. Тус кино театрт орой 19:00 цагаас гарч байлаа. Би энэ кинонд урлагийн алтан үеийнхэн болох агуу уран бүтээлчидтэй тоглосон. Тухайн үед 19 настай, жижигхэн биетэй хүүхэд байсан. Би Театр урлагийн сургуулийн жүжигчин, найруулагчийн сургуулийг төгссөн хүн. Энэхүү кино Монгол Улсын алдарт зохиолч тухайн үеийн БНМАУ-ын төрийн соёрхолт, ардын жүжигчин Ламзавын Ванганы зохиол юм. Л.Ванган, төрийн шагналт алдарт зохиолч Чойжилын Чимид нар хамтарч уг киног бүтээсэн түүхтэй. Тус киног Монголын түүхэн киноноос дээгүүр эрэмбэлэгдэж айргийн тав дотор л орно гэж боддог доо. Энэ алдарт кинонд урлагийн алтан үеийнхэн, тухайн үед Монгол даяар нэр нь алдаршиж, хүн бүрийн мэддэг агуу жүжигчид тоглосон гайхамшигтай сайхан үе. Тэр үед ардын жүжигчин Цагааны Цэгмид, ардын жүжигчин Зундуйн Цэндээхүү, ардын жүжигчин Дашзэвэгийн Ичинхорлоо, тайзны зураачаар ардын зураач Доржпалам, кино оперотароор төрийн шагналт, ардын жүжигчин Дэжидийн Жигжид ажилласан. Мөн ардчилсан хувьсгалыг үүсгэн байгуулагчийн нэг С.Зоригийн ээж С.Доржпалам тухайн үед Анагаахын их сургуульд нэг хоёрдугаар курсийн оюутан байхдаа тоглож, миний эгчийн дүрд буюу Сүрэнгийн дүрд тоглосон Янжинжав гээд театрт дуучин, үүнээс гадна Жамсрангийн Гүр найруулагч, жүжигчин байсан хүн ажилласан. Гүр бол Жамцын дүр буюу миний ахад тоглосон. Энэ киноны найруулагчаар Урлагийн гавьяат жүжигчин манай алдартай найруулагчдын нэг Сангижавын Гэндэн зэрэг уран бүтээлчид ажилласан даа. Пүрэвжав хүүгийн дүрд тоглоно гэдэг бол надад сайхан боловч хүнд даалгавар байсан. Яагаад гэхээр театр урлагийн их сургуульд хоёрдугаар курст орох гэж байсан учир ямар ч гэсэн анхны мэдэгдэхүүнтэй, мөн дээр нь алтан үеийн уран бүтээлчидтэй тоглох нь хүнд даалгавар байлаа. Тэдгээр хүмүүс бүгдээрээ надад маш их тусалдаг агуу их багш нар байсан. Энэхүү кино маань дэлгэцээр гараад 60 гаруй жил болж байна. Энэ түүхэн кинонд эдгээр мундаг хүмүүстэй тоглосондоо үргэлж бахархаж баярлаж явдаг. Монголын ард түмэн ч жүжигчдийг дүр, алдар суу, өөрсдийн байгуулсан гавьяа, ажил хөдөлмөрөөр нь үргэлж бахархаж, дурсаж байдаг. Тэр үед кинонд тоглосон хүмүүсийг киноны дүрээр нь дууддаг байсан. Намайг Банзрагч аа гэж дуудахаас илүүтэй Пүрэвжав аа хэмээн дууддаг байлаа. Тухайн үеийн нэг гайхамшигтай нь дүрээ хүмүүст ойлгуулж тэр зэрэгтэй тоглоход маань алдарт гавьяатуудын агуу их дэмжлэг, сургамж нөлөөлсөн юм.

Тухайн кино анх гарахдаа “Оч” нэртэй байсан. Энэ нэр нь цаад утгаараа Монголын нийгэм улс төрийн байдал ямар байсан, ЗХУ Монголд хэрхэн тусалж байсан болон шарын шашин манайд ямар байр суурьтай байснаас улбаалан монголчууд биеэ хэрхэн авч явж байсан тухай харуулдаг шүү дээ. Тухайн үед Монголд маш олон аймшигт өвчин гарч байсан. Орос өөрсдийн гар бие оролцоотойгоор тусламж үзүүлдэг тийм сайхан үе байлаа. Тиймээс тэр гайхамшигтай үеийг бодож “Оч” нэрийг өгсөн болов уу гэж боддог. Тэгээд сүүлд нь Сэрэлт гээд сэргэсэн, дэгжиж дээшилсэн үеэр нь нэрлэж, тогтсон.

Би ЗХУ-ын Ленинград, Москвагийн Радиод очиж Монголын том сэхээтнүүдийн нэг болох Ванган багш, Чойжилын Чимэд, Эрдэнэбатын Оюун, Сангижавын Гэндэн, тайзны зураач Ц.Доржпалам нарын удирдлага дор дадлага хийж байлаа. Оросын холбооны улсад дээд курсээ төгсөөд ирсэн.

-“Сэрэлт” киноны “Бумаа” нэрээр алдаршсан Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Т.Цэвээнжавыг танихгүй хүн байхгүй. Та энэ хүний талаар дурсаач?

-Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Т.Цэвээнжав бол хэд хэдэн кинонд дүр бүтээсэн. “Сэрэлт” киноны Бумаагийн дүрд Бумаа гээд сувилагчид, миний эгчид тоглосон Янжинжав хоёр эмнэлэгт ажилладаг хоёр. Одоогийн Булган аймгийн Хишиг-Өндөр сумын төвийн бага эмнэлгийн байр дээр зураг авалтыг хийсэн. Зохиолын нэр дээр “Хайрхан” сумын эмнэлэг гэж нэр өгсөн. Цэвээнжав гуай кинонд үнэн сэтгэлээсээ хандаж үзэгчдэд итгэл үнэмшлийг төрүүлж чаддаг агуу жүжигчин. Тэр үеийн жүжигчид дотоод сэтгэлийн ертөнцөө нээж өгч, амьдралд болсон үйл явдлыг дүр дээрээ аваачин тоглолт болгон гаргаж, үнэн байдлаар сэтгэлээрээ хүргэж байгаа нь ард түмэнд итгэлцлийг өгч чадсан гэж боддог.

-Таны аавын дүрийг бүтээсэн Цагааны Цэгмид гуайн тухай яриач. Киноны дараа та хоёрын харилцаа ямархуу байсан бэ?

-Ц.Цэгмид гуайг урьд өмнө нь таньдаггүй байсан. Би ер нь Цэгмид, Цэндээхүү жүжигчидтэй эхэн үедээ жаахан хөндий, юм ярихдаа бишүүрхэнгүй байдаг байсан. Нэг жилийн хугацаанд хөдөө байгалийн сайханд үргэлж зураг авалтад хамт байгаад сүүлдээ нэлээн дотно болцгоосон доо.

-Ах ламын дүрийг бүтээсэн Зундуйн Цэндээхүү гуайн талаар ярьж өгөхгүй юү?

-Цэндээхүү бид хоёр хоёулаа киноны зураг авахаас өмнө сургуулилт хийж бэлэн байх хэрэгтэй байдаг байлаа. Цэндээхүү гуай өөрөө лам дээлээ өмсөж, ламын шовгор малгай, хонх, дамар бүх зүйлээ тойруулж тавиад “Хувцсаа өмс Пүрэвжав, хувцсаа өмс, тэгэхгүй бол итгэл төрөхгүй шүү” гэж хэлдэг байсан. Хувцсаа өмсөж байж л жинхэнэ болно шүү гэдэг байлаа. “Миний хүү одоо энийг ингэж хийнэ шүү, тэрийг тэгж гаргана шүү” гээд үргэлж зааж зөвлөдөг байсан даа. Тэр үеийн жүжигчид ер нь шаардлага их өндөртэй байсан. З.Цэндээхүү гуай бид хоёр сүүлдээ их дотноссон. Дээр үед лам байсан хүн юм гэнэ лээ, тэр үед ганц бие байсан. Тэгээд лам байсан учраас ламын амьдралыг их мэднэ. Намайг аваачиж хоол идүүлдэг байсан. Ганцаараа гэртээ завилаад сууна. Дээлээ өмсөөд шар дурдан бүсээ чанга ороогоод бүсэлнэ, их нямбай цэмцгэр, лам байсан нь их мэдэгддэг цэвэрч байсан. Намайг үргэлж Пүрэвжав аа л гэж дууддаг байлаа.

“Сэрэлт” киноны Пүрэвжавын дүрээр би урлагийн амьдралын анхны мөн чанарыг нээж, урлагтай амьдралаа холбосон хүн. Нэлээн хэдэн жүжгүүдэд дүр бүтээж байлаа.

-Та 1960 оноос 1991 он хүртэл гавьяаныхаа амралтад гарах хүртлээ Монголын радиод ажиллаж байсан шүү дээ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Би 1960 онд Соёлын яамны тушаалаар Монголын радиод ажиллах болсон. Радиодоо их хайртай байдаг, радиодоо 40-өөд жил ажиллачихаад СУИС-ийн Радио телевиз медиа урлагийн сургуульд 20-иод жил телевизийн дарга байсан Чойжил зэрэг хүмүүстэй хамтран багшилж байсан. Сайхан шавь нар олонтой. Радио гэдэг нь тайзгүй урлаг гэсэн үг. Микрофонтой их харьцаж, жүжигчидтэй радио жүжиг их тоглодог байсан. Тэр үед зохиолчдын бичсэн зохиолоор жүжигчилсэн зохиомжуудыг их хийдэг байлаа. Радиод байх хугацаандаа 200 гаруй жүжиг найруулж бүтээсэн.