Category: соёл-урлаг

ОХУ-ын Ардын жүжигчин, дэлхийн дуурийн дуучдын манлай Елена Образцовагийн нэрэмжит Дуурийн залуу дуучдын олон улсын X уралдаан ОХУ-ын Санктпетербург хотноо боллоо. Уг уралдаанд дэлхийн 19 орны 223 мэргэжлийн дуурийн дуучин авьяас билгээ сорьжээ. Энэ тэмцээнд анх удаа монгол дуучин, тодруулж хэлбэл Цэргийн дуу бүжгийн эрдмийн чуулгын дуучин Ч.Бадрал оролцож, II байр эзэлжээ.

“Twins Film” студийн бүтээл “Такси” инээдмийн уран сайхны өнөөдөр “Өргөө-1” кинотеатрт 16:00 цагаас нээлтээ хийж үзэгчдийн хүртээл болох нь ээ. Тус киноны ерөнхий продюссерээр Г.Дарханбаяр, ерөнхий зураглаачаар “Fine Art” студийн зураглаач, найруулагч Д.Тэмүүлэн, дууны найруулагчаар н.Нарангэрэл, ерөнхий зураачаар н.Гүен нар ажилласан байна.

Киноны нээлтийн үеэр “Улаанбаатар” такси компаний ажилчид кинотеатруудад үнэ төлбөргүй үйлчлэх гэнэ. “Такси” киноны гол дүрийг та бидний сайн мэдэх жүжигчин Л.Сөрөлт амилуулсан бөгөөд энэ нь түүний анхны гол дүр нь юм байна. Харин дүрүүдэд жүжигчин найруулагч С.Баттулга, “Маск” продакшны жүжигчин Г.Чулуунцэцэг, жүжигчин С.Өлзийхүү, ТВ коктейль хамтлагийн жүжигчин Өнөржаргал зэрэг олны танил жүжигчдээс гадна инээдмийн кино болохоор хошин урлагийн жүжигчид, залуу уран бүтээлчид гээд олон уран бүтээлч оролцон тогложээ.

2001 оноос эхлэн Монголын гэр бүл, хүүхэд багачууд, эмэгтэйчүүдийн сайн сайхны төлөө үндсэн зургаан чиглэлээр ажиллаж ирсэн “Күнчаб Жампала асралт” төвийн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор “Хурд” хамтлаг, “Чоно” хамтлагийн дуучин Дэрмээ нар хамтран хандивын тоглолт хийхээр болжээ. Тус төв нь “Боловсролын хүртээмжийг сайжруулах” чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулахаас гадна “Халуун хоол-Өдөр өнжүүлэх хөтөлбөр”, цэцэрлэгийн үйл ажиллагаа явуулдаг байна. Энэхүү сайн үйлсийг санхүүгийн хувьд дэмжих зорилгоор “Хурд” хамтлагийн гитарчин Д.Отгонбаяр санаачлан “АСРАЛ ЭНЭРЭЛИЙГ ТҮГЭЭЦГЭЭЕ” сайн санааны тоглолтыг хийж буй юм. Тоглолт маргааш буюу энэ сарын 4-нд Тусгаар тогтнолын ордонд болох аж.

Соёлын тэргүүний ажилтан, дуучин Н.Мөнгөншагайгийн дуулсан “Гангараа” хит дууны жагсаалтуудыг тасралтгүй тэргүүлсээр байна. Энэ дуу нь МҮОНРТ болон “Hi-Fi” рекордсын “Нийтийн шилдэг 10 дуу” жагсаалтад гурван долоо хоног дарааллан тэргүүлсээр байгаа юм. Н.Мөнгөншагайтай уулзаж уран бүтээлийнх нь талаар сонирхлоо.

-Таны дуулсан “Гангараа”-г эрчүүд “Эр хүн ийм л дуу сонсох ёстой” гэж үнэлж байна билээ. Энэ дуу хит дууны жагсаалтуудыг тасралтгүй тэргүүлсээр байна?

-“Гангараа” дуу маань Монголын ард түмэнд хүрч байгаад уран бүтээлч хүний хувьд маш их баяртай байна. Уг дууны шүлгийг яруу найрагч Б.Болорцэрэн, аялгууг хөгжмийн зохиолч О.Эрдэнээ ах маань хийсэн. Монгол эр хүний ёс, жудаг, хийморь лундааг сэргээсэн уран бүтээл хийхийг зорьж олон сар хөдөлмөрлөсөн маань үр дүнгээ өгч байна гэж хэлж болно л доо. Дуугаа дүрсжүүлэн ард түмэндээ хүргэж, энэхүү уран бүтээлээрээ нэрлэсэн “Гангараа” тоглолтоо ч түмэн олондоо хүргэхээр бэлтгэл ажилдаа ороод байна.

“Гангараа” дуу маань долоо хоног тутам гаргадаг нийтийн шилдэг 10 дууны жагсаалтад гурван долоо хоног дарааллан тэргүүлж байна.

Шилдэг 10 дууны жагсаалтыг гаргахдаа тухайн дууны цахим борлуулалт, гар утасны рингтон таталт, YouTube сувгийн хандалт, үндэсний радиогоор авсан санал, хөгжмийн экспертүүдийн санал зэрэг шалгуурын дагуу гаргадаг юм билээ. Нийтийн шилдэг 10 дууны жагсаалт нь Монголын зохиолч, хөгжмийн зохиолч, нийтлэлчдийн нийгэмлэг, Монголын дуу бичлэг бүтээгчдийн үндэсний төв, МҮОНРТ болон “Хай-Фай” медиа групп хамтран долоо хоног бүр гаргадаг албан ёсны жагсаалт гэдгээрээ нэр хүндтэй. Ингэхээр энэ бүх шалгуурын дагуу л “Гангараа” дуу хит паратуудыг тэргүүлсээр байна.

-Тоглолт хийж гэж байгаа гэлээ. Хэзээ тоглох вэ. Энэ таны хоёр дахь бие даасан тоглолт болох нь ээ?

-Тоглолтоосоо өмнө арван дуунаас бүрдсэн “Гангараа” цомгоо гаргаж байна. Тоглолтоо ирэх сарын 5-нд Бөхийн өргөөнд хийхээр төлөвлөчихөөд байгаа.

-Таны үс засалтыг сонирхмоор байна. Содон харагдаж байна?

-(Инээв). Миний үсний засалт бол XIII зууны үеийн Монгол эрсийн хэв маяг л даа. Тэр үеийн монгол эрсийн тав гэзэг, намба төрхийг шингээж үсээ засуулсан л даа. Үсний засалтын хэв маягийг маань бүрдүүлсэн хүн бол миний төрсөн дүү. Дүүг маань Н.Алтаншагай гэдэг. “Хос шагай” салоны захирал, Ази тивийн гурван удаагийн аварга, Европ тивийн аварга, мастер үсчин хүн л дээ. Дүүгээр их бахархдаг.

-Дууны тань клипний утга санаа, өгүүлэмж сайхан санагдсан?

-Монгол эрчүүдээ магтан дуулсан дуу. Энэ дуунд гардаг гол дүрийн цаад эзэн нь миний аав юм. Аав маань Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын уугуул, аймгийн заан Г.Норовцэмбэл гэж хүн байсан. Нутгийн түмэн олон аавыг маань Ганган Цэмбэл хэмээн нэрийддэг байсан. Энэхүү дуугаа аавдаа зориулан монголын олон сайхан хийморилог эрсийн үргэлжлэл билээ хэмээн дуулсандаа бахархаж явдаг юм. Миний аав “Гангараа” дуу шиг тийм л сайхан, хийморилог хүн байсан даа.

Миний бодлоор өнөөгийн бидний амьдарч байгаа нийгэм хэтэрхий харийн соёлыг дагаж дуурайсан, гадааджсан шинжтэй болоод байна уу даа гэж анзаарагддаг. Үүнийгээ дагаад монгол ёс заншил, уламжлал, эр хүний мөс чанар алдагдаж байгаа тал бий. Гэхдээ хэдий нийгэм маань тэгж хувирч болох ч монгол эрчүүд маань хэзээд хийморилог, жудагтай, эр зоригтой байдаг юм гэдгийг энэ дуугаараа гаргахыг хичээсэн юм.

Миний уран бүтээлүүд дунд аав, ээж, хүлэг морьдын тухайн өгүүлсэн олон дуу бий. Мөн амраг хайр, ухаарал хайрласан олон ч сайхан бүтээлтэй.

-Одоо хүмүүст ямар дуу хүргэхээр зэхэж байна вэ. Хамгийн сүүлд дуулсан дуу гэвэл?

-Ардын жүжигчин Д.Самбуу гуайн дуулж байсан “Нутгийн хөөрхөн бүсгүй” дууг сэргээн дуулж байгаа. Мөн Б.Дөлбадрахын үг, аяар хийсэн “Монгол төвөргөөн” гэж сайхан дуутай боллоо. Эдгээр дуунууд шинэ цомогт маань багтана. Тоглолтоо хийсний дараа Монгол орноо тойрон аялан тоглолт хийнэ гэж төлөвлөөд байгаа. Тов нь тухайн үедээ тодорхой болох байх аа.

БШСУЯ-ны санаачилгаар Монголын урлагийн зөвлөл, Бүгд найрамдах Франц улсын Элчин сайдын яам, Монголын кино урлагийн зөвлөл хамтран ирэх сарын 7-11-нд “Улаанбаатар” олон улсын кино наадам зохион байгуулахаар болжээ.

Олон улсын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх, дэлхийн сор бүтээлийг монгол үзэгчдэд хүргэх замаар тус салбарын хөгжлийг дэмжих зорилгоор долоо дахь удаагаа зохион байгуулах наадам олон улсын болон франц, монгол кино гэсэн гурван төрлийн хөтөлбөртэй аж.

Өнгөрсөн оны наймдугаар сарын 1-нээс өнөөдрийг хүртэл хугацаанд үзэгчдэд толилуулсан гурван монгол бүтээлийг энэ үеэр толилуулах бөгөөд огт олонд хүргээгүй киног шалгаруулж наадмыг нээх аж.

Ганц хүний хөгжимт драм буюу моно жүжгийн “The Parade of Winners” нэртэй фестиваль Улаанбаатар хотноо болно. Тодруулбал, уг фестивалийг Улсын драмын эрдмийн театрын жүжигчин Ц.Баясгалан энэ сарын 30-наас ирэх аравдугаар сарын 6-ний хооронд зохион байгуулахаар болжээ.

Уг фестивал нь Монголд моно жүжгийг түгээн, таниулах зорилготой бөгөөд Герман, Латви, Молдав, Швед, Украйн болон Киргиз улсын моно жүжгийн алдартнууд урилгаар оролцох аж.

Энэхүү наадам нь Монголын драмын урлаг, Монголын моно жүжгийн хөгжилд болон энэ төрлөөр хүч үзэж буй жүжигчдэд чухал ач холбогдолтойгоос гадна тэднийг олон улсын тавцанд хүч сорих боломжийг бэлтгэх үүд хаалга болж байгаагаараа онцлогтой юм байна.

Онцлоход, жүжигчин Ц.Баясгалан нь “Би Эдит Пиаф байна” жүжгээрээ моно жүжгийн олон улсын “МонАкт-2014” фестивалиас “Гран При” хүртэж байсан юм.

“Fantastic” продакшны жүжигчин МУСТА Ж.Алтаншагайтай ярилцлаа.

-Та аль нутгийн хүүхэд вэ. Бага нас хаана өнгөрөв?

-Хэнтий аймгийн Жаргалхаант сумын хүүхэд. Сумандаа нэгдүгээр ангиасаа найм төгстөлөө байсан. Хэнтий аймаг аавын маань нутаг л даа. Аймгийнхаа төв дээр арван жилээ төгсөөд СУИС-ийн жүжигчний ангийг 2008 онд МУСГЗ С.Сугар багшийн удирдлаганд төгссөн.

-Аав, ээжийнхээ талаар яриач?

-Манай ээжийг Энхчимэг гэдэг. Одоо Хэнтий аймагт багшилдаг. Манай аавыг Жаргалсайхан гэдэг. Аав маань шүүх, төр засгийн байгууллагад насаараа ажилласан хүн.

-Яагаад жүжигчин мэргэжлийг сонгосон юм бэ. Багадаа их идэвхтэй хүүхэд байв уу?

-Хүүхэд байхаасаа их сонирхолтой байсан. Урлагт их дуртай, уран уншлага уншдаг байлаа. “Би хэрвээ цагдаа болсон бол сайн ч байсан, муу ч байсан тэр байгууллагадаа насаараа ажиллах байсан. Эмч болсон ч адилхан. Жүжигчин хүн бол эмч ч болдог, цагдаа ч болно. Магадгүй алуурчин, зарим үед аврагч болдог. Бүх л төрлийн мэргэжлийг жүжигчин хүн гаргадаг шүү дээ” гэсэн бодол төрж байсан юм. Тэгээд л жүжигчин болох гараагаа эхлүүлж байсан даа.

-Сургуулиа төгсөөд ажлын гараагаа хаанаас эхэлж байсан бэ?

-Ер нь би аливаа нэгэн тогтсон газар ажиллаж үзээгүй. Сургуулиа төгсчихөөд ганцаараа хурим, арга хэмжээ зохион байгуулдаг байсан. Би дотроо хамт ажилладаг сэтгэл нийлсэн ажлын хамт олон, багтай болох юмсан гэж боддог байсан юм. Сүүлд Тамираа, Баяраа, Батсайхан бид дөрөв уулзаад ярилцаж суугаад тэр гуравтайгаа сэтгэл санаа нийлж анх “Fantastic” продакшныг үүсгэн байгуулсан.

-“Fantastic” продакшны анхны уран бүтээл юу байв?

-Анхны уран бүтээл бол “Дурсамж төгсгөл үгүй” гэж Эрдэнэт үйлдвэрийн 45 жилийн ойд зориулсан уран сайхны кино байсан. Түүнээс хойш “Аз жаргалын шок” “Амингоо”, “Миний ах атаман”, “Хар сувдны нууц” зэрэг кино хийсэн байна.

-Та хэдэн кинонд тоглоод байгаа вэ. Аль дүрээ илүү гэж онцлох вэ?

-Олон кинонд тоглоогүй ээ. Гэхдээ киноны туслах дүрүүдэд зөндөө л тоглож байсан. Онцлох кино гэвэл “Миний ах атаман”. Их золиос гаргасан шүү. Кино зураг авалтад орох гэж 16 кг жин хаясан. Орлон тоглогчгүй хүнд зураг авалтад орж бэртэх үе байсан. Маш их ачаалал өгч ажилласан учраас тэр дүрдээ их хайртай. Мөн том багтай ажилласан.

-Голдуу ямар дүрд сонгогдож байна?

-Янз янз. Б.Тамирын аав МУСТА О.Бат-Өлзий ахын хийсэн “Маш нууц кино” удахгүй нээлтээ хийх гэж байна. Энэ кинонд би эсрэг дүрд тоглосон. Хүмүүс намайг дандаа л эерэг дүрд тоглодог гэж боддог юм шиг байна лээ. Бас өөр дүрд хувиралгүй яахав.

-“Миний ах атаман” киноны онцлог юу вэ?

-Энэ бол монгол кино. Монгол хүний оюун ухаан, хөлс хүчээр бүтсэн кино. “Миний ах атаман” гаднаас нь харахад нэг л костьюм пиджак өмсчихсөн. Гадаадын мундаг машин унасан залуус байсан байх. Гэхдээ энэ дотор маш их монгол санаа явж байгаа. Наад зах нь хоорондооо уулзаад хөөрөглөдөг. Мэндлэхдээ “Сайн байна уу, сайхан зусч байна уу” гэх жишээтэй. Энэ бол Монголын бүтээл.

-“Миний ах атаман” кино Улаан-Үдэд гарсан шүү дээ. Хүмүүс яаж хүлээж авсан бэ?

-Ерөнхийдөө бид гадагшаагаа уран бүтээлээ хийж эхэлж гэж байгаа. Улаан-Үдэд очоод киногоо нээх гэж байхад эхлээд монгол кино гэсэн гайхаад байсан. Кино үзсэний дараа бидэнд баяр хүргэсэн. Улаан-Үдэд 1980-аад онд л монгол кино гарч байсан юм билээ. Тэрнээс хойш гарч байгаа кино “Миний ах атаман” болж байгаа юм билээ. Тэд сайхан хүлээж авсан шүү.

-Таны стилийг костьюм гэж хэлж болох уу. Байнга л хослол өмссөн байгаа харагддаг?

-Ер нь өмсөх дуртай. Гэхдээ костьюм өмсөхөд шалгууртай байх ёстой. Наад зах нь гутал нь тоосгүй байх, цамцны зах хиргүй байх, зангианы зангилаанууд янз янзын төрлүүд байна гээд шалгууртай. Энэ нь ёслолын зориулалттай цэвэрхэн хувцас болохоос биш зүгээр хэн дуртай нь углаад явдаг зүйл биш. Костьюм өмсөхөд хүний царай хамаагүй, стандартын дагуу цэвэр байхад л оршино доо.

-Та хэдэн костьюм пиджактай вэ?

-17, 18 бий.

-Жүжигчин хүний хувьд тоглохыг хүсдэг дүр бий юу?

-“Ромео Жульетта” жүжгийн Меркуциогийн дүрд ажиллаж үзэхийг хүсдэг. Хамгийн сайн найзын дүр шүү дээ. Хэзээ нэгэн цагт энэ дүрд тоглож үзэх юмсан гэж мөрөөддөг.

-Тэгэхээр таны хувьд нөхөрлөл чухал байдаг гэж ойлгож болох уу?

-Нөхөрлөл хамгийн үнэ цэнтэй зүйл. “Эр хүн хөдлөхөд хад чулуу хагардаг” гэдэг айхтар үг байдаг шүү дээ. Шулуухан хэлэхэд “Муу хамаатнаас сайн найз дээр” гэдэг үг бий. Надад ямар нэг юм тулгарахад хамгийн түрүүнд найз руугаа л ярьдаг.

-Ж.Алтаншагай гэдэг хүний баримталдаг зарчим юу вэ?

-Цаг сайн барьдаг. Би нэг цагаан цамцыг нэг л өдөр өмсдөг. Энэ нь хаядаг гэсэн үг биш л дээ. Нэг угаагаад дахиад угаагаад өмсдөг. Хөдөө, гадаа явахдаа заавал нэг ээлжийн хувцас авдаг. Манай найзууд намайг гайхаад байдаг юм. Чи ямар сонин юм бэ. Ямар эрсдлээс айгаад байдаг юм гэдэг. Би хөдөө явахдаа гар чийдэн, зүү утас, эмнэлгийн тусламжийн зүйлс аваад явдаг. Өөрийгөө юунд бэлдээд байгаагаа мэдэхгүй ч эрсдлээс сэргийлэх дуртай. Эрсдэл байх ёсгүй гэж үздэг.

-Жүжигчин хүнд сайхан үйл явдал зөндөө л болдог байх. Санаанаас гардаггүй сайхан дурсамжаасаа хуваалцаач?

-“Миний ах атаман” киноны нээлт. Би амьдралдаа тэгж шоконд орж үзээгүй. Эргээд санахад өнгөрсөн жилийн есдүгээр сарын 12-ны өдөр байдаг. Би тэр өдөр ээж, аавыгаа МУСТА цол хүртэж баярлуулсан. Нээлтэд маань аавын бие тааруу ээж маань ирсэн. Манай аав тэр үед “Миний хүү аавынхаа хүслийг биелүүллээ дээ” гэсэн. Аав, ээжийгээ баярлуулсан маань миний хувьд хамгийн том баяр баясал байсан. Найруулагч болон найз нартайгаа зэрэгцээд киногоо үзсэний дараа хүмүүс “Баяр хүргэе, сайхан кино болсон байна” гэж хэлэх бахархам байсан. Түүнээс биш тэр кинонд би хүн зоддог бол сонин биш шүү дээ. Миний хамгийн анхны гол дүрд тоглосон уран бүтээл байсан гээд их олон үйл явдал давхацсан өдөр болсон юм л даа. Тэр өдрийг би хэзээ ч мартахгүй байх.

-Та гэр бүлээ танилцуул л даа?

-Гурван охинтой. Гэр бүлийн хүнийг маань Хулан гэдэг. Бүтэн арван жилийн турш миний арыг дааж явна даа.

-Сүүлийн үед та ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Бид оны дараа шинэ уран бүтээлд орно. Одооноос биеэ бэлдэнэ дээ. Миний хувьд хамгийн гол нь уран бүтээлээ чанаржуулах. Дэлхийн тавцанд гарахуйц уран бүтээл хийх хэрэгтэй шүү дээ. Алтан үеийнхний бидэнд өвлүүлээд үлдээсэн энэ кино урлагийг бид өвлүүлэн түүчээлэх ёстой. Тэгэхдээ бид муу юм хийж болохгүй. Маш сайн кино хийх ёстой. Үүний тулд сайн бэлтгэл хэрэгтэй байна.

С.Ариунжаргал

“Ахлах сургууль” уран сайхны кино маргааш албан ёсны нээлтээ хийнэ.

Энэхүү кино
нь LAMSAN продакшны анхны уран бүтээл бөгөөд “Төгс хөгжлийн гүүр” ТББ-ын
тэргүүн Ж.Буянтөгс бодит амьдралаас сэдэвлэн, өөрийн шавь Батцэцэгтээ
зориулан энэхүү кино зохиолыг бичиж, продюссерээр давхар ажилласан
байна.

Үе үеийн хүүхэд залууст эцэг эхээ хайрлаж хүндлэх хүмүүжлийг кино урлагаар дамжуулан хэлэхийг оролдон бүтээлээ туурвижээ.

Харин бусад
уран бүтээлчдийн хувьд СТА Г.Ган-Очир бүжиг дэглээчээр, ерөнхий
продюссерээр Б.Янжмаа, найруулагчаар Ө. Бат-Эрдэнэ, ерөнхий зураглаачаар
Д.Алтантулга /LAMSAN продакшн/ нар ажилласан байна.

Мөн кино нэг
жилийн өмнөөс хийгдсэн ба нээлт маргааш буюу шинэ хичээлийн нээлттэй цуг
ӨРГӨӨ-1 кино театр дээр 14,00 цагаас мөн ӨРГӨӨ -2 кино театра дээр 18
цагаас тус тус нээлтээ хийх аж.

Төрийн соёрхолт, хөгжмийн зохиолч Ц.Чинзориг агсны мэндэлсний 60 жил, уран бүтээлээ туурвиж эхэлсний 40 жилийн ой энэ онд тохиож байгаа билээ.

Үүнтэй холбогдуулан нэрт хөгжмийн зохиолчийн нэрэмжит “Дууны хорвоо-2” тэмцээн ирэх сарын 11,12-нд Булган аймагт болох юм байна.

Тус уралдаанд мэргэжлийн бус дуулаачдаас эхлээд 18-40 насны МУСТА цол тэмдэгтэй уран бүтээлчид оролцох боломжтой аж. Тус тэмцээн хоёр үе шаттай үргэлжлэх бөгөөд наадмын эхний шатанд оролцогч хөгжмийн зохиолчийн дуунаас сонгож, төгөлдөр хуур хөгжимтэй оролцох юм. Мөн дараагийн шатанд фонограммтай байх бөгөөд “Дууны хорвоо” бүтээл нь заавал дуулах дуугаар онцолжээ.

Хоёр дахь жилдээ болох тус уралдааны шагналын хувьд тэргүүн байр таван сая, удаах байр гурван сая, гутгаар байрын эзнийг хоёр саяар урамшуулах бол тусгай байр хагас сая төгрөг байх ажээ. Сонирхуулахад Ц.Чинзориг агсны нэрэмжит анхны тэмцээнд ӨМӨЗО, Буриадын дуучид дуучид оролцож байжээ.

МУГЖ Г.Ариунбаатар Мариинский театрын уран бүтээлийн 233 дахь улирлын нээлтийн тоглолтод оролцохоор болжээ. Тоглолт ирэх есдүгээр сарын 27-нд ОХУ-ын Санкт-Петербург хотын Мариинский театрт болох аж. МУГЖ Г.Ариунбаатар тус театрын гоцлол дуучин Юлия Маточкинатай хамтарсан тоглолт хийхээр болжээ. Тоглолтын хөтөлбөрт сонгодог ари, романсуудын зэрэгцээ Монгол, Буриад дуунууд багтжээ.