Монгол Улс 2023 онд нийт 163 улстай худалдаа хийж, гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 24.4 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна. Үүнээс экспорт 15.2 тэрбум ам.доллар, импорт 9.3 тэрбум ам.доллар болж, тэнцэл 5.9 тэрбум ам.долларын ашигтай гарсан байна гэж Үндэсний Статистикийн Хорооноос мэдээллээ.
УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн дунд маргаантай байгаа Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг батлах л ёстой. Одоо мөрдөгдөж байгаа тус хуулийг тэртээ 1993 онд анх баталж, сүүлд 2013 онд өнөөгийн УИХын дарга Г.Занданшатар өөрчлөн батлуулж байсан түүхтэй. Түүнээс яг 10 жилийн дараа дахин өөрчлөлт оруулахаар Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Ч.Хүрэлбаатар УИХ-д оруулж ирлээ. Угтаа нэмж, хасагдаж байгаа заалтууд нь уг хуулийн төслийн агуулга, хөрөнгө оруулагчдын эрх зүйн орчныг сайжруулсан өөрчлөлт болж байгааг хуульчид, судлаачид хэлж байна. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд хөрөнгө оруулагчдад гох, дэгээ болисон цөөнгүй зүйл заалт бий. Тэр бүхнийг Ч.Хүрэлбаатарын өргөн барьсан өөрчлөлтөөр авч хаях шаардлагатай. Тэгж байж Монголд гаднын хөрөнгө оруулалт орж ирэх суваг чөлөөтэй болох нь мэдээж. Гэтэл үүнд гох, дэгээ тавих сонирхолтой бүр сонгуулийн өмнө олон нийтэд таалагдах үүднээс зориуд улс төр хийж байгаа хүмүүс ч их байна. Тэдгээр поп улстөрчдийн олон нийтийн тархийг угааж байгаа агуулга нь ердөө газрын асуудал. Уг хууль батлагдсанаар гаднынхан тэр дундаа хятадууд Монголын газар нутагт цөмрөн орж, эзлэх гэж байна гэсэн үндэслэлгүй ойлголтоор пропаганда идэвхтэй явуулж байна. Тус хуулийн одоо мөрдөгдөж байгаа 100 мянган ам.долларын хөрөнгө оруулалтын босгыг Ч.Хүрэлбаатарын өргөн барьсан төслөөр хасч байгаа.
Үүнээс болоод гаднын хэн ч манайд орж ирээд хөрөнгө оруулагч гэх статустай болчихоод элдэв янзын эрх эдэлнэ. Хууль батлагдсан өдрөөс эхлээд л гаднынхан Монголд хэдэн мянгаараа бууж ирээд хаа дуртай газартаа хашаа татаад байшин барьчихаад 100 жил хөдлөхгүй юм шигээр ойлгуулж байна. Хууль батлагдсан өдрөөс эхлээд урагшаа тавьсан төмөр замуудаар, нөгөө олон боомтаар чинь хятадууд хүрз зээтүүгээ бариад ороод ирэх юм шиг санаж байна. Бүр араас нь асаалттай 10 танк орж ирээд Монголыг эзэлчихнэ гэсэн айдастай цөөнгүй хүмүүс ч байх шиг. Яг ийм үйл явдал кино дээр ч гарахгүй дээ. Бодит бус хийсвэр ойлголт. Яаж бодсон ч хөрөнгө оруулагчдад хамаатай хууль Монгол Улсын тусгаар тогтнол, Үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх үү. Гаднын хүмүүс Монгол Улс руу нэвтрэхээр бол Гаднын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиар биш ядаж л Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хуулиар орж ирнэ. Гэтэл хөрөнгө оруулагчдад хамаатай хуулийг Үндэсний аюулгүй байдал, тусгаар тогтнолтой холбоотой мэтээр тайлбарлаж яваа поп улстөрчдийн дээрх үгэнд итгэх хүмүүс Монголд цөөнгүй. Учир нь бид боловсролгүй, түүнээсээ болоод аливаа улстөрчдийн явуулж байгаа мэдээллийн агуулга үндэслэлтэй байна уу эсэхийг шалгах хандлага нь сул. Тиймээс үүнийг нь төрийн өндөр албан тушаалд очих, төр барих шат суурь болгон ашигллах улстөрчид цөөрөхгүй байгаа гэдгийг судлаачид хэлдэг. Монгол Улс бол хөгжих гэж оролдож байгаа орон. Яг ч хөгжиж байгаа улс гээд хэлэх боломж тааруу. Гэхдээ бид хөгжих гэж оролдож байна. Хөгжих гэж байгаа улс оронд хамгийн чухал нь гадаадын хөрөнгө оруулагчид. Гаднынхан л Монгол Улсад орж ирж л байвал тэр чинээгээрээ эдийн засаг нэмэгдэнэ.
Тиймээс аль болох хилээ нээлттэй, гаднынхны орж ирэх урсгалыг эдийн засгийн хувьд чөлөөтэй хаях хэрэгтэй. Гэтэл үүнийг жадлан эсэргүүцэгчид эх оронч үзэлтнүүд байна. Эх оронч гэж дээ, Монгол Улс бол хамгийн агуу гүрэн, бидний цус бусдаас онцгой гэх хэт туйлширсан хандлагатай хүмүүс олон байгаа. Энэ үзэл санаан дээр нь дөрөөлж попордог улстөрчид Монгол Улсын газар нутагт гаднынхны хөлийг гишгүүлж болохгүй, бид тусгаар улс учраас хилээ ч хаагаад дангаараа хөгжих
боломжтой ухааны юм ярьж, ард түмний тархийг угааж сууна.
Гэтэл үнэндээ Монгол Улс хилээ хаачихвал яах вэ. Бид ч биш ганцхан урд хөрш хилээ хаачихад яаж арчаагаа алдсанаа мартсан уу. Тэгвэл бид өөрсдөө хилээ
хаачихвал үнэхээр хөгжиж чадах уу. Хөгжих ямар ч боломж байхгүй гэдгийг аль ч салбарын эрдэмтэн, доктор, судлаачид шууд хэлнэ. Монгол Улс хилээ хаачихвал Төвд шиг л болно. Нэг хэсэг төвдүүд хилээ хааж байсан түүхтэй. Манжаас сална, тусгаар оршиж, хөгжинө гээд хилээ хаагаад явсан. Гэтэл өнөөгийн Төвд улс хөгжиж байгаа билүү. Эсрэгээрээ Хятадын харьяанд орчихсон хөгжил битгий хэл тусгаар тогтнолоо алдчихсан явж байгаа. Тиймээс бид ганцаараа хөгжинө, гаднынхан хэрэггүй гэдэг ойлголтоосоо салах хэрэгтэй. Харин ч энэ дэлхийтэйгээ нээлттэй байсан улсын хөгжил бодитой өсдөг гэдгийг бусад хөгжингүй орнуудын түүх гэрчилнэ. Яах вэ хилээ хаагаад хөгжиж болдог маш ховор тохиолдол дэлхийн улс орнуудад бий. Гэхдээ тэгж хөгжсөн орнуудтай
буюу жишээ нь Японтой Монгол Улсыг харьцуулах ямар ч хэрэггүй. Япон бол хөгжлөөрөө дэлхийн эхний тавд орж байгаа улс. Аль хэдийнээ хөгжчихсөн, хөгжих тогтолцоогоо бүрдүүлчихсэн, ард түмнийхээ хандлагыг өөрчилчихсөн, өөрсдөө бүх зүйлээ үйлдвэрлэдэг орнууд бол хилээ хаах эсэх нь ёстой тэдний дур биз. Хилээ хаалаа гээд хөгжил нь саарна гэсэн зүйл тэр орнуудад хэдийнээ алга болсон зүйл. Харин манайх шиг хөгжил буурай орнууд бол аль болох хилээ нээлттэй байлгаж, гаднын хөрөнгө оруулагчдыг даллаж байх шаардлагатай. Ёстой тарвага хошгоруулж байгаа юм шиг даллаад гүйсэн ч болохоор.
Монгол Улсын нийт хүн амын цөөнгүй хэсгийг ахмадууд, хүүхдүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй болон ажил эрхлэх боломжгүй хүмүүс бүрдүүлж байгаа. Үлдсэн ажиллах хүчний ихэнх нь залуучууд буюу оюутнууд. Түүнээс яг ажлын байр дээр гарах боломжтой хүмүүсийн ихэнх нь гадаад руу хөдөлмөрлөхөөр явчихсан. Тэр дундаа ажил хийгээд цалин авч чаддагууд нь бүгд БНСУ руу гарчихсан байна. Тэгэхээр Монгол Улсад яг хэн үлдэж байна вэ. Дээр хэлсэнчлэн тэтгэврийн хэдэн хөгшид дээр нэмээд газар нутаг гэж орилолдсон хэдэн поп улстөрчид, түүнийг нь дагасан панатууд хэдэн малтайгаа л үлдэж байгаа нь хатуу ч гэсэн үнэн. Хүнтэй, тэр хүмүүс нь хөдөлмөрлөж байж л улс орон хөгждөг. Хүнтэй байсан ч хөдөлмөр эрхлэх хандлагагүй бол улс орон ёроол руугаа л явдаг. Хөдөлмөрлөх сонирхолтой нь гадаад руу, залхуу нь Монголдоо халамж горьдоод хэвтээд байгаа болохоор энэ улс орон хөгжих гэж хөгөө чирч байна.
Ядаж залхуучууддаа халамж өгөхөө зогсоогоод хөдөлмөрлөх сонирхлыг нь төрүүлэх суртал ухуулга хийж эхэлье. Худлаа хоосон эх оронч үзлийг нь таслан зогсооё. Гадаадын ганц нэг хүн ороод ирэхээр эх оронд минь шунасан хулгайч гэж харааж зүхэхийг нь болиулъя. Харин ч эдийн засагт нэмэртэй юм байна гэдэг ойлголтыг түгээх хэрэгтэй байна.
Ингэхийн тулд эхлээд Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа батлах шаардлагатай. Дээрх хууль батлагдлаа ч маргааш нь хөрөнгө оруулагчид Монголыг гишгэх зайгүй болтол дүүргэнэ гэж байхгүй. Хэрэв тийм бол юутай сайхан үлгэр вэ. Манай поп улстөрчид л энэ хуулийг ингэж гоё өөдрөгөөр ойлгоод байгаа болохоос биш хууль батлагдсан ч гаднаас чиглэх урсгал ёстой нэг хувиар ч нэмэгдэхгүй. Харин хөрөнгө оруулагчид Монгол Улсад орж ирэх боломж нээлттэй шүү гэдэг мессэжийг л хүргэх юм. Энэ мессэж нь ч хүрэх эсэх нь эргэлзээтэй. Гэлээ гэхдээ бид нээлттэй, чөлөөтэй байгаагаа шантралгүй зарлаад л байх ёстой юм. Тэгж сая ганц нэгээрээ хөрөнгө оруулагчид нэмэгдэнэ. Яваандаа хэдэн арваараа, хэдэн зуугаараа ороод ирвэл Монгол Улс ёстой Япон лугаа хөгжлөө л гэсэн үг. Тиймээс УИХ Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа дахин хойшлуулаад байлгүй нэн яаралтай батлах шаардлагатай. УИХ-ын зарим гишүүдийн хэлж байгаагар тус хуулийг дахин дахин унагааж, хойшлуулаад л байх нь Монгол Улсад төдийчинээ ашиггүй. Бид гадаадын хөрөнгө оруулагчдад өгөх мессэжийнхээ эрчийг л сулруулна гэсэн үг. Энэ долоо хоногт УИХ-ын намрын отгон чуулган өндөрлөнө. Тиймээс энэ намрын чуулгандаа багтаагаад дээрх хуулийг баталчихвал Монгол Улсад ашигтай гэдгийг угтаа УИХ-ын гишүүд дор бүрнээ мэдэж л байгаа. Гэхдээ сонгууль дөхчихсөн учраас зарим поп улстөрчдийн нөлөөгөөр тус хууль энэ намрын чуулганаар батлагдах нь эргэлзээтэй л болж байна. Гэсэн ч хаврын чуулганы хамгийн эхний асуудал болгоод баталчих хэрэгтэй. Хаврын чуулган ирэх гуравдугаар сарын 19-нд нээнэ. Тэрхүү гуравдугаар сард багтаагаад улс оронд хэрэгтэй, үлдчихсэн олон арван хуулиа баталчих шаардлагатай. Тэгэхгүй бол дөрөвдүгээр сараас эхлээд чуулганд суугаад хууль баталчих улстөрчид цөөрнө. Бүгд сонгууль гээд дөрвөн зүг, найман зовхист тараад алга болно. Монгол Улс хэдэн жил ширхэг хадаасаа ч үйлдвэрлэж чадахгүй явах ёстой юм. Том том бүтээн байгуулалт, төсөл хөтөлбөрөө хэрэгжүүлсэн, үйлдвэр бужигнасан улс орон болох хэрэгтэй байна. Тэгэхийн тулд Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа ядаж баталчихмаар байна даа……
“Монголын хөрөнгийн бирж”-ээр дамжуулан экспортод гаргах нүүрсний нээлттэй цахим арилжааг зохион байгуулж эхэлсний нэг жилийн ой өчигдөр тохиов.
Засгийн газрын 2022 оны 12-р сарын 14-ний өдрийн хуралдаанаар “Экспортод гаргах нүүрсний нээлттэй цахим арилжааны журам”-ыг баталж, нүүрсний арилжааг Монголын хөрөнгийн биржээр явуулах шийдвэр гарсан. Иймд Монголын Хөрөнгийн Бирж 2023 оны нэгдүгээр сарын 12-ны өдөр анхны цахим арилжааг зохион байгуулжээ.
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний арилжааг нээлттэй, ил тод, шударга зохион байгуулж, зах зээлийн бодит үнэ тогтох боломж бүрдүүлснээр өнгөрсөн нэг жилд худалдагч компаниуд МХБ-ээр дамжуулан 15.1 сая тонн нүүрсийг 7.4 их наяд төгрөгөөр арилжжээ.
Дуудлага арилжааны ханш дунджаар 10.7 хувиар өсөж, худалдагч компаниуд ханшийн зөрүүнээс нийт 530 тэрбум төгрөгийн нэмэлт орлого олсон байна. 2023 онд манай улс нийт 60 сая тонн нүүрсийг урд хөршид худалдсан. Үүний 1/4-ийг биржээр худалджээ. Цаашид биржээр худалдах нүүрсний хэмжээг өсгөх шаардлагатай.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд үндэсний үйлдвэрлэгч “НВЦ”, “Хүнс сервис” ХХК-д ажиллалаа.
“НВЦ” ХХК-ийн “Баян” өндөгний үйлдвэр нэг сая толгой шувуутай. Өдөрт 600 мянган өндөг нийлүүлдэг бөгөөд дэгдээхэй бойжуулах, өндөг ангилан савлах, хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний болон тэжээлийн үйлдвэр зэргийг цогцоор нь байгуулжээ.
2023 онд улсын хэмжээнд 500 орчим сая өндөг зах зээлд борлуулагдсаны 300 сая буюу 60 орчим хувийг дотоодын аж ахуйн нэгжүүд нийлүүлсэн байна. Үүний 50 хувийг “НВЦ” ХХК дангаар бүрдүүлжээ.
Энэ жил шувууныхаа тоо толгойг 1.5 саяд хүргэж, өндөг үйлдвэрлэгч бусад аж ахуйн нэгжтэй хамтран 2025 он гэхэд өндөгний хэрэгцээг бүрэн хангана гэдгийг компанийн гүйцэтгэх захирал Ц.Баатарбилэг хэллээ.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд шувууны аж ахуйн болон тэжээлийн үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийг НӨАТ-аас чөлөөлж, бага хүүтэй зээл олгон, бодлогын бусад дэмжлэг үзүүлж байгаад талархал илэрхийллээ.
Өндөгний үйлдвэрлэл эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдэд тэжээлийн технологи хариуцсан болон тэжээлийн үйлдвэрийн автомат, электрон тоног төхөөрөмжийн мэргэжилтэн дутагдаж байгааг ч хэллээ.
Мөн Монголд ургадаггүй үр тариаг гааль болон НӨАТ, өндөг үйлдвэрлэгчдийг үйл ажиллагаа нь жигдэртэл НӨАТ-аас чөлөөлөх чиглэлээр дэмжлэг үзүүлэхийг хүсэв.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх мөн “Хүнс сервис” ХХК-д ажиллалаа.
Тус компани жигнэж хэрчсэн 14 төрлийн бэлэн гурилаа сургууль, цэцэрлэг, нийтийн хоолны газрууд болон сүлжээ дэлгүүрүүдэд нийлүүлдэг.
“Алтан тариа”, “Улаанбаатар гурил”, “Өег” зэрэг компаниас түүхий эдээ авч, зориулалтын агуулахдаа нөөцлөн, иргэдэд хямд, чанартай, баталгаатай, хүнсний нэмэлт бүтээгдэхүүнгүй, хадгалалтын хугацаа уртасгагч бодисгүй гурил үйлдвэрлэж байна.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөн цаг үеэ олсон гэдгийг “Хүнс сервис” ХХК-ийн ерөнхий захирал Ш.Саранчимэг хэллээ.
Цаашид тус компани болон ижил төстэй үйл ажиллагаа явуулдаг 100 гаруй аж ахуйн нэгжийг хөрөнгө оруулалтын зээлд аль болох хамруулж байвал таван жилийн дотор дотоодын зах зээлээ бүрэн хангаж, улмаар экспортод гаргах боломжтой гэж үздэгээ илэрхийллээ.
“Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд 2023 онд хүнс үйлдвэрлэгчид, баялаг бүтээгч 1,800 гаруй аж ахуйн нэгж 675 тэрбум төгрөгийн зээл авсан байна.
Хүнс, хөдөө аж ахуйн 19 төрлийн үйлдвэрлэлд шаардлагатай 428 төрлийн тоног төхөөрөмжид импортын гаалийн албан татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлж байгаа юм.
Хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард улсын хэмжээнд өмнөх оны мөн үеэс 7.9 хувь, өмнөх сараас 0.4 хувиар өсжээ. Түүнчлэн барааны бүлгийн үнэ 8.4 хувь, үйлчилгээний бүлгийн үнэ 9.4 хувь, хүнсний бүлгийн үнэ 12.4 хувь, хүнсний бус бүлгийн үнэ 7.2 хувиар тус тус өссөн нь хамгийн өндөр үзүүлэлт юм.
Инфляцын түвшин буюу хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ 2022 оны арванхоёрдугаар сард 13.2 хувьтай гарч байсан бол өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард 7.9 хувь болж, өсөлтийн хурдац өмнөх оны мөн үеэс 5.3 нэгж хувиар буурчээ.
Өнгөрсөн онд улсын хэмжээнд инфляцын түвшин 7.9 хувьтай гарсны 3.3 нэгж хувь нь хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн үнийн өсөлтөөс шалтгаалсан байн
Албан татвар төлөгч иргэн Хувь Хүний Орлогын Албан Татвар(ХХОАТ)-ын тайлангаа жил бүрийн нэгдүгээр сарын 1-нээс хоёрдугаар сарын 15-ны дотор цахимаар илгээх учиртай.
Ингэснээр анх удаа орон сууц худалдаж авсны болон сургалтын төлбөрийн буцаан олголтоо авах боломжтой юм. Тэгвэл уг тайлангаа хэрхэн гаргах, шаардлагатай материалыг яаж хавсаргах талаар татварын улсын байцаагч Ц.Ундармаагийн зөвлөгөөг хүргэж байна.
Эн тэргүүнд иргэд цахим татварын систем буюу e-tax.mn хаягт нэр, нууц үгээр нэвтрэн орж, Тайлан хэсгийн “Тайлан тушаах” гэдгийг дарж, хадгалснаар бусад хавсралтыг бөглөх боломжтой болж, тайлангийн маягт идэвхэждэг.
Хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдах иргэд нотлох баримтыг бүрдүүлэх материал цэсэд бүрэн хавсаргахаас гадна өөрийн бүртгэлтэй дансны дугаар, гар утасны дугаар, цахим шуудангийн хаягийг үнэн зөв оруулсан байхыг зөвлөж байна.
Дэлгэрэнгүй зөвлөгөөг ЭНД дарж үзнэ үү.
Улаанбаатар хотод орон сууцны үнэ 2023 оны 12 дугаар сард өмнөх оны мөн үеэс 8.1 хувиар, өмнөх сараас 0.3 хувиар өссөн байна.
Тэтгэврийн хэмжээг өмнөх оны инфляцтай уялдуулан жил бүр шинэчлэн тогтоохоор хуульчилсан. 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 1-нээс тэтгэврийг 100 мянган төгрөгөөр нэмэгдүүлэх төсвийг Улсын төсөвт суулгасан тул 2025 оноос тэтгэврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх зохицуулалт үйлчилж эхэлнэ.
Тэтгэвэр авагч эхнэр, нөхрийн нэг нь нас барвал ханийнх нь авч байсан тэтгэврийн 20 хувийг үлдсэн нэгийнх нь тэтгэвэрт нэмж олгоно. Жишээлбэл, 680 мянган төгрөгийн тэтгэвэртэУлсын хэмжээнд дундаж тэтгэвэр 680 мянган төгрөг байна.й байсан бол 136 мянган төгрөг үлдсэн эхнэр, нөхрийн аль нэгийн тэтгэвэрт нэмэгдэнэ гэсэн үг.
Өндөр насны тэтгэвэр авч байгаад нас барсан бол гэрлэлтээ батлуулж, 20 жилээс дээш хугацаагаар хамт амьдарсан тохиолдолд энэ зохицуулалт үйлчилнэ. Улсын хэмжээнд энэ зохицуулалт үйлчлэх боломжтой гэрлэлтээ батлуулаад 20 жилээс дээш хамт амьдарсан 7000 гэр бүл байна.
Нэгэнт тэтгэвэр тогтоолгосон иргэн ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа бол НДШ давтан төлөхгүй байж болно. Тэтгэвэрт гарсан иргэн ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа тохиолдолд дахин НДШ төлөх дургүй байдаг. Шинэ хуулиар өөрийн саналаар шимтгэл төлөхгүй байж болно. Эсвэл тэтгэврээ нэмэгдүүлэхийн тулд өөрийн саналаар шимтгэл төлж болох сонголт бий болгожээ.
Өнгөрсөн онд нийслэлийн хэмжээнд зохион байгуулагдсан худалдан авах ажиллагаа, хэрэгжиж буй төсөл, арга хэмжээнүүдийн талаар Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын даргын албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Д.Батцэцэг танилцууллаа.
Улаанбаатар хотод улсын төсвийн хөрөнгөөр 18, нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 200, дүүргүүдийн төсвийн хөрөнгөөр 386 буюу нийт 1315 арга хэмжээ хэрэгжиж байна. Үүний 1140 төсөл арга хэмжээнээс дундаж хэрэгжилт тооцоход 2023 онд худалдан авах ажиллагаа 88 хувийн гүйцэтгэлтэй, зохион байгуулсан дундаж хугацаа 41 хоног байжээ. Үлдсэн арга хэмжээний хувьд хөрөнгө татагдсан, захирамжаар хүчингүй болсон, зураг төсөв ажлын даалгаваргүй төсөл, арга хэмжээ нь тендер зохион байгуулагч байгууллагаас шалтгаалаагүй гэсэн шалтгаантай байна. Харин Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газарт эрх шилжиж ирсэн төсөл, арга хэмжээний 94.5 хувийнх нь тендерийг зарласнаас хэрэгжилт 92 хувьтай байж, 22 тэрбум төгрөгийг хэмнэжээ. Тус газрын худалдан авах ажиллагаа зохион байгуулсан дундаж хугацаа 33 хоног байна.
2024 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх тэтгэвэр, тэтгэмжтэй холбоотой хуулийн зарим шинэчлэлийг холбогдох албаныхан танилцуулсан юм.
Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа “Нийгмийн даатгалын шинэчилсэн найруулгын төслийг өнгөрсөн жил баталсан. Энэ хуулийг баталснаар тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог хуваарилалтаас хагас хуримтлалын тогтолцоо руу шилжүүлсэн. Өнөөдөр нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж байгаа иргэдийн шимтгэлийн 17 хувь нь тэтгэврийн санд хуримтлагдаж ахмадын тэтгэвэр болдог. Энэ 17 хувиас хоёр хувийг нь мөнгөжүүлж гэр бүлийнхэнд нь өвлүүлдэг болно. Давхардсан тоогоор 1.3 сая иргэн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж байна.
Ахмад настны тоо манай хүн амын 10 орчим хувийг эзэлж байна. 25 жилийн дараа энэ тоо хоёрд дахин нэмэгдэнэ. Ажил хийж байгаа хүмүүсийн тоо энэ тооноос бага байгаа учраас бид хуримтлалын тогтолцоо руу шилжүүлж байна. Тэтгэврийн сангаас 10 жил ажиллаж байж хувь тэнцүүлсэн, 20 жил ажиллаж байж бүрэн тэтгэвэр авдаг. Мөн тэтгэврийг өвлүүлдэг тогтолцоог нэвтрүүлж байна.
Түүнчлэн улсын тэтгэврийн сангаас гадна хувийн тэтгэврийн сангаас тэтгэвэр авдаг байх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. 2023 онд бид төрийн албаны цалингийн тогтолцоог сайжруулсан. Өмнө нь салбарын сайд нь салбарынхаа ажилчдын цалинг нэмчихдэг байсан бол үүнийг нэг мөр болгосон.
Тэтгэврийг сонгуулийн өмнө биш инфляцтай уялдуулан нэмэх, тэтгэврийн зөрүү үүсгэхгүй байх, нийгмийн даатгалын засаглалыг сайжруулах хуулийн зохицуулалт хийсэн. 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 1-нээс тэтгэврийг 100 мянган төгрөгөөр нэмэгдүүлнэ. Хуулийн шинэчлэлээр тэтгэврийн нөхөн төлөлтийг хориглосон. Тэгэхгүй бол шударгаар төлж байгаа нэг нь дундын санд хийгээд зардал нэмэгдэж байна” гэлээ.