Category: эдийн-засаг

Ирэх оны улсын нэгдсэн төсвийг баталсан бол нийслэл ч төсвөө хэлэлцэж эхэллээ. Нийслэлийн ирэх оны төсвийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг өнөөдөр нийслэлийн удирдлагууд хийсэн юм. Энэ хэлэлцүүлэг нь олон нийтийн дунд нээлттэй болсон бөгөөд иргэдийн санал бодлыг сонссоноороо онцлог. Хэлэлцүүлэгт Нийслэлийн Засаг даргын Санхүү, эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа, Стратегийн бодлого төлөвлөлтийн хэлтсийн дарга С.Баярбаатар, Санхүү, төрийн сангийн хэлтсийн дарга Э.Ганхүү, дүүргүүдийн удирдлагууд, иргэдийн төлөөлөл оролцов. Нийслэлийн төсвийн орлого 2013 онд 474 тэрбум төгрөг, 2014 онд 533 тэрбум төгрөг байжээ. Тэгвэл ирэх онд энэ хэмжээг нэмж, 575 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлнэ гэж тооцоолсон талаар нийслэлийн Засаг даргын Санхүү, эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа танилцууллаа. Нийслэлийн төсвийн орлогын задаргааг авч үзвэл, Нийслэлийн татварын газар 82.4 хувийг, нийслэлийн Өмчийн харилцааны газар 11.8 хувийг, үлдсэн хувийг бусад газрууд төвлөрүүлэх ажээ.

Харин зарлагын хувьд энэ жилийнхтэй харьцуулахад ирэх жил 57 орчим тэрбум төгрөгийн зардлыг хэмнэхээр болсон байна. Ингэхдээ зарлага 323 гаруй тэрбум төгрөг байхаар тооцжээ. Тодруулбал, Зээлийн батлан даалтын санд нийслэлээс 2.0 тэрбум төгрөг, “Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 5.6 тэрбум төгрөг, нийтийн тээврийн салбарын татааст 53.1 тэрбум төгрөг, Азийн хөгжлийн банкнаас хэрэгжүүлж буй Хотын гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтыг дэмжих төслийн нэгжид 172.1 сая төгрөг, халамжийн санд 95 тэрбум төгрөг, хот тохижуулалтад 66.4 тэрбум төгрөгийг тус тус зарцуулах юм байна.

Нийслэлийн удирдлагууд товчоор дүгнэхэд, нийслэлийн төсөв ирэх жил зардлаа 57 орчим тэрбум төгрөгөөр хумьж, нийтийн тээврийн салбарт татаас өгөхөөр болсоныг онцоллоо.

Энэ үеэр нийслэлийн иргэдийн төлөөлөл ирэх жилийн төсвийн танилцуулгад санал бодлоо илэрхийлж байсан юм. Баянзүрх дүүргийн ахмад настан “Урьд нь нийслэлийн төсвийн орлого, зарлагыг олон нийтийн санал авч, хэлэлцдэггүй байсан бол одоо хэлэлцэж байгаад баяртай байна. Төсвийн орлого, зарлага ямар байхыг хэлж байгаа ч төсвийн гүйцэтгэлийг хянах тогтолцоо одоо ер нь байна уу. Хороонд мөнгө өгдөг. Гэвч түүгээр нь ажилтнуудаа шагнаад, хамаагүй үрж байна шүү дээ. Жишээ нь, Шинэчлэл гээд компани байна. Тэднийх 31 барилгын дээвэр засах ажил авсан. Гэтэл нойтон дээвэр дээр хар цаас наачихсан байх юм. Өнөөх нь өвөл хөлдөж, хагарна. Ганц дээвэр ч биш, өчнөөн олон дутагдалтай зүйл ажиглагдсан. Хийж байгаа зүйл чинь ийм байна гэхээр хүлээж авахгүй юм. Төсвийн мөнгийг ингэж зарцуулдаг хэрэг үү” гэсэн юм.

Уг асуудалд, Нийслэлийн Засаг даргын Санхүү, эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа “Төсвийн зарцуулалтын хяналт, шалгалтыг Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газар хариуцдаг. Тэр Шинэчлэл гээд компанид гарсан зөрчлийн хувьд, бид шалгах болно” гэж хэлж байсан.

Эдийн засагч Д.Жаргалсайхан “Улаанбаатарын хамгийн үнэтэй газраас иргэд бид ямар ашиг авч байна вэ гэдгийг асуумаар байна. Газар олгоход төлбөр авдаг ч барилга барьж, үйл ажиллагаа явуулсаны дараа үндсэн хөрөнгийн татварыг одоо ер нь авч байна уу. Энэ дагуу бол Зайсан орчмоор олгосон газрын зөвшөөрөл эзэмшигчээс татвар авдаг баймаар байна. Үндсэн хөрөнгийн татвараас төвлөрүүлсэн орлогоо хот тохижуулалтад ашиглаж болно шүү дээ. Зайсангийн газраас татвар авсан бол Дамбадаржаа орчмын замыг сайжруул л даа” гэж хэлж байлаа.

Ийнхүү нийслэлийн ирэх оны төсвийн анхны хэлэлцүүлгийг өнөөдөр хийсэн бол санал, дүгнэлтийг нэгтгэн ирэх сарын 4-нд УИХ-ын чуулганаар оруулах юм байна.

Санхүүгийн зохицуулах хороо үнэт цаас, даатгал, бичил санхүүгийн салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй байгууллагууд, мэргэжлийн холбоод болон олон улсын байгууллага, төрийн байгуулагуудын төлөөллийг оролцуулсан нэгдсэн чуулга уулзалтыг энэ сарын 20-ны өдөр зохион байгуулахаар болжээ.

Чуулга уулзалтын гол зорилго нь салбарын өнөөгийн байдал, цаашдын зорилт, хяналт зохицуулалт, хөрөнгө оруулагч, харилцагчдын эрх ашгийг хамгаалах, тэдний боловсролыг дээшлүүлэх талаар болон салбарын хүрээнд тулгамдаж буй асуудлууд, тэдгээрийг шийдвэрлэх арга замын талаар хэлэлцэж нэгдсэн зөвлөмж гаргахад оршиж байгаа аж.

Энэхүү чуулга уулзалт нь салбаруудын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний уялдааг хангах, санхүүгийн үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, банкнаас бусад санхүүгийн салбарыг өсөлтийг хангах, төрийн болоод төрийн бус байгууллагуудын харилцаа холбоог бэхжүүлэхэд чухал ач холбогдол болно гэж салбарынхан үзэж байна.

Ирэх оны төсөв хэлэлцэж байгаа энэ үед УИХ дахь нам эвслийн бүлгүүд төсвийн төсөлтэй холбогдуулж санал дүгнэлтээ төсвийн байнгын хороогоор дамжуулан чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлж байна. Эдийн засгийн хүндрэлтэй байгаа энэ нөхцөлд ирэх онд монголчууд бүсээ чангалахаас өөр гарц байхгүй гэдгийг хууль тогтоогчид сануулсан. Төрийн албан хаагчдын орон тоог багасгах урсгал зардлуудаа танах гээд төсвийн үр ашигтай зарцуулалтыг дээшлүүлэх тал дээр хууль санаачлагчид няхуур хандаж байна. Ирэх онд цалин тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхэд зориулж 500 тэрбум төгрөгийг төсөвт суулгасан. Харин энэхүү хөрөнгийг танах шаардлагагүй энэ хэвээр нь батлах нь зүйтэй гэдэгт парламент санал нэгджээ.

Засгийн газраас өнгөрсөн онд төрийн албан хаагчдын цалин тэтгэврийн нэмэгдэлд 200 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Энэ нь бодит нэмэгдэл болж чадаагүй гэдэгтэй олон хүмүүс санал нэгддэг учир нь цалин нэмэгдэх сургаар бараа бүтээгдэхүүний үнэ дагаад өсдөг нь буруу жишиг юм. Иймээс Засгийн газар олон нийтэд мэдээлэхгүйгээр цалин тэтгэвэрийг нэмэгдүүлэх бодлого баримталж байна.

Бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсхөд цалин тэтгэврийн нэмэгдэл тодорхой хэмжээнд нөлөөлдөг. Иймээс инфляци хөөрөгдөхгүй байхын тулд төсөвт суулгасан 500 тэрбум төгрөгөөр цалин тэтгэвэр тэтгэмжийг хэдэн хувиар нэмэгдүүлэх вэ гэдгийг нь Засгийн газар тухай бүрт нь шийдэх юм.

Нийслэлийн 375 жилийн ойн баярын хямдралтай худалдааны нэгдсэн тайлан гарсан гэж Улаанбаатар хотын Захирагчийн Ажлын албанаас мэдээллээ. Тайланд дурдсанаар “Их хотын хямдрал 375” худалдаа хоёр дахь жилдээ Чингис хааны талбайд болон нийслэлийн зургаан дүүргийн томоохон талбайд өргөн цар хүрээтэй болжээ. Нэгдсэн тоон мэдээнээс үзэхэд Чингисийн талбай дээр нийт 100 гаруй аж ахуй нэгж байгууллага нийслэлийн иргэддээ зориулж бараа бүтээгдэхүүндээ 10-80 хувь хүртэл хямдрал зарлан бэлэгтэй, сугалаатай худалдаа явуулсан байна. Энэ жилийн хямдралтай худалдаанд шинээр олон аж ахуй нэгжүүд оролцжээ. Хямдралтай худалдаанд ойролцоогоор 300 орчим мянган иргэн оролцож,тэрбум орчим төгрөгийн худалдан авалт хийсэн байна. Нийт худалдан авалт хийсэн иргэдээс 375 азтанг тодруулж, аж ахуй нэгж байгууллагууд шагнан урамшуулсан гэнэ. Энэ өдөр өндөг хамгийн доод үнээр буюу 180 төгрөгөөр, “Дархан нэхий” ХК бүх бараандаа 50 хувийн хямдрал, бусад аж ахуй нэгжүүд үйлдвэрийн үнээр борлуулжээ. Энэ жилийн “Их хотын хямдрал-375” нэгдсэн арга хэмжээнд худалдаа, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбараас гадна ахуйн үйлчилгээ, соёл урлагийн салбар, кино театрууд 50 хувь, нийслэлээр овоглосон музейнүүд үнэ төлбөргүй, нийтийн тээврийн үйлчилгээ 50 хувиар нийслэлийн иргэддээ хямдралтай үйлчилгээгээр бэлэг барьсанд иргэд сэтгэл хангалуун байгаагаа илэрхийлсэн. Цаашид уг арга хэмжээнд худалдаа, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэгчдийг өргөнөөр хамруулах эхлэл тавигдсан гэж зохион байгуулагчид нь найдаж байна.

Монгол Улс 2014 оны эхний 10 сард дэлхийн 131 оронтой худалдаа хийж, гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 9080 сая ам.долларт хүрлээ. Үүнээс экспорт 4605.7 сая ам.доллар, импорт 4474.3 сая ам.доллар болж, тэнцэл 131.4 сая ам.долларын ашигтай гарч байна. Гадаад худалдааны тэнцэл өмнөх оны мөн үед 1.9 тэрбум ам.долларын алдагдал хүлээж байсан бол 2014 он гарсаар алдагдал аажмаар буурчээ. Улмаар аравдугаар сар гэхэд гадаад худалдааны тэнцэл ашигтай гарч эхэлсэн байна. Ханшийн өсөлтийг даган тансаг хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний импорт буурч, экспорт нэмэгдсэн нь гадаад худалдаа ашигтай гарахад нөлөөлжээ. Цаашдаа худалдааны тэнцэл ийнхүү ашигтай гарсаар байвал ам.долларын ханш төгрөгийн эсрэг сулрах томоохон нөхцөл болох юм.

УИХ-ын Эдийн Засгийн Байнгын Хороо, Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим, Үндэсний Стратегийн Хүрээлэн, Хувийн Хэвшлийг Дэмжих Үндэсний Зөвлөл хамтран “Гарц” сэдэвт эдийн засагчдын уулзалтыг ирэх баасан гарагт Төрийн ордонд зохион байгуулах гэж байна. Тус уулзалтын гол зорилго нь Монгол улсын эдийн засаг, өнөөгийн байдалд бодитой үнэлэлт дүгнэл өгөх, эдийн засгийн сул болон давуу талуудыг тодорхой болгох, боломжийг хэрхэн үр дүнтэй ашиглах, хөгжлийн урт хугацааны стратеги алсын харааг хэрхэн тодорхойлж бодит үр дүн болгох, эдийн засгийн өсөлт хөгжлийг бий болгох төрийн болоод зах зээлийн бүтэц, зохион байгуулалт ямар байх зэрэг асуудлаар хэлэлцэж санал бодлоо солилцон шинээр байгуулагдах Засгийн газарт бодлогын санал, зөвлөмж хүргүүлэх явдал юм гэж зохион байгуулагчид үзэж байгаа аж.

Өнөөдрийн байдлаар валютын ханш Монголбанк, арилжааны банкууд болон валютын захууд дээр ямар байгааг хүргэе.

Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан мэдээллээр нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн орлого 962.3 мянган төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 93.9 мянган төгрөг буюу 10.8 хувиар нэмэгджээ. Үүнд цалин хөлсний орлого 63.9 мянган төгрөг буюу 14.1 хувь, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн орлого 21.9 мянган төгрөг буюу 30.0 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлсөн хэмээн статистикчид үзсэн байна. Нэг өрхийн сарын дундаж бодит мөнгөн орлогын хэмжээ (үнийн нөлөөллийг арилган тооцсон) энэ оны III улиралд 851.6 мянган төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 16.8 мянган төгрөг буюу 1.9 хувиар буурчээ. Нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн зарлага мөн цаг хугацаанд 962.0 мянган төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 126.2 мянган төгрөг буюу 15.1 хувиар өссөн байна.

Монголбанкны Ерөнхийлөгч Н.Золжаргал тушаал гаргаж, аймаг сумандаа амины орон сууц барих иргэдэд 8 хувийн хүүтэй орон сууцны зээл олгохоор болжээ. Ингэхдээ тухайн аймгийнхаа ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу, төвлөрсөн инженерийн байгууламжид холбогдох боломжтой амины орон сууцыг 8 хувийн хүүтэй зээлээр санхүүжүүлэх юм байна.