Category: шинжлэх-ухаан-технологи

Сар эсвэл Ангараг гарагт бааз барихад туслах, мөн уг баазуудад үйлчлэх роботуудыг Японы сансар судлалын ЖАКСА агентлаг бүтээхээр төлөвлөжээ.

Дэлхийгээс алслагдмал зайд ажиллах үед командын төвөөс холбогдох дохиог хүлээж авахад асар их хугацаа шаарддаг учраас сансрын орон зайг эзэмшихэд ийм бие даасан роботууд бүтээх нь маш чухал болохыг онцлон тэмдэглэж байна.

Эрдэмтэд роботуудаар сар юмуу, ангарагийн гадаргын бодисоор барилгын материал хийлгүүлэхийг зорьж байгаа гэнэ. Тэдгээр материаль нь төмөр, хөнгөн цагаан, эрдэс янз бүрийн эрдэс бодис гээд ямар ч материал байж болох аж.

Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд Японы сансрын агентлаг Канагава мужийн Сагамихара хотод туршилтын талбай байгуулахаар төлөвлөж байгаа аж. Энэ нь сар эсвэл Улаан нүдэн гарагийн гадаргууг дуурайлгасан 400 хавтгай дөрвөлжин метр элсэн талбай байх юм. Роботуудыг бүтээхэд ЖАКСА-гийн мэргэжилтнүүд Японы хэд хэдэн компанитай, тухайлбал, жолоочгүй автомашин бүтээж байгаа автомашин үйлдвэрлэгчидтэй идэвхтэй хамтран ажиллах төлөвлөжээ.

Өдөрт гурвал литр цэвэр ус ууж хэвших нь эрүүл мэндэд сайн гэдэг. Гэхдээ дан цэвэр уснаас илүүтэйгээр ундаа, жүүсний сонголт хийдэг хүмүүс олон. Тэр тусмаа хүүхэд багачуудад ус уулгана гэдэг асуудал байдаг. Тэгвэл эдгээр хүмүүст зориулсан нэгэн ид шидтэй аягыг бүтээжээ.

Энэхүү аяганд цэвэр ус хийгээд уух үед яг л жимстэй цай юм уу ундаа ууж буй мэт сэтгэгдэл төрүүлэхүйц үнэр амтыг мэдрүүлдэг байна.

Ингэснээр таны тархи цэвэр ус биш ундаа жимсний жүүс ууж байгаа мэтээр хүлээн авч, танд таатай мэдрэмж төрүүлэх гэнэ.

Японд GPS төхөөрөмж суурилуулсан гутал худалдаалагдаж эхэлжээ. Энэ зүг чиг тодорхойлох систем бүхий гутал тухайн гутлын эзэн чухам хаана явж буйг үүрэн гар утас юм уу компьютерийн дэлгэцэн дээр харуулах болно. Төхөөрөмж гутлын өсгий дотор суурилагдав. Тусгай сайт дээр бүртгүүлснээр гутлын эзний байрлалыг эцэг, эх нь төдийгүй танилууд нь, эрүүл мэндийн байгууллагын ажилтнууд ч хянаж байх боломжтой юм.

Киото хотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Вишхиллс” компани тэдний үйлдвэрлэж буй энэ гутал ой санамжаа алдсан хөгшин хүмүүст болон хүүхдүүдэд ашиг тустай хэмээн мэдэгдэв. Хөгшид болон хүүхдүүд их хот дотор төөрөх юм уу алга болох магадлал өндөр гэнэ. Үүнээс өмнө Японд тусгай зүүлтийг нэвтрүүлсэн хэдий ч өндөр настнууд тэдгээрийг мартаад гэртээ үлдээдэг байжээ. Харин хүмүүс гутлаа гэртээ мартах нь юу л бол гэж компанийн төлөөлөгчид өгүүлэв.

Энэтхэг гаралтай Хирал Сангхави гэх залуу эрдэмтэн нэгэн сонирхолтой бүтээл хийжээ.

Тэрбээр ажлын шугамаар болон АНУ-д амьдарч буй эхнэр Ёоганшитайгаа уулзахаар тогтмол гадагшаа явдаг байна. Нисэх онгоцны буудал явах бүртээ хүзүүний дэрээ мартчихдаг зуршилтай байв.

Хүзүүний дэр худалдаж авах гэж байнга 25 ам.доллар төлдөгийн улмаас нэгэн мэргэн санаа олжээ. Тэр нь бүх зүйлийг багтаах халаастай хүрэм хийх санаа байж. Аялахад зориулсан энэхүү гайхалтай хүрэмээ “Baubax” гэж нэрлэжээ.

Баубакс хүрэм нь маш олон төрлийн зүйлсийг багтааж багтаах төрөл бүрийн халааснуудтай. Хүзүүний хийлдэг дэр, ундааны халаас, iPad-ны халаас гэх мэт зүйлсэд зориулсан 15 зориулалтын халаастай аж.

2012 онд олон нийтийн санхүүжүүлэх интернет хуудсанд хосууд хүрэм бүтээх санаагаа танилцуулан санхүүжилт хүсчээ. Тэд ердөө хоёр сарын дотор нийт 11,000 дэмжигчдээс хоёр сая ам.долларын санхүүжилтийг олж чадсан байна. Хосууд Мексик рүү нэг жилийн ойн баяраар нисэхдээ хүрэмний анхны дизайныг гаргасан байна.

Америкийн эмч нар хүний нүүрийг
шилжүүлэн суулгах мэс засал хийжээ. 41 настай Патрик Хардисон хэмээх гал сөнөөгч
залууд хийсэн хагалгаа 26 цаг үргэлжилсэн байна. Өвчтөн нь 2001 онд шатаж буй ачааны
машинд байсан эмэгтэйн амийг аврах гэж байгаад түлэгдэж хараагүй болсон төдийгүй
нүүр нь нэлээд гэмтжээ. Нью-Йорк хотод амьдарч байсан 26 настай зураач Дэвид Родебау
хэмээх залуу түүний донор болсон бөгөөд нэг жилийн өмнө бэртлийн улмаас амиа алдсан
гэнэ. Өвчтөнд шинэ нүүрийг шилжүүлэн суулгахын тулд гавлын ясыг нь үл ялиг өөрчилсөн
байна. Эмч нарын ярьснаар Патрик Хардисон удахгүй хараа орох гэнэ.

Шувуу адил нисч, тэнгэрийг эзэгнэх хүн төрөлхтний хязгааргүй хүсэл биелэлээ олсон нь 100 гаруй жилийн тэртээх үе. Харин өнөө үед нисэх онгоцны хөгжил технологийн өндөр түвшинд хүрч, дуунаас дөрөв, тав, арав дахин хурдан гайхамшигт онгоцнуудыг бүтээх болсон байна.

Үлгэр домог болон яригдаж ирсэн нисдэг биeтийн тухай ойлголтыг анх цаасан дээр буулгаж, нисэх аппаратын анхны зургуудыг зурж, хойч үедээ үлдээсэн хүн бол Италийн сэргэн мандалтын үеийн суут эрдэмтэн Лeонардо да Винчи юм. Мөн Оросын нэрт эрдэмтэн М.В.Ломоносов, Д.И.Мeндeлeeв нар xүнд төхөөрөмж агаарт хөөрч болох онолын үндсийг анх боловсруулж байжээ.

Оросын авьяаслаг инжeнeр, зохион бүтээгч А.Ф.Мoжайский 1882 онд анхны уурын хөдөлгүүртэй нисэх аппарат бүтээж туршсан байдаг.

Харин агаарын бөмбөлгийг бүр 1783 онд Франц улсын иргэн ах, дүү Монгольфьe нар зохион бүтээж, тэнгэрт хөөргөж байжээ. Энэ нь хүн агаарт хөвсөн анхны гайхамшигт алхам болсон юм.

1885 онд А.Ф.Можайскийн төслөөр xүн жолоодоод агаарт гарч болох нисэх онгоц бүтээжээ. Тэрбээр нэгэн туршилтаараа онгоцоо газраас xөндийрүүлсэн боловч төдөлүй унаж далавчаа эвдсэн байна. Тийм ч амжилттай болоогүй ч энэ нь хүн төрөлхтөн онгоц жолоодох анхны оролдлого байв. Энэ үеэс л олон орны зохион бүтээгчид нисдэг онгоц, нисдэг тэрэг зохион бүтээx нөр их ажилд идэвхийлэн орцгоох болжээ.

Өдгөө АНУ, Их Британи, Франц, Бразил, ОХУ, Хятад, Египет, Герман, Энэтхэг тэргүүтэй дэлхийд хөгжлөөрөө тэргүүлэгч 30-аад улс оронд нисэх онгоц үйлдвэрлэн гаргаж байна. Хамгийн сүүлд гэхэд өнгөрсөн долоо хоногт Японы “Mit­subishi Aircraft” корпораци Mitsubishi Regional Jet (MRJ) нэртэй зорчигч тээврийн онгоцоо нийтэд танилцуулж, туршилтын нислэг үйлдлээ.

Ингээд хамгийн сүүлийн үеийн онгоцнуудыг танилцуулж байна.

1.Дуунаас арав дахин хурдан “Skreemr” онгоц

Агаарын тээврийн хамгийн сүүлийн үеийн, хамгийн хурдан загварын нисэх онгоц. Нисэх онгоц үйлдвэрлэгч Европын “Airbus” компанид үйлдвэрлэсэн “Skreemr” гэх нэртэй энэхүү онгоц нь энэ сарын 7-нд анхны нислэгээ үйлджээ. Анхны тээвэрлэлтээ Нью-Йорк-Лондон чиглэлд 75 зорчигчтойгоор хийсэн байна. Тус онгоцоор АНУ-ын Нью-Йорк хотоос Английн Лондон хот хүртэл нисэхэд ердөө 30 минут зарцуулсан аж. Энэ нь хэзээ ч тогтоож байгаагүй амжилт юм. Өмнө нь “Конкорд” онгоцоор Атлантын далайг гаталж, Нью-Йоркоос Лондон хүрэхэд гурван цаг зарцуулдаг байв. Харин энгийн тийрэлтэт хөдөлгүүрт онгоцоор долоон цаг нисдэг. Тэгвэл “Skreemr” онгоцоор ердөө 30 минут явна. Яг л агаар дээрх галзуу хулгана адил. Үүнийг Америк, Европт хүмүүс технологийн жинхэнэ тэсрэлт гэж нэрлэжээ. Хэний ч санаанд багтамгүй солиотой гэмээр хурдтай энэхүү онгоц нь дунджаар 12.348 км/ц хурдтай нисдэг аж.

“Skreemr” хөлгөөр үйлчлүүлсэн анхны зорчигчид “Чих дүнгэнэж, нүд эрээлжилж, толгой эргэж байсан. Дуунаас хурдан гэж үүнийг л хэлнэ” хэмээн сэтгэгдэл үлдээжээ. Аливаа “конкорд” онгоц, нисдэг тэрэг, хурдны машины хурдыг хэмжихдээ “мах тоо” ашигладаг. “Мах тоо” гэдэг нь тухайн биетийн хурдыг дууны долгионы тархах хурдтай харьцуулсан тоо юм. Тэгвэл энэхүү супер онгоцны мах тоо нь М10 аж. Тус онгоцыг цахилгаан хөөргөх систем ашиглан нисгэсэн бөгөөд “scramjet” хөдөлгүүртэй. “Scramjet” гэдэг нь “ Supersonic combusting ramjet” гэдэг үгийн нийлэмж бөгөөд хэт авиан шаталтат нарийн хөдөлгүүрт онгоц гэж орчуулагдах аж. Шингэн устөрөгч болон нүүрстөрөгчөөр ажилладаг. “Skreemr” онгоцны загварыг Канадын нэрт инженер, зохион бүтээгч Чарльз Бомбардьер гаргаж, зураг төсөл дээр артист Рэй Маттисон ажиллажээ. Загварын тухайд “Хамгийн дур булаам, сэтгэл татам” загвар мөн хэмээн олон улсын шүүмжлэгчид үнэлсэн байна. “Skreemr” онгоц нь пуужин мэт урд, хойт хоёр хэсгээс бүрдэх ба урд талдаа хоёр жижиг далавч, хойт талдаа хоёр том далавчтай юм. Ардаа пуужин адил тийрэлтэт хөдөлгүүртэй.

2.“Transatlantic” далайн нисэх онгоц

Энэхүү далайн нисэх онгоцыг 2015 оны эхээр зохион бүтээсэн. Загварыг Их Британийн хатан хааны нэрэмжит коллежийн залуу эрдэмтэн, зохион бүтээгч Эррикос Левис гэх хүн гаргажээ. “Атлантын далайг гэтлэгч” гэх тодотголтой тус хөлөг онгоц нэг дор хоёр мянган хүн зөөвөрлөх хүчин чадалтай юм. Энэ онгоцны онцлог нь далавчгүй, эх бие, далавч хоёр нь хамтдаа байдагт оршино. Загварын хувьд нисдэг тэрэгтэй ойролцоо, гэхдээ сэнс ч байхгүй. Мөн хөдөлгүүр нь дээрээ байрладаг аж.

3.“Progress eagle”

Монголоор хөрвүүлбэл “Дэвшилтэт бүргэд” гэх нэртэй энэхүү төмөр хүлгийн загварыг зохион бүтээгч Оскар Вихалс гаргажээ. Далавч болон их биен дээрээ нарны зайн хураагууртай “Дэвшилтэт бүргэд” онгоц нарны эрчим хүч болон устөрөгчөөр ажилладгаараа онцлог юм. 800 хүн тээвэрлэх хүчин чадалтай.

4.“Skywhale” буюу “Тэнгэрийн халим”

“Тэнгэрийн халим” мөн инженер загвар зохион бүтээгч Оскар Вихалсын бүтээл аж. Өнгөрсөн онд зохион бүтээсэн энэ онгоц нь том том цонхнууд, агаарт ямар нэгэн гэмтэл гарвал автомат удирдлагаар засах далавчнуудаараа давуу талтай. Нийтдээ 755 зорчигчийн багтаамжтай заалтай юм.

5.“Аirlander”

Энэ бол агаарын хөлөг болон нисэх онгоцны холимог загвар бүхий онгоц юм. Загварыг 2014 онд Их Британийн тээврийн хэрэгслийн загварын компанигаргажээ. Аварга том агаарын бөмбөлөгний хэлбэртэй, 92 метрийн урттай аж.

6.Цонхгүй дуунаас хурдан онгоц

Цонхгүй гэдгээрээ онцлог энэхүү онгоц нь бизнесийн зориулалттай анхны дуунаас хурдан онгоц юм. Тус онгоцны хурд дууны хурдаас 1.8 дахин их аж. Энэ онгоцны цонхны оронд гаднах орчинг бүхлээр нь харуулах дэлгэцийг зорчигчдын суудлын урд байрлуулжээ.

Дорно зүгээс гаралтай сампин бол тооцоолуурын хамгийн түгээмэл дэлгэрсэн эртний хэрэгслийн нэг ажээ. Мөн Антикитерийн механизм гэх тооны машиныг дурсахгүй байхын аргагүй юм. Түүнийг Грекийн Антикитер арлын ойролцоо эртний Ромын живсэн хөлгөөс 1902 онд олж байжээ. Энэ механизм нь тэнгэрийн эрхсийн хөдөлгөөнийг тооцох үүрэгтэй ч хуваах, үржүүлэхийн хялбар үйлдлүүдийг хийдэг байсан гэнэ. Эрдэмтэд үүнийг энэ тооллын өмнөх хоёрдугаар зуунд бүтээгдсэн гэж тогтоогоод тооны машины өвөг гэж нэрлэсэн байна.

1643 онд Паскаль харахад авдар шиг хэлбэртэй, дотроо араанууд угсарсан тооцоолох хэрэгсэл бүтээсэн бол 1673 онд германы математикч “Годфрид Вильгелм Лейбниц” тооны машины өөрийн гэсэн хувилбарыг мөн л бүтээсэн байдаг ажээ. Тэр нь Паскалийнхтай адилхан араа шүд, дугуйнаас бүтсэн ч хөдөлдөг хэсэг нэмж өгсөн нь ирээдүйн ширээний тооны машины эх үүсвэрийг тавьсан гэхэд хилсдэхгүй юм байна.

1961 онд Английн “ANITA MK VIII” гэдэг тооны машин анх нийтийн хэрэглээнд гарсан бол 1964 онд Америкийн анхны зайгаар ажилладаг тооны машин өргөн хэрэглээнд нэвтэрсэн байна. Энэ тооны машины хөгжлөөс оросууд ч бас хоцроогүй юм. Тэд “Вега” гэдэг тооны машиныг 1964 онд гаргаж байсан юм. 1970 онд “Sharp”, “Canon” фирмүүд 800 грамм жинтэй, гарт багтах тооны машин хийсэн байна. Оросууд хөрөнгөтөн орноос хоцрохгүйн тулд адилхан 800 грамм жинтэй тооны машин бүтээсэн байдаг аж.

1971 онд “901B” загварын тооны машиныг “Bomwar” фирм бүтээсэн нь анхны халаасны тооны машин юм.

Түүний урт 131 см, өргөн 77 см, зузаан нь 37 мм байсан ба 240 долларын үнэтэй борлуулж байжээ. Харин одоо тооны машины хөгжил хурдасч олон брэнд өөрийн нэрийн тооны машиныг гаргасаар байгаа юм. Технологийн дэвшил өндөрсөж, тооны машины хэмжээ овор багасч, хавтасны хэмжээтэй ижил нимгэн хэлбэрээр ч үйлдвэрлэгдэж байгаа юм.

Бэлтгэсэн С.АРИУН