Хэрэв карт олбол дэлгүүрт ороод баахан бараа аваад төлбөрөө хийчих хэрэгтэй гэж хэн нэгэн зөвлөж байна. Танил эмэгтэй маань “Нөхөртөө картаа өгөөд явуулсан дэлгүүрээс зөндөө бараа аваад л ирсэн. Картын эзэн мөн үү биш үү гэж анхаардаггүй юм билээ” хэмээн хуучиллаа. Хүүхдүүд эцэг эхийнхээ картаар дэлгүүрээс баахан юм авсан л гэнэ. Үнэхээр манай ихэнх дэлгүүр худалдааны газрууд картаар төлбөр хийхэд картын жинхэнэ эзэмшигч мөн эсэхийг шалгахаас залхуурдаг. Хааяахан зарим дэлгүүр картаар худалдан авалт хийхээр нууц дугаар эсвэл иргэний үнэмлэх шаардана. Эхэндээ энэ нь түвэгтэй санагддаг байлаа. Одоо бол хэрэглэгчийг хамгаалах алхам гэж мэддэг болсноос хойш энэ мэтээс түвэгшээхээ больсон. Хэрэв ийм шаардлага тавихгүй бол жинхэнэ карт эзэмшигч мөн эсэхийг яаж таних билээ. Картаар худалдан авалт хийх нь хулгайч нарыг өөгшүүлэх боломж байж таарахгүй. Нэг үеэ бодвол картын хэрэглээ нэмэгдэж байгаа. Гэтэл картын хэрэглээнд ч бас өө сэв байсаар байна.
Хэзээ энэ бүхэн цэгцлэгдэх вэ. Эсвэл хууль журмаар зохицуулах шаардлагатай юм болов уу?
Б.ЯНЖМАА
Олон улс, дэлхийн хэмжээнд судалгаа явуулж, сонирхолтой дүгнэлт гаргадаг хүмүүс байх юм. Саяхны нэгэн жишээг дурдахад дэлхий дээрх амьд организмуудын хөгжлийг авч үзжээ. Дэлхийн сээр нуруутан хийгээд хөхтөн, өвсөн тэжээлтэн болоод махан идэштэн амьтад байгалийнхаа хуулиар шинэ үеэ төрүүлж хувьсч байдаг гэсэн судалгаа гарч. Товчхондоо эдгээр амьтад дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт явагдах бүрт дасан зохицсон шинэ үеэ байнга төрүүлдэг гэжээ. 
“Суудаг цаг богиносч, уудаг хэмжээ багассан. Уулзах найз цөөдөж, учрах тоо хасагдсан. Шалтгаан нь энэ хоёр. Гэхдээ уулзаагүй найз, уугаагүй пиво, наргиагүй наргиандаа харамсахгүй байна. Харин, ойлгохгүй ч гэсэн хүүгийнхээ шулганан ярихыг сонсож баясаагүй бол харамсах байсан байх. Түүртмээр олон ажлынхаа дундуур сэтгэлээ гаргаж хийсэн ханийнхаа хоолыг халуун дээр нь идээгүй бол харамсах байсан байх. Ухаан сууж засарсан гэж худлаа ярих гээгүй юм аа. Аз жаргал харин хаана байгааг мэддэг болсон гэх гэсэн юм. Хөхөндөө сүүгүй ч гартаа угжтай, хүйгээр холбоогүй ч сэтгэлээрээ уяатай. Аав нь харьж явна, миний хүү…”. Хэн нэгэн ингэж бичсэн нь facebook-т хагас мянган like авчээ. Зарим нь машин дүүрэн like дарж байгаагаа зургаар илэрхийлсэн байна. Уншсан хүмүүс мундаг аав гэж магтаж, “Эр хүнийг эгшээх ийм л нэг мэдрэмж сайхан” гэж шуугижээ. Хоёр зуу гаруй хүн цааш түгээсний ихэнх нь эмэгтэйчүүд байв. Эндээс харахад аавуудыг үрсэг, гэрсэг байгаасай гэж хүсдэг хүн олон юм. Нөгөө талдаа олон хүн ийм мэдрэмжийг хүсч байна гэдэг нь аавууд гэр бүл, үр хүүхдээсээ холдож байгаагийн илрэл болов уу. Тиймдээ чолон аав үлгэр аваасай гэсэндээ тараасан биз ээ. Аав ороод ирэхэд гэр дүүрч, халуун дулаан болдог. Аавынхаа хайранд өлгийдүүлсэн хүүхэд зоригтой өсдөг гэдэг. Аав гэдэг ганцхан үг таныг хувь нэгэн биш гэр бүлийнхээ төлөө амьдар гэдгийг хэлээд өгч байгаа юм шүү дээ. 
“Цагаан хар улаан” гэдэг ном саяхан уншлаа. Өнгөний тухай ном юм болов уу гэсэн чинь үгүй юм аа. Зохиолч Ховдын Булганд очиж, настай улсуудаар хэсч, хууч домог сонсож, элдвийн яриа өрнүүлж яваад энэ романыг бичжээ. Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч, яруу найрагч Г.Аюурзанын “Цагаан хар улаан” роман торгуудын үүх түүх, нүүдэлчдийн туульсын сэтгэлгээ, уран бүтээлч хүний дотоод ертөнц, хайр дурлалын тухай зохиол гэж тодорхойлоход болно. Урлаг гэж юу юм, жинхэнэ нь хуурамчаасаа юугаараа эрс ялгардаг юм бэ, уран бүтээлч байна гэдэг нь зүгээр нэг нэр алдар, мөнгө ашиг хөөхөөс хэдий хэр дээгүүр юм бэ гэхчлэн үзэл бодлын шинжтэй зүйлс бас дэвшүүлжээ.
“Танайх үрийн суваг боох мэс засал хийдэг үү” гэж хэдэн газраас асууж үзвэл “Үгүй” гэсэн хариу сонслоо. Бэлгэвч хэрэглэхийг эс тооцвол эрчүүдийн хувьд үрийн суваг боох мэс засал гэдэг жирэмслэлтээс хамгаалахад оруулж буй эрчүүдийн ганц хувь нэмэр. “Гарьд манлай” эрэгтэйчүүдийн эмнэлгийн эмч З.Цэгмид нэгэн сайтад ярилцлага өгөхдөө “Ер нь жирэмслэлтээс хамгаалах эрчүүдийн үрийн суваг боох хагалгаа гэж байдаг. Эмэгтэйчүүд өөрсдөө жирэмслэлтээс хамгаалаад явж чадаж байгаа үед энэ хагалгааг хийх шаардлагагүй гэж үздэг. Надад ийм саналыг үйлчлүүлэгчид маань тавьж байсан. Тэр бүхэнд учрыг тайлбарлаж ойлгуулаад явуулдаг” гэж ярьсан байна. Тэр өөрөө эр хүн болохоор “ашиг сонирхлын зөрчилтэй” хариулсан байж магадгүй. Түүнээс биш үрийн суваг боох нь үр тогтоохгүй л болгож байгаа болохоос биш бэлгийн чадварт нь нөлөөлөхгүй л дээ. Харин үүний оронд эмэгтэйчүүдийг “зовоох” өч төчнөөн арга, эмчилгээ, үйлчилгээ хөвөрнө. Эмэгтэй хүний үр дамжуулах хоолойг боох асуудлыг хэн ч эр хүний үрийн суваг боохын дайтай хүнд хүлээж авахгүй. Жирэмслэлтээс хамгаалахын тулд эмэгтэй хүн элдэв даавар уухаас авахуулаад эрүүл мэндэд гаж нөлөө ихтэй өч төчнөөн арга замыг туулдаг. Үрийн суваг боох мэс заслыг өргөн дэлгэр хийж болохгүй шалтгаан байдаг л даа. Ахиж хүүхэдтэй болохгүй гэсэн үедээ л эрчүүд ийм аргыг сонгох болдог. Нэгэнт ийм арга сонгосон бол буцаах арга байхгүй нь үнэн. Тийм ч учраас нэгээс, хоёр хүүхэдтэй байхыг зөвшөөрдөг Хятадад энэ аргыг ихээр хэрэглэдэг. Бас мөнгөтэй эрчүүд, хууль бус хүүхэд, өв залгамжлагчийн зөрчлөөс сэргийлж энэ аргыг сонгох талтай. Гэсэн ч эхнэрээ бодож ийм сонголт хийж байгаа эрчүүдэд сонголт олгох хэрэгтэй шүү дээ. 
Хуучин цагт хүмүүс богино насалдаг байлаа. Дундаж нас дөч хавьцаа байсан юм болов уу. Тээр хойно жараад оны сүүл хавьцаа намайг бага байхад тавин насны ой гээд л нижгэр найр болдог байв. За тэр ч яахав би энд шал өөр юмны тухай ярих гэсэн юм. Бурханы сургаалд энэ насандаа нүгэл үйлдвэл хойд насандаа зовж үйлдсэн нүглийнхээ төлөөсийг төлдөг гэж сургадаг байв.