Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Өөрийгөө ялан дийл

“Би хараагүй, гэхдээ би та нар шиг сэтгэж чадна, хийж чадна” хэмээн нэгэн хараагүй залуу Төрийн ордонд болсон хурал дээр хэлсэн санагдана. Тэр үед хурлын танхим дүүрэн суусан залуус ганцхан түүн дээр анхаарлаа төвлөрүүлж байсан. Эвэртэй туулай үзсэн мэт залуус зангиагаа засч байсан бол зарим нэг нь өрөвдөж хайрласан харцаар ширтэцгээж байсан. Түүний хоолой эрэмгий хийгээд зоримог сонстоно.

Гэхдээ тэр залуу хэн нэгнээр өрөвдүүлэх гэж зориуд олны анхаарлыг татаагүй юм. Би хараагүй ч гэсэн та нартай адилхан сэтгэж чадаж байна. Хийж байна. Бүр ихийг хийхийн төлөө тэмүүлж байна. Ертөнцийг бүхэлд нь харж, гэрэл гэгээг мэдэрч суугаа эрхэм та яагаад боломжийн төлөө зүтгэхгүй байна аа, залхуугаа ял л даа гэж итгэл төгс хэлсэн.

Өнөө цагт юм бүхэн хөгжлийнхөө дээд шатанд хүртлээ шахам хөгжиж байгаа. Гэхдээ залхууг дарах эм тан гаргаж амжаагүй л яваа. Олоон жилийн өмнө ангийн маань хүүхэд “Хичээл хийх гэхээр залхуу хүрээд байх юм. Ер нь лам нарт залхуугаас салгах тарни гэж байдаг болов уу” хэмээн асууж байсан нь тодхон санагдана. Залхуугаас салах тухай хүн бүр ярьдаг ч залхуугийн ганц ерөндөг бол хичээнгүй байх юм. Аливаа тарнийн жинхэнэ үр дүнг үзье гэвэл уйгагүй хичээл зүтгэл шаардлагатай болдог.

Залхуу бол ололт амжилт бүхний хаалт тээг болдог. Тиймээс энэ хаалтыг нураагаад гарах ганц арга нь хөдөлмөрлөх. Танд ямар ч тарни, ямар ч бурхан хэрэггүй. Хичээл зүтгэл бол амжилтын түлхүүр. Энэ түлхүүрээ бат атгахын тулд хичээх л хэрэгтэй. “Би хараагүй, гэхдээ би та нар шиг сэтгэж чадна, хийж чадна” хэмээн хэлсэн тэр үг одоо ч зүрх сэтгэлд минь цуурайлсаар байна.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Бразил руу явснаас сар луу ниссэн нь хамаагүй дээр

Бүгд Найрамдах Бразил Улс руу манай улсын иргэд 90 хоног визгүй зорчихоор болсон. Энэ мөн ч хэрэггүй шийдвэр санагдав. Гэхдээ яахав Бразил улс руу явах нэг нь явдаг юм байгаа биз.

Бразил улс руу Монголоос 20 гаруй цаг онгоцоор нисч хүрнэ. Эхлээд АНУ руу арван цаг ниснэ. АНУ-аас мөн л арав гаруй цаг онгоцоор нисч Бразилд арай чүү хүрнэ. Сар руу нисэхээс ч удаан хугацаа шүү дээ. Тэгээд ч Бразил улс хэрэглээ өндөр, ажлын байр хомс.

Тэр тусмаа тэнд монголчуудад хийх ажил тун ч ховор. Хэдэн арван цаг онгоцонд чилээрхэж очоод ажлын байргүй, амьдралын өндөр өртөгт даруулахын нэмэр гээд тийшээ зүглэх хүсэлтэй хүн цөөхөн байна. Үүнийхээ оронд манай улс өндөр хөгжилтэй барууны, орнууд болон Япон, Солонгос гэх мэт Азийн орнууд руу визгүй зорчдог болмоор байна. Тэнд монголчуудад хийх ажил, суралцах зүйл дэндүү олон бий.

Өндөр хөгжилтэй орны соёлд суралцаж, яаж хөдөлмөрлөж улс эх орондоо баялаг бүтээдэг үлгэр жишээг тэндээс харж болно. Япон, Солонгос руу зорчиход визгүй болчих юм бол манай ард иргэдийн амьдрал мөн ч хурдан дээшилнэ. Эдийн засгийн эргэлт одоо байгаагаасаа хэд дахин нэмэгдэнэ. Үүнийг 1990-ээд оны дундаас Солонгост ажилласан олон зуун залуусын өнөөгийн амьдралаас харж болно. Тэд багагүй валют авчирч, эхнээсээ эх орондоо ирээд сурсан, мэдсэн үйлдвэрлэлээ эрхлээд явж байна.

Хаа холын Бразил руу визгүй болсон гээд 20 цаг нисч байснаас сар луу ниссэн нь хамаагүй богино хугацаанд очих газартаа хүрнэ. Ядахдаа саран дээр ямар амьдрал байж болохыг судлаад ирнэ шүү дээ.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Олны танил хүмүүс хэлж ярихаа тооцоолох хэрэгтэй

Саяхан УИХ-ын гишүүн
О.Баасанхүү ярилцлага өгөхдөө “Би үхэхээс айдаггүй. Үхэл миний хувьд шагнал”
гэж хэлжээ. Олон түмний дунд нэр нөлөөтэй, хүүхэд залууст үлгэр дуурайл үзүүлэх
ёстой хүн ингэж хэлсэн нь маш буруу. Үхлийн тухай хэлсэн үг түүний шүтдэг шашны
сургаал бололтой юм билээ. Ямар шашин шүтэх нь О.Баасанхүү гишүүний өөрийнх нь
сонголт. Үндсэн хуулиар олгосон эрхийнхээ дагуу хувь хүн ямар ч шашин шүтэж
болно. Гэхдээ үхлийг сурталчилж байгаа нь буруу. Тогтсон үзэл бодолгүй өсвөр
насныхан түүний үгийг хэрхэн хүлээж авахыг мэдэхгүй юм. Гэхдээ залуу үеийнхэн
гишүүний үгийг хүлээж аваад амиа хорлоод эхэлбэл яах вэ. Нэг жаахан сэтгэл
санаагаар унасан үедээ шагналаа авч байгаа нь тэр гээд үхэхийг үгүйсгэхгүй. Найз
охиндоо хаягдсан үедээ гишүүний хэлснийг санаад амиа хорлож болно. Ер нь
судалгаагаар амиа хорлосон хүмүүсийн дийлэнх нь өсвөр насныхан байдаг гэх юм
билээ. Тэгэхээр олонд нөлөөлдөг хүмүүс хэлж ярихаа боддог байх хэрэгтэй.
Ялангуяа миний хэлсэн үгийг залуучууд хэрхэн хүлээж авах вэ гэдгийг тооцоолж
сурмаар байна. О.Баасанхүү гишүүний хэлсэн үгийг сонссон залуус амиа хорлоод
эхлэх юм биш байгаа гэх эмзэглэл төрж байлаа.

Х.АЛТАН

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Баяр жаргалаа хоёроор үржүүлж бодож суръя

Зөвлөлтийн үеийн Узбекстаны яруу найрагч Римма Казаковагийн нэг сайхан үг байдаг. “Баяр жаргалаа хоёроор үржүүлж байгаа зовлонгоо хоёроор хуваан бодож сур” гэсэн. Хүний амьдрал гэдэг үргэлж мөнхийн баяр жаргалаар бялхаад байдаг үүрдийн диваажин биш. Бас бие сэтгэлийн зовлонд дандаа тарчилж байдаг харанхуй там ч биш. Жаргал, зовлон гэдэг ер нь харьцангуй ойлголт.

Бор гэртээ богд гээд борог амьдралаа болгоод явдаг хүнд бол тэвэр дүүрэн алт, өвөр гэрэлтэм амраг үй түмээрээ байгаад чиг нэмэргүй. Хүсэл, шунал нь далай мэт ёроолгүй, тэнгэр адил оёоргүй нэгэнд бол энэ дэлхийн бүх баялаг байлаа ч ханаж цадах нь үгүй.

Амьдралын сайхныг мэдэрдэг, байгалийн гайхамшгийг биширдэг нэгэн бол хоосон үүргэвчтэй ч хорвоог сэтгэл амар туулна. Сэтгэл амар гэхээр хөл хөсөр, гар газар амраад гэдсээ илээд хэвтээд бай гэсэн үг биш л дээ. Хөлөө явж, хөлсөө дуслуулан хөдөлмөрийнхөө үр шимийг амссан хүн өрх бүлдээ аз жаргалтайгаар олсон долсноо хувааж хүртээд жаргалтай байж чадна.

Шуналын хүүдийнх нь ёроол цоорхой бирдүүд бол харин түмний хөрөнгөөр түнхэрцгээ дүүргэж, олны буянаар олгойгоо цатгавч илүү харж, билүү долоон арван найман тамын адгийн тамд унана.

Тиймээс хүн гээч сэтгэлийн амьтан “Баяр жаргалаа хоёроор үржүүлэн, байгаа зовлонгоо хоёроор хувааж” аж төрвөл аз жаргалд дөтлөн сэтгэлийн зовлонгоос ангижрах буюу.


Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Тулай өвчин дөч гарсан эрчүүдэд ихэвчлэн тусдаг

Тулай өвчин нь голдуу дөч гарсан эрэгтэй хүнд тусдаг. Сүүлийн үед хоолны зуршил европжсоноор өвчлөгсдийн нас урьд өмнөхийг бодвол залуужиж хорь гучин насныханд ч илрэх болжээ. Тулай өвчнөөр өвчилсөн хүн үе мөчний үрэвслээр өвдөхөөс гадна бөөр юм уу тархи, зүрх судасны согог тусах тохиолдол их байдаг тул биеэ бүхэлд нь арчилж тордож байх нь чухал аж. Тулай хурц өвдөлтийн үед бусад үе мөчний үрэвслээс хүчтэй өвддөг. Мөн түүнчлэн нэг шөнийн дотор хавдаж хүндрэх нь ч байдаг гэнэ. Ойролцоогоор ерэн хувь нь нэг үенд байнга дахьдаг бөгөөд хөлний хурууны эхний үед тусах тохиолдол элбэг байдаг. Тохой, өвдөг, гарын хурууны үенд ховор тохиолдоно. Архаг тулай өвчний үед сул өвдөлт үлддэг. Тулай өвчинтэй нягт холбоотой өвчин бол хэт таргалалт, цусан дахь өөх тосны хэмжээ ихсэх, өндөр даралт, судасны хатуурал, чихрийн шижин зэрэг бөгөөд эдгээр өвчний үед цусан дахь шээсний хүчлийн хэмжээ өндөр гардаг.

Тулай өвчнөөс үүдэлтэй үе мөчний үрэвсэл нь уурган дахь пурины солилцоо муудсанаас болж түүний ялгарал болох шээсний хүчил үе мөчинд талст бий болгосноор үрэвсэл үүсгэдэг өвчин юм. Ихэвчлэн үүрээр үе мөч өвдөж сэрдэг бөгөөд үе мөч улайн хавдаж хүчтэй өвддөг. Ийм өвчтэй хүн амьтны дотор эрхтэн, чөмөг, тархи, загас, сам хорхой, шош зэрэг пурин элбэг агуулагдаж байгаа хүнсний бүтээгдэхүүн идэхийг чанд хориглох хэрэгтэй.Тос, чихэр, давс багатай зүйлс идэхийг эрхэмлэж, зохих хэмжээний уураг элбэгтэй хүнсний бүтээгдэхүүн, жимс жимсгэнэ хэрэглэхийг эмч нар зөвлөдөг. Буцалсан ус ахиухан уух сайн ч бөөрний чадавхи муудсан хүн болгоомжтой хандах хэрэгтэй гэнэ. Хамгийн гол дэглэм нь архи уухыг цээрлэх.

Ялангуяа шар айраг, айраг, кофе, цай зэргийг бага хэрэглэж, халуун ногоо зэрэг өдөөлт ихтэй хүнсний зүйл хэрэглэхгүй байх хэрэгтэй. Ойр ойрхон шинжилгээ өгч, биеийн жингээ тогтоон барьж, тураах дасгал, биеийн тамирын дасгал бэлтгэл хийн, биеийнхээ дархлааг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй юм байна.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

“Шилэн данс”-ыг сониноос уншиж, итгэмээр байна

Нийслэлийн
ИТХ-ын төлөөлөгчид улирал тутамд 13 сая төгрөг авдаг гэх шуугиан өчигдөр цахим хуудаст
өрнөлөө.

Нэгэн жиргээч
НИТХ-ын “Шилэн данс”-ны мэдээллийг сайтаас ухаж олоод нийтэд түгээснээр нийслэлийнхний
гар утасны төлбөр, унаанд зарцуулдаг мөнгө хичнээн их болохыг сошиал медиад идэвхтэй
байдаг хэсэг мэдэж авлаа. Шилэн дансны тухай хуулиар таваас дээш төгрөгийн гүйлгээгээ
байгууллагууд сайтдаа мэдээлж байх үүрэг хүлээсэн. Гэвч ихэнх байгууллагын сайт
дээрх “Шилэн данс” ажиллахгүй байгаа талаар Засгийн газрын түвшинд яригдсан билээ.
Сайтууд дээрх сервер гацах, өгөгдсөн мэдээлэл харагдахгүй байх гээд техникийн саатал
бишгүй байдаг. Бас зорилго тавьж хайхгүй л бол байгууллагын сайтуудаас мэдээлэл
олж авахад бэрх. Интернэт идэвхтэй хэрэглэдэггүй хүнд бол “Шилэн данс” хаалттай.
Тиймээс “Шилэн данс”-ны мэдээллийг сонинд нийтэлдэг болмоор байна. Сайт дээрх мэдээллийг
устгаж өөрчилж болдог бол сониных тэр хэвээрээ баримт болж үлддэг. Сониноо барьж,
баримтуудыг тэмдэглэж, түүндээ итгэж уншдаг олон хүн бий. Сонин дээр гарсан мэдээлэл
илүү олон хүнд хүрдгээс гадна итгэл үнэмшил төрүүлдэг. Мөн сонин дээр байгаа мэдээллийг
сайтынх шиг ухаж олох шаардлагагүй. Интернэтгүй орчинд ч нийтээрээ мэдээлэл авах
боломжтой. Тиймээс “Шилэн данс”-ыг идэвхжүүлж, иргэдийн хяналтыг сайжруулахын тулд
сониныг ашигламаар байна. “Шилэн данс”-ыг сониноос уншиж, итгэх хүсэлтэй олон уншигч
бий.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Агаар мандал дахь салхин гол

Дэлхийг хамгийн
богино хугацаанд агаарын бөмбөлгөөр тойрох уралдаан 1800 оны дунд үеэс эхлэлтэй.
Европын орнуудаас ихэвчлэн адал явдалд дуртай залуус ийм аялалд гардаг байж. Уралдаан
жилээс жилд өргөжсөөр 1800 оны сүүлчээр дэлхийг 80 хоногт тойрсон мэдээлэл цацагдсан
нь хүн бүрийг гайхашруулж байсан гэдэг. Шинжлэх ухааны хөгжил тийм өндөрт ирээгүй
байсан учраас 80 хоногт дэлхийг тойрсон асуудлыг эрдэмтэд тухайн үедээ төдийлөн
анхаарсангүй. Тэгээд ч 1900 он гарахад дэлхий нийт дайны хөлд донсолж энэ нээлт
мартагдсан удаатай.

Харин дэлхийн
хоёрдугаар дайн эхлэхэд АНУ-ын нутаг дэвсгэрт Японы тэсрэх бөмбөгийг тээвэрлэсэн
агаарын бөмбөлөг салхиар туугдан ирэх болжээ. Уг нь агаарын бөмбөлөг 600-хан км
яваад л унах ёстой байтал 3-4 бүр таван мянган км замыг туулан АНУ-ын нутагт тэсэрч,
иргэдийг түгшээх болсон учраас асуудлыг судалж эхэлсэн байдаг. Шалтгааныг судалсаар
дэлхий дээр асар хүчтэй салхин гол урсч байдгийг олж тогтоосон байгаа юм. АНУ-ын
эрдэмтдийг энэ нээлтийг хийхээс өмнө япончууд энэ тухай мэдчихээд АНУ руу мянга
гаруй тэсрэх бөмбөг тээвэрлэсэн агаарын бөмбөлөг хөөргөсөн нь энэ байж. Энэ бол
1940 оны эхээр болсон явдал. Нэг ёсондоо 12-14 мянган метрийн өндөрт 4-10 мянган
км цагийн хурдтай салхин гол баруунаас зүүн тийш мөнхөд урсч байдгийг ийнхүү олж
нээжээ. Ийм салхин гол дэлхийн төв бүслүүрт нэг, хойд өмнөд хагаст тус бүр хоёр
нийт тав байдаг гэж байгаа. Эргэлтийн хүчээс үүсч байгаа уг салхин голыг ашиглан
дэлхийг 21-хэн хоногт агаарын бөмбөлгөөр тойрсон нь хамгийн сүүлийн жишээ юм.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Илүүдэл жингээ үзэн ядах хэрэггүй

Илүүдэл жин хүүхнүүдийн ярианы гол сэдэв. Илүүдэл жинтэйгээ хамт зарим нь өөрийгөө үзэн ядах шахах юм. Жингээ хянаж чадаагүй нэг эмэгтэй илүүдэл жинтэйгээ найзалжээ. Масс ихтэй ч эвлэгхэн бүжиглэх тэрбээр интернэтийн шинэ од болчихож. Илүүдэл жин гэдэг асуудал мөн ч байнга түүндээ анхаарал хандуулаад, зүсэм бялуу идсэн ч айдастай явах нь эргээд таргалалтын шалтгаан болдог аж.

Стресс гэдэг жин нэмэгдүүлэх гол сэжим болчихдог юм байна. Тийм учраас хааяа амттан идэхдээ айх хэрэггүй. Амттан аз жаргалын мэдрэмж авчирдаг гэдэг шүү дээ. Хөхүүл хүүхэдтэй хүүхнүүд хүртэл элдэв тураах бэлдмэл эрж сурна. Хүүхдэд сөрөг нөлөөтэй юм идэж уухгүйгээр жингээ хянах энгийн арга байж л таарна. Эдийн засгийн хямрал нүүрлэсэн ч хүн ам маань таргалалтын синдромтой болчихож. Үнэндээ хоёр хүний нэг нь илүүдэл жинтэй гэсэн судалгаа бий.

Жингээ хасах гэж хамаг мөнгөө үрэхийн оронд мөнгөө хэмнэх замаар турж болох шүү дээ. Наад зах нь хот дотор унаа машинаас татгалзаарай. Гучин хором алхахад жингээ барихад хялбар болно. Өөх тостой, цагаан гурилтай хоол хүнснээс татгалзаж, хоолоо багасгах хэрэгтэй. Нас ахих тусмаа хүн жин нэмэх хандлагатай байдаг. Тийм учраас залуудаа идэж байсныхаа хагас хугасыг л шингээж чадна гэдгээ санаарай.

Орой 18 цагаас хойш хоол идэхгүй гэдэг чихрийн шижинтэй хүмүүсийн баримталдаг зарчим жин ихтэй хүмүүст ч хамаатай. Орой юм идмээр санагдвал байцаа, лууван хүрэн манжингийн салат, эсвэл аяга тараг, ширхэг алим гэх мэт гэм хоргүй юм идчих. Дасгал хөдөлгөөн хийхээ мартаж болохгүй. Хамгийн гол нь илүүдэл жиндээ хэт бүү анхаар. Эмзэг цэгтээ бус сайн талдаа илүү анхаарвал амьдрал хялбар бус уу.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Тамхинаас гарах нь

Тамхи таван
нас хороодог гэсэн үг байдаг. Гэхдээ л бид ямар сэтгэлийн цэнгэлээр түүнийг татдаг
билээ. Нэг орчихвол гарах тухай яриа ч сонсохоос дургүй хүрмээр байдаг. Бага залуу
насандаа эргэн тойрны хүн бүр тамхи татаад байхаар уруу татагдаад тамхинд ордгийг
бид бүгд мэднэ. Ялангуяа нөлөөнд нь автдаг найз нөхөд хүндэлж биширч явдаг баатрууд,
мөн аав ээжүүд тамхи татах нь тамхичин болох гол зам бүлгээ.

Гэхдээ би
тамхинаас яаж гарах тухай бичих гэсэн болохоос хэрхэн тамхичин болох тухай хэлэх
гээгүй. Залуу байхад тамхины хор хөнөөл нэг их мэдэгддэггүй юм. Нас жаахан ахиад
ирэхээр хар аяндаа тамхины хор хөнөөл мэдэгдээд ирдэг. Зүрх өвдөх, амьсгаадах, хэтрүүлж
хэлэхэд бараг үнсний сав шиг тамхины бохь нэвт ханхлах зэргээр өөрт болон эргэн
тойрны хүмүүст төвөг тээр болж эхэлдэг. Дээр нь нийгмээс байнга ад үзэх хандлага
нэмэгдэж тамхины үнэ өсөж эдийн засгаар ч хохирол учруулах нь наад захын хэрэг.
Яагаад гэвэл нас ахих тусмаа тамхинд нэвт орж бараг цаг минут тутамд тамхи руу гар
сунгаастай байх болдог юм. Ингээд тамхинаас гарах хэрэг яалт ч үгүй гарна. Тамхиа
цөөлөх, бага багаар дасгаж байж гарах, утаагүй тамхи татах гэхчилэн түмэн арга байдаг.
Үүнээс хамгийн гол, хамгийн амар арга бол эхлээд “Би тамхинаас гарах шаардлагатай
байна. Тамхинаас гарч чадна” гэсэн итгэл үнэмшил өөртөө бий болгох хэрэгтэй. Ийм
итгэл бий болгоход нэлээд цаг хугацаа ордог. Энэ хооронд тамхиа татаад авдаг сэтгэлийн
цэнгэлээ аль болох авч байхгүй авсан ч багасгах гэж оролдож байвал зүгээр. Гэхдээ
энэ бараг худлаа. Тэднээс гарна гэж цаг товлох нь бүүр ч улам тамхиндаа шуналтай
болгоод байх шиг санагддаг. Ямар ч байсан тамхинаас гарахаар нэг мөсөн шийдсэн бол
одоо тамхиа хаях л үлдлээ. Тэгвэл яах вэ гэж үү. Шууд л тамхиа хаях хэрэгтэй. Өөр
арга байдаггүй юм. Мөн ч их зориг шаардагдана даа. Гэхдээ буцах замгүй. Хэрэв буцвал
өөрөөсөө урваад байх шиг санагдаад сэтгэлийн зовлон болдог.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

Банкууд зээл олгохдоо худлааг нь мэдсээр байж баахан материал бүрдүүлэхийг шаарддагаа болих хэрэгтэй

Монголын арилжааны банкнаас зээл авах гэсэн иргэд шаардсан материалыг нь бүрдүүлэх гэж дээс томж найзыгаа авардаг үлгэр шиг л юм болдог. Зээл авах гэж байгаа хүн барьцаа хөрөнгөнөөс эхлээд хэдэн төгрөгийн цалин авдаг, цалингаас гадна орж ирдэг мөнгөний баримт, орлого зарлага, хэрэв өөрөө зээлээ төлж чадахгүй бол ямар хүн батлан даах юм, тэр хүний бас барьцаа хөрөнгө, орлого зарлагын баримт гээд бараг л цус, шээсний шинжилгээ нэхэхдээ тулдаг. Зээл авах гэж байгаа иргэдийн бүрдүүлсэн материалаас харахад зээл авах ямар ч шаардлагагүй өндөр орлоготой баян хүн шиг л харагдана. Банкны шалгуурыг давсан бичиг баримт бүрдүүлж, зээл авахаар ирсэн иргэдийн бүрдүүлсэн бичиг баримтыг харахад ихэвчлэн хоёр газар зэрэг ажиллаж, өндөр цалин авдаг л гэнэ. “Татвараас зугтаахын тулд компани нь маш бага мөнгөн дүнг нийгмийн даатгал дээр бичүүлдэг юм” гээд илүү цаг, шагнал урамшуулал тогтмол өгдөг гэдгийг гэрчилсэн компанийн нягтлангийн тамгатай цаас ч байна.

Байр, зуслангийн газар, өөрийн болон гэр бүлийн хүний нэр дээр байдаг машины гэрчилгээг бэлдэнэ. Байхгүй бол ах, дүүгийнхээ эд хөрөнгийг өөрийн нэр дээр шилжүүлнэ. Ер нь л зээл авахын тулд хэдэн сарын өмнөөс бэлтгэл хийдэг болсон нь нууц биш. Сард хоёр хувааж авч байгаа цалингаа буунгуут хувийн данс руу шилжүүлнэ. Дансныхаа хуулгыг банкнаас аваад ажлынхаа хажуугаар хийдэг бичил бизнесийн маань орлого гэж худлаа гөрнө. Энэ мэтээр баахан хуурамч баримт бүрдүүлүүлсний эцэст банкныхан зээл олгоно. Банкныхан өөрсдөө мэдэж байж баахан худлаа санхүүгийн баримт бүрдүүл гэдэг энэ тогтолцооноосоо салах хэрэгтэй. Харин зээл авах гэж байгаа хүний бие эрүүл саруул байна уу, ажлын бүтээмж нь ямар байдаг, ажилдаа хэр сэтгэл гаргадаг зэргийг нь үнэлээд зээл олгодог болмоор байна. Эрүүл саруул биетэй, ажил мэргэжилдээ дуртай, сэтгэл хангалуун, аливаа зүйлд хариуцлагатай хүн зээлсэн мөнгөө асуудалгүй төлөөд л байна. Үүнийг дагаад чанаргүй зээл ч багасч, банк эрсдэлд орохгүй биз ээ.