Вьетнамын Ханой хотод болсон химийн олимпиадаас гуравдугаар байр эзэлсэн Нэгдүгээр сургуулийн сурагч Б.Бат-Оргил, Шинэ Монгол сургуулийн сурагч Н.Тэмүүжин нартай ярилцлаа. Тэд энэ хавар ахлах сургуулиа дүүргэжээ.
Зүүн гар талаас хоёр дахь нь Б.Бат-Оргил, Баруун гар талаас Н.Тэмүүжин.
-Химийн олон улсын олимпиадад амжилттай ороод ирсэн гэсэн. Аль улсад болсон ямар олимпиадад ороод ирэв?
-Б.Бат-Оргил: Бид сая Вьетнамын Ханой хотод болсон олон улсын химийн 46 дугаар олимпиадад дөрвүүлээ оролцоод ирлээ. Манай багаас бид хоёр хүрэл медаль авсан.
-Хэр том цар хүрээтэй тэмцээн болов. Хичнээн орны хичнээн хүүхэд орсон бэ?
-Ер нь нэлээд том олимпиад. Шинжлэх ухаан, химийн салбар өндөр хөгжсөн 77 орны 300 гаруй хүүхэд орсон. Нэгдүгээр байрын шагналыг Сингапур авсан.Олимпиад туршилтын даалгавар, бодлогын даалгавар гээд хоёр үе шаттай байсан.
-Та нар өмнө нь энэ олимпиадад орж байв уу?
-Манай улс жил бүр энэ олимпиадад дөрвөн хүүхэд шалгаруулж явуулдаг. Түрүү жил бид хоёр өөр хоёр хүүхэдтэй хамт явж байсан. Одоо тэр хоёр хүүхэд маань төгсөөд МУИС-д сурч байгаа.
-Багийнхаа бусад гишүүдийг танилцуулахгүй юу?
– Нөгөө хоёр хүүхэд маань хоёулаа Монгол Туркийн хамтарсан сургуулийн 11 дүгээр ангид орох хүүхдүүд байгаа. Сэлэнгэсүрэн, Энхнаран гэдэг. Багийн хүүхдүүдийг хувь хувийн оноогоор нь дүгнээд, дараа нь багийн нэгдсэн дүнг гаргадаг учраас тэр хоёр маань медаль авч чадаагүй.
-Насны ангиллын хувьд?
-Б.Бат-Оргил: Ер нь насны хязгаар заагаагүй. 20-иос доош насны тухайн улсаас шалгараад ирсэн ямар ч дөрвөн хүүхэд оролцох боломжтой.
-Туршилтын даалгавар их сонирхолтой санагдаж байна. Энэ даалгавар дээр яг юу хийсэн бэ?
-Б.Бат-Оргил: Лабораторийн даалгавар дээр аливаа бодис найруулж, хэр хурдан хугацаанд урвал явж байна. Хоорондоо хэр зохицолтой байна гэх зэргийг судалдаг юм. Энэ удаагийн туршилтын даалгавар нь Вьетнамын сайн чанартай ургамлаас эм гаргаж авах даалгавар байсан. Би тэр даалгавар дээр 88 хувийн гарцтай гүйцэтгэсэн. Тэмүүжин 75 хувийн гарцтай гүйцэтгэсэн. Ер нь олимпиадад орж байх үед 100 хувийн гарцтай гаргах хүүхэд байдаггүй. Дээд тал нь 92-95 хувь байхад болдог.
-Бусад орны хүүхдүүд хэр чадвартай байна?
-Б.Бат-Оргил: Ер нь өрсөлдөгч орны хүүхдүүд нь 16-аас дээш насныхан байсан. Бид нар онолын мэдлэг сайтай ч гэсэн өндөр хөгжилтэй орны хүүхдүүд лаборатори дээр ажиллах чадвар нь биднээс хамаагүй сайн юм билээ.
-Н.Тэмүжин: Бид нар гарандаа дасгаж сайн хийж чадаагүй. Бусад орны хүүхдүүдийн орчин нөхцөл, лаборатори дээр бэлтгэл хийх хугацаа нь илүү их байдаг юм билээ. Бараг жил гаруйн өмнөөс бэлтгэл хийдэг гэж байсан. Харин бид нар сар гаруйн хугацаанд л бэлдэж байсан.
-Манай ЕБС-уудад лаборатори дээр ажиллах орчин нөхцөл нь ерөнхийдөө тааруу шүү дээ. Та нар бэлтгэлээ хаана, яаж хийдэг байв?
Б.Бат-Оргил: Ер нь манай химийн багш жил бүр олимпиадад бэлддэг болохоор лабораторийн анги байдаг. Эдний сургууль ч гэсэн лабораторитой. Мөн МУИС-ийн Дорж багштай олимпиадын багт багтдаг болохоор их сургууль дээр очиж бэлддэг.
-Энэ даалгавар дээр аль орны хүүхдүүд илүү туршлагатай байв?
-Тэргүүн байранд орсон Сингапур улсын хүүхдүүд. Мөн Орос, Хятад, Герман, Солонгосын хүүхдүүд лаборатори дээр ажиллахдаа их чадварлаг юм билээ. Азийн орнууд онол талдаа их сайн.
-Та хоёр хавар ахлах сургуулиа төгссөн гэж байсан. Одоо аль сургуульд, юуны чиглэлээр сурах гэж байгаа вэ?
-Б.Бат-Оргил: Би ШУТИС-ийн инженерийн ангид орсон. Химиэс гадна техник сонирхдог болохоороо энэ чиглэлээр сурах гэж байгаа.
-Н.Тэмүжин: Би МУИС-ийн Химийн шинжлэх ухааны сургуульд орсон.
-Химийн хичээлээсээ гадна сонирхож судалдаг юм байна уу. Өөр чиглэлээр амжилт гаргаж байв уу?
-Б.Бат-Оргил: Би Нийслэлийн шилдэг сурагчаар хоёр удаа шалгарч байсан. 2010 онд болон энэ зун шилдэг сурагч болсон. Ер нь хичээл, урлаг спорт гээд аль аль чиглэлд өөрийгөө хөгжүүлэх сонирхолтой. Ингэснээр ирээдүйд аль ч салбарт ажилласан, хувийн амьдралаа зохиоход ч гэсэн тустай юм болов уу гэж боддог.
-Жишээлбэл ямар спортоор хичээллэж байна?
-Спортын хувьд гэвэл бокс их сонирхдог. Монголын боксын шигшээгийн дасгалжуулагч Б.Энхтайван багшаар удирдуулан “Баянгол” клубт гурав дахь жилдээ хичээллэж байгаа. Өнгөрсөн хоёр сард болсон өсвөрийн улсын аваргаас хойш олимпиаддаа бэлдээд бэлтгэлээ хийгээгүй. Одоо хичээл ном жигдрээд ирэхээр ирэх жилийн улсын аваргад орохоор төлөвлөж байгаа. Мөн бүжиглэх дуртай. “Aim4r Prod dance” бүжгийн клубт хичээллээд жил болж байна.
-Н.Тэмүүжин: Миний хувьд спорт тийм ч их сонирхдоггүй л дээ. Одоо л волейволоор хичээллэдэг юм билүү гэж бодож байна. Спорт гэхээсэээ илүү загварын чиглэлд нэлээд дуртай. Энэ жил “Сити” институдээс зохиосон загварын тэмцээнд тусгай байр эзэлсэн.
-Химийн шинжлэх ухааны юу нь сонирхлыг чинь татдаг юм бэ?
-Н.Тэмүжин: Аливаа юмны дотоод найрлагыг судалж, шинэ бодис гаргаж авах их сонирхолтой санагддаг. Дээр нь химийн хичээлээ сайн ойлгодог болохоор химиэр явах сонирхолтой.
-Б.Бат-Оргил: Харин би химиэр явъя гэж боддоггүй л дээ. Химиэр би зүгээр өөрийн оюун ухаанаа дайчилж, сорихыг хүсдэг. Яг л бокс, бүжиг гээд спортоор хичээллэдэгтэй адилхан юм уу даа. Харин чадвартай инженер болох илүү хүсэлтэй.
-Ямар хүнийг хамгийн их хүндэлдэг вэ?
-Б.Бат-Оргил: Би аав, ээж болон ангийн багшаа хамгийн их хүндэлдэг. О тогтоолтын академийг үүсгэн байгуулагч Х.Хатанбаатарыг маш их хүндэлдэг. Монголын залуус ийм байх ёстой гэж бодон, үлгэр жишээ авдаг даа.
-Н.Тэмүүжин: Би ч гэсэн ээжийгээ хамгийн их хүндэлдэг. Мөн ангийн багш Оюунчимэг, химийн багш Өнөржаргал, Батбилэг нарыг хүндэлдэг.
-Удахгүй хичээл орлоо. Их сургуульд орох бэлтгэлээ хэр хангасан бэ. Бүртгүүлж, материалаа бүрдүүлж дууссан биз дээ?
-Н.Тэмүүжин: Бүртгүүлчихсэн. Гэхдээ зарим юмаа хөөцөлдөж дуусаагүй байгаа.
-Сэтгэл хэр догдолж байна?
-Арван жилээсээ шинэ шат руу ахиж байгаа, мөн шинэ танил нөхөдтэй болох гэж байгаа болохоор догдолж байгаа. Анхнаасаа сайн сурна даа л гэж бодож байна.
-Н.Тэмүүжин: Би бэлтгэлээ хангаад дуусчихсан. Хичээлийн юмнуудаа л аваагүй байна. Хүмүүс чинь нэг дэвтэр нэг балтай байхад л болчихно гээд байх юм байна ш дээ. Миний хувьд ч гэсэн адилхан догдолж байна.
Э.НОМИН-ЭРДЭНЭ