Монголын урлагийн ертөнцөд шинэ өнгө төрхтэй нэгэн хамтлаг нэмэгджээ. Тэд бол “THE HU” хамтлаг юм. Метал рок чиглэлийн “The HU” хамтлагийн “Wolf totem” дуу АНУ–ын ITUNES-д US TOP 100 дууны 30 дугаарт, TOP 40 рок дууны нэгдүгээр байрт эрэмбэлэгдсэн байна. Тус хамтлагийн дуу Леди Гага /Lady Gaga/-ийн “Always remember us this way”, Күин /Queen/ хамтлагийн “Bohemian Rhapsody” зэрэг хит дуунуудын урд бичигдэж байгаа юм. Тэдний “Yuve Yuve Yu” дуу 12 сая , “Wolf Totem” дуу нь долоон сая тандалт авчээ. Тус хамтлагийн клип дороо хадмал орчуулгаар үгээ бичсэн нь гадны сонсогчдод тун сайн хүрч байгаа гэнэ. Хамтлагийнхан анхны цомгоо гаргахаар ажиллаж эхэлжээ. Энэ талаар тус хамтлагийн продюсер Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Б.Дашдондогтой ярилцлаа.
–Хамтлагаа анх яаж бүрдүүлэв?
-Хамтлагийн бүрдүүлэлт бол 2-3 жилийн өмнөөс эхэлсэн. Яг энэ хүннү рок урсгал, The Hu хамтлагийн уран бүтээлийг хийх санаа, хөг ая, дууны найруулга, ямар дуу дуулах уу, ямар үг байх уу, ямар аялгуутай яаж тоглох уу гээд тэр бүх бодол бол найман жилийн өмнөөс эхэлсэн. Миний найман жилийн хөдөлмөр.
-Youtube.com-д клипээ хэзээ байршуулсан бэ?
-Хамгийн эхний клипээ 2018 оны арваннэгдүгээр сарын сүүлээр байршуулсан. Маш богино хугацаанд өндөр тандалт авсан шүү. Удалгүй хоёр дах клипээ байршуулсан. Одоо эхнийх нь 13 сая тандалт хүрэх гэж байгаа. Хоёр дахь нь долоон сая хүрэх гэж байна. Хоёрхон клиптэй. Гэтэл нийлээд хориод сая тандалттай болчихоод байгаа.
–Хамтлагийн дууны ая үгийг та бүгдийг нь зохиодог уу, хамтлагийнхан хамтран ажиллах уу?
-Би өөрөө зохионо. Ая үгний 80-90 хувь нь минийх. Цогтын хадны бичээсээр бичсэн нэг дуу бий. Б.Ринчен гуайн шүлгээр хийсэн нэг дуутай. Тэгээд гурван яруу найрагчтай хамтран ажилласан.
–Хамтлагийн Youtube.com-д байршуулсан клипний дор хувцасны хэв загварын талаар болон Монголоос онлайнаар захиалж авах боломжтой юу гээд маш олон сэтгэгдлүүд бичсэн байсан. Хувцаслалтын санааг хэн гаргасан бол?
-Бид хоорондоо ярилцаж тодорхойлсон. Тэгээд Ariuna Sure-т захиалгаа өгөөд, ярилцаж байж хэв загвараа тодорхойлж гаргасан.
–Танай хамтлагийн хувцас загварыг гадаадад гаргах боломж байгаа болов уу?
-Ер нь яваандаа хийгдэх ажил. Одоохондоо арай боломж нь бүрдээгүй. Гутлын загварыг цоо шинэ хэлбэрээр хийсэн. Хувцаснууд бас шинэ загварууд, гэхдээ монгол хэв маягийг хадгалсан, орчин үеийн хэлбэр хийцтэй. Монгол гэхээр л дээл гэдгээс арай өөрөөр илэрхийлэхийг зорьсон. Монгол гутлыг ээтгэр гээд л манайхан яриад байдаг. Уг нь бол монгол гутал ээтгэр биш шүү дээ. Үндсэн санаа нь бол зүгээр л тэгш улаараа байдаг. Урагшаа шөмбөгөрдүү л болохоос ээтгэр биш. Энэ санааг нь алдагдуулахгүй, ээтэн хэлбэрийг нь арай өөрөөр хийсэн. Ээтгэр гутал нь Манж, Төвдөөс гаралтай юмыг л бид монгол гэж яриад байгаа. Үнэндээ бол ээтэн гутал монгол биш. Олон жилийн хувирлаар яваад өөрчлөгдсөн л гэж мэддэг хүмүүс нь ярьдаг юм байна лээ.
–Хас тэмдгээр хийсэн хамтлагийн логог барууны орнууд таашаахгүй байх шиг?
-Свастика гэж нэг хэсэг шуугьсан. Орчуулга нь хас л даа. Гадныхан энэ свастика тавьчихсан байна гээд хэл ам их дагуулсан. Бид свастикагаа аваад хаячихлаа. Оронд нь аянганы зураг оруулаад хийчихсэн юм. Свастика уг нь байж болох зүйл. Тэмдэг гэдэг утгаараа дэлхий дахинд зөв зүйлийг харуулах ёстой. Ер нь бид үүнээсээ татгалзахгүй. Гитлерийн үеийн хас тэмдэг нь дээшээ ромбо хэлбэртэй. Монголынх хэвтээ чиглэлээр байдаг. Свастика нь эрт үеэс үүссэн, маш олон янзын хэлбэр дүрстэй. Улс орон бүр өөрийн гэсэн янз бүрийн свастикатай. Монгол свастика ч гэсэн өөрийн хэв шинжтэй. Яахав бид энэ тэмдгээ яваандаа бага багаар ойлгуулна. Түүнээс шууд муйхарлаад зүтгээд, энэ чинь л монгол гээд дайраад байж болохгүй. Ойлгох хүн байна, ойлгохгүй ч хүн бий.
–Хамтлаг эхний цомгоо гаргах гэж байгаа гэсэн үү?
-Бэлэн болчихсон. Мөдхөн хэвлэгдэж эхэлнэ.
–Цомгийн баяр, тоглолт хийх төлөвлөгөө бий юу?
-Тийм төлөвлөгөө байхгүй. The Hu хамтлаг “Eleven seven music” гээд дэлхийн топ-т багтдаг “Music industry entertainment”-тай гэрээ хийчихсэн. Тэр компанид пянз, сидигээ бүгдийг нь хэвлүүлнэ. Зарах, борлуулах бүх ажлыг тэд хариуцна.
-ITUNES-д тэргүүлэх болсон шалтгааныг юу гэж харж байна?
-Бид зүгээр л клипээ байршуулсан. Урсгалаараа явж байгаад л тэргүүлчихсэн. Хүмүүст их таалагдаад л Америкийн ITUNES чартын нэгдүгээр байрт явж байна. Английн ITUNES чартын хоёрдугаар байрт явж байгаа. Өөр орнуудад ямар байгааг би сайн мэдэхгүй. Гэхдээ сайн борлуулалттай яваа байх аа.
–Хамтлагийн гишүүдийг танилцуулбал?
-Ахлагч Ц.Галбадрах, гишүүн Б.Энхсайхан, Г.Нямжанцан, Н.Тэмүүлэн нарын үндэсний хөгжмийн гол дөрвөл гишүүн бий. Арын цахилгаан хөгжмийн гишүүд нь тусдаа. Тэд нар бас хамтлагт их үүрэг гүйцэтгэдэг.
–Хөгжмийн хэлбэр загварын хувьд их онцлог санагдсан. Жишээ нь, нум сумны хэлбэртэй товшуур хөгжим гээд?
-Товшуур, морин хуур бол монгол үндэстний гол хөгжим шүү дээ. Хуучир, шанз, ятга гээд бусад хөгжим байгаа. Үүнийг бол Хубилай хааны үед ордонд нь оркестра болгоод тоглодог байсан, Монголоос үүдэлтэй юм. Гэхдээ сүүлд гарч ирсэн ятгыг бол Солонгосынх гэж ярьдаг. Хуучир, шанз, ёочинг Хятад талынх гэж ойлгож болно. Манай үндэсний хөгжмийн салбарынхан энэ хөгжмүүдийг монгол үндэсний хөгжим гэж нэрлэдэг. Үндэслэл нь Хубилай хааны үеэс үүсэлтэй учир үндэслэлээ л барина л даа. Түүнээс хойш яаж хувирч ирсэн нь хамаагүй шүү дээ. Товшуур нь Хүннү үеэс үүдэлтэй. Морин хуур нь Чингис хаанаас арай өмнөхөн үеэс үүссэн. Яг гол үүдэл хөгжмүүдээ бид барьж авсан. Тэгээд хулсан хуур, төмөр хуур, цуур гэх хөгжмүүд байх ёстой. Мөн үндэсний хөгжмүүд дотор хэнгэрэг зайлшгүй байна. Хамгийн гол юмнууд нь л эд нар шүү дээ. Дуулах арга техникүүд нь хархираа, шахаа, хөөмий гэсэн үндсэн хэлбэрүүдээр явж байгаа.
–Гишүүд бүгд дуулахын зэрэгцээ хөгжмөө тоглох уу. Эсвэл дуучин нь тусдаа юу?
-Дөрвүүлээ дуулна, хөгжмөө тоглоно. Арын дөрвөн гишүүн маань бас нэмэлт хархираа, шахаа зэргийг давхар хийнэ.
–Дараагийн уран бүтээл тань ямар бүтээл байх бол?
-Тэр ирээдүйн юм яах вэ. Алсдаа болох байх. Эхнийхээ цомгоо ч гаргаагүй байж дараагийн юмыг яриад яахав.
–Хамтлагийн нэр ямар утгатай вэ?
-Дээр нэг охин манай хамтлагийн нэрийг HU гэдэг нь “англи үг” гэж бичсэн байсан. Бас нэг нь тэр охины бичсэн юмыг салгаж аваад гаргахдаа “хятад үгнээс гаралтай” гээд биччихсэн харагдана лээ. Уг нь ХҮ гэдэг үг чинь монгол үг шүү дээ. ХҮ гэдэг чинь Хүннү, хүмүүн, хүүхэд, хүү гэсэн монгол үгний гарал. Хүннү үеэс гаралтай хүн гэсэн утгатай үг юм л даа. Нэг ёсондоо англиар бас human гэж байгаа шүү дээ бас. Хүмүүн гэсэн утгаараа. Энэ чинь ерөөсөө л оюун ухаант амьтны эх үг байхгүй юу.
