Categories
булангууд мэдээ нэг-ангийнхан

“Алтан гадас”-тай ангийнхан

Улаанбаатар хотын Салваидор Алендогийн нэрэмжит анагаах ухааны “Соёлч” дунд сургуулийн 1969 оны төгсөгчид энэ удаагийн “Нэг ангийнхан” буланд зочиллоо. Тухайн үед уг сургуулийг “Хүн эмнэлгийн техникум” хэмээн нэрлэдэг байж. Өдгөө Сувилахуйн сургууль нэртэй болжээ.

1965 онд тус ангид 13 хөвгүүн 20 охин элсэж байжээ. Хичээл сурлага, урлаг спорт болоод улсын ажилд нэн тэргүүнд оролцдог байв. Шинэхэн оюутнууд ургац хураахаар Сэлэнгэ аймгийн Цагаантолгойн сангийн аж ахуй Мөнхтолгойн Энх тал тасагт хуваарилагджээ. Энэ талаар Л.Сосорбарам “Бид тал бүрээс цугларсан учраас бие биенээ таньдаггүй байлаа. Гурван сарын турш сангийн аж ахуйд ажиллаж ижил дасал болсон юм. Л.Түдэвийн “Хорвоотой танилцсан түүх” гэдэг шиг анх очиж байхад ногоог ч олигтой мэддэггүй байв. Оюутнууд ногоотой хоол өгөхөөр ургацын далай гэж нэрлээд их дурамжхан. Харин гэрээсээ ирсэн тал талхыг ч болов хуваагаад л идчихдэг. Тийм л дотно болчихсон байсан юм. Өнөөх хүнс маань дуусахад аргагүй эрхэнд бид ногоотой хоол идэж сурсан даа. Даахын аргагүй модон хүрз бариад ажиллахдаа өлсөхөө ч мартчихна. Талбай дээр бид, хоёр ээлжээр ажилладаг байлаа” хэмээн ярьсан юм. Тэд анхны намрын ажлаараа стипентээ авч байжээ. Тухайн үед Лувсангомбо багш маань хүүхэд бүрт 180 төгрөг өгсөн юм. Бид оройн үдэшлэг дээр бүжиглэхээсээ илүү нөгөө мөнгөө байн байн гаргаад л тоолно. Стипент авсан хүүхдүүд ажилдаа шамдсаар нэг л мэдэхэд бидний буцах цаг болсон хэмээн ярьж байв.

Аравдугаар сарын эхээр оюутнууд цэргүүдэд ажлаа хүлээлгэн өгдөг байж. Анхны намрын ажил дуусаад хот руу ирэхдээ ямар зам туулж байснаа тэд дурссан юм. Цас орохоос өмнө буцах байсан оюутнууд замдаа их хэмжээний цаснаас болж машин нь цасанд сууж арай хийн Дарханд очсон гэнэ. Тэр үед машины тэвшин дэх пүүгээнийхээ модон хайрцган дээр суугаад явж байлаа. Дарханаас биднийг цонхгүй таваарын вагоноор хот руу авчирч байсан. Улаанбаатарын вокзал дээр буулгаад “За та нар өнөөдөр амраад маргааш өглөө сургууль дээрээ ирээрэй” гэдэг юм. Манай ангид Увс, Ховд, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Завхан, Архангай, Өвөрхангай, Хөвсгөл, Булган, Сэлэнгээс хүүхдүүд ирнэ. Зүүн аймгийн хүүхдүүд Дорноговийн Анагаах ухааны дунд сургуульд очиж суралцдаг. Тухайн үед биднийг намрын ажлаа дуусгаад хотод очиход аймгийнхаа төвийг ч үзээгүй хүүхдүүд Улаанбаатарт ирж байсан. Сумын дунд сургуулиасаа шууд Улаанбаатарт ирдэг байлаа шүү дээ. Манай ангийг анх математикийн багш Банзрагч хүлээн авч байлаа. Тэр багш маань шилжээд Дэмбэрэл багш биднийг төгсгөсөн. Бид хичээл ихтэй. Олон цагаар номын санд сууна. Мэргэжлээ сонгосон л бол маш сайн мэргэжилтэн болох гэж зүтгэдэг байсан хэмээн ярьсан юм. Бид хичээлдээ ч, ажилдаа ч шамдан суралцдаг байсан. Намрын ажилд оролцоогүй хүн тааруухан л нэгэн болж таардаг байсан. Тиймээс бидний чухал ажлын нэг намрын ажил маань байсан гэж ангийнхан ярьж байлаа. Тухайн үед Цэцэрлэгийн техникум, Худалдааны техникум, Анагаахын дунд сургууль охид ихтэй байсан гэнэ. Тухайн үеийн 065 дугаар холбооны ангийн цэргүүдтэй тус сургуулиуд уулзалт зохион байгуулдаг байжээ.

Цэргийн ангийн дарга нар охидуудыг нь ирж хүлээж авна. Цэргүүдтэйгээ хоолонд оруулна, бүжиглүүлдэг байж. Тэр үеэр ангийн охин С.Нарантуяа нь цэргийн ахлагч Н.Баасттай танилцаж гэр бүл болжээ. Ж.Эрэнбуу нь ганцаараа гурван жилийн цэргийн алба хаасан гэнэ. Цэргээс халагдахад нь ангийн охин Ч.Аривдаа шинэ шар дурдан бүс, цагаан шляпан малгай, орос хромтой очиж байсан гэдэг. Хамгийн ганган цэрэг халагдаж байлаа гэж ярьдаг юм. Энэхүү анги маань Анагаахын дунд сургуулийн 40 жилийн ойгоор төгсч байжээ. Төгсөөд бүгд сум, сум руугаа хуваарилагдаад очсон аж. Анх бүгд нутагтаа очоод дуудлаганд явах болоход сумын эмнэлэгт машин гэж байдаггүй байсан хэмээн ярьсан юм. Бид дөнгөж төгсөөд оччихсон арван хэдэн настай хүүхдүүд байлаа. Тухайн үед мотоцикль, тракторын толгой, морь, тэмээгээр явж, дуудлага өгсөн айлдаа очно. Говь тийшээ трактор ч гэж байдаггүй хэмээн тэрхүү цаг үеийнхээ талаар дурсан ярьсан юм. Техникумаа төгсөөд энэ ангиас Л.Сосорбарам, Г.Жаргал, С.Балжин, Б.Санждамба, Ж.Эрэнбүү нар нь Анагаах ухааны их сургуульд элсэн мэргэжлээ дээшлүүлжээ. Харин Б.Нинж эдийн засагчаар, М.Батаев Оросод цэргийн сургууль төгсчээ.

Ангиас М.Батаев, Д.Сэвжидмаа хоёр гэр бүл болжээ. М.Батаев нь хоёр жилийн өмнө гавьяат цол хүртсэн аж. Манай ангиас төрсөн ганц хос нь хэмээн хэлж байв. Ангийнхан төгсөөд тал тал тийшээ салаад алга болчихолгүй захидлаар мэнд усаа мэдэлцдэг байж. Хол сумдад ажилладаг байсан учраас тэд захидлаа хүлээн шуудан ирэхэд тосч гүйдэг байсан гэнэ. Шуудан улсын хэмжээгээр мягмар, баасан гаригт ирдэг байжээ. Тус ангийнхан ихэнх нь ажлын гарагаа эхэлсэн газраасаа гавьяаны амралтандаа гарсан нь бас нэгэн онцлог юм. Д.Цэрэнханд нь дөнгөж сургууль төгсөөд нийслэл хотын түргэн тусламжид ажилласаар тэтгэвэртээ гарсан байна. Мөн Д.Сэвжидмаа нь эх баригч эмчээр ажиллаж байгаад тэтгэвэрт гарсан аж. Г.Уртнасан нь сургуулиа төгсч Говь-Алтай аймгийн Хөх морьт сумандаа 40 гаруй жил ажиллаж байгаад тэтгэвэрт суусан байна. Тэрээр 8520 гаруй хүүхэд эх барьж авчээ. Харин Б.Базаррагчаа Улсын Нэгдүгээр төрөхөд ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан байна. Ч.Аривдаа нь Ховдын Булганд очоод тэндээ насаараа ажиллажээ. Ангийн охидын тал нь алдарт эхийн одонтой хэмээв.

Мөн тэд багш нарынхаа талаар дурсахдаа өдий зэрэгтэй эмч болоход багш нарын минь ач их байсан. Тухайн үед Гипил, эх барих эмэгтэйчүүдийн эмч Дэмид, Наваансандан, Дамдин, хүүхдийн эмч Дуламсүрэн, арьс өнгөний эмч Эрдэнэсан зэрэг багш нар хичээл зааж байв.

Тус ангиас Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор Г.Уртнасан, Л.Сосорбарам, Ж.Эрэнбуу нар шагнагджээ. Ажилсаг ангийнхан ангиараа “Алтан гадас” одонгоор шагнуулсан нь бас нэгэн бахархал хэмээн ярьсан юм. Харамсалтай нь тэдний ихэнх нь ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ. Үлдсэн хэд нь гавьяаны амралтдаа гарсан байна. “Алтан гадас”-тай ангийнхан ирэх онд төрөлх сургуулийнхаа 90 жилийн ойгоор 50 жилийн дараа уулзалдах гэнэ.


Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *