Хотын дарга асан, Монгол Улсын баатар Э.Бат-Үүлтэй ярилцлаа.
-Эрх баригчдын дотоодын зөрчлөөс болж төрийн үйл ажиллагаа гацаанд орчихлоо. Үүнээс гарах ямар гарц байна вэ?
-Уг нь дүргүйцэл, эсэргүүцлээ харуулан Сүхбаатарын талбай дээр тайван жагсаал,цуглаан хийх хэрэгтэй. Олон түмний сүрт жагсаал хийж сүрийг үзүүлж чадвал нийгэм бүхэлдээ сэрнэ. Сэрсэн нийгмээс л эрх баригчид маш их айдаг. Харамсалтай нь олон түмэн хилэнтэй байгаа ч тэмцэх гэхээр зэрэг хөлс, мөнгө нэхдэг. Хөлсний тэмцэл эрх баригчдын тоглоом болно. Хар л даа! Хэсэг залуучууд Францын шар хантаазтан шиг бензиний үнэ нэмлээ гээд орилоод байсан, тэгээд У.Хүрэлсүхийн нүүрийг хармагцаа “жад сэлэм чинь болъё” гэж шившгээ хутгаж байна. Одооны залуучууд ийм хөгийн болсныг мэдээд эрх баригчид аархаж байна даа.
Гэр хорооллын хөдөлгөөний Мөнгөнцэцэг, Батсүх нар талбай дээр хүмүүс цуглахгүй болохоор нь онлайн цуглаан хийгээдэхсэн чинь нөгөөдөхийг нь блоклоод салдаггүй. 90 оны залуучуудын сүнсийг дуудмаар юм уу даа!
-МАНАН бүлэглэл гээд байнга яригдах юм. Үнэхээр байна уу. Хоёр намын лидерүүд эрх ашгаараа нэгдчихээд байгаа юм уу?
-Хоёр намын томчуул хоорондоо нийлж бүлэглэдэг болсон нь нийтэд илэрхий. Нам гэдэг бол зүгээр л сонгуулийн үед хэрэглэдэг барааны тэмдэг, шошго болсон шүү дээ. Кока кола,Пепси Кола гэдэг шиг!
-Өнөөдөр Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нэг тал болоод УИХ-ын даргыг шахаж байна. Энэ үйл явдлыг улс төрийн хүрээнийхэн шинэ МАНАН үүссэн гэх юм?
-М.Энхболд хариуцлага хүлээх ёстой гэдэг уг нь зөв. Чухамдаа М.Энхболдын зүтгэлээр эрүүжсэн, криминалжсан төр бий болсон. Түүний нэг илрэл нь УИХ-ын гишүүдийн хэрүүл эрүүгийн элементүүдийн хэрүүл шиг болсон. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын гаргаж байгаа авирыг хар л даа.Чанга дэглэмтэй шоронгийн чанга гар шиг л байгаа биз дээ.Төрийн тусгай хамгаалалтад байдаг байж “Би үхэхээс айхгүй” ч гэх шиг. Гадныхан үүнийг сонсоод Монголын төр эрүүгийнхэнд эзлэгдчихэж л гэх байлгүй. Монгол Улс, ийм шоронжсон үг хэлтэй Засгийн тэргүүн хэзээ ч үзээгүй дээ. Монголын эрүүжсэн төрийн үндэслэгч М.Энхболдыг яаж хуулийн дагуу чөлөөлөх вэ гэдэг гарцыг л олох хэрэгтэй.
Хууль, дур зоргын дээр байх ёстой. Шинэ МАНАН зөндөө болсон байх аа.
-Нөгөөтэйгүүр улс төрд өрнөж байгаа үйл явдлыг Монголын төр цэвэрших сайн цагийн эхлэл гэж харах хүн олон байна. Харин таны хувьд ямар бодолтой байна?
-Хөлсний улс төр байгаа цагт сайн цагийн эхлэл болж чадахгүй. Санал өгөх эрхээ,тайван цуглаан, жагсаал хийх эрхээ, хэвлэлийн эрхээ худалдаад арилжаад байвал ямар ч сайн эхлэл болохгүй.Сүүлийн үед илэрсэн ЖДҮ, 60 тэрбум гэх бүх дуулиантай хэргүүд бизнесээ булаацалдсан улстөрч-олигархуудын хооронд наймаа тохироогүйгээс л бие биеэ хорлох гэснээс нийгэмд ил болсон шүү дээ. Парламентын засаглалийн буянаар л ил болсон. Хэвлэлүүд түүнийг нь зүгээр л тараасан. Олон түмэн хүртэл, энэ төрийн ялзралыг бүхэлд нь эсэргүүцэн тэмцэхийн оронд нэг хэсэг нь ЖДҮ-ийн жад сэлэм, нөгөө хэсэг нь 60 тэрбумын жад сэлэм болоод явж байгаа. Нэг хэсэг нь У.Хүрэлсүхийн жад сэлэм, нөгөө хэсэг М.Энхболдын жад сэлэм, гурав дахь Ерөнхийлөгчийн жад сэлэм болчихсон.Төрийн дээр гарсан олигархууд мөнгийг нь төлөөд олон түмнээр тоглож чадаж байгаа цагт Монголын төр хэзээ ч цэвэршихгүй. 2020 оны сонгуулийн дараа шинэ МАНАН-гийн шинэ сериал л эхэлнэ. Ямар анги гарах бол гэж тааж суусан дээр болно. Ийм зүйл хүсэхгүй байгаа бол залуучууд маань ядахдаа нэг удаа талбай дүүртэл цугламаар байна.Тэгвэл эрх баригчдын хүйтэн хөлс цутгана.
-Энэ фракцууд хамгийн түрүүнд улсаа биш, амин хувиа боддог. Дараа нь бүлэглэлийнхээ эрх ашгийг тавьдаг. Танай нам ч гэсэн олон фракцтай. Хэдийгээр АН фракцгүй гэж зарладаг ч тэмцэл нь ил болсон. Ер нь энэ улс төрийн бүлэглэл байхгүй болох боломжтой юу?
-Улс төрийн карьерийг хийж бүтээсэн,ажил туршлагаар нь явуулдаг болсон цагт “олигарх бүлэглэл” байхгүй болно. Жишээ нь, сумын дарга амжилттай хийсэн хүн аймгийн дарга, аймгийн дарга амжилттай хийсэн хүн сайд, сайд хийсэн хүн Ерөнхий сайд болох гэх мэтээр. Орон нутгийн хурлын төлөөлөгч байсан хүн дээд шатны хурал,УИХ-д дэвшдэг журамтай байвал мөнгө төлж карьер хийдэг явдал дуусгавар болно.Социализмийн үед нам,төрийн ажил ийм карьерийн тогтолцоотой байсан.Ингэж МАНАН-тах явдлыг зогсооно. Ерөнхий сайд болмоор бол эхлээд суманд ажиллаж төрийн ажлын туршлагатай бол гэсэн үг.Олигарх бүлэглэл төлсөн мөнгө, зарсан саналаар бий болдог юм. Сумаас Ерөнхий сайд хүрсэн бол улсаа боддог, хат суусан төрийн хүн болдог юм даа.Тийм улстөрчийг худалдаж авахад дэндүү үнэтэй.
-Өнөөгийн Ардын намын талцаж байгааг хэн хүнгүй л буруутгаж байна. Явж, явж АН ч гэсэн энэ үйл явдалд буруутай. Хэрэв АН эрх баригч байсан бол үүнээс ч дор байх байсан ч юм бил үү…
-Ардчилсан нам талцахдаа төрийг хэзээ ч түйвээж байгаагүй. Ялагдсан нь ялсандаа ажлаа хүлээлгэж өгөөд явдаг л байсан.
-Сая АН Ж.Батзандан гишүүнийг намаасаа хөөчихлөө. Л.Болд гишүүн бүлгээсээ гарахаа мэдэгдлээ. Харин намын удирдлагуудын зүгээс түүнийг бүлгээсээ гарвал УИХ-ын гишүүн байх эрхгүй гэж байна. Танай намд болж буй үйл явдлыг гаднаас та хэрхэн харж байна вэ?
-Манай намын улс төрийн зөвлөл 90 оны коммунист намын Улс төрийн Товчоо шиг авирлаж байгаад түүгээр явсан Ардын намын хагаралыг үүгээр дуудаж Ардчилсан намын хагарал болголоо. Ардчилсан намын Улс төрийн Зөвлөлийг Коммунист намын Улс төрийн Товчоо шиг болгосон Туваантай хариуцлага тооцох ёстой. УИХ-ын гишүүн ард түмний элч гээд Үндсэн хуулинд бичсэн байгаа.
–“Шударга бусын хонгил”-ын талаар та юу хэлэх вэ?
-Тийм хонгил байгаа юм бол түүнийг дэлбэлэх хэрэгтэй.
-Та саяхан нийтлэлдээ “Монголын төрт улс тарж бутарвал хариуцлагыг нь Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хүлээнэ” гэж бичсэн байсан. Ерөнхийлөгч бол эв нэгдлийг хангах ёстой гэдэг ч өөрөө улс төрийн өрнөлийг зурж байна шүү дээ. Одоо яах ёстой вэ?
-Ерөнхийлөгч эв нэгдэл төдийг хариуцдаггүй юм. Монгол Улсын бүрэн бүтэн байхыг хариуцна. Х.Баттулга,төрийн тэргүүн гэж юу болохыг хурдан ойлгож, шинэ долдугаар сарын 1-ний үймээн самуунаас гэмгүй ард иргэдээ хамгаалах бэлтгэл ажлыг Үндсэн хуулийн дагуу хийх хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол олныг хамарсан үймээн болоход улстөрчид паникдахаас өөр юм хийдэггүй юм. Ерөнхийлөгч үймээн самууныг ашиглаж дарангуйлал тогтоох гэвэл энэ Үндсэн хуулийн эсрэг төрийн эргэлт болно.Төрийн эргэлт эх орноос урвасан зүйл ангид хамаарах ялтай.Төрийн хямралыг Ерөнхийлөгч үнэхээр зурж байгаа юм бол очих хариуцлага нь дэндүү өндөр дөө. Үндсэн хуульт ёсоо нураах гэж байгаа бол эх орноосоо урвасан гэсэн үг дээ. Арай ч тэгээгүй байлгүй дээ. Хүмүүс зохиож байгаа байх.
-Та бас прокурор, шүүх рецедив гэмт этгээдүүдийн гарт орлоо гэж нийтлэлдээ дурдсан байсан. Энэ тухайгаа тодруулахгүй юу?
-Том эрүүгийн этгээдүүд хуульгүй юм шиг таахалздаг болсныг бүгд мэдэж байгаа.
-Таныг хотын даргад өрсөлдөх гэж байна гэж зарим нь хардаж байгаа. Учир нь ажлаа өгсөн хотын даргад нэлээд шүүмжлэлтэй хандаж байсан болохоор тэр юм болов уу даа?
-Хотын дарга байхдаа хийж байсан олон ажлыг маань зогсоочихсон. Нэн ялангуяа гэр хорооллын дахин төлөвлөлт гээд. Тийм учраас гэр хорооллоо хөгжүүлж Улаанбаатараа хөгжүүлэхийн төлөө даагаа нэхнэ. Ардын нам миний ажилд шүүмжлэлтэй хандаагүй, зүгээр л гүтгэн дайрч ирлээ. Одоо өөрсдийг нь хар.