Орос, монгол эрдэмтдийн хамтарсан палеонтологийн экспедицийн 70 жилийн ой энэ жил тохиож байна. Тус ойн хүрээнд хоёр орны эрдэмтэд “ОХУ-ын ШУА-ийн Монголын палеонтологийн экспедицийн 70 жил” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлыг 9 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 09.30 цагт Пума империал зочид буудалд зохион байгууллаа. Хурлыг Палеонтологи, Геологийн хүрээлэнгийн захирал, доктор Х.Цогтбаатар удирдан явуулж хуралд Америк, Япон, Солонгос, Канадын томоохон эрдэмтэд болон хуучин ажиллаж байсан Польшийн эрдэмтэд ч ирсэн гэж тайлбарлав. Энэ хурлын явц их сайхан явагдаж байв. Засгаас их хөрөнгө мөнгө гаргаж дэмжих юм бол монголын палеонтологийн хөгжил улам их хөгжинө. Амьдрал олон тэрбум жилийн өмнө дэлхийд бий болоогүй. Өөр гаригийн амьд юмс манайд ирж ургаж амьдралыг бий болгосон гэж орчин үеийн шинжлэх ухаан үздэг болж байгаа хэмээн ярьцгааж байлаа.
Энд хамгийн сүүлд олдсон гурван олдворыг дэлгэн тавьжээ. Монгол, Оросын палеонтологийн экспедиц нь хамгийн анх 1946-1949 онд хамтран ажилласан. Энэ жил хоёр орны эрдэмтэд хээрийн судалгаа хийх явцдаа гурван олдворыг олжээ. Эдгээр олдворууд нь 70 жилийн өмнөх олдворууд юм. Эхнийх нь экспедицийнхний хэрэглэж байсан хурдас, хуримтлал ялгах төхөөрөмж байна. Дараагийнх нь тэр үеийн экспедицид ажиллаж байсан хүмүүсийнх нь нэрсийг архины шилэнд хийгээд лааны тосоор лацадчихсан байх юм. Энэ нь монголын палеонтологийн шинжлэх ухааны залгамж чанарыг харуулж байгаа зүйл хэмээн тайлбарлав. Дотор нь 1938 оны “Правда”сонин байсан аж. Дотор нь хээрийн судалгааны ангид ажиллаж байсан эрдэм шинжилгээний ангийн ажилтнуудын нэрс байжээ. Гурав дахь нь 1967 онд ажиллаж байсан дараагийн хээрийн судалгааны ангийн хүмүүсийн нэрсийг лаазанд хийгээд булчихсан бас нэг олдвор байв. Энэ дотор Р.Барсболд гуайн нэр байна. Мөн Ханд гуайн нэр байна. Энэхүү 1946-1949 оны хээрийн шинжилгээний анги нь түүхэн маш олон нээлтүүдийг хийсэн байна. Энэ нь монголын палеонтологийн шинжлэх ухаан үүсэн бий болох суурийг тавьсан онцлогтой экспедиц байжээ.
О.ӨНӨР