Month: October 2023

Categories
мэдээ цаг-үе

Төрийн ордон дахь хүний эрхийн мэдрэмжтэй өдөр DNN.mn

“Дарга өглөө хэдэд ирсэн бэ” гэж сонирхоход туслах нь “6:55 гэхэд ирсэн. Өчигдөр орой УИХ-ын нэгдсэн хуралдаан дээр тайлбар өгөөд, 22 цагт харихаар гарсан” хэмээн хариуллаа.

УИХ-ын анхны эмэгтэй Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Л.Өлзийсайханы өрөөнд өнжихөөр баасан гаригийн өглөө найман цагт Төрийн ордон дахь албан тасалгааг зорьсон нь энэ. Тэрбээр 2019 оноос хойш энэ албыг хашсан юм.

Өрөө нь лав Японы парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын Ерөнхий нарийн бичгийн даргынхаас хавьгүй уужим юм билээ.

Л.Өлзийсайхан даргын том ширээ өмнө нь АИХ-ын дарга Ж.Самбуу гуайнх байсан гэж тамгын газрын архаг ажилтан сонирхуулсан шүү. Энэ өдөр Ерөнхий нарийн бичгийн даргын өрөөнд “түм түжигнэж, бум бужигнав”. Л.Өлзийсайхан ирэх өдрүүдэд Анголд болох Олон улсын парламентын холбоо (ОУПХ)-ны чуулга уулзалтад оролцох тул ажилтнуудаа шахаж шавдуулах, үүрэг даалгавар өгөх, зохицуулах ажил ундарч, хурлаас хурлын хооронд гүйхэд хүрлээ.

Хамаг улс орнуудын парламентын гишүүд, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нар чуулах зуур ОУПХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Мартин Чунгон манай Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг хүлээж авахаа мэдэгдсэн нь Монголын парламент хүний эрхийн болон жендэрийн өөрийн үнэлгээ хийх болсонтой холбоотой. Өмнө нь жендэр мэдрэмжээ үнэлүүлсэн 11 орон байсан бол хамгийн анх хүний эрхийн мэдрэмжээ үнэлэх зоригтноор манайхан тодорчээ. Монгол Улсын Их хурал болон ОУПХ санамж бичиг байгуулж, ирэх сард шинжээчдийн баг Монголд ажиллах юм. Үнэлгээний аргачлалыг ОУПХ, НҮБ-ын Хүний эрхийн Дээд комиссарын газраас боловсруулсан гэнэ. “Үнэлгээний үр дүнд байр эзлүүлэхгүй харин уг үнэлгээг хийснээрээ парламент жендэр мэдрэмжтэй, хүний эрхийг хангах чин эрмэлзэлтэй болохыг олон улсад нотлон харуулна” гэж Л.Өлзийсайхан дарга өмнө нь Төрийн ордонд болсон семинар дээр онцолсон билээ. Хүний эрх, жендэрийн мэдрэмжтэй байх нь парламентыг ардчилсан, хариуцлагатай болгодог байна.

ДЭГ ЯРИХААРАА ОНГОД НЬ ОРДОГ ЭМЭГТЭЙ

Даргын ажил Нэгдсэн хуралдаан удирдах дараалал “шагайх”-аас эхлэв.

“Өнөөдөр чуулганаар таван асуудал хэлэлцэх юм” хэмээн Л.Өлзийсайхан тайлбарласан. Хэлэлцэх сэдэв, хэн асуулт асуух, хуралдаан даргалагч хурлыг хэрхэн удирдах дараалал хурал эхлэхээс өмнө тодорхой болдог аж.

Дэгийн хуульд орсон өөрчлөлтөөр гишүүд горимын санал гаргах бол хуралдааны өмнөх өдрийн 17 цагаас өмнө саналаа бичгээр ирүүлдэг болжээ. Б.Пүрэвдорж гишүүн асуулт асуухаар бичгээр санал ирүүлсэн байна лээ.

Дашрамд сонирхуулахад Л.Өлзийсайхан “Парламентын хуралдааны дэг: Эрх зүйн харьцуулсан шинжилгээ” сэдвээр хууль зүйн ухааны докторын зэрэг хамгаалсан. Өмнө нь түүний лекц уншихыг сонсох тохиол таарч, Дэгийн тухай онгодтойхон яриаг нь ахиу “порц”оор хүртсэн удаатай.

УИХ-ын Тамгын газрын Хууль, эрх зүйн газрын дарга Н.Мягмар Ерөнхий нарийн бичгийн даргадаа илтгэхээр орж ирэхдээ гуравдагч этгээд суугаад байхаар үе үе хяламхийнгээ, болгоомжлонгуй шинжтэй ярив. Чихээ дэлдийлгэж суусан ч мэргэжлийн үг хэллэгээр “зодсон” яриаг нь ойлгоогүй л дээ. Н.Мягмар даргын сүүлийн өгүүлбэрийг би хүртэл ойлгосныг бодвол хашруудын “шивнээ” дуусав бололтой. “Хөрөнгө оруулалтын хуулиа дагуулаад, гадаадын иргэнд газраа 60+40 жилээр өгөх гэлээ гээд бөөн маргаан дагуулсан хуулийн төслөө Засгийн газар татан авахаар албан бичиг ирүүлсэн” гэсэн шүү.

Хананд байрлуулсан Чингис хааны зурагт нэг “нууц” бий гэнэ. Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан хүмүүс энэ зургийн ард нэрийн хуудсаа хийж орхидог заншилтай ажээ.

УИХ-ын Тамгын газрын дарга байсан Н.Лувсанжав гуай Тамгын газрын дарга яагаад УИХ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болж хувирсан талаар ийнхүү тайлбарлаж билээ. “Парламентын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга гэдэг статус нь өндөр. Бид 2020 онд УИХ-ын хуулийг батлуулахдаа зориуд ярьж байгаад хийсэн юм. Парламентат ёсны хөгжлийг үүрч, УИХ-ын “гал тогоо”г барьдаг хүн бол парламентын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга байдаг. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга олон юмыг зохицуулдаг хүн. Парламентад дэгийн зөвлөгөө өгнө гэдэг бол зүгээр нэг тамгын газрын ажилтны хийдэг ажил биш. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга л Дэгийн зөвлөх байдаг. Парламентын хууль тогтоох ажиллагаа нарийн дэгтэй. Дэг нь бүхнийг зохицуулж чадахгүйгээс болоод асуудал гарна. Тэр үед юуг яах ёстойг хэлэх ёстой хүн. Заримдаа гацаанд орчихоод “Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг дууд” гэдэг шүү дээ. Хариуцлага өндөр албан тушаалтан. Тэр өндөр түвшинд нь хуульчилсан” гэсэн билээ.

Унш унш бас дахин унш

Ерөнхий нарийн бичгийн даргын өрөөнд хамгийн нүсэр тавилга нь номын шүүгээ байлаа.

Номын баярыг ивээдэг гэдгээр нь хүмүүс мэддэг Г.Занданшатар дарга дэргэдэх хүмүүстээ ч ном унших даалгавар өгдөг гэнэ. Ерөнхий нарийн бичгийн даргадаа спикер өөрийнхөө уншдаг “Орос, Хятадын завсар дахь Монгол Улс 1990-2000 он” гэсэн судалгааны номыг унших үүрэг өгч байжээ. “Гурван улсын үлгэр”, “Харизм“, Д.Бадарчийн “Системийн сэтгэлгээ”, Г.Цэрэнгийн “Байгууллагын зан төлөв” хэмээх номуудыг ч бэлэглэсэн. Спикер нэг удаа туслахаа “Уншсанаа ярь” хэмээн шалгасан удаатай гэнэ. Л.Өлзийсайхан харин ийм шалгалтад бүдрэхгүй бололтой “Гүйцэтгэлийн дөрвөн дүрэм, сахилга батын гайхамшиг” номыг тодруулагчаар зурж, тэмдэглээд өнгө алаг болгочихож. “Онц чухал дээр төвлөрөх нь” гэсэн хэсгийг онцолсон харагдсан. Л.Өлзийсайханд “100 хүний нэг нь л хэрэгжүүлдэг ажлын ноу хау” таалагддаг гэнэ.

Ерөнхий нарийн бичгийн даргад номоос гадна унших ажил мундахгүй. УИХ-ын баталсан бүх хуулийг уншдаг ажилтай. УИХ-ын дарга хуулийг ёсчлохоос өмнөх редакцын уншилт хийдэг юм байна.

Хуульд үг үсгийн алдаа гаргавал хариуцлага тооцдог болохоор тэр хамгийн хянамгай редактор гэдэг нь дамжиггүй.

Ухаалаг самбар

Ерөнхий нарийн бичгийн даргын өрөөний бас нэгэн чухал тавилга Ухаалаг самбар. Энэ өдөр Л.Өлзийсайхан даргын ажилласан том, жижиг танхим бүгд “Ухаалаг самбар”-тай байсан юм. МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд 15 жил шахам багшилсан түүний хувьд самбар гэдэг сэтгүүлч бидний үзэг, дэвтэр шиг л чухал эд бололтой. 148 дугаар сургуулийн “Парламентын боловсрол” клубын сурагчдад лекц уншихаар очихдоо хүртэл Ухаалаг самбараа “чирч” явсан нэгэн.

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Б.Энхбаярыг УИХ-ын даргад хууль өргөн барих үеэр байлцахаар гүйж явахдаа тэрбээр ордонтой танилцаж буй хүүхдүүдтэй таараад зогтусч, үг сольж амжив. Эгч нь та нарт “Парламентын боловсрол”-ын танилцуулга, ном өгнө өө гэсээр цааш гүйсэн юм. “Морьтой болоод завтайсан бол” гэдэг шиг сул цагтай бол багш мэргэжлийн хобби нь сэдрээд, хүүхдүүдэд “Парламентын боловсрол”-ын талаар ярих байсан даа. Багш угшилтай хүн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болсон нь УИХын тухай хууль болон УИХ-ын 2019-2024 оны стратеги төлөвлөгөөнд ул мөрөө үлдээжээ. Эдгээр баримт бичгийн үндсэн дээр УИХ-ын Тамгын газар 2021 оноос “Парламентын боловсрол” хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхэлсэн.

Ерөнхий нарийн бичгийн даргын өрөөн дэх Ухаалаг самбарын өмнө 11 цаг 30 минутын үед 22 настай Г.Оюунбилэг “Парламентын цагаан толгой” танилцуулж зогсов. СЭЗДС-ийн дөрөвдүгээр курсийн оюутан тэрбээр “Viral agency”-д ажилладаг. Багийн ахлагч Г.Дөлгөөн, гишүүн А.Золбоо нар мөн өрөөнд суусан агаад, тэд “Парламентын цагаан толгой”-г залууст зориулж бэлтгэжээ.

Ийнхүү асуух нь асуугаад, хариулах нь хариулаад бужигнаж байтал хойморт суугаа Өлзий даргын утас дуугарлаа. Тэр “УИХ-ын дарга ярьж байна” хэмээн хүндэтгэлтэй хэлээд, утсаа чихэндээ авахад нь өрөөнд байсан бид номхон команд авсан мэт болов. “За даргаа хэмээн цэрэг маягаар хэлээд, өмнөх дэвтэртээ спикерийн “лүндэн”г тэмдэглэх нь яг л хэдэн томъёо шиг харагдана.

Охид “Парламентын цагаан толгой”-н Е үсэг дээр Ерөнхий нарийн бичгийн даргын тухай мэдээлэл шигтгэжээ. Дэлхийн 193 улсын парламентын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нарын 54 нь эмэгтэй, 139 нь эрэгтэй. Азид Сингапур, Тайланд, Монгол, Лаос зэрэг долоон улс эмэгтэй Ерөнхий нарийн бичгийн даргатай ажээ.

“Парламентын цагаан толгой”-н нээлтийг арваннэгдүгээр сард болох “Нээлттэй парламент”-ын өдрүүдээр хийхээр төлөвлөсөн гэнэ.

ОРОН НУТАГТ Ч ИРГЭДЭЭ СОНСОНО

Энэ өдөр Л.Өлзийсайхан даргын соён гэгээрүүлэх ажил 9:05 цагт “Их засаг” танхимаас эхэлсэн л дээ. “Төлөөллийн байгууллагын ил тод байдал” сэдвээр Хууль тогтоомж сурталчлах төвийн ажилтнуудад зориулж сургалт уулзалт хийсэн юм. D өргөдлийн системээ орон нутаг дахь Хууль тогтоомж сурталчлах төвүүдээрээ дамжуулан сурталчлах талаар ч яригдсан бол арваннэгдүгээр сард товлосон “Нээлттэй парламент”-ын өдрүүдээр орон нутаг дахь Хууль тогтоомж сурталчлах төвүүддээ иргэдийг хүлээж авч, мэдээлэл өгөх, цахимаар санал авах талаар ч хэлэлцэж байна лээ.

Хууль санаачлах эрхийг иргэддээ олгож буй хэлбэр хэмээгдэх D өргөдлийн системд санал авч эхлээд хэдхэн хонож буй ч иргэн Г.Занданшатарын санал аль хэдийнэ 75 000 дэмжлэг аваад буйг онцолсон. Иргэдийн оруулсан дараагийн саналууд ч олон дэмжлэгтэй явааг Ерөнхий нарийн бичгийн дарга дуулгав.

Одоогоор Дархан, Баянхонгор, Өвөрхангайд Хууль тогтоомж сурталчлах төв байгуулсан. Яваандаа Хууль тогтоомж сурталчлах төвүүдийн сүлжээ бий болно гэж итгэж байна хэмээн Л.Өлзийсайхан хэллээ. Иргэдээ сонсох, парламент, ИТХ хууль тогтоомждоо иргэдийнхээ санаа бодлыг тусгах шинэ соёл бий болгох талаар Ерөнхий нарийн бичгийн дарга онцолж байв. “Парламент оньсого шиг институт. Иргэд хөгжих тусам парламент дагаж хувирах ёстой” гэж үздэг хэмээн тэрбээр ярьсан юм.

Том даргатай уулзсан дээрээ санал хүсэлтээ мэдүүлж, “Суусан газраасаа шороо атгах” сэргэлэн хүмүүс ч байв. Дархан-Уул аймгаас ирсэн Д.Гантулга үндсэн ажлынхаа зэрэгцээ Цагаатгах комиссынхоос авахуулаад 12 чиг үүрэг хүлээдэг. Албан тушаалын тодорхойлолтод Хууль тогтоомж сурталчлах төвийн ажлын талаар байдаггүй. Цалин урамшуулал олгох эсвэл орон тоо гаргаж өгөх талаар шийдвэрлэхийг хүслээ. Тэрбээр мөн “Ах аа, намайг бодоорой” гэдэг шиг “Гадаадад туршлага судлах талаар цаашдаа бодоорой” гэж хүссэн.

Ерөнхий нарийн бичгийн дарга эхний саналыг ойрын үед ярилцаж шийднэ гэлээ. Гадаадад туршлага судлах хүсэлтийг ч ойшоолгүй өнгөрсөнгүй. Л.Өлзийсайхан өмнө нь “Парламентын боловсрол” хөтөлбөрийн сургагч багш болох дунд сургуулийн гурван багшийг Япон болон Германы айлчлалын багтаа багтаан туршлага судлуулсан удаатай.

Жендэр мэдрэмжтэй байх амаргүй юм аа

Ерөнхий нарийн бичгийн даргын өрөөнд 14-15 цагийн хооронд хуралдсан Хүний эрх, жендэрийн үнэлгээний өргөтгөсөн ажлын хэсгийн хуралдаанаар сонирхолтой жишээнүүд ч дурдагдаж байлаа.

Н.Цогтсайхан зөвлөх “Байгууллагын соёл” гэсэн үнэлгээний хэсэг бий шүү гэж онцолсон. Үндэсний зөвлөх Б.Долгор түүнийг дэмжиж, “Байгууллагын соёл гэдэг дээр ажил, ар гэрийн тэнцвэр барих гэдэг асуудал асар чухал шүү” хэмээн санууллаа. Ажилтнууд ажлын цагтаа тардаг уу, хүүхдийнхээ сургуулийн эцэг эхийн хуралд сууж амждаг уу гэх мэт нарийвчилсан асуултуудын хариу эерэг байхад төвөгтэй л юм. Шаардлагатай үед цаг, наргүй ажилладаг гэцгээдэг УИХ-ын Тамгын газрынхан эмэгтэй голдуу ажилтнуудтай шүү дээ.

“Жендэрийн мэдрэмжтэй гэж эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн хэрэгцээ ашиг сонирхлыг эрх тэгш тусган ажилладаг парламентыг хэлдэг” гэж Л.Өлзийсайхан дарга нэг бус удаа онцолж буй. Жендэр мэдрэмжтэй парламент байхын тулд ариун цэврийн өрөөний асуудал хүртэл яригдах юм билээ. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга зарим улс орны парламентууд эмэгтэй уран бүтээлчдийн бүтээлийг аль нэг танхимдаа дэлгэдэг жишээг ч дурдлаа. Үнэлгээний багт ажиллаж буй Парламентын судалгаа, сургалтын хүрээлэнгийн ахлах референт О.Нарантуяа “Ордонд байгаа 27 зургийн хоёр нь л эмэгтэй уран бүтээлчийн зураг байгаа ч “Ану хатан” гэх мэтээр эмэгтэй агуулгатай зургууд бас байна хэмээн илтгэв.

Л.Өлзийсайхан ажилтнууддаа амралтын өрөө гаргаж өгөхийг хүсдэг ч төрийн ордонд парламентаас гадна Ерөнхийлөгч, Засгийн газар бас байрладаг учраас өрөө олох хүнд, хамгаалалтын асуудал бас хөндөгддөг гэдгийг учирласан.

Хамгийн сүүлд хуралдсан “Нээлттэй парламент”-ын ажлын хэсгийн хуралдааны үеэр Л.Өлзийсайхан даргад захиас даалгавар мундахгүй их байв.

“Түрүүн 14 дүгээр сургуулийн хүүхдүүд танилцах аяллаар явна лээ. Тэдэнд “Парламентын боловсрол”-ын ном, материал өгнө гэж амласан. Ирэх долоо хоногт сургууль руу нь хүргүүлээрэй” гэж хэлэхээ ч мартсангүй.

Жич: Албан газарт өнжсөн учраас энэ удаа хоол “мода”-ноос гарсан шүү. Энэ өдөр Л.Өлзийсайхан үнэндээ хоол ч идэж амжаагүй. Хоолоо ихэвчлэн гэрээсээ авчирдаг гэнэ. Туслахын авчирсан хоолыг идэх үе ч гардаг. Гэсэн ч бас энэ удаагийнх шиг хоол идсэн эсэхээ ч анзаарахгүй явах нь цөөнгүй.

Даргын ажил дуусаагүй ч 18 цаг хүрээд миний ажил өндөрлөв. Үзэг, дэвтрээ цүнхэлж байх зууртаа туслах нь Маркс, Энгельсийн хэдэн боть шиг зузаан гэгчийн унших материалууд оруулж ирж, ширээн дээр тавихыг харлаа…

Б.Янжмаа

 

Categories
мэдээ нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Я.Содбаатар: Монгол Улсын гадаад бодлого идэвхжсэнээр эдийн засагт бодит үр дүн авчирч байна DNN.mn

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатартай ярилцлаа.

-Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх сая БНХАУ-д болсон “Бүс ба Зам” арга хэмжээнд оролцлоо. Манай улсын хувьд энэхүү санаачилгад нэгдсэнээр ямар үр дүн хүлээж байна. Том зургаараа бидэнд ямар боломжуудыг авчрах вэ?

-БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийн арван жилийн өмнө дэвшүүлсэн “Бүс ба Зам” санаачилга нь “Дэлхийн хүн төрөлхтөн газар нутгийн байршлаас үл хамааран агаарын зам, автозам, тээвэр, дэд бүтэц, соёл уламжлал, боловсрол, эрүүл мэнд гээд бүх чиглэлээр нэгдэн холбогдох ёстой” гэдгээс үндэслэж гарсан. Энэ нь өнөөдөр Азийн бүс нутагт хамгийн үр өгөөжөө өгч байгаа санаачилгуудын нэг болсон байна. Манай улсын хувьд “Бүс ба Зам”-ын дээд түвшний хуралд тасралтгүй оролцож ирсэн. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх энэ удаа БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийн урилгаар “Бүс ба Зам” санаачилгын дээд түвшний гурав дахь удаагийн уулзалтад оролцлоо. Манай улсын хувьд дэлхийн хоёр том гүрний дунд оршдог газар зүйн байршлаа давуу тал болгон ашиглаж, гарцаа нэмэгдүүлэх боломж гэж харж байгаа. Иймд евроазийг холбосон эдийн засгийн коридорууд байгуулахад Монгол Улс идэвхтэй оролцох ёстой. Энэ байр сууринаас авч үзвэл өөрийн нутаг дэвсгэртээ хөрөнгө оруулалт татаж чадах юм. Цаашид Орос, Хятадыг төдийгүй хоёр тивийг холбосон автозам, төмөр зам, газын хоолой, агаарын, эрчим хүчний чиглэлээр холболтууд хийгдэнэ.

Улс орон бүр давуу болон сул талтай байдаг. Манай улсын хувьд сул тал нь хоёрхон хөрштэй, далайд гарцгүй орон. Гэхдээ бид зөв бодлого гаргаад, тогтвортой хэрэгжүүлж чадах юм бол “Хүн далайд гарцтай орон” гэж Монгол Улсын ерөнхийлөгч үздэг. Учир нь бид дэлхийн хүн амын хамгийн шигүү суурьшилтай бүс нутагт байна. Энэ агуулгаараа Монгол Улс эдгээр орнуудад экспортлох бараа бүтээгдэхүүнээ нэмэгдүүлэх боломжтой. Цаашлаад дэд бүтцийн болон зөөлөн дэд бүтцийн бүх холболтыг хийснээр дэлхийн бүс нутагт явагдаж байгаа интеграцид идэвхтэй оролцох нөхцөл бүрдэнэ.

-Ази, европыг холбосон эдийн засгийн коридорын хүрээнд манай улс хоёр хөрштэйгөө хэрэгжүүлэх 32 төсөл бий. Автозам, төмөр замын салбарт өрнүүлэх бүтээн байгуулалтын ажлуудын явцыг талууд хэрхэн дүгнэв?

-“Бүс ба зам” санаачилгын хүрээнд хилийн боомтын өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлууд ерөнхийдөө шувтарч байна. Замын-Үүд, Гашуунсухайтаас өгсүүлээд томоохон боомтууд шинэчлэгдэж байгаа. Тэр дундаа боомтуудын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг Хятадын талтай хамтраад амжилттай хэрэгжүүлж байна. Удахгүй ОХУ-аас Хятад руу чиглэсэн байгалийн хийн хоолой тавих ажил эхэлнэ. Энэ бол асар том мөнгөн дүнтэй. Нөгөө талдаа манай эдийн засагт том үр өгөөжөө өгөх юм. Гурван улсын дунд хэрэгжих хамгийн том төсөл нь энэ. Автозамын хувьд бид баруун бүсээрээ Орос Хятадыг холбосон “H4” буюу Ховдоор орж ирээд Баян-Өлгийгөөр гарах томоохон бүтээн байгуулалтыг сүүлийн арван жилд хийсэн. Азийн хөгжлийн банкны болон бусад дэмжлэгтэйгээр энэ замыг бүтээн байгуулсан. Мөн Монгол Улс сүүлийн таван жилийн хугацаанд 1000 км төмөр зам барилаа. Энэ бол том амжилт. Одоо үүнийгээ БНХАУ-ын зах зээлтэй хилийн холболтууд хийх шаардлага байна. Цаашдаа төмөр замын төв магистралаа шинэчлэх ёстой. Тухайлбал, Замын-Үүд Алтанбулаг, ОХУ-аас БНХАУ-ыг холбосон хурдны замыг төв магистрал дээрээ барина.

Баруун, зүүн босоо тэнхлэгүүдийн төмөр замыг бас оруулах ёстой. Ялангуяа, зүүн босоо зам өнөөдөр маш их хэрэгцээтэй байна. ОХУ-д эдийн засгийн хориг тавьсантай холбогдуулаад тус улс ази руу чиглэсэн бодлого түлхүү баримталж байгаа. Иймд Орос-Хятадын тээврийн ложистикийн хувьд нэлээд түгжирч, хүндрэл үүсэх нөхцөл бий болж байна. Хэрэв манай улс зүүн коридорын төмөр замаа бүтээн босгож чадвал төв Орос Хятадыг холбох дөт зам болно. Өөрөөр хэлбэл, Сибирийг Хятадын хамгийн их үйлдвэржиж байгаа зүүн хойд мужтай холбох боломжтой. Нэг ёсондоо хойноос Эрээнцаваар оруулж ирээд Бичигтийн боомтоор урагш гаргах боломжтой. Тэнд бид хэд хэдэн автозамын холболтыг улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт болон гадаадын зээл тусламжаар хийгээд эхэлсэн. Нөгөө талд Арц сууриар оруулж ирээд урагшаа Хятад руу холбох баруун босоо тэнхлэгийг барих ёстой. Тэгж чадах юм бол Монгол Улс Алтайн хязгаар, Тува, Уралаас нааших бүс нутгийг шууд Хятадтай холбох суваг болно. Автозам нь үндсэндээ холбогдчихлоо.

-Эрчим хүчний хувьд Монгол Улс бүс нутагтаа төдийгүй хоёр их гүрнийг холбосон идэвхтэй тоглогч байх боломжтой гэж энэ олон жил ярьж ирлээ. Эрчим хүчний салбарт бодит хэрэгжих төслүүд юу байна вэ?

-Нар, салхины сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх шаардлагатай. Нөгөө талдаа ОХУ-аас БНХАУ руу чиглэсэн байгалийн хийн хоолойг барих ажил сүүлийн тав, зургаан жил маш идэвхтэй яригдаж байна. Өнөөдөр оролцогч бүх талын улс төрийн шийдэл нь гарсан. Одоо энэ төсөл явах байх. Гол нь хоёр хөрш хийн хоолойныхоо үнийг тохирч чадвал бүтээн байгуулалтын ажил бодитой хэрэгжих нөхцөл бүрдэнэ. Эдийн засгийн коридор болж байгаа эдгээр төслийг явуулснаар манай улсын хүртэх үр өгөөж нь эдийн засагт жин дарна. Тиймээс “Бүс ба Зам” санаачилгын хүрээнд бид идэвхтэй байр суурьтай оролцож ирсэн.

-Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх сая “Бүс ба Зам” арга хэмжээний үеэр Си Жиньпин, В.В.Путин нартай уулзсан. Оролцогч орнуудын анхаарлыг татсан хоёр талын уулзалтуудаар ямар шийдэлд хүрсэн бэ?

-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх БНХАУ-ын болон ОХУ-ын төрийн тэргүүнүүдтэй хийсэн хоёр талын уулзалт нь бүс нутгийн харилцаанд чухал ач холбогдолтой. ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.В.Путин, манай Ерөнхийлөгч нарын уулзалтын уур амьсгал халуун дулаан, найрсаг яриа өрнүүлсэн. Энэ үеэр В.В.Путин Монгол Улстай хамааралтай бүх сайд болон Оросын төмөр зам, “Роснефть”, “Газпром” компанийн ерөнхий захирлуудаа авчирч уулзалтад оролцуулсан. Талууд харилцаагаа эрчимжүүлье хэмээн хоёр Ерөнхийлөгчийн байр сууринаас илэрхийлсэн. Уулзалтын үр дүнд манай хоёр орны хооронд сүүлийн 30 жил яригдсан том, том асуудлууд гацаанаас гарсан гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл, хоёр улсын асуудлууд юун дээр гацаад байгаа, талууд юуг анхаарах ёстойг ярилцсан. Ер нь ОХУ-аас сүүлийн 30 жилд анх удаа бараг Засгийн газрын бүрэлдэхүүнтэй ийм том хурлыг хийлээ.

-Энэ хурлын үеэр манай улстай холбоотой хэд, хэдэн асуудлыг шийдсэн гэлээ. Та эхлээд хөдөө аж ахуйн бараа бүтээгдэхүүний татварыг бууруулах талаар ямар шийдвэр гарсныг тодруулахгүй юу?

-Монгол Улсаас сүүлийн 30 жилийн хугацаанд ОХУ руу гарч байгаа бараа бүтээгдэхүүнүүд өндөр татвартай байгаа. Иймд арьс, арьсан бүтээгдэхүүн, мах, махан бүтээгдэхүүн, ноос ноолууран бүтээгдэхүүн гээд энэ гурван том салбарын нийт 800 гаруй нэр төрлийн бараанд ногдуулдаг ОХУ-ын татварыг бууруулах цаашлаад тэглэх арга хэмжээ авах тал дээр хоёр улсын Ерөнхийлөгч чиглэл гаргасан. Ойрын үед Орос Монголын Засгийн газар хоорондын комиссын хурал болно. Тэр хурлаар уг асуудал нааштай шийдэгдэх байх. Хоёр улсын Төрийн тэргүүний уулзалтаар яригдсан дараагийн асуудал бол эдийн засгийн коридорын том төслүүд байв. Энэ хүрээнд төв коридороо шинэчлэх, байгалийн хийн хоолойн ажлаа урагшлуулж, бүтээн байгуулалтыг нь эхлүүлэх тодорхой шийдлүүдийг ярилцсан.

-Оросын талын эсэргүүцэлтэй тулгарч, он удаан жил гацсан мега төсөл бол Эгийн голын усан цахилгаан станц байна. Сая хоёр улсын ерөнхийлөгч Бээжинд уулзах үеэр энэ төсөл шийдэгдлээ. Эгийн голын УЦС-ын ажил хэзээнээс хэрэгжиж эхлэх бол?

-Энэ бол хоёр улсын хооронд олон жил яригдсан асуудал гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. “Эгийн голын усан цахилгаан станцын Байгал нуурт нөлөөлж байгаа нөлөөллийг хоёр талдаа судалъя. Ер нь Эгийн голын УЦС-ыг хамтарч хэрэгжүүлэхэд болохгүй асуудалгүй” гэдгийг талууд тохирлоо. Иймд хоёр улсын салбар яамдын хамтарсан ажлын хэсэг гарахаар болж байна. Хэрэв бид Эгийн гол, Эрдэнбүрэнгийн УЦС-ыг байгуулбал манай эрчим хүчний салбарт тохируулгын маш чухал бүтээн байгуулалтын ажил болж чадах юм. Том зургаараа бид эрчим хүчний хараат бус болох үндэс суурь тавигдана. Тиймээс үе үеийн төр засгийн хэмжээнд УЦС барих асуудлыг байнга хөндөж ирсэн. Харамсалтай нь сүүлийн жилүүдэд ОХУ-аас Эгийн голд УЦС байгуулбал Байгал нуурт ямар нөлөөлөл үзүүлэх вэ гэдэг асуудлыг гаргаж тавьсан учраас бүтээн байгуулалтын ажил нь зогсоод байсан. Харин ЮНЕСКО-гийн шинжээчдийн түвшинд тодорхой шийдлүүд гарч, үр дүнгээ өнөө жилээс танилцуулж эхэлсэн. Өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 2021 онд ОХУ-д айлчлах үеэр бас Эгийн голын УЦС-ын талаар ярьсан. Түүнээс хойш хоёр тал нэлээд судалгаа шинжилгээ хийсэн. Ингээд хоёр улсын хамтарсан төсөл хэлбэрээр явуулах нь зүйтэй гэсэн чиглэлээр ажиллаж байгаа.

-В.В.Путин манай Ерөнхийлөгчтэй уулзахдаа нефтийн талаар сүрхий мэдэгдэл хийх шиг болсон?

-Орос, Украины дайн, ойрхи дорнодод өрнөж буй үйл явц дэлхий дахинд нефть бүтээгдэхүүний хангамж тасалдах, цаашлаад үнэ ханш нэмэгдэх хандлага ажиглагдаж байна. Ийм үед Монгол Улсад нийлүүлэх нефтийн бүтээгдэхүүнийг тасалдахгүй, найдвартай хангах асуудлыг ОХУ-ын ерөнхийлөгч биечилж хэлсэн. Хоёр улсын Төрийн тэргүүн энэ удаагийн уулзалтаараа Монгол Оросын уламжлалт харилцааны талаар ч бас санал солилцсон. Манай хоёр орны иргэд хоорондын, соёлын гээд иж бүрэн стратегийн түншлэлийн түвшинд харилцаагаа идэвхжүүлэхийг чухалчилсан. Мэдээж хоёр орны хамтдаа бүтээсэн түүх гэвэл Дэлхийн II дайн, Халх голын дайнд мөр зэрэгцэн ялалт байгуулсан үе. Тиймээс ирэх жил болох Халхын голын ялалтын баяр, 2025 онд тохиох Эх орны дайны тэгш ойнуудыг хамтарч тэмдэглэхээр ярилцсан.

-Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин нарын уулзалт ямар үр дүнтэй болов. Талууд ямар, ямар баримт бичигт гарын үсэг зурсан бэ?

-Манай улсын Ерөнхийлөгч БНХАУ-ын даргатай уулзахдаа хоёр орны харилцааны асуудлуудыг нэлээд дэлгэрэнгүй ярилаа. Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгч БНХАУ-д төрийн айлчлал хийсэн. Тухайн үед хоёр орны харилцааны олон асуудлыг тохирсон. Тэдгээрийн хэрэгжилтийн талаар үндсэндээ дүгнэж, эрчимжүүлэх чиглэлээр сая яриа хэлэлцээ өрнүүллээ. Ялангуяа Монгол Улсын экспортыг нэмэгдүүлэхэд анхаарсан. Тэр дундаа сүүлийн жилүүдэд нэлээд гацаад байсан хил холболтын цэгүүд, эрчим хүчний шинэ эх үүсвэрүүдийг бий болгох, экспортыг дэмжих асуудлуудаар тодорхой шийдлүүдэд хүрсэн. Хоёр улсын Засгийн газар хоорондын нийт арваад баримт бичигт гарын үсэг зурсан чухал уулзалт, албан ёсны хэлэлцээр боллоо. Энэ үеэр Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын ажлыг эцэслэсэн. Ирэх хавар бүтээн байгуулалтын ажил нь эхэлнэ. Мөн Нарийнсухайт Шивээхүрэнгийн төмөр замын холболтын ажлыг эцэслэсэн баримт бичигт гарын үсэг зурлаа. Нүүрстөрөгчийг багасгах, ногоон хөгжлийн асуудлуудаар манай Эдийн засаг хөгжлийн яам, БНХАУ-ын Шинэтгэл хөгжлийн хороотой тодорхой баримт бичгүүдийг зурсан. Хоёр орны аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, энэ салбарт хамтран ажиллах асуудлуудаар тодорхой гэрээ хэлцлүүд хийгдлээ. Хилийн боомтуудын чадавхыг нэмэгдүүлж, өргөтгөх асуудлуудаар бас гэрээ хэлцлүүд хийсэн. Эндээс харвал хоёр улсын салбар салбарын хооронд яригдаж байсан асуудлууд шийдэлд хүрсэн байна. Нэг ёсондоо Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн энэ удаагийн айлчлалаар бид хоёр хөрштэйгөө нэлээд идэвхтэй хамтын ажиллагааны шинэ шатанд гарсан ажил хэрэгч уулзалтуудыг хийж чадлаа.

-Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн гадагшаа баримталж байгаа бодлогын талаар асуумаар байна. Манай улсад өнөө жил дэлхийн томоохон улс гүрнүүдийн төрийн дээд хэмжээний айлчлал ар араасаа үргэлжиллээ. Монгол Улс дэлхийн анхаарлыг татаж чадсан. Харин хоёр хөршийн хувьд энэ цаг үед биднийг яаж харж байна вэ?

-Үндсэн хуульд “Монгол Улсыг дотоод, гадаадад төлөөлөх цорын ганц субъект нь Ерөнхийлөгч байна” гэж заасан байдаг. Тэр агуулгаар гадаад бодлогын асуудал Монгол Улсын Ерөнхийлөгч дээр зангилагдаж явдаг. Иймд Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Монгол Улсын Төрийн тэргүүнээр сонгогдсоноосоо хойш гадаад бодлогыг сэргээх, шинэ шатанд гаргах чиглэлээр нэлээд санал санаачилгатай ажиллаж байна. Олон улсын түвшинд хэд хэдэн асуудлыг дэвшүүлж, идэвхтэй байр суурьтай ажиллаж байгааг та бүхэн мэднэ. Нэг талаасаа манайх шиг хөгжиж байгаа жижиг орон энэ цаг үед геополитик, стратегийн зөв байр суурин дээр байх ёстой. Өөрийнхөө баримталж байгаа бодлого, хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааг олон улсын тавцанд зөв илэрхийлэх нь нэн чухал. Цаашлаад Монгол Улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдалтай нягт холбогдох асуудал. Энэ үүднээс НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейн хурлуудад манай улс тасралтгүй оролцож байна. Мөн Монгол Улсын язгуур эрх ашиг, үндэсний аюулгүй байдалтай холбогдох олон улсын томоохон хурлуудад Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх өөрийн биеэр оролцож, тусгаар улсынхаа байр суурийг илэрхийлж байгаа. Тухайлбал, бид бүхэн 2021 оноос хойш НҮБ-ын талуудын байгаль орчны чиглэлийн дээд хэмжээний уулзалтуудад байнгын оролцоотой байна. Уламжлалт харилцаатай улсууд болон гуравдагч хөрш орнуудтай харилцаагаа шинэ шатанд гаргах чиглэлээр нэлээд идэвхтэй ажиллаж байна. Тиймээс ОХУ, БНХАУ, Япон, Франц орнуудад Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Төрийн айлчлалыг бид зохион байгууллаа. Харин гадаадаас ОХУ, БНХАУ-ын дээд хэмжээний төлөөлөгчид, сайд нар болон парламентын дарга нарын түвшинд Монгол Улсад айлчлан ирлээ. Мөн БНСУ, Япон, Герман, Англи онуудын Гадаад хэргийн сайд нарын, Киргыз, Польш, Франц зэрэг орнуудын төрийн тэргүүнүүдийн айлчлалыг хүлээн авлаа. Ватиканы Гэгээн Ширээт улсын Төрийн тэргүүн, Ромын пап Францис, НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга А.Гутерреш гээд дэлхий нийтийн анхаарлыг татахуйц томоохон айлчлалуудыг зохион байгуулж, хоёр талт харилцааны асуудлуудаар чухал шийдвэрүүд гаргалаа. Энэ нь манай орны нэр хүндийг олон улсын тавцанд өргөөд зогсохгүй шинэ шатанд ахиулах чухал үүрэг гүйцэтгэсэн томоохон хэмжээний айлчлалууд болсон.

-Эдгээр айлчлалууд манай улсын эдийн засагт хэрхэн үр өгөөжөө өгөх вэ?

-Айлчлал бол араасаа эдийн засгийн, соёлын гээд хоёр орны харилцааны маш олон эерэг үр дагаврыг дагуулдаг. Тиймээс Монгол Улсад дэлхийн томоохон улс орнуудын төрийн тэргүүнүүдийн айлчлалыг зохион байгуулах чиглэлээр идэвхтэй ажиллаж байна. Урьд нь жилдээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гадагшаа 1-2 удаа төрийн айлчлал хийж, Монголд 2-3 төрийн айлчлал хүлээж авдаг байв. Энэ жилээс бид 5-6 удаа төрийн айлчлалыг хүлээж авлаа. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өөрөө 2-3 удаагийн төрийн айлчлал хийж байна. Ирэх жилээс гадаадаас 8-10 дээд хэмжээний айлчлал хүлээж авч, тэр хэмжээний гадагшаа төрийн айлчлал хийхээр төлөвлөөд байгаа.

–Дайнтай орны төрийн тэргүүнтэй манай Ерөнхийлөгч уулзаж, хоёр улсын харилцааг идэвхжүүлэх байр сууриа илэрхийлснийг гуравдагч хөршүүд маань хэрхэн хүлээж авах бол. Энэ тал дээр таны байр суурийг сонсъё?

-Монгол Улсын гадаад бодлогодоо гаргаж ирсэн том үзэл баримтлал бол гуравдагч хөршийн бодлого. Манайх шиг далайд гарцгүй, хоёр том гүрний дунд оршдог орны хувьд асар зөв бодлого байсан гэдгийг өнөөдрийн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гадаад бодлогодоо маш хатуу байр суурь баримталж байгаагаас харж болно. Мэдээж бид энэ цаг үед тэнцвэртэй, харилцан ашигтай гадаад бодлогыг явуулах нь чухал. Харилцаа бол итгэлцэл. Иймээс дипломат ёсонд ч, хүн хоорондын харилцаанд ч итгэлцлийг чухалчлах ёстой. Энэ үүднээс бид хаана ч, хэнтэй ч харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх хэрэгтэй. Одоо гуравдагч хөршийн болон хоёр хөршийн зүгээс манайхыг ямар нэгэн байдлаар үл ойлгох юм уу, дарамт шахалт байхгүй. Үндэсний язгуур эрх ашиг хаана байна, харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг яаж хөгжүүлж болдог юм, эргээд энэ хүрээнд Монгол Улсын эдийн засаг цаашлаад ард түмний амьдралд, улсын хөгжилд үүсэх боломж, давуу тал болгоныг бид ашиглаж тэмүүлж байгаа. Тиймээс манай улсын гадаад бодлогын үйл ажиллагаа сүүлийн нэг жил гаруйн хугацаанд эрчимжиж байна. Цаашдаа ч бид эрчимжүүлнэ гэж харж байгаа. Дэлхий дахин хуваарилалтын ирмэг дээр байгаа энэ үед монголчууд хоёр хөрштэйгөө уламжлалт болон иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаагаа хөгжүүлэх ёстой. Үүний зэрэгцээ гуравдагч хөршийн бодлогоо бодитойгоор ажил амьдралдаа бэхжүүлэх чиглэлийг эрчимжүүлж байна.

М.МӨНХЦЭЦЭГ

 

 

 

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ц.Хулан шоронгоос захидал бичжээ DNN.mn

Монгол ахан дүүс ээ

Үзэг нэгт уран бүтээлчид, сэтгүүлчид ээ

Хэрэгт түлхэгдэн хоригдсоноос хойшхи бүхий л хугацаанд Ц.Хулан намайг буруугүй гэдэгт итгэж найдаж миний төлөө хүчирхэг дуу хоолойгоо өргөн халуун дэмжлэг үзүүлсээр байгаа таних, эс таних үй олон та нартаа баярлаж байгаа шүү.

Урам зориг нэмсэн үгээр тань сэтгэл зүрх тэтгэгдэж байна.

Ямар “азаар” би энэ газарт орж үзэв ээ?

Түмэн олныхоо эгэл борог амьдралын нэгээхэн булан тохойд бухимдал зовлонг нь хуваалцаж суугаа минь үгээ ил хэлж, үнэн шударга явсны минь нотолгоо.

Ялын тогтоол уншуулах болсны цаад учрыг олон нийт одоогоор мэдээгүй. “Маш нууц” хэрэг задалбал хоёроос найман жилийн ял нэмнэ гэдгээр амыг минь барьчихсан. Ард олноосоо айж, ичиж нууцлах гэмт хэрэг үйлдээгүйгээ азай найрагч аавын нэр, авай буурал ээжийнхээ сүүгээр андгайлъя.

2020 оны сонгуулиар бие даан нэр дэвшихдээ сэтгүүлчийн хувьд өөрийн олсон баримтдаа тулгуурлан түүх соёл, уламжлалт шашнаа хамгаалах л гэж үзэл бодол хэвлэн нийтлэх эрхээ эдэлж “Төрд шүглэсэн зэтгэр ”, “Аравдугаар богдын наймаа” зэрэг нэвтрүүлгийг хийж олон түмэнд толилуулсан.

Энэ хоёр нэвтрүүлэг, Далай ламд бичсэн захидал маань гэмт хэргийн цөм нь болчихоод байна. Хамгийн аймшигтай нь Ц.Хуланг “Гадаадын тагнуултай хамтран ажиллав” хэмээн буруутгаж анхан шатны шүүхээс 9.6 жилээр яллалаа.

Үүний тулд: намайг хэрэгт орооцолдуулах хорон ажиллагааг таван жилийн турш явуулж ирснийг хожуу боловч мэдэж, анхан шатны шүүх хурал дээр би энэ тухай хэлсээн.

Харамсалтай нь миний үгийг үг гэж үзээгүй ээ. Харин намайг улам буруутгахын тулд аравдугаар богдыг сэнтийд нь залахыг удаашруулсан, саармагжуулсан, эсэргүүцсэн гэх бурууг тохов. Ийм санаархал надад огт байгаагүй…

Ийм учраас Далай ламд бичсэн захидалдаа Монголд Богд тодруулахыг ганц ч үгээр эсэргүүцээгүй ээ. Гэхдээ эгэл даруу, эрдэмтэн мэргэд, энгийн ард олны дундаас тодруулбал олон түмний санаа бодолд илүү нийцнэ гэдгийг зориуд бичсэн билээ. Хэнд ч захидал бичиж болох шүү дээ. Энэ бүхэнд болохгүй юу байна?!

Үүнээс болоод хэнд ямар хор хохирол учирсан хэрэг вэ?

Гэтэл би буруутайн дээд буруутай хорт үйлдэл гаргасан юм шиг хуульд байдаггүй “зүйл ангиар” яллагдаад ял эдэлж байна.

Эрхтгүй Төр минь билээ гэж ТЕГын иргэнээ хардах, сэрдэх эрхийг хүндэтгэж мэдүүлгээ үнэнээр нь өгсөөн. ТЕГын сэжгийг мухарлан, эндүүрлийг тайлж өгнө гэдэгт давж заалдах шатны шүүхийн нямбай үйл ажиллагаанд итгэж байна. Хамгийн гол нь шүүгчдийг маань “дээрээс хэн нэгэн бүү дарамтлаасай ” гэж дотроо залбирч сууна аа. Тэгвэл миний бие удахгүй суллагдана аа.

Би зөвхөн үндсэн хуульд зааснаар итгэл үнэмшлээрээ үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлж, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрхээ л эдэлсэн. Ингэлээ гэж шоронд суулгаж болох уу?

Ард түмээн?!

Ц.ХуЛАН

461-р ангиас

 

Categories
мэдээ цаг-үе

Өнөөдөр туулай өдөр DNN.mn

Аргын тооллын аравдугаар сарын 24, Ангараг гариг. Билгийн тооллын 10, Чөдөр одтой, хөхөгчин туулай өдөр. Өдрийн наран 07:24 цагт мандан, 17:49 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, гахай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, гаригийг тахих, мал аж ахуйн үйл, удирдлагын суудалд суух, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Газар хагалах, ус булгийн эх малтах, улаа гаргах, хиншүү хярвас гаргах, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эрч, хүч ихсэнэ

Categories
мэдээ цаг-үе

Улаанбаатарт өдөртөө 14 хэм дулаан байна DNN.mn

2023 оны 10 дугаар сарын 24-нөөс 10 дугаар сарын 28-ныг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв:

  24-нд Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгийн сав газраар, 25-нд Хэнтийн уулархаг нутгаар, 27-нд Монгол-Алтайн уулархаг нутгаар ялимгүй хур тунадас орно. Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 6-11 метр, 24-нд нутгийн хойд хэсгээр, 25-нд тал, хээрийн нутгаар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ. 24-нд нутгийн хойд хэсгээр, 25-нд нутгийн зүүн хэсгээр бага зэрэг хүйтэрч Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө -10…-15 градус хүйтэн, өдөртөө +3…+8 градус дулаан, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө -1…+4 градус, өдөртөө +14…+19 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө -3…-8 градус хүйтэн, өдөртөө +7…+12 градус дулаан байна. 26, 27-нд нийт нутгаар өдөртөө дулаарна.

Categories
мэдээ нийгэм нүүр-хуудасны-онцлох онцлох-нийтлэл

ТОЙМ: “НӨАТ-ыг жинхэнэдээ Б.Жавхлан биш парламент мэднэ дээ” хэмээн өгүүллээ DNN.mn

Өдрийн сонин”-ы мягмар гаригийн дугаар 8 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт “Нууцын зэрэглэлд оруулсан ковидын төсвийн зарцуулалтын зах зухаас…” хэмээв. Энэ тухай III нүүрээс уншаарай.

ТОМИЛОЛТ: Мал аж ахуйн салбарт эргэлт хийхэд хүчтэй дуу хоолой бүхий холбоо чухал гэв

Ахуйн болон хүмүүсийн байнга хэрэглэдэг барааны үнийг сурвалжиллаа. Эхлээд фэйсбүүкт “Guren online shop хэмээн нэрлэгдсэн дэлгүүрийн 32 тойрог дахь салбарыг зорин очлоо.  Үйлчлүүлэгч С.Мягмар “Хэрэглэгчээ боддог газар үйлдвэрлэгчийн үнээр хямд зараад болоод л байна” хэмээн ярилаа.

Ц.Хулан шоронгоос захидал бичжээ.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт “НӨАТ-ыг жинхэнэдээ Б.Жавхлан биш парламент мэднэ дээ” хэмээн өгүүллээ.

НИТХ-ын төлөөлөгч, АН-ын гишүүн Д.Батцогт” Хорьж цагдаад хөгжсөн ямар хот байна. Нэрлээч Х.НЯМБААТАР дарга аа?” гэв.

Уран сайхны гимнастикийн “Starlit” клубийн дасгалжуулагч Б.Эрдэнэзаяа “Asian Cup” тэмцээний өсвөрийн болон насанд хүрэгчдийн ангилалд алтан медаль хүртэж төрийн дууллаа эгшиглүүлэх зорилготой” хэмээн” Нийгэм” нүүрт ярилаа.

 

Аян замын тэмдэглэл: Өрнө дорнын соёлыг агуулах Шанхай, Тяньжин

Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы мягмар гаригийн дугаараас уншаарай. Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugi ns/news/login Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно. Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай. “Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ

Categories
мэдээ нийгэм

Далан давхар оршуулгын газар дахь Хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэнг нээлээ DNN.mn

Самбалхүндэвийн оршуулгын 10 га газрын дурсгал хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн нээлт болов. Тус оршуулгын газар нь 1930-аад оны үед байгуулагдаж, 1987 онд Ардын депутатуудын хурлын тогтоолоор хаагдсан боловч иргэд 2000 оны эхэн үеийг хүртэл бурхан болоочдоо нутаглуулсаар иржээ.

Мөн НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2014 оны 86 дугаар тогтоол, 2015 оны 15 дугаар тогтоолд тус оршуулгын газрыг нөөцгүйн улмаас хааж, хил хязгаарыг тогтоосон байдаг.Нийслэлийн ИТХ-ын тэргүүлэгчдийн 2015 оны 15 дугаар тогтоолд тусгаснаар тус оршуулгын газар нь 73,9 га талбайтай, мөн Дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах төслийн хүрээнд хийсэн тооллогоор 47,6 мянган шарил байх бөгөөд 35,3 хувь буюу 16,8 мянга нь эвдэрч муудсан, 1,1 хувь буюу 0,5 мянга нь ухагдаж тоногдсон байдалтай байгааг дурдсан байдаг.

Улмаар суурьшлын бүс, цаашлаад нийслэл хотын хүнсний захтай зэрэгцэн оршиж буй тухайн оршуулгын газрыг нийслэлийн иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор 2015 онд Монгол Улсын Их Хурлаас баталсан Улаанбаатар хотыг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд олон улсын жишигт нийцүүлэн Дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн болгох төслийг хэрэгжүүлэхээр тусгасан.

Энэ үйл ажиллагаанд Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежер М.Баяраа оролцож үг хэлэв. Тэрээр “Цэцэрлэгт хүрээлэнгийн 2 га талбайд хийсэн ногоон байгууламжид 18 төрлийн 5300 гаруй мод бут тарьж, 1317 м.кв талбайг зүлэгжүүлсэн бөгөөд цаашид нөөц дууссан оршуулгын газруудыг цаашид иргэдийн хүсэлт, хэрэгцээнд тулгуурлан тохижуулах, шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулж энэ хүрээнд оршуулгын үйл ажиллагааг зохицуулах хууль эрх зүйн орчныг бий болгохоор санал хүргүүлсэн тухайгаа онцоллоо.
Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын алба “Нью Семетри” ХХК-тай төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд Далан давхар (Самбалхүндэв)-ын оршуулгын газарт Дурсгал хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн төслийг өнгөрсөн онд эхлүүлсэн юм.

Төслийн хүрээнд тус оршуулгын газрын 10 га талбай дахь талийгаачдын булшийг 2022 оны оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдөр холбогдох хууль тогтоомж, стандарт, нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахуун, ёс заншилд нийцүүлэн газраас гарган чандарлаж, чандрыг Дурсгал, хүндэтгэлийн цэцэрлэгт хүрээлэнд залсан юм. Нээлтэд талийгаачдын гэр бүл төрөл төрөгсөд, Гандантэгчлэн хийдийн лам хуврагууд оролцлоо.

Categories
мэдээ нийгэм

Т.Бадамжунай нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хуралдаан энэ лхагва гаригт болно DNN.mn

Яллагдагч Т.Бадамжунай нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хуралдаан 2023 оны аравдугаар сарын 25-ны өдрийн 10:00 цагт болох талаар Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн тамгын газраас мэдээллээ.

Тодруулбал Нийслэлийн Прокурорын газраас яллагдагч Т.Бадамжунай, Э.Жаргалсайхан, Д.Баярсайхан, Д.Бямба-Очир нарт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 1941000320129 дугаартай хэргийг Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хүлээн авч, тус хэргийн Урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хуралдааныг 2023 оны аравдугаар сарын 25-ны өдрийн 10:00 цагт товлон зарласан байна.

Categories
мэдээ нийгэм

216 хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлжээ DNN.mn

Прокурорын байгууллага өнгөрсөн долоо хоногт буюу 2023 оны 10 дугаар сарын 16-наас 20-ны өдрүүдэд хэрэг бүртгэлтийн 33.140, мөрдөн байцаалтын 3200 хэрэгт хяналт тавьж, нийт 216 хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлж шийдвэрлэлээ.

Тодруулбал, Эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг 109, Өмчлөх эрхийн эсрэг 69, Хөдөлгөөний аюулгүй байдал, тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын журмын эсрэг 15, Хүний амьд явахын эсрэг 8, Хүрээлэн байгаа орчны эсрэг 7, Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах 5, Авлига, албан тушаалын 3 хэргийг яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлсэн байна.

Яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлсэн зарим хэргээс дурдвал:

  • Нийслэлийн прокурорын газраас Багануур дүүргийн Улсын бүртгэлтийн хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан Т.Н нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийсэн, иргэн Д.З-д бусдын мэдээлэл бүхий гадаад паспорт гаргаж өгөхийн тулд хахууль авсан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.4 дүгээр зүйлийн 4 /Нийтийн албан тушаалтан хахууль авах/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн Баянзүрх дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд;
  • Нийслэлийн ерөнхий боловсролын 84 дүгээр сургуулийн захирлын үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан С.Л нь  “Э” ХХК-тай нийт 107 сая төгрөгийн үнийн дүн бүхий самбар худалдах, худалдан авах гэрээг байгуулсны хариуд, мөн сурагчдыг сургууль хооронд шилжүүлэх, элсүүлэхэд бусдаас хахууль авсан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.4 дүгээр зүйлийн 4 /Нийтийн албан тушаалтан хахууль авах/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн Баянзүрх дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд,
  • Хөвсгөл аймгийн прокурорын газраас “Т” Төрийн өмчит компанийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Л.Б нь эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, өөрийн нэр дээрх тээврийн хэрэгслийг тус төрийн өмчит компанид зах зээлийн ханшаас илүү үнээр худалдан борлуулж, өөрт давуу байдал бий болгосон гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 /Эрх мэдэл, албан тушаалтын байдлаа урвуулан ашиглах/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн, тус аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд,
  • Сэлэнгэ аймгийн прокурорын газраас тус аймгийн Ерөө сумын нутаг дэвсгэрт алт олборлох зорилгоор ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолтыг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр явуулан, ойн сан, газрын хэвлийд халдаж, байгаль экологид хохирол учруулсан иргэн Т.Г, К.А нарт холбогдох эрүүгийн хэргүүдэд Эрүүгийн хуулийн 24.2 дугаар зүйлийн 1 /Хууль бусаар ашигт малтмал олборлох/-т зааснаар тус тус яллах дүгнэлт үйлдэн аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлжээ.

Эх сурвалж: УЕПГ

Categories
мэдээ нийгэм

“CU” сүлжээ дэлгүүрт сүх барьж танхайрсан этгээдэд 15 хоног баривчлах шийтгэл оногдуулжээ DNN.mn

“CU” сүлжээ дэлгүүрт сүх барьж танхайрсан гэх дуудлага мэдээлэл ирээгүй ч, бичлэгийн дагуу шалгалтын ажиллагааг эхлүүлсэн гэж ЦЕГ-аас мэдэгдэж байсан.

Тодруулбал, Хан-Уул дүүргийн 20 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “CU” дэлгүүрт энэ оны аравдугаар сарын 11-ний өдөр иргэн “М” нь сүх гарган худалдагчийг айлган сүрдүүлж, танхайрсан байдаг. Тэгвэл тус үйлдэлд Зөрчлийн тухай хуулийн 5.2 дугаар зүйлд зааснаар шүүхээс энэ сарын 20-ны өдөр 15 хоног баривчлах шийтгэл оногдуулсан байна.