Categories
нийгэм цаг-үе

​Эр хүний зан эрхий дарам газарт л танигддаг DNN.mn

Саяхан Солонгосын телевизийн нэгэн алдартай нэвтрүүлгээр монгол хүмүүс тэр дундаа монгол эрчүүдийн талаар нэгэн судлаач ярьж байна. Энэ яриа сошиалаар нэг хэсэг сүрхий явсан. Мань судлаач юу гэж хэлсэн гэхээр “Монгол эрчүүдийн ихэнх нь том биетэй, хүдэр чийрэг хүмүүс байдаг. Тэд зодолдож танилцсан нөхрөө чин зүрхний найз хэмээн хүндэтгэдэг. Тэдний зодоон бидний бодож байгаа шиг тийм энгийн зүйл огт биш. Тэд цусаа гартал үзэлцэх нь юу ч биш. Бүүр нэгнийхээ гарыг хугалах, хурууг нь таслах зэрэг хүндэвтэр бэртээж байж сая нэг салж, ойлголцдог. Үнэхээр хүмүүн байгалийн зэрлэг овгийнхон гэлтэй. Нэг л удаа ингэж үзэлцэнэ. Дараа нь нэгнийхээ төлөө насан туршдаа амиа ч үл хайрлана. Манайд бол эрчүүд зодолдож эхлэв үү, үгүй юу шууд л орилж бархиралдаад, цагдаа, шүүх болно доо. Нэгнийхээ хамраас цус гаргачихвал бүр л сүйд болно, тийм биз” хэмээн ярьжээ.

Энэ яриаг сонссон Солонгосын одод нүд нь орой дээрээ гарч, монгол эрчүүдээс айсан, бахархсан, гайхсан аль нь болох мэдэгдэхгүй дүр төрх гарган сууна. Гэтэл үнэхээр энэ судлаачийн ярьсан шиг ийм эрчүүд Монголд одоог болтол бий юу. Монгол эр хүний зан чанар, жудаг, ёс суртахуун өнөөдөр хаана явна вэ гэж бодохоор бас эргэлзээтэй. Эхнэрээ зодсон, үр хүүхдээ айлгаж ичээсэн, анд нөхдийгөө ар хударгаар “хутгалсан”, ядарсанд дээрэлхүү, ямбатанд долигонуур ийм л эрчүүд нийгэмд олширч байна. Салбар бүрд ийм эрчүүд тодорч гарсаар. Эр хүний зан эрхий дарам газарт танигддаг гэдэг үгтэй. Тиймээс та ажил дээрээ ч амьдрал дээрээ ч ийм эрчүүдээс хол байхын тулд гаргаж байгаа ааш, авирыг нь багахан зүйл дээр сориод үзээрэй. Тэд жижиг зүйл дээр л зангаа таниулчихна даа.

Categories
нийгэм онцлох-нийтлэл

Өөрсдийнхөө сүүдрийг олж харъя DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС……..


Хамгийн том мөнгө хаана эргэлдэж байдаг вэ. “Майкрософт”-ын бү­тээг­дэхүүнүүдэд үү, эсвэл сүүлийн үед алдагдал хүлээгээд байгаа “То­ёо­то” дээр үү. Аль нь ч биш. Дэлхийн хамгийн том мөн­гөний урсгал хар там­хины бизнест хамаа­рагд­даг. Хэдэн тэрбум ам.дол­ларын хөрөнгө дэлхий даяар эргэлддэг гээд бод доо. НҮБ-аас гаргасан судалгаагаар 2003 онд 321.6 тэрбум ам.доллар энэ бизнест эргэлдсэн гэж байгаа юм. Тэр үед дэлхийн нийт бүтээг­дэ­хүүний эргэлт 36 трил­лион ам.доллар байжээ. Тэгэхээр хар гарын бү­тээг­дэхүүний эргэлт бараг л нэг хувь нь болж байна. Арга ч үгүй биз. Энэ бү­тээгдэхүүний байн­гын хэрэглэгчдийн тоо 50 сая, харин бор­луулалт зөө­вөр­­лөлтөд нь хамрагддаг ам бүл бас сая саяар тоологддог. Дэлхийд биз­нес эр­хэлж байгаа ямар ч то­моохон компани, биз­несийн бүлэглэл том зах зээл рүү орохыг л боддог. Тэр ч утгаараа тэрбум гаруй хүн амтай Хятадад бүхий л нэртэй компаниуд салбараа нээсэн. Хар тамхины бизнесийнхэн энэ уламжлалыг хэрхэн орхих билээ. Хятад бол хар тамхины сүлжээ­нийх­­ний хамгийн том бай.

1997 он болтол Хята­дад хар тамхины хэрэг илэрдэггүй байсан гэгд­дэг. Хууль цагдаагийнхан эл хэрэг рүү анхаарлаа хандуулаад эхэлтэл ер­дөө хоёрхон жилийн до­тор бүх мужийн нь гурав­ны хоёрт хар тамхитай холбогдсон хэргүүд бүрт­гэгдсэн гэж байгаа. Одоо БНХАУ хар тамхины хэ­рэгт хамгийн их анхаарал тавьдаг бас хамгийн хатуу шийтгэл оногдуулдаг орон гэдгээрээ онцгойрох болжээ. Тэд хилээр нь хар тамхи зөөвөрлөөд орж ирэхийг завдсан хэнийг ч өршөөхгүй гэдгээ нэгэнт зарлачихсан. Үнэндээ энэ улсын түүх тэдэнд тэгж хандахаас өөр арга­гүй дархлааг суулгачих­сан юм.

Харин үүнийг нь цөөхөн монголчууд бид яс махандаа суутал мэдэрч авмаар байна. Бид цөө­хүүлээ. Гэтэл цөөхүүлээс маань шороон түмэн хя­тадад хар тамхи хүргэж өгөх буруу гарын бизнест орооцолдож амьдра­лаараа, амиараа хохирч байгааг зөвтгөх арга алга.

Хятадууд өөртөө за­сах орнуудынх нь тусгаар тогтнолын тухай ярихад ямар эмзэг ханддаг билээ. Хар тамхины асуудал түү­нээс ч илүү хөндүүр цэг нь гэдгийг хөрш мон­голчууд бид ойлгох цаг болжээ. Дэлхийн түүхэнд Хар тамхины дайн I, II гэж тэмдэглэгдэн үлдсэн байд­гийн аль алиных нь золиос Хятад гүрэн болж байсан байдаг. Эхний дайн нь 1839-1842 онд, дараагийнх нь 1856-1860 оны үед хамаардаг. 1600-гаад оноос эхэлсэн Ази, Европ тивийг хол­босон худалдаа наймаа улам бүр өргөжсөөр 1800-гаад он болоход цагаан арьстнуудад дор­нын ахуйг шингээсэн ба­раа бүтээгдэхүүнийг ца­гаан хороор сольдог байдал газар авсан бай­сан гэдэг. Хүн ард нь цагаан хорыг суунаг­луу­лан татаж, асуудалд эрүү­лээр хандагсад элбэг бус болсон байв. Манжийн Чин гүрний албатууд боомтоор орж ирж буй бараа таваарт хяналт тавьж эхэлсэн нь өөрс­дийгөө л аврах гэсэн арга байсан нь мэдээж. Гэвч колони Энэтхэгээсээ хар тамхи авчран том зах зээлд шахдаг англичуу­дад энэ нь хэрхэн таа­лагдах билээ. Тэр үед Англи бол дэлхийд нэгдү­гээр гүрэн байсан. Тий­мээс цэргийн хүчээр ша­халт үзүүлж гэрээ бай­гуулж авсан нь Нанжин­гийн болоод Тянжингийн гэрээ гэгддэг. Өөрсдийн дураар хар тамхийг Хята­дын боомтуудаар оруу­лах эрхтэй болсон тэд энэ л үед Хонконгийг 99 жи­лээр эзэмших эрхээ олж авсныг нурших хэрэггүй биз ээ.

Нэгэн үндэстнийг хү­чээр доромжлон хүн ар­дыг нь хордуулах эрхтэй болсон энэ явдал өдгөө эртний хүмүүсийн тэнэг­рэл мэт бодогдож байгаа биз ээ. Гэвч тухайн үед улс орнуудын харилцаа ийм л зүйл дээр тогтож байлаа. Нэг талд орлого олох гэсэн хүмүүсийн золиос болсон хятадууд бүхэлдээ хар тамхинд ууссан байсныг бид ч гэсэн өөрсдийнхөө түү­хээс хайвал санаж чадна. Хувьсгалын өмнөхөн Мон­голд амьдардаг дан­жаадууд хар тамхи яаж татдаг байсныг дүрслээ­гүй уран зохиолын бүтээл ховор. Бас тэднийг дагаж амьдардаг хүрээ хүүх­нүүд хүртэл хар тамхинд ороод Хүрээний хогон дээр амиа тавьсан тухай ч зохиолд өгүүлдэг. Тэгэ­хээр Хар тамхины дайн тэднийг ингэж золиос­лосон гэдэг нь харагдаж байгаа байх.

Магадгүй ингэж цу­сан­даа ясандаа шингэ­тэл хар тамхины гайг мэ­дэрчихсэн болохоор хя­тадууд хар тамхины хэ­рэгт холбогдогчдод өр­шөөл­гүй ханддаг байж болох юм. Бас цусанд нь удамшсан адын чанар нь нөлөөлж зарим нэг нь татсаар байдаг болохоор хэрэглэгч нь тодорхой зах зээлд тооцогддог ч биз.

Түүх ийм байхад хар тамхинд “аллерги”-тэй хятадуудад гувшааг нь зөөж амьдралаараа хо­хир­мооргүй байна. Сүү­лийн жилүүдэд Хятадын хил дээр хар тамхины хэргээр саатуулагдсан хүмүүсийн тоо эрс өслөө. Ж.Дамдин гэдэг эр ба­ригдаж, цаазын ял сонс­сон гэнэ. Дөрвөн хүүх­дийн ээж Байгалмаа бүс­гүй насаараа Хятадын шоронд суух боллоо. Тэ­дэнд хар тамхийг нь зал­гиулж хил гаргадаг гэнэ. Оюутан охин ийм хэргээр баригдлаа, идэр насны шижигнэсэн дөр­вөн залуу ходоодондоо хар тамхи­тай баригджээ. Бүр залх­маар шархир­маар мэ­дээл­лүүд ар араа­саа хөв­рөх болж бай­на. Тэдний араас ша­налсан эцэг, эх, хань ижил, үр хүүхэд нь ну­лимсаа барна. Хэрэв тэд­ний буруутай нь тог­тоогд­вол хатуу хууль цааз­тай хятадууд хуулиа л дагана шүү дээ. Энэ сарын 10-ны өдөр гэхэд хар тамхи зөөвөрлөсөн хэргээр 65 настай япон өвгөнийг цаа­заар авчих­лаа. Одоо да­хиад гурван япон ийм ялтай өдрөө хүлээж суу­гаа гэсэн.

Тэгэхээр бид хүний хууль ийм хатуу гэхийн оронд өөрсдийнхөө сэт­гэлгээг эхлээд өөрчил­мөөр санагдаж байна. Бид дэлхийн бусад улс үндэстэнтэй харьцуу­ла­хад хар тамхины хөнөө­лийг тэгтэл мэдрээгүй ул­сууд. Тиймдээ ч хэдэн жилийн өмнө Монголд болсон дуулиант хар там­хины хэргийн дараахан манай урлагийнхан хэв­лэлийн хурал хийлгээд “Ямар хүн алсан биш. Ийм олон жилийн ял өгөөд байхдаа яахав” хэмээн шүүгчдийг бу­руут­гаж байсан билээ. Бас сонгуулийн өмнөхөн Ерөн­­хийлөгч нь хүртэл олны таалалд нийцүүлэ­хээр эл хэргээр ял эдэлж байсан дуучин Х.Лхагва­сүрэнд уучлал үзүүлсэн. Манайд хар тамхины та­лаар дээрээсээ эхлээд нийтээр иймэрхүү хайнга хандлагатай байгаад цэг тавих нэгэнт болжээ. Хү­ний сүүдэрт орохоос өр­сөж өөрсдийнхөө сүүд­рийг олж харъя.

Э.ЭНЭРЭЛ

Categories
нийгэм цаг-үе

ЗӨВЛӨМЖ: Аялал зугаалгаар явахад анхаарах зүйлс DNN.mn

Зуны дэлгэр цагт хамт олон, гэр бүл, найз нөхдийнхөө хамт аялах, зугаалах, баяр ёслол тэмдэглэхдээ дараах зүйлсийг анхаарахыг зөвлөж байна. Хүмүүс аялж зугаалахдаа ихэвчлэн хоолны хордлогод орох, нарших, даралт ихсэх, цус харвах,усанд живэх зэрэг амь нас эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх эрсдэл гардаг.

Иймд:

  • Хувийн эмийн сантай явах /шаардлагатай эм, хэрэгслүүд, гэмтэх үед хэрэглэх ариутгал, боолтын материал, сойлт, хүйтэн жинтэй байх/
  • Ахмад настнууд даралтын аппарат, даралт бууруулах болон бусад тогтмол уудаг эмээ биедээ ойр авч явах, даралтаа тогтмол хэмжих
  • Аялах газрын аймаг, сум, багийн эмнэлгүүдийн байршлыг тэмдэглэж авах
  • Нарнаас хамгаалах тос, цацлага, нарны малгай, шүхэр, борооны цув, шумуул, амьтан дайжуулагч тос, цацлага авч явах
  • Ходоодны шархтай, нойр булчирхай, элэгний үрэвсэлтэй бол өөх тос ихтэй хурц хоол, хорхог, боодог идэх, архи, согтууруулах ундаа хэрэглэхээс зайлсхийх (ходоодноос цус алдсан, элэг, нойр булчирхайн үрэвсэл сэдэрсэн өвчтөнүүд баярын үеэр ихэсдэг)
  • Автомашин, мотоцикл, моторт завины даац хэтрүүлэхгүй байх /хэт олуулаа суухгүй байх/, бүрэн бус тээврийн хэрэгслээр аялал, зугаалгад явахгүй байх
  • Зам тээврийн аюул, ослоос сэргийлэх /хурд хэтрүүлэхгүй байх, машины суудлын бүсээ тогтмол зүүх, хүүхдийг арын суудалд аюулгүйн хамгаалалтын бүсийг зүүлгэж, зориулалтын суудалд суулгаж цонхоор цухуйлгахгүй зөв авч явах, согтуугаар машин жолоодохгүй байх/
  • Автомашин дотор хүүхдээ орхихгүй байх /Машины дотор гадаах хэмээс +20 градусаар илүү халдаг/

Үер усны эрдэл

Зуны цагт иргэд хамт олон, гэр бүл, найз нөхдийнхөө хамт гол, мөрөн, нуурын эрэг дагуу амарч зугаалан үер, усанд осолдох эрсдэл ихэсдэг.

Иймд:

  • Гол, мөрөн, усны эргээс зайдуу газар амарч, зугаалах амарч зугаалах
  • Бага насны хүүхдийг усан орчин буюу гол горхи, зөөврийн бассейнд хараа хяналтгүй орхихгүй байх
  • Түргэн урсгалтай, гүнзгий голын усанд сэлэхээс зайлсхийх
  • Булчин шөрмөс татах үед усанд орохоос татгалзах
  • Архи, согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ гол, нуурын усанд орохоос зайлсхийгээрэй.

Хүн усанд живж байгаа үед авах арга хэмжээ:

  • Аврах баг-105, түргэн тусламж-103 дуудах
  • Усанд осолдогчийг орчноос хамааран усны урсгалын дээд талаас олс, бургас, мөчир шидэж аврах
  • Живж буй хүнийг татан гаргахдаа ар талаас нь сугадан уснаас гаргах
  • Усанд осолдогч ухаангүй байвал нэн тэргүүнд ходоодонд залгигдсан усыг гаргах осолдогчийн ходоод хэсгийг өөрийн өвдөг дээрээ харуулан хэвтүүлж, ар нуруун дээр урагш чиглэлтэй 5 удаа хүчтэй дарж өгөх
  • Амьсгал, зүрх судсыг дэмжих /зүрхэнд массаж хийх буюу цээж шахалт 30 удаа, амнаас амруу 2 удаа амьсгал өгөх арга хэмжээг ээлжлэн хийх/

Могойд хатгуулах

Зуны улиралд иргэд зөгий, хэдгэнэ, могойд хатгуулах нь элбэг тохиолддог. Могойд хатгуулсан тохиолдолд дараах арга хэмжээг аваарай.

  • Могойд хатгуулсан газрыг усаар үрэхгүйгээр урсгаж угаана /амаараа сорж болохгүй/
  • Хатгуулсан хэсгийг зүрхний төвшингээс дээш өргөн зөөлөн юм уу цэвэр даавуугаар ороож боох
  • Хорны тархалтыг удаашруулахын тулд хатгуулсан хэсгээс дээш 5-10 см хүртэлх хэсгийг чангахан боох /судасны лугшилт мэдэгдэхээр/
  • Хатгуулсан хэсгийг хөдөлгөж болохгүй /Хөдөлгөх тусам хор нь биеэр түргэн тархдаг/. Хэрэв хөлийг хатгасан бол тэр хүн огт гишгэж болохгүй.-Шингэн зүйл их уулгах
  • Өвдөлт их бол өвчин намдаах эм өгч болно
  • Мөс, хүйтэн жин тавьж болно. Мөс нь өвдөлт намдаах,хорыг тархаахгүй байхад тустай
  • Могойд хатгуулсан бол юуны өмнө тэр могойн хортой эсэхийг мэдэх нь чухал байдаг. Хортой могойд хатгуулсан бол амь насанд аюултай. Улмаар эмнэлэгт яаралтай хандах хэрэгтэй.
Categories
нийгэм онцлох-нийтлэл

М.Буянбадрах: АМНАТ-ийн асуудлуудыг зөв шийдвэрлэхгүйгээр аж үйлдвэржилт сэргэхгүй DNN.mn

“Монголын хүнд үйлдвэрийн эрдэс холбоо” ГҮТББ-ын гүйцэтгэх захирал М.Буянбадрахтай ярилцлаа.


-Аж үйлдвэржилтийн үндэсний зөвлөгөөн саяхан боллоо. Аж үйлдвэржилтийн үндэсний хороо байгуулагдлаа. Танай баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт тулгамдсан асуудлууд шийдэгдэж байна уу?

-Шийдэгдээгүй. Үйлдвэрлэлийг дэмжих сайхан мөрийн хөтөлбөрүүд олон байна. Том сайхан зөвлөгөөн, үндэсний хороо, ажлын хэсгүүд байгуулагдаж байгаа. Ерөнхий сайд, Уул уурхайн сайдын илтгэлээс харахад нэмүү өртөг шингэсэн экспортын бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжвэл эдийн засаг тэлэгдэж, экспорт эрс нэмэгдэнэ, олон том үйлдвэрүүд байгуулагдана гэсэн сайхан үг хэлж байна лээ. Гэтэл хууль эрх зүйн орчинд саад болж буй хүндрэлүүдийн талаар үйлдвэрлэгчдийнхээ санал, шүүмжлэлийг сонсохгүй юм. Хэдэн хүн индэр дээр ярилцаж байгаад том зөвлөгөөнийг үнэгүйдүүлж байна. Зөвлөгөөн дээр Б.Нямтайшир гуай залуучуудад маш том зөвлөмж, шинэ санаа өгсөн. Баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт тулгамдсан АМНАТ-ийн асуудлуудыг зөв шийдвэрлэхгүйгээр аж үйлдвэржилт сэргэхгүй.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчилсэн төсөл, Хөрөнгө оруулалтын хуулийн төсөл ямар болсон байна. Та саналаа өгсөн үү?

-Ашигт малтмалын тухай хуулийг УИХ-ын сүүлийн таван чуулганаар хэлэлцүүлэх байсан ч боловсруулагдаж байна гэсээр өргөн бариагүй. Энэ хууль чинь Монгол Улсын хөгжлийн суурь хууль шүү дээ. Хуулийн төслийн хэлэлцүүлэг энэ оны гуравдугаар сараас явагдаж, ажлын хэсэгт мэргэжлийн холбоод, компаниуд, мэргэжилтнүүдээс 1260 орчим санал, шүүмжлэл ирсэн гэдэг. Гэвч энэ салбарт үүссэн алдаа, хүндрэлийг засахгүй маш муу боловсруулсан хуулийн төслөө хамгаалсаар дорвитой өөрчлөлт хийхгүй байна. Ерөнхий сайд хууль батлагдахаас нь өмнө санал, шүүмжлэлээ өгөөрэй гэсэн боловч ажлын хэсэг хариуцлагагүй ажиллаж байна. Хөрөнгө оруулалтын хуулийн төслийн хувьд хэлэлцүүлгүүдийг явуулж компаниуд болон иргэд, байгууллагуудаас 600 орчим санал ирснийг Эдийн засгийн хөгжлийн яам судалж санал ирүүлсэн байгуулагуудад хариу тайлбар ирүүлсэн нь сайшаалтай. Хуулийн төслийн хувьд жижиг хөрөнгө оруулагчдад хүндрэл учруулдаг олон асуудлыг шийдвэрлэхээр боловсруулагдсан боловч томоохон хөрөнгө оруулагчдын хүсэн хүлээсэн асуудлуудыг цогцоор нь хамт оруулсан бол илүү үр дүнтэй болох байлаа.

-Ямар асуудлуудыг хамт оруулсан бол илүү үр дүнтэй вэ?

-Хөрөнгө оруулагчид орж ирэхдээ улс төрийн тогтвортой байдал, татварын орчны судалж хөрөнгө оруулаад, ашигтай ажиллаж чадах уу гэдэг үндсэн хоёр асуудлыг судалж байж шийдвэрээ гаргадаг. Манайхан хөрөнгө оруулагчдад хүндрэл учруулдаг татварын асуудлуудыг судлаад эрэмбэлээд ядаж тавхан хүндрэлтэй асуудлуудыг холбогдох хуулийн төслийн хамт оруулсан бол илүү үр дүнтэй. Ашигт малтмалын хуулийн төслийг хамт өргөн барьсан бол илүү ач холбогдолтой.

-Хөрөнгө оруулагчид ямар асуудлыг сонирхож хүлээж байна вэ?

-Хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгогдохгүйгээс хайгуулын салбар уналтад орж, улсын нөөц нэмэгдэх боломжоо алдсаар байгаа. Хайгуулын үйл ажиллагаа хумигдсан тул олборлолтын салбарт шинэ ордууд нээгдэхгүй байна. Өөрийн ордгүй баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрүүд давхар АМНАТ, үндэслэлгүй олон улсын жишиг үнэ зэргээс шалтгаалаад 20 гаруй үйлдвэр дампуураад хаалгаа барьчихлаа. Хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг худалдах, тодорхой хувийг шилжүүлэхэд урьдчилгаа татвар төлүүлдэг болгосон. Бид дэлхий нийтэд байхгүй ийм тоглоомын дүрмээ засахгүй бол томоохон хөрөнгө оруулагчид орж ирэхгүй. Яагаад энэ хүндрэлтэй асуудлуудаа хурдан шийдэхгүй хойшлуулаад хөгжих боломжоо алдаад байгааг ойлгохгүй юм.

-Яагаад баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмждэггүй юм бол?

-Мэдэхгүй. Төрийн гурван өндөрлөг нь гадаадад айлчлахдаа ховор металлын орд дээр хамтарч ажиллана. Нүүрснээс хий болон бусад бүтээгдэхүүн гаргахад хамтарч ажиллана. Уул уурхайн эцсийн бүтээгдэхүүний экспортыг дэмжинэ гээд яриад байдаг. Гэтэл бодлого боловсруулдаг яамд нь улс орныхоо хөгжлийг дэмжихгүй, үйлдвэрлэлийн бодлогоо шуудхан хэлэхэд боомилоод байна. Сангийн яам төсвийн орлогоо хялбар аргаар бүрдүүлэхийн тулд баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрүүдэд олоогүй орлогод нь давхардуулж АМНАТ ногдуулдаг болгосон. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам салбарын бодлогоо Сангийн яамныхаа өмнө хамгаалж чаддаггүй. Эдийн засгийн хөгжлийн яам экспортыг дэмжинэ гээд ганцхан нүүрсний биет хэмжээг нэмэгдүүлэхэд анхаарлаа хандуулдаг. Баяжуулах, боловсруулах салбар дээр маш их ажлын байр бий болгож, валютын орлого олох боломж байгааг олж харж, хөгжлийн бодлого гаргахгүй юм. АМНАТ-өөр дарамталж баяжуулах, боловсруулах үйлдвэрүүдээ дампууруулж байхаар 2019 оны гуравдугаар сараас өмнөх хуулиар явахад баяжуулах үйлдвэрүүд 10 орчим төрлийн татваруудаа орон нутагтаа төлж, ажлын байраа хадгалж, татварын алба татвар төлөгчийн хооронд маргаан гарахгүй байх боломжтой.

-Олон улсын зах зээлийн үнэ үндэслэлгүй гэдэг талаар тодруулаач. Биржийн талаар ямар бодолтой байна вэ?

-Олон улсын зах зээлийн үнээр АМНАТ ногдуулснаар тухайн компанийн олоогүй орлогод АМНАТ ногдуулж, мөн баяжмалд дагалддаг ялгаж салгах боломжгүй өчүүхэн хувь эзэлдэг үнэт металлуудыг олон улсын зах зээлийн үнээр борлуулсан гэж үзээд АМНАТ ногдуулдаг. Тухайлбал, төмрийн баяжмалаа 1 тн-ыг 60 ам.доллараар зарсан байхад, 100 ам.доллараар зарсан гэж үзээд АМНАТ ногдуулдаг. Энэ нь компаниудынхаа өрсөлдөх чадварыг эрс бууруулж татварын өрөнд оруулдаг. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн тухай хууль энэ сарын 30-ны өдрөөс мөрдөгдөж эхэлнэ. Нүүрс, угаасан нүүрс, төмрийн болон жоншны хүдэр, баяжмал биржээр арилжаалахад бэлтгэл ажил маш их шаардагдана. Яагаад гэвэл эдгээр нүүрс, хүдэр, баяжмалууд биржээр бараг арилжаалагддаггүй онцлогтой. Бэлтгэл ажлууд сайн хангагдсан гэдэгт итгэж байна. Биржийн үнээрээ АМНАТ ногдуулдаг хууль эрх зүйн орчныг яаралтай бүрдүүлвэл экспортлогч компаниудад маш их хэрэгтэй.

-Ямар ашигт малтмалыг баяжуулж, боловсруулж өндөр ашиг олох боломжтой вэ?

-Манайх жоншны нөөцөөр дэлхийд дөрөвдүгээрт ордог томоохон тоглогч болох боломжтой. Жоншны хүдрээ ямар ч боловсруулалтгүйгээр экспортолсоор байна. Жоншийг баяжуулаад бүтээгдэхүүн болговол 10-80 дахин их үнэлгээтэй бүтээгдэхүүн болгох төсөлтэй залуучууд байгаа. Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд экспортлоход бас л давхар АМНАТ саад болж байгаа. Төмрийн баяжмал, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдээ дэмждэггүй хууль, тогтоол, журамтай болоод олон жил боллоо. НӨАТ-ын тухай хууль, Ашигт малтмалын тухай хууль үйлдвэрлэгчдээ, экспортлогчдоо дэмжсэн сайн хуулиуд байсныг олон удаа өөрчилж, экспортлогч компаниудынхаа өрсөлдөх чадварыг бууруулж, тэд төмрийн хүдрээ түүхийгээр нь экспортлохоос өөр аргагүй болгосон. Төмрийн хүдэр, баяжмал, бүтээгдэхүүний ангиллыг нэн яаралтай шинэчлэх ёстой. Үйлдвэрлэгчдээ дэмжиж байж ажилгүйдлийг олноор бууруулж, иргэдээ ядуурлаас хамгаалж, улсын болон орон нутгийн төсвөө нэмэгдүүлэх боломжтой. Иймд УИХ, Засгийн газар үйлдвэрлэгчдээ дэмжсэн эрх зүйн орчноо яаралтай шинэчилж аж үйлдвэрүүдээ сэргээх боломжоор хангаж ажиллаасай.

Categories
нийгэм цаг-үе

Залуус Улиастайн голыг цэвэрлэжээ DNN.mn

Баянзүрх дүүргийн Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн хэлтэс, Баянзүрх дүүргийн 35 дугаар хороо, “Uncage” сайн дурын оролцооны клуб хамтран Улиастайн голыг цэвэрлэжээ.

Тус клубийн хувьд нийгэмд зөв хандлагыг төлөвшүүлэх үүднээс жил бүр тогтмол цэвэрлэгээ хийдэг. Энэ удаад 35 хорооны нутаг дэвсгэр Улиастайн голыг цэвэрлэсэн юм. Ихэвчлэн ахуйн буюу амарч байгаа иргэдийн үлдээсэн хог байгааг залуучууд хэлж, амарч зугаалах үедээ байгаль орчиндоо хогоо хаяхгүй байхыг уриалав.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Бодолд минь тод үлдсэн тэр нэгэн наадам DNN.mn

Наадам хаяанд иржээ. Наадам дөхөхөөр сэтгэл гэгэлзээд, бага насны минь дурсамж сэргэж байна. Хааяа нэг аавыгаа дагаад үүрээр адуунд явдаг үе, уяа тойроод гийнгоолоод наадмын зүг гэрийнхэнтэйгээ явдаг тэр л сайхан дурсамжууд хөвөрнө.

Морь ярихаар л нүд нь сэргэдэг аавын минь баяр. Нас насны морь уядаг манай уяан дээр хол ойрын уяачид ирэх нь сайхан. Тэд нэг гал болоод морьдоо хоёр гурван километрийн зайд тарлана. Тав, зургаахан настай би зургаан насаа ээлжилж унана. Ах маань морийг минь хөтөлж “эргүүлж” өгдөгсөн. Тэр үед охин хүүхэд морь унах нь ховор байсан санагддаг юм. Бакал өмсөөд эрэгтэй хүүхдүүдтэй тоглоно. Учир нь морь унадаг хүүхдүүд ихэвчлэн эрэгтэй байсных байх л даа. Ер нь л багадаа дүрсгүй, эрэгтэйлэг хүүхэд байж шүү.

Ингээд л хэдэн хоног уртын болоод богины сунгаа хийж миний унасан морь түрүүлж, айрагдана. Хааяа ардуур орно. Түрүүлж айрагдахаар би гэдэг хүн чинь бахархана шүү дээ. Наадамд яг түрүүлэх юм байна хэмээн бат итгэнэ.

Наадмын өдөр болж гэрийнхэн бүгдээрээ морь унаад явна. Гэрт хонины ээлжийн ганц хоёр хүн үлдэнэ. Машин ховор байсныг ч хэлэх үү хөтөлгөө морьтой, майхан, идэж, уух зүйлсээ мотоцикльдоо ганзагалаад арваад хүн явна даа. Аав, эгч, ах нар, хажуу айлын ах, эгч хоёр гээд л олуулаа явдагсан.

Манайх их, бага хонгор морио, саарал даагаа голчилж сойно. Урьд нь их хонгор морийг ах унадаг байснаа сүүлд нь намайг унуулдаг болов. Учир нь ах моринд томдсон юм. Дэнхийсэн том хүү л харагддаг байсан биз. Тэгээд ахын халааг би авч, ах наадам болгонд надтай хамт явдаг байлаа.

Эгчийн үг биеллээ олсоннь…

Өвөлжөөний урд байрлах “Хорины овоо”-г жил болгон тахидаг юм. Түүнд ганцхан даага уралдана. Аав бид хоёр саарал даагаа сойж сойж уралдав аа. Тэгсэн ардаа даага үлдээсэн ч арваннэгдүгээр байрын даагыг “Баян ходоод”-оор цоллов. Тэр нь миний даага. “Энэ жилийн баян ходоод ирэх жилийн түрүү магнай болоорой…” л гэнэ. Дааганы шагнал ходоод биш шаазан даага бэлэглэсэн юм. Наадам тараад гэртээ ирэхэд эгч маань түүнийг харчихаад дараа нь үүнийхээ ижлийг авчраарай хэмээн захиж билээ.

Дараа нь “Рашаант”-ын наадам болов. Манайхан уламжлал ёсоор бөөндөө явцгаана. Мотоцикльдоо майхнаа тэгнэн замын хүнсээ аваад ах түрүүлээд явлаа. Араас нь аав, ах бид гурав уяагаа гийнгоон дуу хадаан, ээж минь сүү, айрагны дээжээр мялаан наадмын зүг хөдөллөө.

Морьдоо амраах үүднээс замдаа хоноглодог байсан учир нэг өдрийн өмнө гардаг байв. Наадам дөхөхөөр ч тэгдэг юм уу, уяа нь таарахаар ч тэгдэг юм уу хонгор морь муухай ааштай болчихно. Бас болоогүй гэр рүүгээ, ижил сүрэг рүүгээ “гүйчихнэ”.

Бид зорьсон газартаа ирээд майхнаа босгож төвхнөлөө. Энд тэндгүй хүүхдүүд гүйлдээд л, морь янцгаана. Оройн нар жаргах үед зүлэг ногоороод бүр ч сайхан…

Их нас 25 бил үү 28 километрээс эргэдэг байлаа. Замдаа ядарна, морин дээрээ зүүрмэглэж орхино.

Гараа ойртох тусам хүүхдүүд “ггүү хөгг, ггүү хөгг гүүггг” гэж орилоод, зарим нь “дутуу эргэчихээд” мотоциклиор “туулгаж” ирдэг байж билээ. Бас болоогүй ах нар уртаа гэгч нь шилбүүр барьчихдаг байсан юм. Гараан дээр очоод олс татаад морьдоо тайвшруулаад “Хоржийлоо” хэмээн хэлэхэд бүгд дэрхийн эргэлээ. Морьд эргэх, барианд орох торгон мөч хамгийн сайхан санагдана.

Ягаан нөмрөг, наадмын цэнхэр цамц салхинд дэрвэлзэж холоос харсан хүн ч анддаггүй. Даваадоржийн хонгор морь мөн байна. Хүүхэд нь ягаан нөмрөгтэй гэлцдэг байж билээ.

Замын дундаас мотоцикль гарч ирнэ. Тэр аав, ах хоёр минь. Аав наадамд явахдаа цэнхэр өнгийн нударгатай тэрлэг өмсдөг. Аавыг дээлнийх нь өнгөөр таньдаг байв. Тэгээд л намайг дуудаад “Явуул” гэнэ шүү дээ. Үүнийг морь маань сонссон мэт хурдална. Бараг л ташуур хэрэггүй. Өөр хүн “За одоо явуул” гэхийг тоодоггүй аавын хоолойг таньдаг байсан ч юм шиг санагддаг.

Ингээд л Рашаантын наадамд барианд орохдоо буруу талаар нь орсноос болж хоёрдугаар байрт орж билээ. Зэрэгцээд барианд ороход зөв талаар зураас давбал түрүүлсэнд тооцсон юм. Түрүүлсэн гэж өөртөө бат итгэсэн би айрагдсандаа сэтгэл жаахан гонсойсон ч морио аз жаргалтайгаар цоллууллаа. Морьтой минь ижил зүсний хонгор даагаар шагнаж байсан юм. Энэ үед эгчийн үг биеллээ оллоо гэж байсансан.

Тэр өдрийн наадам өндөрлөж орой сэрүү орохтой зэрэгцэн харихаар болов.

Замдаа хоноглох зуурт уяж байсан морь, миний унаж ирсэн морь гэрийнхээ зүг биднээс түрүүлээд “гүйчихсэн”. Унах морьгүй үлдсэн би байныхаа даагыг унаад гэртээ ирж билээ.

Том хонгор морьтой минь хэд хэдэн наадамд айрагдаж тэр үедээ л сумандаа Даваадоржийн хонгор гэж дуудуулж билээ.

Байны хонгор даага минь өсч хоёр унага гаргасан юм. Тэр жилийн энэ өдрийн наадам хөгтэй ч юм шиг хөгжилтэй ч юм шиг болж билээ. Сэтгэлд минь тэр үеийн бүх зүйл тодхон байдаг даа. Наадам наадмын дундаас энэ л өдрийг үл мартана.

Categories
улс-төр

“Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр батлах тухай” УИХ-ын тогтоолыг батлав DNN.mn

Улсын Их Хурлын 2023 оны хаврын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2023.06.30) хуралдаан 10 цаг 45 минутад эхэлж, найман асуудал хэлэлцэхээр боллоо. Олон улсын парламентын өдөр өнөөдөр тохиож байгаа бөгөөд хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар дарга мэндчилгээ дэвшүүлэв. (бүрэн эхээр)

Эхлээд “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж, Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир танилцуулав. Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг энэ сарын 28-ны өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаараа хийж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Хууль зүйн байнгын хороонд шилжүүлсэн.

Хууль зүйн байнгын хороо 2023 оны зургадугаар сарын 29-ний өдрийн хуралдаанаараа Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулжээ. Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед төслийг гүйцээн боловсруулах чиглэлийг хуралдаан даргалагчаас өгсний дагуу Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.1-д заасныг баримтлан 1 санал хураасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн байна. Мөн тогтоолын төслийн зарим заалтаар дахин санал хураах шаардлагатай гэж Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүд үзсэн тул Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.3-т заасныг баримтлан 2 санал хураасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёроос доошгүй нь дэмжсэн гэв. Ийнхүү нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр олонхын дэмжлэг авсан саналуудыг төсөлд нэмж тусган төслийн агуулга, бодлого, зарчмыг алдагдуулахгүйгээр үг хэллэг, дэс дараалал, бүтцийн шинжтэй засварыг хийж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн төсөл, Байнгын хорооны танилцуулга болон зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллыг бэлтгэсэн болохыг Ц.Сандаг-Очир гишүүн танилцууллаа.

Байнгын хорооны дээрх санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, хариулт авав. Б.Баттөмөр гишүүн, хөтөлбөрийг баталсантай холбогдуулан олон хууль тогтоомжид өөрчлөлт орох шаардлага үүсч буйг хэллээ. Түүнчлэн олон нийтийг соён гэгээрүүлэх ажлыг эрчимжүүлэх, төрийн байгууллагууд ил тод байдлыг хангах, үйл ажиллагаагаа цахимжуулах асуудлууд хөтөлбөрт тусгагдсан нь зүйтэй хэмээн үзэж байгаагаа, үүний зэрэгцээ авлигын эрсдэлийг тооцдог механизм бүрдүүлэх, АТГ-ыг бэхжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай гэдэг санал хэлсэн юм. АТГ-ын үйл ажиллагааг орон нутагт өргөжүүлэх, тэр дундаа эдийн засгийн чухал үйл ажиллагаа явуулдаг Өмнөговь, Орхон зэрэг салбар байгуулах боломжийн талаар тодруулав. Авлигын эсрэг тэмцэх ажлуудыг орон нутагт идэвхжүүлж, авлигын гэмт хэргийн талаарх мэдээллийг хүлээн авдаг сүлжээ бүрдүүлж, холбогдох хөрөнгө санхүүгийн асуудлыг шийдээд 8 орчим жил болж байгааг Байнгын хорооны дарга Б.Энхбаяр хариуллаа. Цагдаагийн байгууллага шиг орон нутаг бүрд салбар байгуулах асуудал бол хууль, тогтолцооны хүрээнд иж бүрнээр яригдах, Засгийн газраас шийдэх боломжтой гэлээ. Ийнхүү гишүүн асуулт асууж, хариулт авсны дараа зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар тус бүрд нь санал хураалт явуулан шийдвэрлээд, тогтоолын төслийг эцэслэн батлах санал хураалт явууллаа. Чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын 40 гишүүний 95 хувь нь дэмжиж, “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдав. Тус тогтоол батлагдсантай холбогдуулан Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар “Энэ удаа 11 зорилгыг дэвшүүлэн “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр” баталлаа. Энэ хүрээнд улс төрийн намын санхүүжилт, үйл ажиллагааны ил тод байдлыг хангах замаар улс төрийн хүрээнд авлигатай тэмцэх манлайлал, ил тод байдлыг сайжруулна. Олон нийтийн итгэлийг хүлээсэн авлигаас ангид, ёс зүйт нийтийн албыг бэхжүүлэх зорилгыг ойрын хугацаанд хэрэгжүүлнэ. Иргэний нийгмийн байгууллагууд, сэтгүүл зүй, мэргэжлийн хяналт, төрийн хяналтын байгууллагууд хяналтын хэвтээ тогтолцоонд шилжиж байгааг сая баталсан “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”-өөр баталгаажуулж байна. Төр дангаараа авлигын эсрэг тэмцэх биш бүх нийтээр, хамтын хүчин чармайлтаар хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ. Улсын Их Хурлаас баталж буй бүх хууль, тогтоолд авлигатай тэмцэх үзэл санааг багтаасан байгаа. Энэ чуулганыг авлигатай тэмцэх хууль, эрх зүйн орчныг сайжруулсан чуулган болно гэдгийг хэлж байв. Энэ зорилтоо бид өнөөдөр нэг алхмаар үргэлжлүүлж, олон нийтийн шүүмж, хөндлөнгийн судалгааны байгууллагуудын үр дүнд нийцүүлэн төрийн үйл ажиллагааг нээлттэй, ил тод байх нөхцөлийг хангаж энэ өөрчлөлт шинэчлэлтүүдийг хийн “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”-ийг өнөөдөр баталлаа” хэмээн хэлэв. (бүрэн эхээр)

Дараа нь Засгийн газраас 2023 оны зургадугаар сарын 23-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон Хөдөлмөрийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Төсөл санаачлагчийн илтгэлийг Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Шадар сайд С.Амарсайхан, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Батсуурь тус тус танилцууллаа.

Аймгийн баяр наадмын тэгш ойд 256 бөх барилдах, улсын баяр наадамд амжилт гаргасан бөхөд олгох цолыг тодорхой болгох, улсын баяр наадамд түрүүлж, үзүүрлэж, шөвгөрсөн бөхчүүдийн эрэмбийг Монголын үндэсний бөхийн холбооны дүрмээр зохицуулах, аймгийн баяр наадамд үзүүрлэсэн, шөвгөрсөн бөхөөс допингийн шинжилгээ авах, мөн хариуцлагын механизмыг Улсын баяр наадамтай адилтган авч үзэх, Үндэсний их баяр наадмын тухай, Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хууль хоорондын зөрчлийг арилгах, хуулийг нэг мөр хэрэглэх эрх зүйн орчныг бий болгох зэрэг зохицуулалтуудыг тусгаж, Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.2 дахь хэсгийг үндэслэн хуулийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах зорилгоор хуулийн төслүүдийг боловсруулжээ.

Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн, хуулийн давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах зорилгоор боловсруулсан Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон Хөдөлмөрийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо 2023 оны зургадугаар сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцжээ. Хуулийн төсөлд иргэдийн оролцоог хангах, санал авах зорилгоор Улсын Их Хурлын d.parliament.m” цахим системд байршуулсан гэдгийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтэд дурдав.

Байнгын хорооны хуралдаанаар Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон Хөдөлмөрийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг дэмжсэн байна.

Төсөл санаачлагчийн илтгэл, Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир, С.Ганбаатар, Б.Бейсен нар асуулт асууж, хариулт авав. Үндэсний их баяр наадмыг хуулийн хугацаанд улс орон даяар тэмдэглэх асуудлын талаар, хуулийн хэрэгжилтийг хангах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаар тодруулсан гишүүдийн асуултад Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга П.Сайнзориг хариулт өглөө. Үндэсний их баяр наадмыг жил бүр аймаг, сум долдугаар сарын 10, 11-ний өдрүүдэд, улсын баяр наадмыг долдугаар сарын 11, 12, 13-ны өдрүүдэд улс орон даяар нэгэн зэрэг тэмдэглэхээр хуульчилсан. Онцгой нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд л өөр өдрүүдэд улс, аймаг, сумын баяр наадмыг тэмдэглэх боломжтой бөгөөд улс, аймгийн баяр наадмын хугацааг Засгийн газар, сумын баяр наадмын хугацааг аймгийн Засаг дарга тогтоох зохицуулалттай гэв. Ингэхдээ аймаг, сумын баяр наадмыг тэмдэглэх хугацааг наймдугаар сарын 10-ны өдрөөс хэтрүүлэхгүй байх ёстой аж. Энэ хуулийн хэрэгжилтийг бүх нийтээр хангаж ажиллах чиглэлийг орон нутгийн удирдлагуудад Шадар сайд хүргүүлээд байгаа гэв. Аймгийн наадам, түүнтэй адилтгах баяр наадмын бөхийн барилдаанд шөвгийн дөрөвт үлдсэн бөхөөс допингийн шинжилгээг авч байх төслийн зохицуулалтыг онцлон, үндэсний их баяр наадмын үеэрх бөхийн барилдааны үеэр үүсч буй допингийн асуудлуудыг таслан зогсоох, баяр наадмын үйл ажиллагааг маргаангүй, шударга зохион байгуулахтай холбоотой асуудлуудаар гишүүд асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт авсан. Төслийн хэлэлцэх эсэхтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Дамдинням үг хэлж, байр сууриа илэрхийллээ. Үндэсний их баяр наадмыг улс орон даяар шударга, эмх цэгцтэй зохион байгуулах ёстой бөгөөд үндэсний өв уламжлал гэдэг агуулгаар нь чухалчлан анхаарах нь зүйтэй гээд, төслийг хэлэлцэхийг дэмжив.

Ийнхүү гишүүд үг хэлсний дараа төслийг үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг дэмжих эсэхээр санал хураалт явуулахад чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын гишүүдийн 61 хувь нь дэмжсэн тул Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон Хөдөлмөрийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр харьяалах Байнгын хороонд шилжүүллээ.

Дараа нь Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтэрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Засгийн газраас 2023 оны зургадугаар сарын 19-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн дээрх хуулийн төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Х.Болорчулуун танилцуулав.

Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны 2022 оны 04 дүгээр тогтоолоор “Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуульд заасан Мал эмнэлгийн байгууллага, Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын чиг үүргийн давхардлыг арилгах, Зөрчлийн болон Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулж Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх”-ийг Засгийн газарт даалгасныг салбарын сайд танилцуулгадаа дурдаад мөн уг тогтоолоор “… Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэгтэй байгуулллагуудын жагсаалтад “Мал эмнэлгийн алба”-ыг нэмж оруулах хуулийн төслийг боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх”-ийг Засгийн газарт даалгасан.

Түүнчлэн “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдлыг хангах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны 36 дугаар тогтоолын 2 дахь заалтын 4 дэх дэд заалтад “…өндөр ашиг шимт малын үр хөврөлийг гадаад улсаас нэгдсэн бодлогоор авах, үржил селекцийн ажилд биотехнологийн ололтыг нэвтрүүлэх, малын удмын санг хамгаалах, мал үржүүлэг, технологийн ажлыг эрчимжүүлэх…;” арга хэмжээ авахыг Засгийн газарт даалгасан.

Мал, амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах талаар салбарын хяналтын нэгдсэн тогтолцоо бүрдээгүйгээс мал, амьтны гоц халдварт өвчний гаралт, тархалт нэмэгдэх, малын генетик нөөцийг ашиглах тусгай зөвшөөрөл олгоход тавих тусгайлсан нөхцөл, шаардлага тодорхой бус байгаагаас малыг өөрийн дур зоргоор үржилд ашиглаж, үүний улмаас малын үүлдэрлэг байдал, тэсвэрт чанар алдагдах, бие давжаарах, ашиг шим буурах нөхцөл байдал үүсээд байна. Иймд эдгээр асуудлыг шийдвэрлэх, Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дээрх тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор мал аж ахуйн салбарын харилцааг зохицуулж байгаа Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай, Малын генетик нөөцийн тухай, Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт шалгалтын тухай, Үндэсний аюулгүй байдлын тухай, Зөрчлийн тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг боловсруулсан байна.

Хуулийн төсөл батлагдсанаар хууль тогтоомж, Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал болон бусад бодлогын баримт бичигт тусгагдсан хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, мал, амьтны эрүүл мэнд, малын удмын санг хамгаалах, баталгаажуулах, мал, амьтны гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг экспортлох талаарх зорилтууд хэрэгжих, мал эмнэлгийн хяналтын нэгдсэн тогтолцоо бий болж, мал, амьтны гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнд тавигдах худалдааны түнш орнуудын шаардлагыг хангах нөхцөл бүрдэхийн зэрэгцээ төрийн байгууллагууд давхардуулан гэрчилгээ олгодог явдал үгүй болж, бизнес эрхлэх таатай орчин орчин бүрдэж, иргэдийн эрхийн баталгаа сайжрах аж.

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Т.Аубакир танилцуулав. Дээрх хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг тус Байнгын хороо энэ сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцжээ.

Мал аж ахуйн салбарын хуулиудын давхардал, хийдэл зөрчлийг арилгаснаар Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал болон бусад бодлогын баримт бичигт тусгагдсан хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, мал, амьтны эрүүл мэнд, малын удмын санг хамгаалах, баталгаажуулах, мал, амьтны гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг экспортлох таатай орчин бүрдэнэ гэж үзэн хууль санаачлагчид хуулийн төслийг боловсруулан, d.parliament.mn цахим сайтад байршуулж, иргэд олон нийтийн саналыг авч байгаа юм байна.

Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Амьтан ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг тус Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу 71.4 хувь нь үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг дэмжиж, чуулганы нэгдсэн хуралдаанд хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэн аж.

Төсөл санаачлагчийн илтгэл, Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бейсен, Ц.Идэрбат, Г.Тэмүүлэн, Н.Ганибал, С.Ганбаатар, О.Цогтгэрэл нар асуулт асууж, салбарын сайд болон ажлын хэсгийн гишүүдээс хариулт авав. Малыг амьдаар нь экспортлох боломжийг нэмэгдүүлэх талаар тодруулсан гишүүний асуултад Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд хариулт өгөв. Дорноговь аймгаас хонийг амьдаар нь экспортлож байгаа бөгөөд баруун, зүүн бүсээс экспортлох санал яригдаж байгаа гэлээ. Гэхдээ малыг хөлөөр нь экспортлохоос илүүтэй дотооддоо нэмүү өртөг шингээн боловсруулж, бүтээгдэхүүн болгон экспортлох нь зөв бодлого гэдгийг хэллээ. Махны экспортын талаарх асуултад Х.Болорчулуун сайд хариулахдаа, экспорт өнгөрсөн оныхоос нэмэгдсэн бөгөөд 2023 оны эхний хагас жилийн байдлаар 40 мянган тонн мах экспортлоод байгаа, оны эцсийн гүйцэтгэлээр энэ тоо нэмэгдэнэ гэв. Түүнчлэн махны экспортын квотыг цуцалж, экспортын зөвшөөрөл олгох асуудлыг нэг цонхны бодлогод нийцүүлж, цахимжуулаад байгаа аж. Ирэх сарын 01-ний өдрөөс махны экспортын зөвшөөрлийг цахимаар олгох юм байна. Малын эм тариа, вакцины хангамжийн талаар тодруулсан Г.Тэмүүлэн гишүүний асуултад ажлын хэсгээс хариулт өгөв. Өнөөдрийн байдлаар манай улсад малын гурван төрлийн гоц халдварт өвчний асуудал үүсээд байгаа аж. Бог малын мялзан өвчний нөхцөл анхаарал татахуйц нөхцөлд хүрээд байгаа бөгөөд вакцинжуулалтын сарын төлөвлөгөө гаргаад ажилласны үр дүнд өнөөдрийн байдлаар ерөнхий дархлаажуулалт 67 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа гэв. Төслийг үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэх эсэхтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бейсен, Н.Ганилбал, Ц.Идэрбат, Т.Энхтүвшин нар үг хэлсэн бөгөөд төслүүдийг хэлэлцэхийг дэмжиж байгаагаа илэрхийллээ. Ингээд санал хураалт явуулахад нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу 55.3 хувь нь дэмжсэн тул Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтэрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр харьяалах Байнгын хороонд шилжүүлсэн юм.

Үдээс өмнөх хуралдааны төгсгөлд “Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах” асуудлаар хянан шалгах түр хороо байгуулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцсэн юм. Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн нарын 28 гишүүн энэ сарын 09-ний өдөр төслийг өргөн мэдүүлсэн бөгөөд Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцууллаа.

“Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр”-ийн 2.1-ийн 2.1.8-д “Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн чанар, аюулгүй байдлыг хангаж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэн бүртгэл, хяналтын цахим тогтолцоог бүрдүүлнэ.” гэж заасан. Түүнчлэн Монгол Улсын Засгийн газраас баталсан Төрөөс эрүүл мэндийн талаар баримтлах бодлого болон Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх, чанар, аюулгүй байдлыг хангахад оролцох байгууллагын үүрэг, хариуцлагыг тодорхой болгох асуудал чухал гэв. Эрүүл мэндийн яам болон Азийн хөгжлийн банкны санаачлагаар 2017 онд “Монгол Улсын эмийн үнэ, хүртээмж, худалдан авах боломж, үнэ бүрдлийн судалгаа”-г дэлхийн Эрүүл мэндийн байгууллага болон олон улсын Эрүүл мэндийн үйл ажиллагааны байгууллагын стандарт аргачлалын дагуу хийж гүйцэтгэжээ.

Судалгааны дүнд хамгийн хямд үнэтэй ерөнхий нэршлийн эмийн хүртээмж хангалтгүй байх ба улсын байгууллагын хангамж 53.6 хувь, хувийн байгууллагын хангамж 68.9 хувь, эмийн эргэлтийн сангийн хангамж 51.2 хувь байгаа аж. Үүнээс үзэхэд Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргасан зөвлөмжийн дагуу зайлшгүй шаардлагатай эмийг 80 хувийн хүртээмжтэй байлгах зорилгод хүрэхгүй байна хэмээн төсөл санаачлагч танилцууллаа. Иймд эмийн хүртээмжийн хангалтгүй байдлын шалтгаан нөхцөлийг нарийвчлан судлах шаардлагатай гэж үзжээ. Түүнчлэн зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтыг батлах журам, жагсаалт батлахтай холбоотой тулгамдаж буй асуудлыг тодорхойлон үе шаттайгаар судлах шаардлага тулгарсан гэв.

“Хүний эмийн чанар, хуурамч болон стандарт бус эмийн үйлдвэрлэл, нийлүүлэлтийн асуудлаар” хянан шалгах түр хорооноос “хүний эмийн чанар, стандартыг шалгах явцад эмийн үнийн асуудлыг нарийвчлан судлах, зах зээл дээр худалдаалагдаж байгаа болон Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх зайлшгүй шаардлагатай эмийн үнийн өсөлтийн бодит шалтгаан нөхцөлийн харилцан уялдаатайгаар хяналт шалгалтыг цаашид үргэлжүүлэн хийх шаардлагатай” гэх дүгнэлтийн дагуу цаашид эмийн өсөлтийн шалтгаан нөхцөлийг хянан шалгах шаардлагатай байгааг Ж.Чинбүрэн гишүүн төсөл санаачлагчийн илтгэлдээ тэмдэглэлээ.

Иймд Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1 дэх хэсэг, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн эмийн хяналтын тогтолцоо, шалгалтын үр нөлөөний асуудлаар шалгалт хийн дүнг нэгдсэн чуулганд танилцуулах, шаардлагатай бол санал боловсруулах үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хороог байгуулах тогтоолын төслийг боловсруулжээ. Нийгмийн бодлогын байнгын хороо энэ сарын 20-ны өдрийн хуралдаанаараа төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцсэн бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжжээ.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэнгийн танилцуулсан санал, дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, үг хэлэх шаардлагагүй хэмээн үзсэн тул санал хураалт явуулахад 53.8 хувь нь дэмжиж “Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах” асуудлаар Хянан шалгах түр хороо байгуулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолыг баталлаа гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээллээ.

Categories
нийгэм цаг-үе

Зайсангийн шинэ гүүрийг наймдугаар сард нээнэ DNN.mn

Улаанбаатарын түгжрэлийг бууруулах хүрээнд хийж буй бүтээн байгуулалтуудын нэг нь Зайсангийн төмөр бетон гүүрийн өргөтгөл, шинэчлэлийн ажил юм. Хуучин гүүрийн баруун талд шинээр баригдаж буй 225 метр урт гүүрийн барилгын ажил өнгөрсөн оны есдүгээр сард эхэлсэн. Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч Ж.Сандагсүрэн энэ ажлын явцтай танилцлаа. Шинэ гүүрийн бүтээн байгуулалтын ажил одоогоор 92 хувьтай байгаа бөгөөд наймдугаар сарын эхээр нээхээр төлөвлөж буйг гүйцэтгэгч компани онцолж буй.Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ж.Сандагсүрэн:-Зайсангийн гүүрийн өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлын явцтай танилцлаа. Зам барилгын ажил явуулахад аж ахуйн нэгжийн эзэмшлийн газар өртсөн тул техник хэрэгсэл оруулж чадахгүй байгаа асуудал тулгарч байна. Нийслэлийн зүгээс үүнийг шийдэхэд анхаарна. Ер нь бүтээн байгуулалтын явцад тулгарч байгаа асуудал, бэрхшээлийг төр, хувийн хэвшилтэйгээ хамтран ажиллах замаар л шийднэ. Түгжрэлийг бууруулах хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа бүх төсөл, хөтөлбөр дээр нийслэлийн зүгээс шуурхай баг гарч, гүйцэтгэл дээр нь өдөр тутмын хяналт тавьж ажиллаж байгаа, үр дүн нь ч гарч буй хэмээлээ.

Монгол Улсын зөвлөх инженер, “ЗМЗ” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга, зөвлөх Ц.Шинэзориг:-Зайсангийн 225 метр урт төмөр бетон гүүрийн барилга угсралтын ажил үргэлжилж байна. Одоогоор урд захын тулгуур дээр байсан дулааны шугамын асуудлыг шийдвэрлэн түр шугамыг тавиад дууслаа. Шинэ гүүрийн барилгын ажил 92 хувьтай буй. Одоо хашаа, хайс хийх, замыг хойш, урагш нь холбох ажлууд үлдээд байгаа. Шинэ гүүрийг ирэх наймдугаар сарын эхээр нээгээд хуучин гүүрийг нураах ажил эхэлнэ. Бүтээн байгуулалтын ажил саадгүй үргэлжилбэл өргөтгөл, шинэчлэлийг энэ ондоо багтаан дуусгана гэсэн юм.

Зайсангийн гүүрээр хоногт 16 мянган тээврийн хэрэгсэл нэвтэрдэг. Харин шинэ гүүр ашиглалтад орсноор хоногт 35 мянган тээврийн хэрэгсэл зорчдог болж, замын нэвтрүүлэх чадвар 20 хувиар нэмэгдэн, Богд уул болон Чингисийн өргөн чөлөөний хөдөлгөөний эрчмийг 10 хувиар сайжруулах юм.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

15 жилийн өмнөх долдугаар сарын нэгэн DNN.mn

Одоогоос 15 жилийн өмнөх энэ өдөр монголын түүхэнд “Хар өдөр” нэ­рээр үлдсэн. Энэ үймээнээр таван иргэн амиа алдаж, олон зуун залуус хэцүү нэртийн хаалга татсан юм.
2008 оны зургадугаар сарын 30-нд болсон УИХ-ын V сонгуулийн дараа өдрөөс эхэлсэн тайван жагсаал сүүлдээ хүчирхийлэл, хэлмэгдүүлэлтийг бий болгосон үндэсний үймээн болтлоо өргөжин тэлсэн билээ.
Үймээн дэгдээгчид улмаар МАХН-ын төв байрыг галдан шатааж, цаашлаад Соёлын Төв өргөөний зарим хэсгийг шатааж эхэлсэн бөгөөд тэнд байсан театр, музей болон уран зургийн галлерей зэрэг түүх, соёлын олон үнэт зүйлс шатсан юм.
Мөн энэ өдрийг телевизийн 11 суваг дамжуулсан байдаг.

Үйл явдлыг тоймлон хүргэж байна.

Үймээн ийн эхлэв

Тухайн үеийн жагсаалын МҮОНРТ шууд дамжуулсан

Үймээн дэгдээгчид улмаар МАХН-ын төв байрыг галдан шатаав

Цагдаа нар жагсагчдыг зогсоохыг оролдож байна

Шатсан МАХН-ын байр

Үр дүнд нь таван гэмгүй иргэний амь нас эрсдэв

Categories
цаг-үе эдийн-засаг

Гадаадын хөрөнгө оруулагч хохирсон хэргийн 66 хувийг залилах гэмт хэрэг эзэлж байна DNN.mn

Гадаадын хөрөнгө оруулагчтай холбоотой хэрэг, материалуудыг хянаж дуусжээ.

Улсын ерөнхий прокурорын газраас гадаадын хөрөнгө оруулалттай, аж ахуйн нэгж хохирсон, холбогдсон гэмт хэргийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явц, шийдвэрлэлтийн байдлыг улсын хэмжээнд нэгтгэн судалж, хянах ажлын хэсгийг байгуулсан талаар өмнө нь мэдээлсэн. /энд дарж үзнэ үү/

Сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд гадаадын хөрөнгө оруулагч нартай холбоотой 342 гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл бүртгэгдсэнээс гадаадын хөрөнгө оруулагч хохирсон 239, гадаадын хөрөнгө оруулагч холбогдсон 103 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулжээ.

Мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан хэргийн дийлэнх нь уул уурхайн салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалт, үл хөдлөх хөрөнгөтэй холбоотой байх бөгөөд гадаадын хөрөнгө оруулагч хохирсон хэргийн 65,9 хувийг залилах гэмт хэрэг, бусад нь хөрөнгө завших, хулгайлах, мөнгө угаах, хүрээлэн байгаа орчны эсрэг, бусдын эд хөрөнгийг авахаар заналхийлэх болон авлигын гэмт хэрэг эзэлж байна.

Хохирсон гэх гадаадын хөрөнгө оруулагчийн 44.5 хувь нь БНХАУ, 8.6 хувь нь БНСУ-ын иргэд, 28.5 хувь нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж байх ба гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлоос 12,0 тэрбум төгрөгийн хохирлыг хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нөхөн төлүүлсэн байна.

Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж хохирсон 31, холбогдсон найман хэрэгт прокурор яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлж, 8,4 тэрбум төгрөгийн хохирлыг шүүхийн шийдвэрээр нөхөн төлүүлэхээр шийдвэрлүүлсэн.

Ажлын хэсэг хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, мөрдөн байцаалтын хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон 174, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж байгаа 78, нийт 252 хэргийг хянаж, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж байгаа хэргүүдийн 83.3 хувьд нь тодорхой ажиллагаа хийлгүүлэхээр прокурорын даалгавар бичиж, хэргийг шуурхай шалгаж, шийдвэрлэх үүргийг мөрдөх байгууллага болон хяналт тавьж буй нэгж прокурорын газарт өгсөн байна.

Түүнчлэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих асуудлыг бүрэн шалгаж тогтоогоогүй, хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр хэрэг бүртгэлтийн хэргийг хаасан, мөрдөн байцаалтын хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон дөрвөн хэргийг сэргээж, нэмэлт ажиллагаа хийлгүүлэхээр харьяа мөрдөх байгууллагад хүргүүлжээ.

Тухайлбал, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлсэн дараах хэргүүдийг хаасан шийдвэрийг тус тус хүчингүй болгож, нэмэлт мөрдөн шалгах ажиллагаа хийлгүүлэхээр прокурорын даалгавар бичиж хүргүүлсэн байна.

“Монгол Улсын иргэн Э нь 2011-2023 онд Сингапур улсын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Ай Ти Жи Эм” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар томилогдон ажиллаж байхдаа тус компанийн эзэмшилд авах газрын төлбөрт өгнө гэж Австрали Улсын нэр бүхий иргэнээс 8,9 сая ам.доллар буюу 12,0 тэрбум төгрөгийг шилжүүлэн авч завшсан” гэх,
Монгол Улсын иргэн Б, И нар нь бүлэглэж 2019 онд баримт бичиг хуурамчаар үйлдэн ашиглаж, Хаан банкны тооцооны төвөөс Монгол Улсад бизнес хийх зорилгоор ирсэн БНХАУ-ын иргэний данснаас 1,3 тэрбум төгрөгийг бусдын данс руу шилжүүлж, бэлнээр гаргуулан авч залилсан”

Цаашид мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж, хүний эрхийг зөрчихгүй байх, зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хэргийг богино хугацаанд хянан шийдвэрлэхэд анхаарч ажиллахыг мөрдөгч, прокуроруудад үүрэг болгожээ.

Эх сурвалж: УЕПГ