Month: March 2023

Categories
мэдээ нийгэм

Бага насны хүүхэд хүчиндсэн этгээдэд бүх насаар хорих ял оноолоо DNN.mn

Баянхонгор аймгийн Прокурорын газраас Б-д холбогдуулан согтуурсан үедээ бага насны 2 нас 5 сар 21 хоногтой О-г биеэ хамгаалж чадахгүй байдлыг далимдуулан хүсэл зоригийн эсрэг хүч хэрэглэн хүчиндсэн гэмт хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Шүүгдэгч Б бага насны хохирогч О-г биеэ хамгаалж чадахгүй, тэрхүү үйлдлийн учир холбогдлыг ойлгохгүйг далимдуулан түүний бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдалд халдаж, улмаар бие махбодын хийгээд сэтгэцийн хувьд бойжилт олоогүй хүүхдийн эрүүл мэнд, сэтгэл санаанд хор уршиг учрах бодит аюул үүссэн байна. Өөрөөр хэлбэл шүүгдэгч Б өөрийн дур хүслээ хангахыг эрмэлзэж бага насны хүүхдийг хүчиндэхэд чиглэсэн тодорхой үйлдлүүдийг хийсний улмаас хохирогч О-ын онгон хальс болон хярзан урагдсан болох нь тогтоогдсон.

Хүчиндэх гэмт хэрэг нь хохирогчийн хүсэл зоригоос гадуур, бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдалд халдаж хурьцал үйлдэж эхэлснээр төгс үйлдэгдсэнд тооцогддог.

Шүүх хэрэгт авагдсан Шүүхийн шинжилгээний албаны дүгнэлт болон хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчийн удаа дараа тогтвортой өгсөн мэдүүлгүүд, бусад бичмэл нотлох баримтаар шүүгдэгч Б гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь тогтоогдож байна гэж дүгнэн, шүүгдэгч Б-г “Бага насны хүүхэд хүчиндэх” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуульд заасан бүх насаар хорих ял оногдуулсан байна.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Урлагийн ертөнцийн робот-Алла DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ 2009 ОНЫ АРХИВААС….

Монголчууд нэгэн үе гуутай
бурхныхаа энтэйд үзэж, хүндэтгэн залдаг байсан өтгөн хөмс өгтэй ЗХУ-ын их
удирдагч Леонид Ильич Брежневийг таньдаггүй үүхэд байтугай хүүхэд байдаггүй
байлаа. Угаасаа Цагаан толгойн номон дээр түүний намтар байдаг байсан юм чинь
яаж ч мэдэхгүй байх билээ дээ. Тэгээд Москва ахын гаргасан бүхий л шийдвэр
Улаанбаатар дүүд нь тэнгэрийн зарлиг мэт байсан тэр үед яаж ч түүнийг танихгүй
байх билээ, монголчууд. Монголчуудын дунд нэгэн онигоо ам дамжин яригддаг
байсан нь “Л.Брежнев ирээдүй рүү очжээ. Тэр хүн төрөлхтөн түүнийг сайнаар
дурсдаг байх ёстой гэдэгт тун итгэлтэй байж. Леонид номын санд очиж лавлах толь
дээрээс Брежнев гэсэн нэрийг сөхөөд үзтэл Брежнев- Алла Пугачёвагийн эрин үеийн
улс төрийн бяцхан зүтгэлтэн” гэсэн тайлбар байжээ. Энэ онигоо бол хатуухан ч
гэсэн үнэн байв. Гал халуун насаа социалист хана хэрэмтэй оронд өнгөрөөсөн
хэдий ч тэр чухам нэр алдрын тавцангаас буугаагүй, хайр сэтгэлийн хувьд хэн
нэгэнд цаламдуулж аргамжаанд ороогүй азтай эмэгтэй билээ. Алла Борисовна
Пугачёва саяхан зодог тайлж, концертод дуулахгүй хэмээн мэдэгдсэн нь түүнийг
мэддэг бүх хүмүүст цочир мэдээ болов.

Хэзээний л Алла ч, дандаа шинэ байдаг
түүнийг дуулахаа байна гэсэн мэдээ үнэхээр гайхаш төрүүлэм мэдээ болсон юм.
Яагаад ч юм түүнийг хэзээ ч цуцашгүй, бас хэзээ зогсошгүй гэж олон хүн боддог
байсантай нь холбоотой биз ээ. Түүний сонирхолтой амьдралын түүхийг хамтдаа
эргэн санацгаая. Дэлхийн II дайн дуусаад бас ч удаагүй, оросууд их сэргээн
босголтын аугаа сэтгэлээр зэвсэглэж, чөлөө завг үй хөдөлмөрлөж байх 1949 оны
дөрөвдүгээр сарын 15- ны өдөр Москвагийн нэгэн гэр бүл Зинайда Архиповна
Одегова, Борис Михайлович Пугач ёв нар охинтой болсон нь Алла байлаа. Бяцхан
Алла таван настай байхдаа анх Холбоот Орос улсын хамгийн алдартай концертын
танхимын нэг болох Баганат танхимын тайзан дээр анх гарч дуулж байсан гэдэг.
Дунд сургуульд суралцаж бас найрал дууны дугуйланд явж байсан түүний уран
бүтээлийн гарааг 1965 оноос эхэлсэн гэж албан ёсоор үздэг юм. Арван зургаан
настай Аллагийн олны хүртээл болсон анхны уран бүтээл нь “Робот” хэмээх дуу
байв. Улсын радиод энэ дууг нь бичиж, хүмүүсийн хүртээл болгоход түүнийг хүмүүс
мэддэг болж эхлэв. “Робот” хэмээх хөгжилтэй нэртэй дууг дуулж уран бүтээлийн
гараагаа эхэлсэн тэр энэ амьдралд хүн хүнээс илүү хүч гаргаж, чухам робот шиг ажиллаж,
амьдарч ирсэн билээ. Тэр 1966 онд “Юность” хамтлагт орж, дараа жилээ Улсын
циркийн хөгжмийн хамтлагт нь элсэв. 1974-1975 он түүний хувьд шагналын хур
буулгасан он цаг байв. Бас дээрээс нь түүнийг кинонд тоглуулах нь найруулагчдын
хувьд нэр төрийн хэрэг болж эхэлсэн гэхэд хилсдэхгүй. Мөн тухайн үеийнхээ гол
түнш социалист орнуудад уралдаан тэмцээнд орж эхэлсэн байна. Болгараас гэхэд л
“Арлекино” дуугаараа шагнал хүртэж байв. Ингээд л түүний уран бүтээлчийн
жаргалтай мэт боловч гунигтай амьдрал эхэлсэн гэж болно. Түүний хувийн амьдрал
хүн бүрийн нүдэн дээр ил байлаа. Түү- нийг хэн, хэнтэй холбогдож, бас хэнд
сэтгэл алдарч байсныг нь хүмүүс өөрөөс нь илүү мэднэ гэхэд хилсдэхгүй. Ерөөсөө
түүний амьдралын талаар сонин болгон ярих нь хов живд тооцогддоггүй байлаа.
Магадгүй тэд Аллаг хүн гэдгээр нь бус өөрсдийг нь хүчирхэг хоолой, хувийн
амьдралаараа зугаацуулах ёстой робот гэж боддог байсантай холбоотой байсан байж
ч болох юм. Алла Пугачёва 1969 онд Латвийн циркчин М.Орбакайтетэй гэрлэж, хоёр
жилийн дараа Кристина Орбакайте охин нь төрөв. Гэвч нэрт дуучин, циркчин эр
хоёрын хамтын амьдрал ердөө дөрвөн жил үргэлжилсэн байдаг. Ганц бие дуучин
бүсгүйн амьдралаар гурван жил амьдраад кино найруулагч Александр Стефановичтой
гэрлэв. Дуучин бус кино жүжигчин болох шахсан тэрбээр хэд хэдэн кинонд нь
тоглосон найруулагчтайгаа ийн хуримлажээ. Дахиад л дөрвөн жилийн дараа ганц
биеэр үлдэв. Нэр алдартай эмэгтэйчүүд эрчүү- дийг бээлий шиг солиод ирэхээрээ
амьдарсан жил, бас ганц бие явах хугацаа нь нэг хэмнэлд ороод байх нь
анзаарагддаг. Наймантаа гэрлэсэн нэрт жүжигчин Элизабет Тэйлорын хувьд ч ийм
хэмнэл байсан билээ. Тэд салахдаа бас орон байрны маргаан өдөөгөөд авсан нь
тухайн үеийнхээ хэл амны зугаа болж байсныг олон хүн дурсдаг. 1985 онд
продюссер Евгений Болдинтой хамтран амьдарч, 1993 онд гэрлэлтээ цуцлуулав.
1990-ээд оны эхээр Сергей Челобановтой дотно холбоотой болсон нь тэдний хамтран
дуулсан “Хүсээгүй зочин”, “Дурлаж тоглоцгооё” гэсэн дуунуудад нь үлдэж дээ.
Харин энэ удаад Аллагийн дурлаж тоглохоор шийдсэн залуугийн тухай яриа бөөн
дуулиан дагуулсан. Учир нь болгар, армяний эрлийз Филипп Киркоров гэх залуутай
хайр сэтгэлийн холбоотой гэсэн яриа уудам Орос орныг бүү хэл Монголд ч багагүй
хугацаанд айлын авгайчуудын ярих сэдэв болсон билээ. Түүнийг дуулж эхэлснээс хойш
буюу 1967 онд төрсөн, Аллагаас даруй 18 насаар дүү Филипп Киркоров тэр хоёрын
дурлал жинхэнэ дуулиан байв. “Аллагийн найзын хүү гэнэ. Түүнд итгэсэн найз нь
хүүгээ захиж гэрт нь байлгаж байсан гэнэ. Гэтэл жаахан хүүхдийн толгойг
эргүүлчихэж, тэр Алла. Өө, тэр залуу хөгшин дуучинтай холбогдож, өөрөө нэрд
гарах гэсэн биз” гэсэн яриа энд тэндгүй хэсүүчилсээр. Энэ яриа ч багагүй
хугацаанд үргэлжилсэн дээ. 1994 онд Алла 45 настайдаа Филипп Киркоровтой
гэрлэв. Тэд эхлээд Санк-Петербургт дараа нь Йерусалимд гэрлэх ёслолын
ажиллагаагаа хийсэн билээ. Нөхөр нь охин Кристинагаас нь ердөө дөрвөн насаар ах
байлаа. Тэд жинхэнэ хайр сэтгэл дээр тэдний холбоо тогтож байгаа гэдгийг
үзүүлэх гэж багагүй оролдсон. Хүмүүс ч үүнд нь итгэж эхлээд байв. Нэг нэгнийхээ
төрсөн өдрөөр барих гайхалтай бэлэг, тансаг эдлэлүүдийн тухай мэдээлэл
хөвөрсөөр. Гэтэл Оросын телевизээр хачин марзан юм ярьж хүмүүсийг инээлгэж, бас
ч гэж нэрд гарч эхэлж буй Филиппээс ч залуухан Максим Галкиныг Алла хэт
халамжлан хүмүүжүүлээд байгаа тухай яриа дэгдэв. Үнэндээ, Максим бол Аллагаас
даруй 27 насаар дүү юм. Сэтг үүлч нар ч энэ талаар нөхр өөс нь тодруулаад
авахаа мартсангүй. Харин Оросын эстрад ертөнцийн загалмайлсан эх гэгдэх
эхнэрийн ч тус байсан байх, бас өөрийн авьяас чадвартай нь ч тодорхой Филипп
мандаж явах үедээ бас энэ мэт асуудалд хариулт өгөх шаардлагатай болов.

“Робот” хэмээх хөгжилтэй нэртэй дууг дуулж уран бүтээлийн гараагаа эхэлсэн тэр энэ амьдралд хүн хүнээс илүү хүч гаргаж, чухам робот шиг ажиллаж, амьдарч ирсэн билээ.

Хүмүүсийг инээлгэдэг тэр залуу эхнэрт нь ямар ч хамаагүй гэсэн мэдэгдлийг хийж
байсан ч цаг хугацаа үүнийг нь үгүйсгэв. АНУ-д гоёмсог харш энэ тэр худалдаж
аваад байсан супер гэр бүл жилийн ихэнх саруудад тусдаа амьдрах болжээ. Тэд
арван нэгэн жилийн амьдрал нь дуусгавар болсныг зарлаж 2005 оны арваннэгд үгээр
сард гэрлэлтээ цуцалсан юм. Оросын шоу бизнесийн ертөнцөд нөлөөтэй дуучин,
телевизийн хөтлөгч Лолитаг манайхан андахгүй. “Хоёр Таня” киноны дууг дуулсан
гэвэл бүр ч ойрхны жишээ болох биз. Лолита тухайн үедээ Оростоо амьд домог
болсон энэ гэр бүлийн хоёр тийш болж байгааг олон нийтэд зарлах даалгаврыг
авсан байсан. Лолита “Тэд надад хэлэхдээ “Бид сайн найзууд хэвээр үлдэнэ. Нэгэнт
сүй тавьж гэрлэсэн учраас бид олон нийтийн өмнө албан ёсоор салж байна. Гэхдээ
бие биенээ дэмжиж, тусалсаар байх болно” гэж хэллээ” хэмээн тэдний өмнөөс
мэдэгдэж байсан гэдэг. Өмнө нь хэдэнтээ гэрлэж бас салж байсан Аллагаас илүү
Филиппийг энэ салалт хямраасан гэж шоу бизнесийн эргэн тойрны анхааралтай
ажиглагчид дүгнэдэг. Тэр ажлаар л өөрийгөө дарж байсан аж. Ямартай ч ЗХУ-ын
хамгийн сүүлийн ардын жүжигчин цолыг хүртэж байсан Алла Пугачёвагийн нэгэн
үеийн тостой тогоонд хошуу холбож явсан нөхөр Филипп өнгөрсөн жил ОХУ-ын ардын
жүжигчин болсон юм. Бас Украины ч ардын жүжигчин цолыг хүртсэн байна. Харин
Украины Ерөнхий сайд Юлия Тимошенко Аллагийн сайн найз гэдэг нь бас л
сонирхолтой баримт. Удаан хугацаанд энгийн харилцаатай хэмээн итгүүлэх гэж
оролдож байсан Максим Галкин, Алла Пугачёва нарын хамтын амьдрал одоо нийтэд ил
болсон. Ирэх сард 60 нас хүрэх Аллагийн төрсөн өдрийг түүний ивгээлд багтаж,
түүний нэр нөлөөнд орох хүслээр жигүүрлэж явдаг Оросын эстрадын ертөнцийнхөн
урьдын адил сүр дуулиантай тэмдэглэх биз ээ. Оросын рок попын ертөнц гэсэн
нууцлаг агуй бий. Тэнд багтаж орохын тулд социализмын үеэс нэр хүндээ хэвээр нь
авч ирсэн энэ эмэгтэйд таалагдах ёстой болдог гэдэг. Бас түүнд таалагдаагүй хэн
боловч хичнээн авьяастай ч ирээдүйгүй гэх нь бий. Манайхан нэг хэсэг поп
хатагтай Б.Сарантуяаг түүнтэй адилтган сэтгүүлчид ч энэ талаар асуугаад авсан
нь бий. Гэвч тэднийг ижилсүүлэх гэсэн нь хэн, хэн нь маш удаан хугацаанд алдрын
тавцанд байсаар байгаатай нь холбоотой биз ээ. Төрсөн өдрөө сүрлэг концерт хийлгэж
тэмдэглэдэг Аллагийн хувьд урьдынхаас ялгаатай нь Алла албан ёсоор зодгоо
тайлсанд байгаа юм. Аллагийн хувьд дандаа залуу, дандаа гоё байхын тулд багаг
үй эрсдлийг хийж ирсэн. Хэд хэдэн удаа гоо сайхны мэс засалд орж, жингээ барих
гэж багагүй оролддог байсан нь эрүүл мэндэд нь сөргөөр нөлөөлсөн гэх юм билээ.
Гэхдээ ч 60 нас гэдэг бол ямар ч ясны дуучинд ахдах л нас. Найз нөхдийн
хүрээнд, ширээний ард дуулалгүй яахав. Харин хэдэн цагийн турш хийх нүсэр
тоглолтын хувьд бол бодох л асуудал. Гэхдээ Алла Пугачёва шиг дуучин бол тэр
бүрийд төрж, хүссэн хүн нь болоод байхгүй. Тийм дуучин бол төрмөл байдаг биз
ээ. Өөрийнхөөрөө л амьдарч, өөрийнхөөрөө он цагийг элээж яваа дуучин эмэгтэй
билээ, Алла. Тэр хүн шиг биш робот шиг амьдарч иржээ.


Ч.Бүжин

Categories
мэдээ эдийн-засаг

Орон сууцны үнэ 11.3 хувиар нэмэгджээ DNN.mn

Улаанбаатар хотын орон сууцны үнэ энэ оны 2 дугаар сард өмнөх оны мөн үеийнхээс 11.3, өмнөх сарынхаас 0.2 хувиар нэмэгджээ.

Шинэ орон сууцны нэг ам метр талбайн дундаж үнэ хоёрдугаар сард 3.46 сая төгрөг болж, Хан-Уул дүүрэгт хамгийн их буюу 3.77 сая төгрөг байв. Харин хуучин орон сууцны үнэ ам метр нь дунджаар 3.30 сая төгрөг болж, Сүхбаатар дүүрэгт хамгийн өндөр буюу 3.97 сая төгрөг байгааг Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлэлд онцолсон байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Манай улсын эрүүл мэндийн байгууллагад 13.983 их эмч ажиллаж байна DNN.mn

“Дэлхийн эмч нарын өдөр” өнөөдөр тохиож байна.

Манай улсад одоогийн байдлаар 13,983 их эмч эрүүл мэндийн байгууллагад ажиллаж байгааг Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвөөс мэдээллээ.

Үүний отроос

  • Докторын зэрэгтэй -18%
  • Магистрын зэрэгтэй 1.6%
  • Ахлах зэрэгтэй 13%
  • Тэргүүлэх зэрэгтэй- 9.4%
  • Зөвлөх зэрэгтэй 2.4%

Нийт их эмч нарын 10,761 нь эмэгтэй, 3,222 нь эрэгтэй байна.

Их эмч, мэргэшлийн төрлөөр нь харвал шүдний эмч 1,833 буюу хамгийн их бол настны эмч 25 буюу хамгийн цөөн байгаа аж.

зураг

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Маргаашнаас ихэнх нутгаар цас орж, эрс хүйтэрнэ DNN.mn

Долоо хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв

Хугацааны эхэнд ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун дулаан байх боловч 31-нээс нутгийн баруун хагаст 1-нд нутгийн төв хэсгээр нойтон цас, цас орж цасан шуурга шуурч ихэнх нутгаар эрс хүйтэрнэ.

Хур тунадас: 30-нд Монгол-Алтайн уулархаг нутгаар, 31-нд баруун аймгуудын ихэнх нутаг, төвийн аймгуудын нутгийн баруун болон хойд хэсгээр, 4-р сарын 1-нд баруун аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, говь, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 2-нд баруун аймгуудын нутгийн өмнөд, зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төв болон говийн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо, нойтон цас, цас орж цасан шуурга шуурна.

Салхи: Ихэнх хугацаанд секундэд 5-10 метр, 30-нд Алтайн салбар уулсаар, 31-нд нутгийн баруун хагаст, 1-нд зарим газраар секундэд 16-18 метр, зарим үед секундэд 24 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна.

Агаарын температур: Хугацааны эхээр дулаахан Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө -22…-27 градус, өдөртөө -4…-9 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө -9…-14 градус хүйтэн, өдөртөө +3…+8 градус дулаан, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө -2…+3 градус, өдөртөө +15…+20 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө -1…-6 градус хүйтэн, өдөртөө +9…+14 градус дулаан, 31-нд нутгийн баруун хэсгээр 1-2-нд ихэнх нутгаар эрс хүйтэрч Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө -26…-31 радус, өдөртөө -12…-17 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө -19…-24 градус, өдөртөө -9…-14 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө -9…-14 градус, өдөртөө -1…-6 градус, бусад нутгаар шөнөдөө -13…-18 градус, өдөртөө -6…-11 градус хүйтэн байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Шороогоор далан үүсгэж, айл өрх, авто замын зорчих хэсэг рүү ус хальж орохоос сэргийлж байна DNN.mn

Нийслэлийн хэмжээнд Баянзүрх, Чингэлтэй, Сонгинохайрхан, Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэрт хөрсний уснаас үүссэн халиа тошин, уулын гуу жалга, сайрын цас мөс хайлж, шар усны үер үүсэх эрсдэл өндөр байдаг.

Геодези, усны барилга, байгууламжийн газраас халиа тошин, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх, үерийн хамгаалалтын барилга, байгууламж, далан суваг, замын ус зайлуулах шугам сүлжээ, авто замын доогуурх гүүрэн гарц, хоолойны ашиглалтын хэвийн найдвартай ажиллагааг ханган ажиллаж байна.

Тодруулбал, Сонгинохайрхан, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баянзүрх дүүрэгт байрлах далан сувгуудын урсцыг сайжруулан, өнгөрсөн долоо хоногт нийт 1.2×1.8×2000 шоо метр суваг татаж, авто замын гүүрэн гарц гарган, ус чөлөөтэй урсах нөхцөлийг бүрдүүллээ. Ингэхдээ усны машинаар 600 тонн, усны насосоор 10 мянган шоо метр ус соруулж, нийт 960 кг давс хийлээ. Мөн 520 тонн шороогоор далан үүсгэж, айл өрх, авто замын зорчих хэсэг рүү ус хальж орохоос сэргийлэн, аюулгүй байдлыг ханган ажиллаж байна.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Б.Нансалмаа: Чихэвчнээс болж сонсгол муудаж буйг залуучууд анзаардаггүй DNN.mn


Гудамжаар алхахад таван залуу тутмын гурав нь чихэвч зүүн алхана. Зөрөөд өнгөрөхөд хөгжмийнх нь дуу тод сонсогдож байхыг бодоход хамгийн чанга дээр нь тохируулчихдаг бололтой. Чихэвчнээс болж сонсгол буурвал сэргэх боломжгүй гэдгийг хүмүүс тэр бүр мэддэггүй, анзаардаггүй байна. Тиймээс олон цагаар чихэвчээр хөгжим сонсох нь ямар сөрөг үр дагавар дагуулдаг талаар Чих, хамар, хоолойн эмч Б.Нансалмаатай ярилцлаа.

-Сүүлийн үед хүүхэд, залуус чихэвч их хэрэглэж байна. Чихэвчийг олон цагаар хэрэглэх, чанга сонсох зэрэг нь ямар сөрөг нөлөөтэй вэ?

-Сонсгол бууралт маш олон шалтгаантай. Тэдгээр шалтгааны нэг нь чихэвчний хөгжим яах аргагүй мөн. ДЭМБ-аас гаргасан заавар ч бий. 80-аас дээш децибелтэй чимээг чанга чимээ гэж үздэг бөгөөд хүн ийм чимээнд удаан байвал дотор чихний эсүүд гэмтэж, сонсгол нь мууддаг.

Чихэвчний хөгжмийг нэг цагаас дээш хугацаагаар чанга сонсвол сонсгол бууралт үүсгэнэ. Мөн маш хүчтэй чимээний улмаас гэнэтийн дүлийрэл үүсдэг. ДЭМБ-ын заасны дагуу 60-70 децибелээр сонсож байвал 20-30 минутаас хэтрүүлэхгүй байх хэрэгтэй.

–Чихэвч зүүсэн залуусын юу сонсож байгаа нь бусдад сонсогддог.
Энэ нь хэдэн децибелтэй сонсож байна гэсэн үг вэ?

-110-аас дээш децибелтэй сонсож байна гэсэн үг. Тиймээс ийм хэмжээний хүчтэй дуу чимээ удаан хугацаанд сонсвол сонсголын бууралттай болж улмаар дотор чихээ гэмтээж дүлий болох эрсдэлтэй. Гэхдээ чихэвчнээс болж сонсгол нь муудах тохиолдлыг залуучууд төдийлөн анзаардаггүй. Илт юм сонсохгүй болох, нэлээн хүндэрсэн үед нь эмнэлэгт ирдэг.

-Дуу чимээнээс болж сонсгол муудсан тохиолдолд эмчилгээгээр хэвийн болгох боломжтой юу?
-Хүчтэй дуу чимээ шууд дотор чихэнд нөлөөлдөг учраас түүнд байрладаг сормослог эсүүд гэмтэж, дахин нөхөн сэргэх боломжгүй өөрчлөлтөд ордог. Дотор чих хамгаалах олон давхаргатай боловч, чихэвчийг чихний суваг руу ойрхон хийж, удаан хугацаанд чанга хөгжим сонсвол гэмтээж байна гэсэн үг. Хамгийн гол нь чихэвч их хэрэглэснээр, мөн чанга сонссоноос болсон сонсголын бууралт дахиад сэргэдэггүй.

-Байнга чихэвчээр дуу хөгжим сонссоноос үүдэн эмнэлэгт хандах тохиолдол хэр ажиглагдаж байгаа вэ?

-Ер нь сүүлийн үед сонсголын асуудалтай залуучууд маш их оношлогдож байна. Ялангуяа, утасны оператор буюу байнга утастай холбоотой ажил хийдэг, баар цэнгээний газар, уул уурхайд ажилладаг, өрөмдлөг хийдэг хүмүүст сонсгол бууралт үүсэж байгаа нь ажиглагдаж, эмнэлэгт ханддаг.

-Чихэвч сонсголд нөлөөлөхөөс гадна дамжуулдаг гэдэг. Энэ нь чихний үрэвсэл, халдварт өвчний шалтгаан болдог уу?

-Чихэвчээ хүнтэй сольж хэрэглэхгүй байх хэрэгтэй. Хүйтэн сэрүүний улиралд малгайгүй явдаг хүмүүс бий. Удаан хугацаанд малгай өмсөхгүй явснаар тархины судасны нарийсал үүсдэг. Улмаар чих шуугих, мэдрэлийн гаралтай сонсголын бууралт үүсэх эрсдэлтэй.

-Удаан хугацаанд чихэвчээр хөгжим сонсох нь мэдрэлд нөлөөлж, мэдрэлийн ядаргаанд оруулах уу. Зарим нь бүр чихэвчтэйгээ унтчихдаг тал бий?

-Чихэвчээр хөгжим сонсох нь мэдрэлийг шууд гэмтээхгүй ч дотор чих мэдрэлтэй холбоотой байдаг. Ямар нэгэн мэдээлэл дотор чихээр дамжин тархи руу очдог.

-Чихэвчийг хэрхэн зөв хэрэглэх ёстой бэ?
-Цаг үеэ дагаад технологи өндөр түвшинд хөгжиж байна. Чихэвч хэрэглэх хүмүүсийн тоо эрс өссөн. Чихэвчээр сонсож байгаа дууны хүчийг 100 нэгжээр хэмжих юм бол 50 децибелээр нэг цагийн хугацаанд хэрэглэх нь хамгийн зохистой хэрэглээ. Тиймээс тодорхой хүчээр, тодорхой заасан хугацаанд тогтмол бус сонсох хэрэгтэй.

ДЭМБ-ын судалгаагаар 85 децибел хэмжээгээр, нэг цаг чихэвч ашиглахад сонсголын эрхтэн гэмтдэгийг тогтоосон


Дууны даралт ба сонсох мэдрэмжийн хамаарлыг децибел гэх нэгжээр илэрхийлдэг ба хүмүүсийн харилцан ярианы түвшин 60 децибел байдаг бол онгоц буух үеийн чимээний түвшин 110 децибел байдаг. Харин өнөө цагт үйлдвэрлэгдэж буй хөгжим тоглуулагч, ухаалаг утас зэргийн чангаруулагчийн дээд түвшин 120 децибел байдаг байна.

Өөрөөр хэлбэл, хөгжмөө эцэст нь тавьж сонсох нь онгоц буух үеийн дуу чимээтэй тэнцэж байна гэсэн үг. ДЭМБ-ын судалгаагаар 85 децибел хэмжээгээр, нэг цаг чихэвч ашиглахад сонсголын эрхтэн гэмтдэгийг тогтоосон юм. Хүний чихийг гадна, дунд, дотор гэж хуваадаг.

Гадна, дунд чих нь дуу дамжуулах үүрэгтэй бол дотор чих дууны дамжиж ирсэн механик энергийг биологийн энерги болгож, сонсголын мэдрэлээр дамжуулах үүрэгтэй байдаг. Харин чихэвчээр сонсож буй чанга дуу чимээ таны тархинд байрлах олон давхар хамгаалалт бүхий дотор чихэн дэх сормослог эсийг гэмтээж, улмаар сонсгол бууралт, дүлийрэлд хүргэдэг аж. Өөрөөр хэлбэл, чихэвчээ хэт чанга сонсож, сонсголын мэдрэлээ гэмтээж байна гэсэн үг.

Явган зорчигч замын хөдөлгөөнд оролцохдоо чихэвч зүүх, утсаар ярих нь хуулиар хориотой

Чихэвчээр хөгжим сонсоод орчноос тусгаарлагдсан үедээ осолд орж амь насаа алдсан цөөнгүй жишээ бий. Тэрхүү харамсалтай хэргийг эргэн сануулбал,

  • 2012 оны есдүгээр сарын 17-ны өдөр “Тэнгис” кино театрын урд баригдаж байсан барилга дээрээс арматур унаж цэл залуу 21 настай Б амь насаа алдсан. Барилгаас ямар нэгэн зүйл нурж байгааг харсан хүмүүс бүгдээрээ холдсон ч амиа алдсан залуу чихэвчний хөгжим сонсож явснаас хүмүүсийн анхааруулж хэлснийг сонсоогүй.
  • 2017 оны нэгдүгээр сарын 7-ны өдөр Толгойт өртөөний зам дээр 17-18 насны хоёр охин галт тэргэнд дайруулж газар дээрээ нас барсан хэрэг гарсан. Энэ талаар тухайн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлэхдээ амиа алдсан хоёр охин тухайн үед чихэвч зүүчихсэн явсан учраас галт тэрэгний дуут дохиог сонсолгүй төмөр замын гармаар гарч яваад дайруулсан байна хэмээн мэдээлж байв. Д.Баттогтох


Categories
мэдээ нийгэм

Хотын 14 стандартыг баталлаа DNN.mn

НИТХ-ын ээлжит бус X хуралдаан өнөөдөр болж байна. Уг хуралдаанаар газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авах санал дэмжих, Хотын стандартыг батлах болон эзэнгүй нохой, муур устгах ажлын нэгж тарифыг шинэчлэх тэргүүтэй асуудлуудыг төлөөлөгчид хэлэлцэж буй.

Тодруулбал, Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн 21, 32 дугаар хороо, Хан-Уул дүүргийн 13 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт барих Богдхан төмөр замын шугамын чигийг Засгийн газраас баталсантай холбогдуулан тус чигийн дагуух 496 га бүхий зурвас газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авах тухай асуудлыг хэлэлцэн, санал хурааж баталлаа. Мөн газар чөлөөлөх явцад иргэд, аж ахуйн нэгжийн эрх ашгийг бүрэн хангахад анхаарч ажиллах заалтыг тогтоолын төсөлд оруулсан юм.

Иргэдийн эрүүл, аюулгүй, ая тухтай амьдрах нөхцөлийг хангах хүрээнд Хотын стандартыг боловсруулан, эхний хэсгийн есөн бүлгийн 38 стандартыг батлан, өнгөрсөн оны аравдугаар сараас мөрдөж эхэлсэн.

Тэгвэл Хотын стандартын дараагийн хэсэг буюу долоон бүлгийн 14 стандартын төслийг энэ удаагийн хуралдаанаар хэлэлцүүллээ. Үүнд “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хүртээмжтэй дэд бүтэц” бүлгийн хоёр, “Үер, борооны усны байгууламж” бүлгийн гурав, мөн “Гудамж зам, барилга байгууламжийн хаягжилт” бүлгийн нэг, “Нийгмийн дэд бүтэц” бүлгийн нэг, “Бие даасан инженерийн дэд бүтэц” бүлгийн хоёр, “Дуу чимээний бохирдол” бүлгийн гурван стандартын төсөл багтаж буй. Мөн цахилгаан шат болон хаалга цонхонд тавигдах ерөнхий шаардлага орсон байна.

Эдгээр стандарт нь хотод амьдарч буй хэн бүхний хувьд ая тухтай, эрүүл, аюулгүй орчныг цогцлоох, учирч болзошгүй эрсдэлээс сэргийлэх, хотын өнгө төрх, төлөвлөлт, зохион байгуулалтыг эмх цэгцтэй болгох үндсэн суурь болно гэдгийг хуралдааны үеэр онцолсон. Тухайлбал, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд ээлтэй дэд бүтцийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, гадна болон дотоод орчны төлөвлөлтийг ийм байдлаар хийх, төлөвлөхөд чухал ач холбогдолтой юм.

НИТХ-ын дэргэдэх хороод болоод намын бүлгүүд Хотын стандартын төслүүдийг дэмжиж, олонхын саналаар баталлаа. Төлөөлөгчдийн зүгээс хөгжлийн бэрхшээлтэй гэсэн нэршлийг тусгай хэрэгцээт хэмээн өөрчлөх, стандартын хэрэгжилтийг хангах, энэ чиглэлд иргэд, аж ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллах, сургалт зохион байгуулах, мэдээлэл түгээх чиглэлд онцгойлон анхаарч ажиллах шаардлагатай зэрэг саналыг хэлж байв.

Categories
гадаад мэдээ

Арслан зааны мах гарган авав DNN.mn

Австралийн “Vow” компани лабораторийн нөхцөлд арслан зааны мах ургуулж, түүгээрээ бөөрөнхий мах бэлтгэжээ. Тус компани үсэрхэг арслан зааны (Mammuthus primigenius) ДНХ-г ашиглан энэ амьтны махыг ургуулж чадсан байна.

Энэхүү мөхсөн амьтны булчингийн уургийг бүтээхийн тулд компанийн мэргэжилтнүүд Квинслендийн Их Сургуулийн Биоинженерийн хүрээлэнгийн профессор Эрнст Вольветангтай хамтрана жиллажээ. Эрдэмтэд, тэдний гол зорилго нь биотехнологийн тусламжтайгаар хоол хүнс үйлдвэрлэх боломжтой гэдгийг харуулах явдал юм. Ийм технологиор ургуулсан япон бөднө шувууны махаа тус компани Сингапурын ресторануудад энэ онд нийлүүлжэхлэхээр төлөвлөж байгаа гэнэ. Өнөөдөр мах ургуулах туршилтыг дэлхий дээр 100 гаруй компани хийж байгаа бөгөөд ойрын ирээдүйд хүмүүсийн хооллолтод чухал байр суурь эзэлнэ гэж үзэж байна.

Г.Амарсанаа

Categories
мэдээ улс-төр

ЧУУЛГАН: Хуулийн төслүүдийг эцэслэн батлав DNN.mn

Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны хаврын ээлжит чуулганы 2023 оны гуравдугаар сарын 30-ны өдрийн үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар Засгийн газраас 2023 оны нэгдүгээр 16-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн “Женев хотноо 1958 онд баталсан “Дугуйт тээврийн хэрэгслүүд, тэдгээрт суурилуулан ашиглаж болох тоног төхөөрөмж, эд ангид зориулсан НҮБ-ын уялдуулан тохируулсан техникийн дүрмийг хэрэглэх болон эдгээр дүрэмд үндэслэн олгосон баталгааг харилцан хүлээн зөвшөөрөх нөхцөлийн тухай хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүллээ.

Байнгын хорооны саналаар “Хэлэлцээр соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг эцэслэн баталъя” гэдэг саналын томьёоллоор санал хураахад, чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 82.0 хувь нь дэмжсэн. Иймд “Женев хотноо 1958 онд баталсан “Дугуйт тээврийн хэрэгслүүд, тэдгээрт суурилуулан ашиглаж болох тоног төхөөрөмж, эд ангид зориулсан НҮБ-ын уялдуулан тохируулсан техникийн дүрмийг хэрэглэх болон эдгээр дүрэмд үндэслэн олгосон баталгааг харилцан хүлээн зөвшөөрөх нөхцөлийн тухай хэлэлцээр”-ийг Засгийн газрын өргөн мэдүүлснээр соёрхон батлав.

Дараа нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн хоригийг хүлээж авсантай холбогдуулан боловсруулсан Олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай, Харилцаа холбооны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай, Кибер аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай, Татварын ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцсэн.

Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо хуулийн төслүүдийг 2023 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцсэн бөгөөд энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Баттөмөр танилцуулав.

Тэрбээр, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн хоригийг 2023 оны 03 дугаар сарын 17-ны өдөр Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн, уг хоригийг хүлээн авч “Ерөнхийлөгчийн хоригийн тухай” Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолыг баталсан. Хоригийг хүлээн авсантай холбогдуулан Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 88.9 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн Байнгын хорооноос боловсруулсан Олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл, Харилцаа холбооны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл, Кибер аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл, Татварын ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ. Байнгын хорооны хуралдаанаар дээрх төслүүдийг хэлэлцэх үед Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, санал гаргаагүй бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх хуулийн төслүүдийг дэмжсэн гэв.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан асуулт асууж, үг хэлэх гишүүн байсангүй. Хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлгээр нь батлах Байнгын хорооны саналын дагуу санал хураахад, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 85.2 хувь нь дэмжсэн. Иймд Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 44.3-т “Долоо хоногийн Баасан гарагийн 10.00 цагт нэгдсэн хуралдаанаар хуулийн төслийг эцэслэн батлах санал хураалт явуулна. Хуралдааны ирц хуулийн төсөл эцэслэн батлах шаардлага хангахаар бол бусад өдөр, цагт хуулийн төслийг эцэслэн батлах санал хураалтыг явуулж болно” гэж заасны дагуу хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслүүдийг тус тус эцэслэн батлав.