Month: October 2022

Categories
мэдээ нийгэм

“Богдхан уулаа цэвэрлэе” аянд таван мянга гаруй оюутан, залуус нэгдлээ DNN.mn

Дэвшилтэт Социал Демократ клубын санаачилга “CleanUP хоёр “төсөлд Монголын үндэсний их сургууль, Дотоод хэргийн их сургуулиуд нэгдэж, нийгмийн хариуцлагын хүрээнд Богдхан уулаа цэвэрлэх аянд таван мянга гаруй оюутан, залуус оролцож байна.

”Богдхан уулаа цэвэрлэе” санаачилгад БОАЖЯ, түүний харьяа байгууллага Богдхан уулын хамгаалалтын захиргаа нэгдэн дэмжлэг үзүүлэн хамтран ажиллаж байна. Аяны хүрээнд Богдхан уулын дугуй цагаан орчим, Чингистэй уул, Зайсан толгой, Хийморийн овоо, Уулын зам зэрэг таван байршилд цэвэрлэгээ хийнэ.

Categories
мэдээ нийгэм үндэсний-бөx

Улсын начин Ө.Батзулыг хоёр өрөө байраар шагналаа DNN.mn

Arslan.mn

Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын харьяат, өнөө жилийн ардын хувьсгалын 100, 101 жилийн ойн баяр наадамд тав давж, Улсын начин цол хүртсэн Өлзийсайханы Батзулын цолны мялаалга наадам өчигдөр боллоо.

Түүний шинэ цол, гаргасан амжилтыг үнэлэн Улаанбаатар хот дахь Эрдэнэт хотын нутгийн зөвлөлөөс Улаанбаатар хотод хоёр өрөө байраар шагналаа.

Олон нийтийн дунд “бүжигчин” хэмээн цоллуулах болсон Ө.Батзулын хувьд чамгүй сайн бүжигчин гэдгээ сошиал сүлжээнд төдийгүй төв цэнгэлдэхийн дэвжээнээ ч зарлаад авсан нэгэн.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Идэш муут жилийн гачлан DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВ: “ИДЭШ МУУТ ЖИЛИЙН ГАЧЛАН” НИЙТЛЭЛИЙГ ХҮРГЭЖ БАЙНА.

•Дэлхийг байлдан дагуулсан Чингэсийн баатрууд агуу. Тэднийг хооллож чадсан ар тал нь бүр агуу юм даа.

•Хүнснийхээ асуудлыг шийдэж чадсан уламжлалтай, бас хэзээ ч өлсөхгүй улс орон дэлхийд ховор байх

•Дэлхийд гурван тэрбум хүн өлөн зэлмүүн явна.

•Монгол Улс 710 мянган өрх айлтай, 42 сая малтай\.Хоёр сая адуу хоёр сая үхэр байж л байна.

Хөдөөгийн монголчуудад “Өвлийн идэш” гэж нэг хүнд алба оногддогдоо. Өвлийн сар гарч хүйтний эрч тачигнахад энэ их “улай” эхэлдэг. Нэг дор олон арван мал нядалж нүгэл хийхийгээ “улай хийх” гэж нэрлэдэг. Их нядалгаа бас дуусах хугацаатай. Зулын 25 буюу 12 дугаар сарын 25-ны дотор багтааж өвөл хавар зун хүнсэнд хэрэглэх махаа бэлтгэж нөөцөлж авна. Зулын 25-ны дотор “улай хийсэн” амжиж нүглээ наманчилж нөжтэй хутга, цустай гараа угааж тогоо тосолсон буянт малынхаа бөөрийн өөхөөр зул өргөнө. Тэгээд мал тооллого ч болно. Заавал өвлийн 20-30 хэмийн хүйтэнд гадаа хөр цасан дунд ажилладаг энэ “их улай” бол нүүдэлчин монголчуудын хувьд бүтэн жилийн хүнс. Хүнд, хүчир ажил, нарийн технилоги, тэхдээ экологийн хамгийн цэвэр бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж байна гэвэл хэнч маргахгүй байх. Яагаад ч юм бэ монголчуудыг дэлхий даяараа “нүүдэлчид” гэж нэрлээд заншчихсан байдаг. Миний хувьд цөл, тал нутагтаа, угаасан усандаа хамгийн он удаан жил суусан хүмүүс бол монголчууд гэж боддог. Түүхийн туршид их цагаан хэрэмнээс өрнө зүгт уул овоо, ус голынхоо дэргэд зөвхөн монголчууд л өдий хүртэл аж төрж суусаар ирсэн. Малаа дагаад жилийн дөрвөн улиралд ойр зуураа л эргэлдэн нүүдэг. Тэрнээс биш гэрээ ачаад малаа туугаад цаашаа яваад өгдөггүй. Хүн нь ч мал нь ч идээшиж дассан хонхортоо эргээд ирдэг. Түүхийн туршид төв Азийн өндөрлөг, их тал, уул ус, дов толгод гол горхио хэзээ ч орхиогүй хэнд ч өгөөгүй үндэстэн бол манайхан байх нь ээ. Тэхээр юуных нь “Нүүдэлчид” байх вэ. Манж хийгээд Оросын колончлогчид биднийг бүдүүлэг гэж доош хийх гэсэндээ, ус нутгаас нь салгах гэсэндээ “нүүдэлчид” гэж ойлгуулсан байх аа. Нүүдэлчид бол дор хаяж тогтсон нутаг усгүй байдаг. Малгай тавибал манайх маргааш нь бол хүнийх гэсэн сэтгэхүйтэй хүмүүсийг л нүүдэлчид гэдэг. Тэхээр манай хөдөөгийнхөн юуных нь нүүдэлчид байх вэ дээ. Б.Лхагвасүрэн абугайн нэг их гоё үг байдаг даа. “Энэ хөх мөнхийн уул миний хүүгийн уул шүү” гэж. Монголын энэ их тал нутаг уул овоо чинь бүгд эзэнтэй. Манай элэнц хуланцын гал голомт болоод миний төрсөн, өссөн нутаг бол Эргэнэгийн булаг, Дэлгэрцогт, Баян, Мааньт уул, Ботгон, Төгрөгийн говь, Өгөөмрийн горхи. Хатуухан өвөл болбол хоёр нүүгээд 100 горхи, 1000 өвөлжөөтэй домогт Хэрлэн баян улаан ууланд өвөлжөөд хаврын сар гарав уу үгүй юу буцаад ирдэг юм. Уг нь өвлийн идэшний тухай бичих гэсэн чинь хадуураад явчихлаа. Жилийн хүнсээ базаана, өвлийн идшинд явна гэдэг бол монголчууд Манж, Оросын колони байсан үед ч одоо ч эвдэгдээгүй уламжлалт хүнд ажил. Мал сүрэг маань ноёдын мэдэлд, коммуны мэдэлд, нэгдэл гэдэг нэртэй болохоос бүгд улсын өмчид, одоо хувийн өмчид байж үзсэн. Нэг л юмыг өөрчилж чадаагүй. Энэ нь хөдөөгийн монголчуудын хүнсээ бэлтгэх арга хэлбэр. Айл болгон ам бүлээсээ хамааралгүй, чадах чинээгээрээ өвөл бүтэн жилийнхээ махыг бэлтгэдэг. Манайх л гэхэд өвөг дээдсийн үед ч гэсэн, манай аавын үед ч гэсэн бүтэн жилийн хүнсэндээ хоёр бод (нэг үхэр, нэг адуу), тав гурван бог (хонь,ямаа) мал хийдэг. Гурван ам бүлтэй манайх ч, арав гаран хүүхэдтэй айл ч ав адилхан хүнс бэлдэнэ. Үүнийгээ бүтэн жилийн хүнс гэж тооцоолно. Үхрийн өрөөл махаа арьсанд нь боож цасанд хаячихаад хавар иднэ. Үүнийгээ үүц гэнэ. Үхрийн нэг гуя, ямааны махтай борцлоод шуудайд хийгээд саравчин дээрээ шидчихнэ. Зуныг өнгөрөөх борц болж байгаа нь тэрээ. Нар, урь амтагдсан, намирсан зөөлөн шар борц тийм муу хоол биш. Дүн өвлийн хүйтэнд малын махаа, цустай хольж хөлдөөж хярамцаг хийж аарцтай, будаатай холиод нэгдүгээр хоол болоо. Гаднаас адууны хөлдүү махыг мод түлээ оруулж байгаа юм шиг хормойлж ирээд л тогоо тогоогоор чанаад хөргөчихнө. Адууны умс, хитай, цагаан шавай гээд ямар ч хүйтэнд царцдаггүй сайхан хоол байх. Чанасан махаа давсанд дарсан хөмүүл, гоньдоор хачирлаад л, зэрлэг сонгино бүтнээр нь хийгээд л өвлийн хүйтэнд буусан суусан хоносон өнжсөн бүгдэд цагаан түмпэнтэй мах түлхэнэ. Эрүүл хүнс экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн ярьж эхэлж байгаа үед ийм хоол цэврийн цаадах цэвэр хүнс биш гэх үү. Бүх малын цус ув улаан байхад адууны цус бяслаг шиг цагаан өнгөтэй болно. Цусыг нь (цагаан эсний сийвэн Г.Д) сайн тунгаагаад нарийн гэдсэнд нь цутгаж хөлдөөсөн цагаан шавай гэдэг салахын аргагүй сайхан зууш бий. Монголчуудын хувьд ам бүл цөөтэй бололцоотой айл нь “Зочид буудлын” үйлчилгээг давхар гүйцэтгэдэг юм.”Зочид буудлын үнэгүй хоол” бэлдэхийн тулд л өвлийн идшээ ахиухан базаана.

“Хүн буудаггүй” нэртэй тал нутгийн дулаахан өвөлжөөнд Д.Цэрэндагва өвгөн, тэдний хүү, манай дүүгийнхтэй гурван гэр өвөлжиж байна. Өвлийн идшээ хийлээ. Тэр өдөр хот, аймгаас очсон бид ямар ч олон мал цааш нь харуулж нүгэл үйлдэв дээ. Хоёроос дөрвөн насны хоёр хүүхэд, мал нядлахыг харж чаддаггүй мань мэтэд нь хүртэл идш хийхэд ажил мундахгүй. Гал түлсэн шиг, дэлгэсэн маханд цуглах жунгаа “шувуу” үргээсэн шиг, адууны толгой шуудайд хийж ойр овоон дээр тавьсан шиг өдрийг өнгөрөөв. Тоолж үзвэл энэ хот айл өнөөдөр зургаан бод хориод бог мал хийчихжээ. Харин мах хөлдөхтэй болж хүйтэрснээс хойш анх удаа хамгийн цөөхөн мал хийж эрт буусан нь өнөөдөр болжээ. Өнгөрсөн зун Японы цунами болохоос арай өмнө, тэдний парламентын нэг сэтгүүлчид манайд ирэв. Ганц шил сакэй, бас далайн байцаанд ороосон цагаан будааны голд шигтгэсэн хумсын чинээ түүхий загасны махтай “кибаб” гэдэг хоолоор намайг дайлж хоёр цаг шахуу Япон үндэсний хоол эрүүл хүнсний тухай лекц уншсансан. Тэрээр Япон улсын банк бол өндөр барилга биш далайн цэвэр хүнс юм гэсэн, Япон хүний оюун ухаан, хүч чадлын нууц хүнсэндээ байдаг гэсэн. Япон төрийн бодлогын нууц ч үүнд байдаг гэж их л итгэл үнэмшилтэй бардам байсансан. Тэр сакэ гэдэг архи нь цагаан будааны голд байдаг хар үрийг ялгаж халуун аргаар нэрж гаргасан учраас их үнэтэй, биед сайн гэж гайхуулав. Далайн байцаа ба түүний голд хийсэн загасны жижигхэн түүхий махыг ёстой гайхамшигтай хүнс, залуужуулна, оюун ухаантай болгоно, хүч чадлыг нэмэгдүүлнэ, ёстой “ориг” гэж байна лээ. Японы төр, япон үндэсний хоолоо гарамгай хийж чаддаг өндөр мэргэжлийн тогооч нараа эхэлж дэлхийгээр нэг тарааж явуулаад тэд нь гадаадад ресторан нээдэг бодлоготой ажээ. Хойноос нь одоо тэр эрүүл цэвэр гайхамшигт хоолонд нь ордог байцаа загасаа бэлтгээд явуулчихдаг гэнэ дээ. Тэгээд л хоол хийхдээ хүртэл залхуурдаг Америк, Европыг япон хоолоор байлдан дагуулдаг гэж сайрхаж байна билээ. Өвлийн идшээ бэлтгэж байх зуур тэр Японы үг байн байн бодогдоод л… Хоолны тухай хэтэрхий нуршсан бол уншигч авхай нар өршөөгөөрэй. Ингэний халуун хоормог, жаврыг нь гаргасан таанын айраг, ганц усаар авсан сүүний нэрмэл, чанаад хөргөсөн адууны умс, хитай, цагаан шавай, Хонины сүүл хавчуулж жаахан түүхий шарсан элэг, за тэгээд хоолой хорсгосон үүцний хатаасан мах, нар салхинд болсон шаргал борц энэ бүгд маань Монголын гайхамшигт эрүүл хүнс биш гэж үү. Монгол брэнд биш үү. Энэ бол Монголын бас нэг баялаг биш гэж үү. Жилдээ нэг тохиодог өвлийн идэшнийхээ ард гарлаа. Мал алах идш хийхэд нэмэргүй ч гэсэн би хөдөө явахдаа их дуртай. Өнгөрсөн жил идшиндээ явахдаа Дундговийн нэг хот айлаар бууж “Нүүдэлчдийн казино” гэдэг тэмдэглэл бичсэн. Энэ жид Дундговьд зун сайхан болж Дэлгэр аваргынхан нүүж манай нутагт ирэлгүй нутагтаа өвөлжжээ. Уг нь би нэг шөнө казинодъё гэж төлөвлөж байсан юмсан. Бас тэд ч хойтон идэшний цагаар ирээрэй гэж казинодоо урьсан юм. Аав маань идэш хийхдээ ингэж хэлдэг байв. За миний хүү идэхээ харамлаад айл дэвждэггүй юм. Идэш муут жилийн гачлан, эхнэр муут насны гачлан гэдэг юм. Харин ээж Өөхгүй хярамцаг өвлийн зуд өрөмгүй ааруул зуны зуд гэдэг байв даа. Айл болгон жилийн идшээ хийчих.Айл болгон идшээрээ төрийн царай харахгүй болчих. Идэх хоол өмсөх хувцас суух сууцаа шийдвэрлэчихсэн ард түмэн яадаг юм бэ. Баяждаг юм. Бас бусдыг байлдан дагуулдаг юм. Агуу их нээлт хийдэг юм. Дэлхийг байлдан дагуулсан Чингэсийн баатрууд агуу. Тэднийг хооллож чадсан найдвартай ар тал тал нутгийн Маань уугуул иргэд суугуул Монголчууд түүнээс агуу юм даа.

2011 оны 12 сарын 7

Categories
мэдээ улс-төр

УИХ-ын намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх хууль, тогтоомжууд DNN.mn

Энэ долоо хоногт УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх асуудлууд DNN.mn

УИХ-ын 2022 оны намрын ээлжит чуулганыг ирэх долоо хоногийн даваа /2022.10.03/ гарагийн 10:00 цагт нээнэ. Энэ удаагийн намрын ээлжит чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар 64 хуулийн төслийг хэлэлцэн батлахаар төлөвлөөд байна.

1. Автотээврийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

2. Агаарын хөлгийг хууль бусаар булаан авах үйлдлийг хориглох тухай конвенцын нэмэлт протоколыг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөл /1970 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн Гаагийн конвенц/;

3. Ашигт малтмалын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

4. Аялал жуулчлалын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

5. Боловсролын багц хуулийн төсөл /Боловсролын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Дээд боловсролын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Судалгааны их сургуулийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд/;

6. “Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

7. Газрын багц хуулийн төсөл /Газрын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Кадастрын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл, Нийгмийн зайлшгүй хэрэгцээг үндэслэн газар чөлөөлөх тухай хуулийн төсөл, Газрын төлбөрийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд/;

8. Газрын тосны бүтээгдэхүүний тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

9. Геодези, зураг зүйн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

10. Даатгалын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

11. Дотоодын цэргийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

12. Жолоочийн даатгалын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

13. “Зарим газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

14. Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

15. “Импортын барааны гаалийн албан татварын хувь, хэмжээ батлах тухай” Улсын Их Хурлын 1999 оны 27 дугаар тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай”” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

16. Иргэний болон захиргааны шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн төсөл;

17. Иргэний нисэхийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

18. Иргэний нисэхийн эсрэг хууль бус үйлдэлтэй тэмцэх тухай конвенцыг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөл;

19. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

20. Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

21. Монгол Улсын иргэн гадаадад хувийн хэргээр зорчих, цагаачлах тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

22. Монгол Улсын Хөгжлийн банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухайхуулийн төсөл;

23. Монгол Улсын 2023 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2023 оны төсвийн тухай, Ирээдүйн өв сангийн 2023 оны төсвийн тухай болон холбогдох бусад хууль, тогтоолын төсөл;

24. Нийгмийн даатгалын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

25. Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

26. Нийгмийн халамжийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

27. Нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тухай хуулийн төсөл;

28. Ойн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

29. Орон зайн өгөгдлийн дэд бүтцийн тухай хуулийн төсөл;

30. Саадгүй байдал, хүртээмжийн тухай хуулийн төсөл;

31. Соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуулийн төсөл;

32. Тамхины хяналтын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

33. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

34. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

35. Төрийн жинхэнэ албаны сонгон шалгаруулалтын тусгай журмын тухай хуулийн төсөл;

36. “Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2023 онд баримтлах Үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

37. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

38. Тэтгэврийн доод хэмжээг индексжүүлэх тухай хуулийн төсөл;

39. Тээврийн ерөнхий хуулийн төсөл;

40. “Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

41. “Улсын хилийн зурвас газрыг тусгай хэрэгцээнд авах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

42. “Улсын хилээр нэвтрүүлэхийг хориглох, тарифын бус бусад хязгаарлалт тогтоох бүлэг барааны жагсаалтыг батлах тухай” Улсын Их Хурлын 1998 оны 05 дугаар тогтоолд нэмэлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

43. Ургамал хамгааллын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

44. Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн эрхийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

45. Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн төсөл;

46. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

47. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

48. “Хөгжлийн зорилтот хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

49. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

50. Хөнгөн үйлдвэрлэлийн тухай хуулийн төсөл;

51. Хөрөнгө оруулалтын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

52. Хууль тогтоомжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

53. Хүнсний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

54. Хүний генетикийн тухай хуулийн төсөл;

55. Хүүхэд хамгааллын тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

56. Цусны донорын тухай хуулийн төсөл;

57. Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

58. Шүүх байгуулах тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

59. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албаны тухай хуулийн төсөл;

60. Эдийн засгийн сэргэлтийг дэмжих хөгжлийн төслийг санхүүжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх тухайхуулийн төсөл;

61. Эвлэрүүлэн зуучлалын тухайхууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн төсөл;

62. Эрхтэн, эд, эс шилжүүлэн суулгах тухай хуулийн төсөл;

63. Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

64. Эрүүл мэндийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл зэрэг хуулийн төслийг хэлэлцэх юм.

Categories
мэдээ цаг-үе

БШУЯ: Цэцэрлэгийн хоёрдугаар шатны бүртгэл, хуваарилалт хийж дууслаа DNN.mn

Энэ жил өдөр өнжүүлэх төвийн төлбөр дунджаар 250-300 МЯНГАН ТӨГРӨГ”

Цэцэрлэгийн хоёрдугаар шатны бүртгэл, хуваарилалт хийж дууслаа. Энэ удаа 11038 хүүхдийг цэцэрлэгт хамруулах хүсэлт ирсэн юм.
  • – 8770 хүүхдийг цэцэрлэгт хуваарилав
  • -1593 хүүхэд өмнө нь цэцэрлэгт бүртгэлтэй байсан
  • -578 хүүхэд орон нутгийн цэцэрлэгт бүртгэлтэй
  • -47 хүүхэд хамрагдахаас татгалзсан
  • -88 хүүхэд тусгай зохицуулалт шаардлагатай байна.

578 хүүхдийн тухайд орон нутгийн цэцэрлэгээс хасалт хийлгэж, хаягийн бүртгэлээ баталгаажуулсан тохиолдолд дахин бүртгэх боломжтой. 88 хүүхэд бол багш ажилтны, тусгай хэрэгцээт, 24 цагийн цэцэрлэгт хамрагдах зэрэг хэрэгцээ шаардлагатай юм.

Categories
мэдээ цаг-үе

ЦУОШГ: Энэ сар олон жилийн дунджаас хүйтэн, салхи шуурга ихтэй байхыг анхааруулж байна DNN.mn

10 сард олон жилийн дунджаас хүйтэн, салхи шуурга ихтэй байх төлөвтэй

Аравдугаар сард газар тариалангийн бүс нутгаар олон жилийн дунджаас дулаан байх боловч нутгийн хойд хэсгээр хур тунадас, нойтон цас ахиу орох магадлал өндөр байгаагаас ялангуяа Хэнтий нуруу орчмоор олон жилийн дунджаас ахиу цас орох төлөвтэй байна.

Харин нутгийн баруун өмнөд хэсгээр буюу Баян–Өлгийн нутаг, Ховдын ихэнх хэсэг, Говь–Алтай, Баянхонгорын өмнөд хэсгээр бэлчээрийн ургамалын гарц муу, бэлчээрийн даац хэт их хэтэрсэн байгаа бөгөөд аравдугаар сард олон жилийн дунджаас хүйтэн, салхи шуурга ихтэй байх төлөв гарсан нь цаашид өвөлжилт хүндэрч болзошгүй байгааг малчид, ард иргэд анхаарч, малын тэжээл бэлтгэх, отор нүүдэл хийх зэрэг арга хэмжээ авахыг зөвлөж байна.

Мөн сарын эхээр ихэнх нутгаар бороо, уулархаг нутгаар нойтон цас орж, хүйтрэн, Алтайн салбар уулс болон говь талын нутгаар салхины хурд ширүүсч цасан болон шороон шуурга шуурахыг анхааруулж байна.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл редакцийн-нийтлэл туслах-ангилал

Ц.Доржготов: Инээгээд байгаагийн цаана эмгэнэл нь байх жишээтэй DNN.mn

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС: УНШИГЧ ТАНД ЕСӨН ЖИЛИЙН ӨМНӨ ТӨРИЙН ШАГНАЛТ ЗОХИОЛЧ Ц.ДОРЖГОТОВТОЙ ХИЙСЭН ЯРИЛЦЛАГЫГ ХҮРГЭЖ БАЙНА

Төрийн шагналт зохиолч Ц.Доржготовтой ярилцлаа.

-Та “Улаан орхимжны давалгаа” зохиолоороо төрийн шагнал
хүртэж байв. Таны өвөг дээдсийн амьдралд, зүрх сэтгэлд тань цаг үеийн үлдээсэн
ул мөрөөс үүдэлтэй юу. Ер нь өвөг дээдэс, аав ижий тань ямар амьдрал туулсан
хүмүүс вэ?

-Миний
аавын үед одоогийнх шиг сургууль соёл байсангүй ээ. Хүмүүс хаана төрөв тэр
нутагтаа малаа маллаж амьдарч байв. Ер нь ах дүү нар маань цугаараа тийм. Тэр
дундаас Лхасран гэдэг гавж л байсан юм. Тэр хүн гучин дөрөвхөн насандаа
баригдаад үрэгдсэн. Тэр хүний амьдралын ерөнхий нурууг нь аваад би гучин долоо
найман оны үеийн хэлмэгдүүллийн сэдвээр бичсэн юм. Багаасаа ижий ааваасаа сонссон,
настайчуудаас сонссон, уйлж унжсан улсаас сонссон тэр дурсамжаас үүдэн миний
сэтгэлд тийм нэг өмөөрөл, өширхөл яваад байсан хэрэг л дээ. Их л муухай юм
болсон юм байна лээ гэсэн дурсамж. Монгол Улс их муухай ажил хийсэн шүү дээ.
Тэр явсаар байгаад “Улаан орхимжны давалгаа” гэдэг зохиол бичихэд хүргэсэн. Эрт
үед бол бид нар хэлмэгдэж байсан. Залгуулаад бид мэхлэгдсэн. Одоо ч миний
дэргэд мэхлэгдсэн улсууд хуучин социалист нийгмийг өмөөрөөд, хуучин ганц намын
дарангуйллыг өмөөрөөд, нийгмийн өмчийг өмөөрөөд өөрсдөө ардчиллын хүчинд
хувьдаа байртай, газартай, малтай болсон мөртлөө тэгээд байдаг юм. Тэгээд би
сүүлийн үед тэрийг буруу даа, энийг өмөөрөөд байх юм байгаагүй шүү дээ, би
туулаад ирсэн хүний хувьд мэднэ, хуучин дэглэмээсээ салаасай гэсэн үүднээс би бичдэг
юм. Одоо бол ийм үүднээс бичиж байгаа юм.

-Мэхлэгдсэн гэдэг нь?

-Баабарын
сайт, нийтлэлчдийн клубт намайг бүртгэж аваад би бичихгүй юу. Ардчиллын эхэн
үед “Тоншуул”-ын өрөөнд Баабар бид нар цуглаад тэр үеийн хэллэгээр бол цуурдаг
байсан үе ч бий. Би бичихдээ
мэхлэгдсэнийг нь хэлэхээр өмөөрөөд байдаг улс коммент бичээд л байх юм. Их
муухай үгээр харааж зүхсэн бүдүүлэг коммент бичицгээдэг.

-Комментоор таныг хэтэрхий их бөмбөгдсөн. Тэр болгоныг та
яаж хүлээж авч байв. Цочирдох үе байв уу. Ер нь больё гэж бодов уу?

-Уг
нь миний бичсэн зүйлийн тухай маргах учиртай л даа. Ямар санаа дэвшүүлэв, тэр
санаа нь зөв үү, буруу гэж мэтгэлцэхийн оронд “хятадын эрлийз”, “зөнөг” энэ тэр
гэж дуудаад байдаг юм. Бидний үе “хүнийг гэгээрүүлнэ” гэсэн нэг лоозонтой явлаа
л даа. Одоо ч гэсэн энэ байх л байх. Ард түмнээ гэгээрүүлье гээд, улс төрийн
бодлого ч хүнээ чанаржуулъя гэж байна. Төрийн тийм бодлогыг л би амьхандаа
дэмжиж иргэнийхээ үүргийг биелүүлэх гээд байгаа хүн. Миний бичсэн санааг олонх
нь дэмждэг юм. Уншсан хүний тоог харахад өчнөөн, гуч дөч тавин мянга, бүр зуун
мянга ч хүрсэн байдаг юм. Сэтгэгдэл бичиж байгаа хүмүүсийг би дотор нь хуваасан
юм. Ямар ч байсан дал наяад хувь нь миний дэвшүүлж байгаа санааг зөв гэж үздэг,
намайг дэмждэг юм аа. Арав хорин хувь нь буруутгадаг. Тэдний нэг хэсэг нь
харанхуй хулигаанууд байдаг. Тэднийг бол авч үзээд ч яахав. Нөгөө хэсэг нь
хуучин тогтолцооны үед нэлээн гайгүй алба хашиж амьдарч байсан, нам засагтаа
зүтгэж байсан хүмүүс болон тэдний үр удам байдаг. Тэд бол өнөөгийн амьдралд
дургүйцээд байдаг юм. Цаагуураа дургүйцсэн уураа жиргээгээрээ надад гаргадаг.
Ганц надад биш Баабар, Цэнддоо эд нарт гаргадаг л юм байна лээ. Тэр харанхуй
хулигаанууд, хуучныг далдуур шүтэн бишрэгчдээс болоод бичихээ болих юм бол
дэмжиж байгаа дал наян хувь маань уншиж чадахгүй болчихно шүү дээ. Ер нь
коммунист дэглэм буруу гэдгийг мэдсэн улс хоногийн тоогоор олшроод л байна. Энэ
сайн хэрэг. Гэхдээ зах зээл гэдэг бол Шамбалын орон шиг юм биш шүү дээ. Үүнийг
дагаад зах зээл дотор шургаад орчихсон өөдгүй нөхөд зөндөө байна. Тэд нар
ардчиллыг гутаах болж. Монголчууд
өөрийгөө ариусган хүмүүжүүлэх бурхны шашныг олон зуун жил ашиг хонжоо олох арга
болгосон шиг ардчиллыг монголчууд бузарлачихсан. Тэдэн дотор ардчиллынхан
өөрсдөө ч бас байгаа юм. Тэгэхээр ардчилал монголчуудад гологдов уу, эсвэл
монголчууд ардчилалд гологдов уу гэдэг асуулт гарах нь.

-Ерээд онд хөдөөгөөс нийслэл рүү чиглэсэн их нүүдэл өрнөж
байв. Тэр үед та зөрөөд хөдөө Архангайн Хашаат сум руугаа яваад өгсөн. Ямар
учир шалтгаан байв аа. Очоод та яав?

-Урьд
нь би наян онд Хархорины сангийн аж ахуйд хоёр жилийн томилолтоор ажиллаж
байсан юм. Хархорины сангийн аж ахуйн наахна залгаад манай Хашаат сум байдаг.
Ер нь Хашаат сум намайг татаад л байдаг байсан юм. Аав ээжийн малаа маллаад
амьдарч байсан тэр нутаг. Бид багадаа дураараа амьдарч байсан гэж аав ээж минь
бахархдаг байлаа. Тэр үед нь нэгдэл гэж байсангүй. Нэгдэл үүсээд хүмүүс ялтай мал хариулж байна,
зовж байна, эрх чөлөөгүй байна гэж үглэдэг байсан юм. Би үүнийг нүдээрээ үзсэн
хүн. Дөчин долоо найман онд би долоо наймхан настай байж. Аравхан жилийн өмнө
гучин долоо найман оны их дайчилгаа хэлмэгдэл болоод өнгөрсөн. Ойр дотнынхоо
хүмүүсийг алдчихсан алуулчихсан улсын уйлаан майлаан дунд би юмны учир олж
ухаарч эхэлсэн хэрэг. Нэгдлээс өмнө сайхан
байсныг би мэднэ, мэдэрнэ. Нэгдэлд ороод эрх чөлөөгүй болсныг ч мэднэ. Тэгэхээр
аав ижийн ярьсныг зөвхөн үгээр нь үнэмшээгүй. Бодит амьдрал дээр нүдээр харсан
юм. Тийм л амьдрал надад их сонирхолтой санагдаад байдаг. Тэгээд явсан.

Улаанбаатар
хотод картын бараанд орсон хүнд хэцүү үе. Би тэр хүнд хэцүүгээс зугтаагаагүй
ээ. Хүмүүс конторт ширээний ард суучихаад утсаар яривал ярьчихаад юу ч
бүтээхгүй ажиллаж байсан үе. Түүний оронд хэдэн мал өсгөж бойжуулаад өөрөө
өөрийгөө тэжээе, хүүхдүүд маань ч бие дааг гэж бодоод явчихсан. Яг аав ижийнхээ
амьдарч байсан тэр нутаг, тэр жалга довонд амьдарч, тэнд тэнгэрт хальсан аав
ижийгээ миний ингэж амьдарч явааг мэдэрч байгаа бол баярлаж байгаа даа гэсэн
урмаар би амьдарсан. Би тийшээ малчин болох гэж яваагүй. Зохиол бичих гэж
явсан. Конторт суугаад орой гэртээ ирээд зохиол бичдэгээ өөрчлөөд өдөр малаа
харж, орой нь зохиолоо бичдэг болсон.

-Нөлөө нь юу байв?

-Яг
дунд нь орж амьдраад, хар бор малчидтайгаа хутгалдаад явахаар огт өөр шүү дээ.
Хөндлөнгөөс харахад арчаагүй ч юм шиг, бүдүүлэг ч юм шиг харагддаг ч дотор нь
ороод хутгалдаад ирэхээр асар ухаантай янз янзын улс байдаг. Тэнд амьдардаг
олон хүн миний зохиолд яг монгол хүний дүрээр бууж ирсэн. Монголын уран зохиолд
монгол хүнийг дүрсэлсэн миний нэг дүр байгаа. Тэр нь голдуу малчид.

-Гүрсэд, Барамсай гэдэг ч юм уу хамт нэг дор явсан
зохиолчдынхоо тухай дурсамжаасаа хуваалцахгүй юу?

-Хүмүүс
намайг шог зохиолч гээд байдаг юм. Миний зохиолын хорь гучин хувь нь хошин шог
өгүүллэг бий. Бусад нь өөр. Гэхдээ би уншигчдынхаа дур сонирхлыг татахын тулд
зохиолдоо янз бүрийн арга хэрэглэсэн байгаа нь мэдээж. Уянга, ёжлол егөөдөл аль
алийг нь хэрэглэнэ. Энэ утгаараа намайг шог зохиолч гэцгээдэг байх.
Нөгөөтэйгүүр, намайг насаараа “Тоншуул” сэтгүүлд ажилласан болохоор шог зохиолч
гэж ойлгодог шиг байна.

-“Тоншуул” сэтгүүл тухайн цаг үедээ үнэн хэрэгтээ сондгой
фигур байсныг он жил өнгөрөх тусам хүмүүс илүү ойлгож байх шиг байна. Тэнд
ажиллаж байсан зураач, зохиолчдын оюун санааны нөхөрлөл, хөгжилтэй хоржоонтой
хамтын он жилүүд нь өнөө эргээд сонсоход сонин байх сан?

-“Тоншуул”-д
тав зургаан хүнийг авахдаа юуг нь харж авсан бэ гэвэл, хошин шогийн дөртэй юм
уу үгүй юу гэж шилж шигшиж авсан шүү дээ. Улсаас шигшигдээд ирсэн тав зургаан
хүн чинь хошин шог талдаа хоосонгүй л улс байхгүй юу. Хошин шогийг бол нам
засаг дэмжиж байсан. Учир нь социализм байгуулах их үйлстээ тээр саад болж
байгаа хуучин феодалын нийгмийн бурангуй явдлыг биднээр зуруулж бичүүлэхийн
тулд. Тэгж хүмүүжүүлэхийн тулд. Тэр замаар явах замдаа бид социализмын явцгүйг,
нийгэм нь өөрөө буруу юм гэдгийг бид нар мэдсэн байхгүй юу. Энэ үед нам засаг
биднийг хардаж эхэлсэн юм. Тоншуулыг сүүлдээ Намын төв хороо юу гэж үзсэн
гэхээр, ажилладаг хүмүүс нь сахилгагүй, дураараа, ухамсар дорой, хөрөнгөтний
үзэл рүү халтирч болзошгүй гэж үзэж бинийг хянадаг болов. Хянадаг нэг дарга
дээр нь тавьчихсан. Бидний бичсэн зурсан юмыг нөгөө нөхөр нь дураараа өөрчилдөг
байв. “Тоншуул”-ынхан бол далд утгаар нийгмийг шүүмжилж байсан. Тэгэхээр хүн нь
буруутай болохоос биш нийгэм буруугүй юм шүү нөхөр минь. Нийгмийг шүүмжилж огт
болохгүй, хүнийг л шүүмжил гэдэг байсан. Хүн шүүмжил гэхээр нь бид өнөө малчид,
ажилчдыг шүүмжилнэ. Хургаа үхүүлсэн хүнийг, муруй байшин барьсан хүнийг
шүүмжлээд л явж байсан. Гэхдээ энэ бол миний хувьд хоёр дахь ажил байсан. Гол
чухал ажил маань зохиол. Тийм учраас би наян онд томилолт авч хөдөө явсан, ерэн
гурван онд ажил төрөл, цалингаа хаяад хөдөө явсан. Ер нь монгол хүн хошин шогийн мэдрэмж нь
хөгжсөн юм уу, хөгжөөгүй юм уу гэдэг бол дэлхийн хүн төрөлхтний дунд бас л нэг
чухал үзүүлэлт болж байгаа юм. Гадаадын орнуудыг аваад үзэхэд, хошин шог нь их
ухаалаг болчихсон, хөгжчихсөн улсууд байхад зарим нь хошин шогийг бараг
мэдрэхгүй шахуу, тийм унтаа байдалд байдаг. Энэ үүднээс аваад үзвэл, Монгол Улс
хөгжихдөө барилга байшин дэд бүтцээс гадна хошин шогийн мэдрэмжтэй бол урагшилж
байгаагийн шинж. Хошин шогийг мэдэрч байна гэдэг бол тэр бурангуй, шүүмжлэл
дагуулж байгаа асуудлыг өөрсдөө үүсгэдэггүй, хийдэггүй улс гэсэн үг юм л даа.

-Амьдралын бодит үнэн нь эмгэнэл, инээдэм хоёрын завсарт
оршдог гэдэг. Хошигнолын жинхэнэ амт нь эндээ байдгийг та хэрхэн үздэг вэ?

-Намайг
залуу байхад Ш.Гаадамба, Ч.Лодойдамба хоёр “Ламбугайн нулимс”-ыг нэг нь шог
зохиол гээд, нөгөө нь эмгэнэлт зохиол гээд олон сонин дамнаж өрнүүлсэн маргаан
гарсан юм. Тэндээс их зүйл тодордог юм. Тэр лам чинь эмгэнэлт дүр юм уу,
инээдмийн дүр юм уу гэж маргаад сүүлдээ эмгэнэлт инээдмийнх гэж зөвшөөрцгөөсөн
юм. Би А.Чеховын зохиолыг их үздэг л дээ. Чеховын сүүлийн зохиолууд нь их төлөв
эмгэнэлт хошигнол байдаг юм. Зарим хүн нарийн учрыг нь мэдэхгүй инээгээд
байдаг, цаана нь гол юм нь эмгэнэл байх жишээтэй.

-“Тоншуул” сэтгүүлийн уран бүтээлчид, таны болон таны
доод үеийнхний фэнүүд хэр байв?

-Нэлээн
юм бий шүү. Нам засгийн даалгавраар малчин, бухан бяруу, хуцан хурга шүүмжилж
байсан гэж ярихын хажуугаар тэр дотор нь чухам юу байв аа гэдгийг харах
хэрэгтэй. Ер нь ардчилсан эсэргүүнүүд дуугардаг байсан “Тоншуул” сэтгүүл чинь
энэ ардчиллынхантай нэлээн холбоотой байсан юм шүү.

-Өнөөдөр инээдмийн өдөр. Хошин шогийн хамтлагууд
хөдөөгийн оршин суугчид, эмгэд, хөгшдийг их элэглэх юм гэсэн шүүмжлэл ч байх л
юм?

-Тийм.
Эрэгтэй хүн эмэгтэй хүн болж их тоглолоо шүү дээ. Харахад дургүй хүрч байгаа
юм. Нэг юмыг анзаарахгүй өнгөрч болохгүй. Тэд чинь бизнес хийж байгаа. Үзэгчдийн
танхим дүүрэх л тэдэнд чухал. Эрэгтэй хүн эмэгтэй болж тоглож байгааг үзэх,
үзээд инээх дуртай улс олон байна аа даа, манайд. Тэр улсыг тэнд бараг
очдоггүй, огт өөр өндөр соёл хүссэн тийм л үзэгчид болгоход зохиолч, зохиол
явах хэрэгтэй гэж би бодох юм. Нэг нь тоглож, нэг нь үзэж л байгаа юм чинь
тэрнийг шүүмжлээд ч хэрэггүй л дээ.

-Тэр хамтлагууд зохиолчид та бүхэнд хандаж байв уу. Санал
бодлоо хуваалцаж байв уу?

-Бидний
зохиол таардаггүй юм шиг байна лээ. Манайд яваад байгаа чинь шоу юм даа.
Марзаганах нь их. Харин зохиолын хувьд бол тусдаа явах хэрэгтэй. Бидний яриад
байгаа эмгэнэлт инээдийг бол хүн тайзнаас авахгүй. Өөрөө ганцаараа барьж уншиж
байж авна шүү дээ. Задарновын маш үнэд хүрсэн нэг өгүүллэг байдаг. “Ерөнхий
нарийн бичгийн дарга” нэртэй. Тэр зохиолоо Задарнов ерээд оны эхээр телевизээр
уншаад, оросууд ёстой татаж унатлаа инээлдэж байлаа. “Хонх”-ын С.Цогтсайхан тэр
үед надтай ирж уулздаг байлаа л даа. Чи юм бичих гэж байгаа бол энийг нэг
орчуул гэсэн. Нөгөөхийг орчуулаад, “Тоншуул”-ын дэргэд “Учиртай инээд” гэдэг
хамтлаг байгуулсан юм. Үйлдвэрчний соёлын төв ордонд баахан хүн цуглуулж
байгаад жүжигчин Цэвээнравдангаар уншууллаа. Цэвээнравдан бол Задарновоос илүү
л уншсан уу гэхээс ер дутуу уншаагүй. Тэгэхэд үзэгчид хүлээж аваагүй.
Оросуудаас бид нар хэдий хэр доор байна гэдэг нь тэгэхэд харагдсан.

-Баабарын сайтаас таныг уншигчид зуун мянга элбэг байдаг
юм байна. Харин номыг тань хэр авах юм?

-Миний
ном цөөн хэдэн зуун хувь хэвлэдэг юм. Нэг мянгаад шахуу. Тэрийг авдаг хэдэн хүн
байх шиг байгаа юм. Авчихдаг. Тэрнээс олныг хэвлэвэл авахгүй. Болдогсон бол
англи юм уу хятад хэлээр орчуулаад гадаадын зах зээлд хэр сонирхол татах нь вэ үзэх юм сан гэж
боддог юм. “Улаан орхимжны давалгаа” зохиолыг маань Өвөр Монголчууд хэвлээд
гаргачихсан, дорхноо гүйчихсэн байна лээ.

Н.ПАГМА

Categories
мэдээ утга-зоxиол

НОМ ЯРЬЖ ӨГЬЕ: Н.Пагмын “Үл гүйцэлдэхүйг загварчлах нь” DNN.mn

Сэтгүүлч, яруу найрагч Намсангийн Пагма 2007 онд “Үл гүйцэлдэхүйг загварчлах нь” яруу найргийн номоо хэвлүүлсэн юм. Яруу найраг, утга зохиолын хүрээний томчуул “Н.Пагма энэ номоороо өөрийгөө Монголын яруу найргийн ертөнцөд тамгалсан” гэдэг юм. Эрхэм найрагчийг “Өдрийн сонин”-ы мэргэн уншигчид “Сонгодог урлаг”, “Тайзнаа” зэрэг буланд дэлхийн сонгодгуудыг бичиж, Монголын урлагийн соруудтай цувралаар ярилцдаг байсныг санаж байгаа болов уу.

Зохиогч номынхоо “Өмнөх үг” хэсэгт “Энэ номоо бичсэн үеэ эргэн санахад миний хувьд зарим талаар маш хүнд үе байсан бөгөөд үүгээрээ хосгүй үнэ цэнэтэй тийм үе байв. Учир нь чухамхүү энэ үед би бусдын адилаар, бидний амьдралд тохиолддог бүхий л бэрхшээлийг туулж, ертөнцийн өөрчилж болзошгүй үнэнтэй нүүр тулан учирч түүнийг хүлээн авч, тэвчин өнгөрүүлж чадсан үе билээ. Энэ нь, ялангуяа сэтгэл зүйн талаар өөртөө хүч зоригийг бий болгох амаргүй хөдөлмөрийг надаас шаардсан хэрэг юм…Оюун сэтгэлийн хөгжил дэвшилд хүрэх арга замууд хэлбэрийн хувьд ялгаатай, олон янз авч эдгээр нь эцсийн бүлэгт бүгдээрээ үлэмж ихээр энэрэхүй үзэлд хүрэх үйл явц байдаг. Бүх сэтгэгчдийн нөр их хөдөлмөрөөрөө олсон тэрхүү цорын ганц ололт нь тэднийг энэрэнгүйн үзлийг номлоход хүргэж байсныг харахад наад зах нь сонирхолтой юм…Бидний тийнхүү нэрлэж (ёс суртахуун хэмээн) бусдад тулган хүлээлгэхийг санаархаж байдаг дүрэм журмууд нь ерөөсөө хиймэл, хоосон санаа бөгөөд тэр нь ертөнцийн өөрийнх нь ёс зүйтэй нийцэх бус, түүнийг илэрхийлэх бус харин түүнтэй ямагт эсрэгцэж байдаг. Чухам иймээс л хүний амьдрал гуниг уйтгараар дүүрэн билээ, зовлон жаргал хоёр адилхан билээ, гуниг баяр хоёр ялгаагүй бөгөөд нэгэн цог ажээ. Үүнийг би энэ номыг бичихийн тулд бус, бичиж байхдаа болон бичсэнийхээ дараа л сая анзаарч харсан билээ. Ийм учраас энэхүү ном нь гүн ихээр энэрэхүйн тухай (байгаль ертөнцийн ёс зүйн тухай) өгүүллүүд юм” хэмээжээ.

“Утопи энэрэнгүйд хүрэхэд” гэх тодотголтой шүлгүүдээс нь дээжилье, уншигч танаа.

* * *

...Зүүрмэглэн байхдаа би

Сарны тусгалд хоёронтаа дүрийг олж

Толины тусгалд хоёронтаа хэлбэр биеийг олж

Зүүрмэглэн байхдаа би

Агаарт түмэнтээ биеэр түгэн дэлгэрч

Цаг хугацаанд харин үл хуваагдана

* * *

…Сүмийн эргэн тойронд шувууд мөчрийг сандайлан сууж

Дээврийн шулганах хонхостой нийлэн шулганалдана

Сүмийн хаалгаар гадагшлан сонсдох нь

Бурхадын магтаал! Мөргөлийн дуун!

Бурхадыг цэнгүүлэх сүмийн хөгжим!

Үнэнээ өчин, гэм нүглээсээ айж бултахаар завдан агч хүмүүс!

* * *

…Зүрх сэтгэл минь гоё сайхан ваар шиг

Үнэ цэн бүхнийг дотроо хадгалж

Тийнхүү бүх юмс, дэлхий ертөнц үргэлжийн цэл залуугаараа

Хаврын анхилам шүхрийн доор амсхийнэ

* * *

…Энэ л байшинд хөл тавьснаас хойш

Хоёул хагацан салахгүй болно, хэзээ ч

* * *

…Ай, Don!

Амьдрал, бүх юмс гал цогтойёо гэрэлтэн…

Амьдрал дулаахан, хүчтэй

Шархиран өвдөг

Цурхиран уйлаг

* * *

Гүн цэнхэр тэнгэрийн дор уулсыг түшиж амьдарна

Гүн гүнзгий далайн эргийг диваажингийн суудал гэж итгэнэ

* * *

Үдэш бүрхжээ

Хонгор найз ирж явна

Хонгор найзын догдолсон энхрийлэл

Чиглэн ирж явна

Өглөөхөн чи дэргэдээс минь

Гоо сайхан бүхнийг минь аваад

Олны хөлт гудамж руу яаран одсон билээ

Гар хуруугаа халуун оргихыг чи мэдэрнэ

Гоё сайхан хэлбэр дүрсийг чи мэдэх болж

Өнгөрөгч үдшийн дараа бас дахин дараагийн мөчүүдэд

Чи над руу яарсаар…

* * *

Гоо үзэсгэлэн чинь хүнийх биш

Сахиулсан тэнгэрсийн хүслээр бүтээгдсэн байна

* * *

Шувууд хавраар эргэн ирж

Энд л үр зулзагатай болно

Алс холоос, өвлөөс эргэн ирэхдээ

Үр хүүхэдтэй болох мөрөөдөл хүслээ гүйцээнэ

Categories
мэдээ нийгэм

СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ: Мьянмар улсад монгол иргэд хүний наймааны хохирогч болсон нь тогтоогджээ DNN.mn

Мьянмарт монгол иргэд хүний наймааны хохирогч болсон нь тогтоогджээ

Хүн худалдаалах гэмт хэргийн талаар Тагнуулын Ерөнхий Газраас иргэддээ сэрэмжлүүллээ.

Сэрэмжлүүлгийг бүрэн эхээр хүргэж байна.

Цар тахлын хөл хорио тавигдсантай холбоотой Зүүн Өмнөд Азийн орнуудад 20-35 насны залуучууд хүн худалдаалах гэмт хэрэгт өртөж, амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох явдал нэмэгдэх боллоо. Тухайлбал, дотоод мөргөлдөөний улмаас газар нутгийн зарим хэсэг нь зэвсэгт босогчдын мэдэлд ороод байгаа Мьянмар улсын “КП парк” гэх газар Монгол Улсын тодорхой тооны иргэд хохирогч болсон нь тогтоогдоод байгаа юм. Тус паркт цахим луйвар, биеэ үнэлэлт, хөдөлмөрийн мөлжлөг болон мансууруулах бодисын хууль бус худалдаа зохион байгуулдаг талаар хил залгаа орнуудын хууль сахиулах байгууллагаас анхааруулж, өөрийн иргэдээ гэмт хэрэгт өртөхөөс урьдчилан сэргийлж эхэлсэн.

Дээрх гэмт хэргээ хэрэгжүүлэхдээ цахим орчинд англи, хятад хэлний орчуулагч, хүний нөөцийн мэргэжилтэн, оператор зэрэг ажилд өндөр цалин, хангамж амласан худал зар, мэдээлэл оруулж, иргэдийг хууран мэхэлж авчирч байна. Улмаар онгоцны тасалбар, даатгал, зочид буудал, хоолны зардлыг хариуцсан нэрээр өрийн дарамтад оруулан хүч хэрэглэх, айлган сүрдүүлэх замаар цэрэгжсэн хамгаалалт дор албадан хөдөлмөр эрхлүүлдэг. Хохирогчид бусдын хүчинд автан, тус бүсэд шинээр хүн олж авчрах, зуучлах ажлыг гүйцэтгэж байгаа нь нөхцөл байдлыг хүндрүүлж байна.

Гадаадын хууль сахиулах байгууллагаас “КП парк”-д хоригдож, албадан хөдөлмөр эрхэлж буй иргэдээ чөлөөлж, эх оронд нь буцаах ажиллагааг тасралтгүй хэрэгжүүлж байгаа боловч тухайн бүс нь зэвсэгт босогчдын мэдэлд байгаа тул энэ ажил удаашралтай байгаа.

Тагнуулын Ерөнхий газраас хүн худалдаалах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, иргэдээ Монгол Улсад аюулгүй буцаан авч ирэхээр төрийн холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. Иймд хөдөлмөрийн таатай нөхцөл амлаж, өндөр цалинтай ажилд зуучилна гэх худал мэдээлэлд хөтлөгдөн гадаад улсад зорчихоос сэрэмжлүүлж байна.

Энэ төрлийн гэмт хэрэг үйлдсэн, хамтран оролцсон тохиолдолд Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 13.1 дүгээр зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэйг анхаарна уу.

Эрүүгийн хуулийн 13.1 дүгээр зүйл.Хүн худалдаалах

1.Биеийг нь үнэлүүлэх, бусад хэлбэрээр бэлгийн мөлжлөг, хүчирхийлэлд оруулах, боолчлох, түүнтэй ижил төстэй нөхцөлд байлгах, эд, эрхтнийг авах, албадан хөдөлмөрлүүлж мөлжих зорилгоор хүч хэрэглэж, хүч хэрэглэхээр заналхийлж, хулгайлж, хууран мэхэлж, итгэл эвдэж, эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж, эмзэг байдлыг нь далимдуулж, эсхүл хяналтдаа байлгаж байгаа хүнд төлбөр төлж, хахуульдаж хүнийг эрхшээлдээ оруулан элсүүлсэн; тээвэрлэсэн; орогнуулсан; дамжуулсан; хүлээн авсан бол хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

2.Энэ гэмт хэргийг:

  • 2.1.хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэйг мэдсээр байж;
  • 2.2.хоёр, түүнээс олон хүнийг худалдаалж;
  • 2.3.Монгол Улсын хилээр нэвтрүүлж үйлдсэн бол таван жилээс арван хоёр жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
  • 3.Энэ гэмт хэргийг:
  • 3.1.байнга тогтвортой;
  • 3.2.зохион байгуулалттай гэмт бүлэг үйлдсэн бол арван хоёр жилээс хорин жил хүртэл хугацаагаар, эсхүл бүх насаар хорих ял шийтгэнэ хэмээн заажээ.
Categories
мэдээ цаг-үе

НӨАТ-ын сугалаанд 3 орон таарвал 40 мянга, 4 орон таарвал 60 мянган төгрөг хожно DNN.mn

Олон нийтийн сүлжээгээр явуулдаг сугалаа хэнд ашигтай вэ?

НӨАТ-ын сугалааны шууд тохирол аравдугаар сарын 12-ны Лхагва гарагийн 13:00 цагт явагдахаар болсныг Татварын байгууллагаас мэдээллээ.

Энэ удаагийн тохирлыг 2022 оны есдүгээр сарын 1-30-ны хооронд худалдан авалт хийсэн баримтаар явуулна гэдгийг сануулж байв.

НӨАТ-ын сугалааны тохиролд:

3 орон таарвал 40,000 төгрөг

4 орон таарвал 60,000 төгрөг

5 орон таарвал 100,000 төгрөг

6 орон таарвал 500,000 төгрөг

7 орон таарвал 5,000,000 төгрөг

8 орон таарвал 10,000,000 төгрөгийн урамшуулал авах юм байна.

Сугалааны тохирлыг Ebarimt аппликэйшний Сугалаа цэсээр шууд үзэх боломжтой болжээ. Ингэхийн тулд “EBARIMT APP”-ыг update хийж шинэчлэгдэх юм байна.