Батлан хамгаалахын сайд Н.Энхболдтой ярилцлаа.
-Төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилд Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн оролцож байгаа. Энэ шийдвэр хэр зөв шийдэл гэж та хардаг вэ?
-Гэнэтхэн шийдээд л цэргүүдийг бүтээн байгуулалтын ажилд оруулчихсан хэрэг биш л дээ. 2016 онд батлагдсан хуульд Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагчийн зөвшөөрснөөр Засгийн газар шийдвэр гаргаад Зэвсэгт хүчний бэлэн байдлыг алдагдуулахгүйгээр бие бүрэлдэхүүн, техник хэрэгслийг улсыг хөгжүүлэх бүтээн байгуулалтын ажилд оролцуулж болно гэж заасан байдаг юм. Сүүлийн 30 жилд одоогийнх шиг том бүтээн байгуулалтад оролцоогүй болохоос биш хавар, намрын ажил, гамшгийн үед манай цэргийнхэн л оролцож ирсэн. Ерөнхийлөгч зарлигаар баталсан журам ч бий. Үүний дагуу энэ ажил явж байгаа гэдгийг юуны түрүүнд хэлмээр байна. Хоёрдугаарт, иргэд мэдээллээр дутмаг байна. Хугацаат цэргийн албан хаагчид үүнд олноороо оролцдоггүй. Мэргэжлийн ахлагч, офицерүүд энэ ажлыг гүйцэтгэж байгаа. Үндсэндээ барилгын, инженерийн мэргэжлийнхэн хийж байна. Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүний 70-80 хувь нь дандаа мэргэжлийн цэргийн албан хаагчид юм. Хүмүүсээ хэрхэн яаж мэргэшүүлж бэлтгэснийг та бүхэн сонирхож байгаа байх. Цэргийн албан хаагчдыг мэргэжлийн сургуулиудад нь бэлддэг. Гадны орнуудтай хамтарсан нь ч бий. Тухайлбал, замын ажил дээр цөөнгүй офицерүүдийг Япон улстай хамтран бэлдсэн. Хүнд даацын жолооч нарыг МСҮТ-үүдтэй хамтран бэлтгэсэн. Мэргэжлийн ахлагчдаа ингэж бэлтгэдэг гэсэн үг шүү дээ. Гэхдээ төмөр зарим барих ажлыг бүгдийг нь Зэвсэгт хүчнийхэн хийхгүй. Манайхтай хамтраад туслан гүйцэтгэгчээр олон компани орж зэвсэгт хүчний ангиуд, хувийн хэвшлийн компаниуд нийлээд 60 гаруй байгууллага дээрх ажлыг гүйцэтгэж байгаа. Удирдан зохион байгуулах, чиглүүлэх ажлыг ерөнхий гүйцэтгэгчийн хувьд Зэвсэгт хүчний жанжин штаб хариуцаж байгаа.
Онцлоход, бид нефтийн үйлдвэрийн авто замыг барьж, ашиглалтад орууллаа. Монголчууд анх удаа хүнд даацын авто замыг өөрсдийнхөө хүчээр барилаа. Түүнийг Зэвсэгт хүчин хийлээ. Энэ нь манай бие бүрэлдэхүүний чадамжийг илэрхийлсэн бүтээн байгуулалт боллоо. Хамгийн гол нь бид техник, тоног төхөөрөмжөө маш сайн шинэчилж, өөрсдөө ч энэ хэрээрээ туршлагажиж байна. Цаашдаа Зэвсэгт хүчин хувийн компаниудаас дутахааргүй зам барих бэлтгэгдсэн боловсон хүчин, тоног төхөөрөмжтэй болж байгаа юм.
-Одоогоор нийт хичнээн цэрэг төмөр замын бүтээн байгуулалтад ажиллаж байна вэ?
-Төмөр замын ажил гүйцэтгэж байгаа нийт ажиллах хүчний дөрөвний нэг орчмыг зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн гүйцэтгэж байна. Одоогоор өвлийн улирал эхэлчихсэн байгаа учраас хийж болох ажлууд дээр нь цөөн тооны цэрэг ажиллаж байна. Газрын ажил эхлэнгүүт үргэлжлүүлэн оролцоод явна.
Энэ хооронд бэлтгэл ажлуудаа хангаад явж байгаа. Өнгөрсөн жил бэлтгэл хангах, очиж байрлах, ажлаа эхлүүлж жигдрэхэд их цаг зарсан. Бүх зүйл давчуу эхэлж байсан бол одоо жигдэрсэн. Бүтээн байгуулалтад оролцож байгаа цэргүүд энхийг сахиулах ажиллагаанд томилолтоор явж байгаа цэргүүдтэй адил зохион байгуулалттай байгаа. Холбоо, техник, хангамж, эмнэлгийн үйлчилгээ, хоол хүнс гээд бүх зүйлийг цэргийн үйл ажиллагааны дагуу хариуцсан газар, хэлтсүүд нь зохион байгуулж байна.
-Нийгмийн асуудлуудад хэрхэн анхаарч байгаа вэ. Цалингаа тогтмол өгөхгүй байна гэх шүүмжлэл гарч байсан. Энэ асуудал шийдэгдсэн үү?
-Бүтээн байгуулалтад оролцогчид цэргийнхээ цалинг авна. Дээрээс нь бүтээн байгуулалтын ажилд оролцсоноор хийснээрээ цалингаа аваад явна. Би Сангийн сайдтай хамтраад нэг тушаал гаргахаар ажиллаж байна. Энэ тушаал гарснаар хугацаат цэргийн албан хаагчид ч бүтээн байгуулалтад оролцсоноороо цалин авна, богино хугацаанд тодорхой мэргэжилтэй болно. Бүгдэнд нь цалингаасаа хуримтлал үүсгэх боломж бүрдэнэ. Энэ зорилгыг биелүүлэх хүрээнд миний хувьд хамтарсан тушаалдаа нэгэн санал оруулахаар төлөвлөж байна. Тодруулбал, тухайн албан хаагч бүтээн байгуулалтад ажилласан цалингийнхаа тодорхой хувийг гар дээрээ авна. Үлдсэн хэсгийг дансанд нь хийгээд явна. Хугацаат цэргийн албан хаагч халагдахдаа, эсвэл төсөл дуусахад олсон орлогоо орон сууцны юм уу, сургалтын төлбөртөө зориулах эх үүсвэртэй болно. Боломжийн цалинг цэргийн албан хаагчдад өгөх зохион байгуулалтад орох гэж байгаа юм. Мэдээж цалингийн хэдэн хувийг авах, хуримтлуулах эсэхийг өөрсдөөс нь асууна. Орон сууцанд уу, сургалтад уу гэдгийг ч асууж, түүний дагуу шийдвэрлээд явах бодолтой байна. Энэ ажил бүхэлдээ бизнесийн зарчмаар, хийснээрээ цалинжиж, төлбөрийг гүйцэт-гэлээр тооцдог учир тогтмол цалин шиг тогтсон хугацаанд олгоход хэцүү. Гүйцэтгэлийг шат шатанд хянаж батлахад бас тодорхой хугацаа хүлээгдэх явдал гарсныг хэлж байгаа байх.
-Төмөр замын бүтээн байгуулалт хэр хугацаанд үргэлжлэх юм бэ?
-Цэргүүдийн бүтээн байгуулалтад оролцох явдал нь нэг удаагийн төмөр зам тавиад эцэс болох асуудал биш. Барилга, инженерийн чадварлаг цэрэгтэй байя гэсэн урт хугацааны бодлого бидэнд бий.
-Тэгэхийн тулд яана гэсэн үг вэ?
-Зэсвэгт хүчний бүтцэд өөрчлөлт оруулах асуудлыг Засгийн газраас шийдсэн. Ялангуяа бүтээн байгуулалтын ажил эхэлсэнтэй холбоотойгоор энэ өөрчлөлтийг хийлээ. Хуучин манай салбарт Барилгын цэргийн газар гэж улс орны бүтээн байгуулалтад маш их хувь нэмэр оруулсан биеэ даасан том бүтэц байсан. Сүүлийн 20, 30 жилийн хугацаанд энэ нь өөрчлөгдсөөр үндсэндээ цэргийн байгууллагууд өөрсдийнхөө хэмжээнд л барилгын инженерийн ажлуудаа хийдэг төдий хүчин чадалтай болж үлдсэн. Бусад улс орнуудын туршлагыг судлаад үзэхээр эдийн засгийн дэд бүтцийг байгуулах ажилд мэргэжлийн цэргээ оролцуулдаг жишигтэй байгаа юм. Тиймдээ ч цаг үеийн шаардлагаар дэд бүтцийн ажилд зориулж цэргийн бүтэц дотор дээр дурдсан шиг бүтээн байгуулалтын нэгж бий болгож ажиллуулж эхэллээ. Засгийн газраас ч Барилга, инженерийн төрлийн цэрэгтэй болно гэсэн шийдвэр гарч, одоо хуулийг нь боловсруулаад явж байна. Өөрөөр хэлбэл, инженерийн хувьд хүчин чадалтай, улс орны томоохон хэмжээний бүтээн байгуулалтад оролцдог цэргийн нэгжийг сэргээх эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх гэж буй юм.
-Төмөр замын бүтээн байгуулалт урт хугацаанд үргэлжлэхтэй холбоотойгоор Энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд хамрагдагчдын тоо буурах уу?
-Нөлөөлөх зүйл байхгүй. Бид Энхийг дэмжих ажиллагаандаа оролцдогоороо оролцоно. Тодруулж хэлэхэд өнөөдөр Монгол Улсыг дэлхийд таниулж байгаа цөөн хэдэн зүйл л байна. Говийн ноолуур, коксжсон нүүрс, мөн Энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцож байгаа монгол цэрэг. Манай цэргүүд үнэхээр нэр хүндтэй. Би 2018 онд НҮБ-ын Энхийг дэмжих ажиллагаанд цэрэг хандивлагч орнуудын сайд нарын уулзалтад оролцсон. Тэнд уулзсан хүн бүр монгол цэрэг жинхэнэ чадвартай, тэвчээртэй, хатуужилтай, сахилгатай, үүргээ маш сайн гүйцэтгэдэг гэдгийг онцолж байсан. Ерөнхий сайд АНУ-д ажлын айлчлал хийж, Мянганы сорилтын сангийн дараагийн санхүүжилтийн асуудлыг шийдсэнийг та бүхэн мэдэж байгаа байх. Тэр үед АНУ-ын тал “Энэ нь мэдээж танай улсыг ардчилсан орны тань хувьд дэмжиж байгаа явдал. Нөгөө талаар Монголын цэрэг дэлхий даяар Энхийг дэмжих ажиллагаанд нэр, төртэй сайн оролцож байгаагийн бас нэг үнэлэлт” гэдгийг хэлсэн байгаа юм. Монгол цэргүүд үнэхээр брэнд болж чадсаныг энэ нь илтгэж байна. Энэ үнэлэлтийг бид бууруулахгүй, цаашдаа үргэлжлүүлэх болно.
-Цаашдаа монгол цэргүүд Энхийг дэмжих ажиллагаанд хэр өргөн цар хүрээтэй хамрагдах вэ?
-НҮБ-аас манай улсыг Энхийг дэмжих ажиллагаанд инженерийн цэрэг оруулаач гэх хүсэлт тавьсан. Хаана л халуун цэг байна, тэнд очиж сэргээн босголт хийж, хажуугаар нь хамгаалах үүрэг гүйцэтгэдэг бүтэц оруулахыг санал болгож байгаа. Цаашдаа өргөжүүлэх бодолтой байгаа. 2002 оноос хойш 18 мянган монгол цэрэг Энхийг дэмжих ажиллагаанд орсон. Яг өнөөдрийн байдлаар 1000 гаруй цэрэг гадаадад алба хааж байна. Дээр дурдсанчлан инженерийн, тусгай хүчний, эмнэлгийн цэргээ нэмж оролцуулаач гэсэн хүсэлтүүд бий. Манай улс энэ асуудлаар зарим амлалт авчихсан учир бид бэлтгэж байна. Энэхүү төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилд оролцсоноор Энхийг дэмжих ажиллагаанд энэ чиглэлээр ажиллах чадавх боломжид харин ч сайн нөлөөтэй.
-Батлан хамгаалахын салбарт өнгөрсөн онд тодорхой ямар ажлууд хийгдсэн бол. Эрх зүйн хувьд ямар эерэг өөрчлөлтүүд орсон бол?
-Хамгийн гол зүйл бол Монгол Улсын батлан хамгаалах бодлого, цоо шинэ өөрчлөлт орж, эрх зүйн хувьд шинэчлэгдэж байна. Түүний нэг том хэсэг нь батлагдаад буй Орон нутгийн хамгаалалтын хууль юм. Үүний дагуу бид бүх аймаг, нийслэлд Орон нутгийн хамгаалалтын бүтэц, тогтолцоо бий болгох арга хэмжээг эхэлсэн. Энэ тун чухал ажил. Учир нь Монгол Улсын Батлан хамгаалах тогтолцоо Зэвсэгт хүчин, орон нутгийн хамгаалал, дайчилгаанд тулгуурласан байх ёстой юм. Манайх бусад улс орнуудтай, тэр дундаа хөрш орнуудтайгаа харьцуулахад зэр зэвсэг, хүн хүчний хүчин чадал бага. Гэхдээ цэргийн шинэчлэлийн асуудлыг олон жил ярьж, бүх талаас нь судалж үзсэний дүнд манайх шиг өргөн уудам нутагтай, хүн ам цөөнтэй гэлээ ч нэгдмэл үзэл баримтлалтай, үндсэндээ нэг шашинтай, нэг ястан ихэнх хувийг эзэлдэг улсад орон нутгийн хамгаалалтын тогтолцоо хамгийн тохиромжтой юм байна гэж үзсэн. Үүний гол санаа нь хэрэг болсон үед орон нутгийнхаа хэмжээнд бэлтгэгдсэн бүлгүүд тэнд байгаа хүн хүч нөөц, дайчилгааны хэрэгслүүдээ ашиглан тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлаа хамгаалах үйл ажиллагаа явуулах явдал. Заавал том хэмжээний дайн байлдаан хийнэ гэсэн үг ч биш шүү дээ. Ер нь ямар ч тохиолдолд тухайн нутаг дэвсгэр дээрээ урьдчилан бэлтгэгдчихсэн байх, онцгой байдал гамшгийн үед улс орон даяараа тухайн газартаа бэлтгэлтэй байх гол санааг агуулсан хууль юм. Үүний дагуу зохион байгуулалтын ажлууд хийж эхэлсэн. Бүх аймгууд төлөвлөгөөгөө батлуулаад түрүүчээсээ хэрэгжүүлээд эхэлж байна. Саяхан бид Өмнөговь аймаг дээр бүх аймгийн Цэргийн штабын дарга нарыг хамруулсан дадлага, сургуулилтыг шалгаад ирсэн. Энэ бол өнгөрсөн онд хийсэн их том ажил.
Өнгөрсөн жил Халхголын 80 жилийн ойг хүмүүст хүрсэн хэлбэрээр зохион байгууллаа. 2019 оны турш зохион байгуулагдсан энэ гол ажлыг манай яам нугаллаа. Энэ нь бидэнд ч гэсэн аливаа үйл ажиллагааг шинэ арга хэлбэрээр зохион байгуулахад сургасан. Яривал олон ажил байна, нэг ярилцлагад багтахгүй байх даа.
-Зэвсэг, техникийн шинэчлэлд төрөөс хэрхэн анхаардаг вэ. Ер нь зэвсэг хуучирч муудсанаас үүдэн сөрөг нөлөө гардаг уу?
-Орчин үед цэргийн зэвсэг техник асар хурдацтай хөгжиж байна. Аж үйлдвэрийн дөрөвдүгээр хувьсгалын хамгийн тэргүүний ололтуудыг цэргийн салбар л ашиглаж эхэлж байна. Манайх энэ хэмжээнд хүрэхгүй. Үндсэн хуулиараа бид өөрийгөө хамгаалах Зэвсэгт хүчинтэй байх ёстой. Хэрэв Зэвсэгт хүчинтэй л юм бол тэр нь шаардлагатай зэвсэг, техник, тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан байх хэрэгтэй. Улс орны эдийн засаг, санхүүгийн чадавхаас болоод бид санасан хэмжээнд зэвсэг, техникээ шинэчилж чадахгүй байна. Бид гадны цөөнгүй оронд айлчлал хийж, гадны олон ч сайд манайд айлчиллаа. Зэвсэг, техникийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх талаар ажиллалаа. Ер нь өнөөдөр манайд хэрэглэгдэж байгаа зэвсэг, техник дэлхийд хэрэглэгдэж л байна. Гэхдээ л бидэнд солих, шинэчлэх шаардлага бий. Нөгөө талаар, орчин үеийн зэвсэг, техник асар их үнэтэй болсон. Жижиг бууны ганцхан ширхэг сум л гэхэд 2000 төгрөг. Сургалт, дадлагад л гэхэд хэдэн зуун мянгаараа хэрэглэгддэг сум шүү дээ. Орчин үеийн ганц онгоц, танк л гэхэд хэдэн арван тэрбумаар үнэлэгдэж байна. Манай улс орны санхүү, эдийн засгийн бололцоо тааруу учраас бид хамгийн сүүлийн үеийн техник хэрэгсэл авч чадахгүй байна. Гэхдээ бид гол төлөв цэрэг, техникийн хамтын ажиллагаатай орнуудынхаа буцалтгүй тусламжаар хэрэглэж байгаа зэвсэг, техникээ алхам алхмаар шинэчилж байна. Тухайлбал, бид өнгөрсөн онд хоёр нэгж сургалт, байлдааны зориулалттай орчин үеийн онгоцтой болсон. Энэ нь манай агаарын цэргийн хөгжилд томоохон өөрчлөлт авчирна. Нисэгчтэй, нисгэгчгүй хэрэгсэл Монгол Улсын хилээр зөвшөөрөлгүйгээр давж, агаарын орон зайд орж ирлээ гэхэд бид угтаж авах, буулгах, зогсоох, буцаах боломжгүй байсан. Одоо ийм тохиолдол үүсвэл бид дээрх арга хэмжээнүүдийг авах боломжтой болж байгаа.
-Манай хилээр, агаарын орон зайд дээрх байдлаар нэвтэрч байсан тохиолдол бий юү. Хэрэв байсан бол бид ямар арга хэмжээ авдаг байсан юм бэ?
-Бий. Гэвч аюул, хөнөөл тээсэн явдал гарч байгаагүй. Цаг уурын ажиглалтын, эсвэл баяр ёслолын зориулалтаар хөөргөсөн бөмбөлгүүд гэх мэт зүйлс байв. Газрын байгууламжийн хүчээр шинж чанарыг нь тодорхойлох, хөдөлгөөн, чиглэлд нь хяналт тавих ажлууд хийгддэг.
-Саяхан төрийн албаны мэдээллийн сан халдлагад өртлөө гэх мэдээлэл гарсан. Ер нь манай улс кибер орон зайн аюулгүй байдлаа хэрхэн хамгаалдаг юм бэ?
-Хүний бүхий л үйл ажиллагаа газар, ус, агаарын орон зайд явж байсан. Харин орчин үед кибер орон зай гэх тусдаа нэг ойлголт бий болсон. Кибер орон зайн ашиглалт, аюулгүй байдлаас амьдрал бүхэлдээ шалтгаалдаг боллоо. Кибер орон зай дайн, сөргөлдөөний онц чухал талбар. Манай энэ орон зайд аюулгүй байдлаа хангах ажлын эхлэл хэдэн жилийн өмнөөс тавигдаж, алхам алхмаар хийгдэж байгаа зүйлүүд байна. Бид кибер цэргийнхээ чадавхыг нэмэгдүүлэх ажлыг эхэлсэн. Мөн энэ ажлыг бодлого, төлөвлөгөөтэй үргэлжлүүлж мэргэжлийн кибер цэрэгтэй болохоор ажиллаж байна.
-Кибер цэрэг ямар эрх, үүрэгтэй байх вэ?
-Манай улсын хэмжээнд кибер аюулгүй байдлын түвшинг ахиулах шаардлага байгаа. Энэ талаар манай яамны зүгээс санаачлан ажил эхлүүлсэн. Тодорхой мэргэжлийн хүмүүс бэлтгэж, дэд бүтцээ хөгжүүлэхээр ажиллаж байна. Дэлгэрэнгүй яриад байх боломж байхгүй ч яваандаа кибер аюулгүй байдлыг хамгаалсан мэргэжлийн цэрэгтэй болно. Салбарын сайдын хувьд Монгол Улсын кибер орон зайг халдлагаас хамгаалах, өөрсдийн зүгээс шаардлагатай арга хэмжээг явуулах чадавхтай хэсгийг бусад олон орны жишгээр Батлан хамгаалах салбарт харьяалж байх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа. Холбогдох бусад байгууллага чиг чигийн үүрэгтэй байна. Томоохон орнуудад Батлан хамгаалах салбар нь улс орныхоо кибер орон зай, түүний аюулгүй байдалтай холбоотой ажлуудыг хариуцдаг юм билээ. Үүний эхлэлийг тавих ажлын хүрээнд тодорхой хүч хөрөнгө зарж байгаа.
-Батлан хамгаалах салбар хүний нөөцөө бүрдүүлэх, чадавхжуулах, өсөх дэвших тал дээр ямар бодлого барьж ажилладаг вэ?
-Бид боловсон хүчнийхээ асуудалд хамгийн их ан-хаарал тавьж ирсэн. Би сайд болсноосоо хойш Батлан хамгаалах салбарын хүний нөөцийн бодлогын баримт бичгийг боловсруулж баталсан. Хүний нөөцийн хэрэгцээг тодорхойлох, бэлтгэх байр-шуулах, хөгжүүлэх цогц төлөвлөгөөтэй. Төрийн захиргааны төв байгууллагын хувьд яам-наас хүний нөөцөө бэлдэх, чадавхжуулах урт, богино, дунд хугацааны үйл ажиллагаа явуулах зорилтуудаа гар-гасан. Цэргийн мэргэжлийн сургуулиудаар дамжуулаад алба хаагчдаа гадаад, дотоодод бэлтгэж байна. Бодлогын хэмжээний гол боловсон хүчнээ бэлтгэх ажлаа яам хариуцна. Харин цэргийн мэргэжлийн удирдлагын дээд байгууллагын хувьд Зэвсэгт хүчний жанжин штабын их сургууль дунд хугацааны, цэргийн нэгтгэл, анги байгууллага дээрээ богино хугацааны хүний нөөцийн төлөвлөлттэй. Түүнийхээ дагуу арга хэмжээгээ аваад явдаг. Ер нь манай тогтолцоо бусад салбаруудтай харьцуулахад тун ойлгомжтой. Би сайдын хувьд аль болох бүх шат, дамжлагаар дамжсан, шаардлага хангасан хүмүүсээ дэвшүүлэх зорилт тавьж ажиллаж байгаа. Албан тушаалын шаардлага, шалгуур үзүүлэлт хангасан цэргийн албан хаагчаа л дараагийн албанд дэвшүүлж явах нь энэ салбарын хувьд маш чухал. Учир нь цэргийн албан хаагчид тангараг өргөж, эрхээ тодорхой хэмжээгээр хязгаарлуулж, хүний тушаалаар ажилладаг. Хэн нь хэн бэ гэдгээ ч сайн мэдэцгээдэг. Огт өөр газраас мэргэжлийн бус, бүх шат дамжлага дамжаагүй хүнийг удирдлагад нь аваачаад тавьчихвал энгийн байгууллагаас илүү хохиролтой. Тангараг өргөж, эрхээ хасуулан байж цэргийн албанд зүтгэж байхад нь ийм шударга бус явдал тохиолдвол цэргийн сэтгэл зүй, урам, итгэл үнэмшил талаасаа ч маш хортой үзэгдэл.
-Цэргийн албан хаагчтай холбоотой асуудлыг Жанжин штаб илүүтэй анхаарах ёстой бол яам бодлого, чиглэлд илүү анхаардаг. Чиг үүргийг сайн мэдэхгүйгээс болж төөрөгдлүүд гараад байх шиг санагддаг. Үүнд та юу хэлэх вэ?
-Батлан хамгаалах яам бол салбарын төрийн захиргааны удирдлагын дээд байгууллага. Яам засгийн газрын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хариуцна, бодлого гаргана, иргэн, цэргийн харилцааг хөгжүүлнэ, Зэвсэгт хүчний хөгжлийн бодлогыг тодорхойлно. Зэвсэгт хүчний жанжин штаб нь цэргийн мэргэжлийн удирдлагын дээд байгууллага. Цэргийн мэргэжлийн удирдлага, сургалт, сахилга, хариуцлага, хүний нөөцийн сонголт, томилгоо, цэргийн хэргийн болоод хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын асуудлаа бие даан хариуцдаг. Доошлоод төрийн цэргийн командлалууд бас өөр өөрийн хариуцсан ажилтай Ийм чиглэл, зорилго, ялгаатай. Гэхдээ ямар нэгэн асуудал гарахад яам түүнээс зугтаад, зайлаад, бидэнд хамаагүй гэж ярьдаггүй. Хуулиараа Жанжин штабын дарга, орлогчдыг Ерөнхийлөгч томилдог боловч тэд сайдын удирдлагад ажиллах хуулийн зохицуулалт бий. Хоёр удирдлагатай нэг алба гэсэн үг л дээ.
-Батлан хамгаалахын яам БСШУСЯ-тай хамтран хүүхэд, залуучуудад эх оронч үзэл төлөвшүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулсан. Үүний хэрэгжилтийн талаар тодруулаач?
-Батлан хамгаалах салбарын нэг том үүрэг нь цэрэг, иргэний харилцааг бэхжүүлэх явдал. Ялангуяа ирээдүйн бэлтгэл үүрэгтэн талаас нь харж хүүхэд, залууст эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх, тодорхой хэмжээгээр цэргийн мэдлэг, дадлага олгох асуудал энд орно. Энэ Засгийн газраас хүүхэд, залууст эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг баталсан. Үүний хүрээнд манай яам БСШУСЯ-тай хамтраад улсын хэмжээнд хүүхэд, залууст эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх, цэргийн бэлтгэлтэй болгох, яваандаа хичээлийн хөтөлбөрт нь энэ чиглэлийг тусгах, их, дээд сургуулиудад хуучин байсан цэргийн тэнхимийг байгуулах гэх мэт ажлуудыг хийж эхэлсэн. Анхны том ажлын нэг нь өнгөрсөн оны сүүлч, энэ оны эхэн үеийг дамнуулаад нийслэл, орон нутгийн ерөнхий боловсролын сургуулиудад Энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцсон цэргүүдээрээ яриа, танилцуулга хийсэн ажил. Хүүхдүүд маш их сонирхож хүлээж авсан. Нэг удаагийн энэ арга хэмжээг яваандаа бид цогц хөтөлбөр болгож, үүнийг улс орон даяар хэрэгжүүлэх ажилдаа орсон. Цаад утгаараа их өргөн агуулгатай ажлыг бид эхлүүлсэн.
-Тосон нуурын онцлог шинж нь юу вэ?
-Чоно малчны хот руу дайрсан, малчид чоныг аюулгүй болгосон талаарх дуудлага суманд анх хэзээ ирэв. Та бүхэн хамгийн түрүүнд ямар арга хэмжээ авсан бэ?