Categories
мэдээ нийгэм

Үйл ажиллагаа явуулах үйлдвэрүүд Налайх дүүрэгтэй гурвалсан гэрээ байгууллаа

Налайх дүүрэг, тус дүүргийн барилгын материал үйлдвэрлэл технологийн парк болон энд үйл ажиллагаа явуулах гэж байгаа 15 үйлдвэрийн удирдлагууд уулзалт хийж гурвалсан гэрээ байгууллаа. Уулзалтад Налайх дүүргийн Засаг дарга Ч. Раднаабазар,Засаг даргын орлогч С.Тунгалаг, НБМҮТП-ийн дарга С.Батжаргал, ТХХХ-ын дарга Н.Пүрэвсүрэн, инженер Г.Пүрэвдорж нар оролцжээ.

Энэхүү гэрээ нь төр хувийн хэвшлийн уялдаа холбоог сайжруулах хамтран ажиллах, шаардлагатай дэмжлэг туслалцааг үзүүлэх зэрэг олон талын ач холбогдолтой юм.

НБМҮТП-ын дарга С.Батжаргал хэлэхдээ ” дөрөвдүгээр сарын 1- ээс үерийн далан, авто замын ажил эхэлнэ. Бид үлдсэн дэд бүтцийн ажлын асуудлыг шийдвэрлэхэд бүхий л арга хэмжээг авч ажиллаж байна.” гэж онцоллоо. Харин Налайх дүүргийн засаг дарга Ч.Раднаабазар “Дүүргийн эдийн засгийн гол хөшүүрэг болох НБМҮТП-т байрших үйлдвэрүүдийг бүхий л талаар дэмжиж ажиллана” гэдгээ илэрхийлэв.

Одоогоор паркийн эхний ээлжийн үйлдвэрт Налайх дүүргийн 50 орчим иргэнийг тогтмол цалинтай аюулгүй орчинтой ажлын байраар хангаад байгаа бөгөөд дөрөвдүгээр сарын 1- ээс эхлэх үерийн далан авто замын ажилд дүүргийн иргэдийг ажиллуулахаар бүртгэж байгаа юм байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Сувилагч нарын мэдлэг, ур чадварыг сайжруулах, чадавхижуулах уламжлалт сургалт эхэллээ

Сэлэнгэ аймгийн Эрүүл мэндийн салбарын сувилагч, тусгай мэргэжилтнүүд мэдлэг, ур чадвараа хөгжүүлэн ажиллахад нөлөөлж, үр өгөөжөө өгдөг, өндөр ач холбогдол бүхий уламжлалт сургалт эхэллээ.

Энэхүү сувилагч нарын мэдлэг, ур чадварыг сайжруулах, чадавхижуулах сургалт энэ оны гуравдугаар сарын 18-ны өдрөөс эхлэн аймгийн Эрүүл мэндийн газрын “Эрдмийн жим” танхимд явагдаж эхэллээ. Тус сургалт нь Эрүүл мэндийн сайдын 2018 оны А/15 тоот тушаал, “Сувилахуйн тусламж үйлчилгээний чиглэлээр 2018-2021 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”, ЭМС-ын 2013 оны 450 дугаар тушаал, Эрүүл мэндийн яамны 2019 оны эрүүл мэнд 8/20 зорилтын хэрэгжилтийг хангах зорилгын хүрээнд зохион байгуулагдаж байгаа юм.

Сургалт энэ сарын 18-наас ирэх дөрөвдүгээр сарын 16 хүртэл үргэлжлэх бөгөөд нийт 11 ээлжээр 88 сувилагчийг хамруулах төлөвлөгөөтэй явагдаж байна. Сувилагч нар энэхүү сургалтанд хамрагдсанаар хууль эрх зүйн мэдлэг болон сувилахуйн тусламж үйлчилгээний гардан үйлдлийн ур чадвараа дээшлүүлэх боломж, нөхцөлөөр бүрэн хангагдаж байгаа юм. Мөн сургалтанд хамрагдсанаар ажлын байрны тодорхойлолтын дагуу сувилагч, ахлах сувилагчийн үүрэг хариуцлага тодорхой болж, сувилахуйн түүх хөтлөлтийн чанар сайжирч, сувилахуйн тусламж үйлчилгээнд ахиц гарсан байх зэрэг тодорхой үр дүнд хүрэх юм.

Categories
мэдээ нийгэм

МИАТ ТӨХК Гуанжоу хотын шууд нислэгээ нээлээ

Монгол Улсын Үндэсний агаарын тээвэрлэгч МИАТ ТӨХК Азийн чиглэлд зах зээлээ тэлэх, нислэгийн сүлжээгээ өргөжүүлэх зорилгоор Гуанжоу хотын хуваарьт тогтмол нислэгийн анхны замаа нээж байна.

МИАТ компани ийнхүү Гуанжоу хот уруу шууд нисдэг болсноор хоёр улсын иргэд харилцан зорчиход нэн таатай нөхцөл бүрдэхээс гадна худалдаа бизнес, аялал жуулчлал, боловсролын салбар цаашлаад БНХАУ-ын өмнөд хэсэгтэй харилцаа, хамтын ажиллагаа эрчимтэй хөгжих таатай нөхцөл бүрдэнэ гэж тус компанийн захирал Д.Баттөр хэлсэн үгэндээ дурдав. Зорчигчидоо зорьсон газарт нь аюулгүй найдвартай хүргэхээр Агаарын хөлгийн дарга Б.Амарсанаа, Ч.Гэрэлт-Од тэргүүтэй нисэх бүрэлдэхүүнтэй В737-800 агаарын хөлөг 22:40 цагт Чингис Хаан олон улсын нисэх буудлаас Гуанжоу хотыг чиглэн хөөрлөө. Гуанжоу бол БНХАУ-ын дөрөв дэхь том хот бөгөөд аялал жуулчин, худалдаа бизнес өндөр хөгжсөн хот юм. Сүүлийн үед манай улсын иргэд “Canton Fair” үйлдвэр худалдааны үзэсгэлэнд оролцохоор Гуанжоу хот уруу ихээр зорчдог болсон. Энэ өдрөөс эхлэн МИАТ компани зуны нислэгийн хугацаанд долоо хоногт 2 удаа буюу Пүрэв, Ням гаригт уг чиглэлд шууд нислэг үйлдэх юм. Зөвхөн өнгөрсөн 2018 онд БНХАУ-ын 1,4 сая иргэн Google хайлтын программаар Монгол Улсад хэрхэн аялах тухай мэдээлэл хайж үзжээ. Энэ тоо Хятадын улсын зах зээлд амжилттай ажиллах боломж байгааг бидэнд харуулж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

“Хүүхдийн хоолны давсыг багасгах арга” сэдэвт сургалт боллоо

“Давсыг хоолны цэснээс хасъя” мэдээлэл сурталчилгааны 7 хоногийн хүрээнд Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв Баянзүрх дүүргийн мэргэжлийн хяналтын хэлтэстэй хамтран “Хүүхдийн хоолны давсыг багасгах арга” сэдэвт сургалтыг 2019 оны гуравдугаар сарын 29-ны өдөр амжилттай зохион байгууллаа. Уг сургалтад Баянзүрх дүүргийн цэцэрлэг, сургуулийн 42 тогооч хамрагдав. Сургалтад НЭМҮТ-ийн Хоол судлалын албаны эрдэм шинжилгээний ажилтан, ШУТА Б.Энхтунгалаг “Давсны хэрэглээг бууруулах хэрэгцээ, шаардлага”, “Давс багатай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчийг шалгаруулах шалгуур үзүүлэлт”, СХД-ийн 112 дугаар цэцэрлэгийн ахлагч тогооч Г.Оюунсүрэн “Давсгүй хоол хийх жор, технологи”, БЗД-ийн Мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн эрүүл ахуй, халдвар хамгааллын улсын ахлах байцаагч Д.Цэцэгээ “Хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний эрүүл ахуйн зохистой дадал” сэдвээр тус тус хичээл заав. Мөн “Давс багатай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг дэмжье” I шатны арга хэмжээнд түрүүлсэн 112 дугаар цэцэрлэгийн хоол үйлдвэрлэлийн багийнхан давсгүй хоолны амталгаа, танилцуулга хийлээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Эмэгтэйчүүдийн бүртгэл судалгааны нэгдсэн загвартай болж, жирэмсний хяналтын картын хөтлөлт чанаржжээ

Эх баригч бага эмч нарыг чадавхижуулах сургалтын үр дүнд нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн бүртгэл судалгааны нэгдсэн загвартай болж, жирэмсний хяналтын хөтөч картын хөтлөлт сайжирч чанаржлаа.

Сэлэнгэ аймгийн ЭМГ-аас аймгийн хэмжээний нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүд, жирэмслэлт, төрөлттэй холбоотой тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор “Эх, хүүхдийн эндэгдлийг бууруулах нь” сэдэвт онол, дадлага хосолсон сургалтыг 2019 оны 02 сарын 13-27–ны өдрүүдэд бүсчлэн зохион байгуулсан юм. Сургалтанд сум дундын эмнэлэг, өрх, сум, тосгоны эрүүл мэндийн төвүүдийн нийт 28 эх баригчийг оролцуулж, 4 ээлжээр 12 хоногийн турш арга зүйн зөвлөгөө, шинэлэг мэдлэг, мэдээлэл олгож, онол, дадлага хослуулан явуулсан.
Энэхүү сургалтыг Монгол Улсын Засгийн газрын 2017 оны ‘’Эх хүүхэд, нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд‘’ үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 78 дугаар тогтоол, Эрүүл мэндийн сайдын 2014 оны “Жирэмсэн болон төрсний дараах үед үзүүлэх тусламж үйлчилгээний журам батлах тухай” 338 дугаар тушаал, Сэлэнгэ аймгийн ЭМГ-ын даргын 2019 оны А/10 тоот тушаалын хэрэгжилтийг хангах үүднээс эх баригч бага эмч нарыг үе шаттайгаар чадавхжуулах, мэдлэгийг сэргээх зорилгоор зохион байгуулсан юм.

Эх баригч нар эл сургалтанд хамрагдсанаар хууль эрх зүйн мэдлэгээ нэмэгдүүлж, эх барихын тусламж үйлчилгээний гардан үйлдлийн ур чадвараа ахиулж чадлаа. Мөн сургалтын үр дүнд ажлын байрны тодорхойлолтын дагуу эх барихын тусламж үйлчилгээнд их эмч, эх баригч бага эмчийн үүрэг оролцоог тодорхойлж, нөхөн үржихүйн насны эмэгтэйчүүдийн бүртгэл судалгааны нэгдсэн загвартай боллоо. Энэхүү сургалт нь жирэмсний хяналтын хөтөч картны хөтлөлтийн чанарыг сайжруулах, цаашлаад эх, хүүхдийн эндэгдлийг бууруулахад нөлөөлж чадсан цогц сургалт болсоноороо онцлогтой.

Categories
их-уншсан мэдээ туслах-ангилал цаг-үе

С.Зоригийг алсан гэх хоёр хүний өмнөөс Ц.Нямдорж л ганцаараа тонголзоод гүйгээд байх юм

Монголын улс төрийн нэрт зүтгэлтэн Санжаасүрэнгийн Зориг одоогоос 21 жилийн өмнө буюу 1998 оны аравдугаар сарын 2-нд бусдын гарт зэрлэгээр амь үрэгдсэн. УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Дэд бүтцийн хөгжлийн яамны сайдаар ажиллаж байсан түүнийг хэрцгийгээр хөнөөсөн нь Монголын нийгмийг цочирдуулсан дуулиант аллага байв. Зориг алагдсан тэр цаг мөчөөс хойш улс төрийн гол намууд, үе үеийн Засгийн газар сонгууль болгоноор түүний үхлээр шоу хийж ирсэн байдаг. УИХ-ын ээлжит сонгуулийн өмнө энэ дуулиант хэрэг ёс юм шиг сөхөгдөнө. Үндсэндээ улс төрийн намуудын сонгуулийн шоу, нийгмийг татах гол хэрэгсэл нь Зоригийн хэрэг болж хувирсан юм. Ганц нэг жишээ баримтыг дурдъя л даа.

2004 оны сонгуулийн өмнө иргэн Д.Энхбатыг Францаас баривчлан авчирч уг дуулиант хэргийг улам айхавтар ширүүн болгосон. Мөрдөн шалгалтын явцад иргэн Д.Энхбат амиа алдсаныг бид мэднэ. 2004 оны сонгуулийн өмнө Ц.Нямдорж гэдэг хүн Хууль зүйн сайдаар ажиллаж байсан. Одоо мөн ялгаагүй энэ албыг толгойлж байна. Тэрээр Хууль зүйн сайдаар таван удаа сонгогдож Монголын шүүх засаглалыг хорь шахам жил удирдаж байгаа нэгэн. Монгол Улсын хууль, шүүх, цагдаа, прокурор хүчний байгууллагуудын явж ирсэн замнал түүх, сайн муу гээд бүхий л зүйлийг Нямдорж гарцаагүй мэдэх ганц хүн нь мөн. С.Зоригийг хэрцгийгээр хөнөөсөн хэрэгт 2015 онд түүний эхнэр Б.Булганыг баривчилсан. Мөн энэ хэргийг үйлдсэн гэх эрэгтэй, эмэгтэй хоёрыг Эрдэнэтээс авчирсан

Чимгээ, Содномдаржаа гэдгийг бүрэн тогтоосон. Шүүх хурлын үйл явцыг телевизээр шууд дамжуулж байсан. Нийгмийн гол анхаарал Зоригийг алсан алуурчдыг шүүх үйл явц руу хандаж байсан нь мэдээж. Бараг л хүн бүхэн шүүх хурлын процессыг санаж байгаа байх. Шүүх хурлын үеэр алуурчид гээд байгаа тэр гурван нөхөр “харин ч ингээд гайгүй өнгөрч байна даа” гэсэн байдалтай харагдаж байсан. Айхавтар ноцтой гэмт үйлдлээ хүлээж байгаа ялтнууд шиг “санасныг бодоход гайгүй салах нь байна” гэсэн биеийн хэлэмж тэднээс нэвт уншигдаж байсан.

Түүнээс биш хилс хэрэгт тулгагдан хатуу харгис эрүүдэн шүүлт, яргалал тамлалыг амссан байлаа ч ард түмний өмнө гараад ирэхээр хүн хүлээцтэй байсан нь сонин. Эсвэл тэр хоёр өөр айхавтар хэрэгт холбоотой байсан уу. Эсвэл бидний хийсэн хэрэг тэр Зориг гээчийнх нь хэрэг юм болов уу гэж гайхаад байв уу. Нэг л сонин. Айхавтар ноцтой гэмт хэрэгтнийг гаднах төрх байдал, сэтгэл зүйн онцлог гээд олон талаас нь биеийн хэлэмжээр унших жишиг олон улсад бий л дээ.

Анхан шатны мөрдөн байцаагч, хэрэг бүртгэгчээс аваад прокурор, цагдаа, тагнуул, дээд шүүх гээд хууль шүүхийн байгууллага бүх шат дамжлагаараа хянан хэлэлцээд энэ гурван хүн С.Зоригийг бүлэглэн алсан нь баталгаатай байна гэж зохих ялыг оноосон байтал дөнгөж саяхан энэ бүх зүйлийг Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод

хүн. Анх удаа бусдаас уучлалт гуйж байна” хэмээн бөхөлзөөд шоудаад ч байгаа юм шиг нийгэмд айхавтар ноцтой мэдэгдэл хийх нь тэр. Нямдоржийн тонголзож бөхөлзөж гүйгээд байгаа хоёр нөхөр бол С.Зоригийн амь насыг бүлэглэж бүрэлгэсэн хэргээр ял сонссон ялтнууд. Тэр хоёр Нямдоржийн хэлснээр Зоригийг алаагүй байж болно. Гэхдээ Монголын шүүх эл хэргийг буцаан сөхөж дахин нягталж, алсан алаагүйг нь тогтоосон, цагаатгасан шийдвэр гараагүй байгаа. Тэгтэл Нямдорж л ганцаараа алуурчдын өмнө бөхөлзөн уучлал гуйгаад “Энэ хоёр хүнийг хилс хэрэгт гүтгэсэн байна. Эрүүдэн шүүлтээр хэрэг хүлээлгэсэн байна” гэж мэдэгддэг нь ямар учиртай юм бэ. Түүнд гурван шатны шүүхээрээ нэгэнт тогтоогдсон хэргийг дахин задалж, бүр эхний цэг дээр нь аваачих ямар сонирхол байв. Мөн тэр улсуудыг өөр ямар нэгэн хэрэгт холбоотой гэдгийг мэдсээр байж Зоригийн хэргийг тохоод ингээд өнгөрүүлж байгаа бол бүр ч ноцтой санагдаж байна. “Энэ хэд бол Зоригийн хэрэгт холбоотой хүмүүс байж л таарна, энэ хэргийг энэ хэдэд тохоод дуусгая” хэмээн зориудаар жүжиг болгож будлиантуулах нь эцсийн эцэст хэнд ашигтай юм бэ. Хэрвээ гурван шатны шүүх үнэн мөнөөр нь шийдээд явуулсан байтал Ц.Нямдорж гэж хүн өөрийнхөөрөө зүтгээд худлаа гэж мэдэгдсэн бол бас хэнд ашигтай гэж. Ийм ийм эргэлзээтэй олон хурц асуудлууд нийгэмд бий боллоо.

Харин Зоригийн хэргийн эргэн тойронд өрнөж буй энэ бүх үйл явцын үр дүнд Монгол Улсын хууль шүүх, прокурор, цагдаа, тагнуулын байгууллагын нэр хүнд шороотой хутгалдлаа. Монгол Улсын гуравдагч засаглал буюу хамгийн хариуцлагатай байж улс орны оршин тогтнох үндэс суурь нь болсон шүүх засаглал нуран уналаа. Хууль зүйн сайд нь энэхүү шүүх засаглалын тэргүүн нь байх ёстой. Гэтэл Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нь шүүх засаглалаа өөрөө татан унагаж байгаа нь харамсалтай. Нямдорж бүхий л насаараа хууль шүүхийн төлөө ажиллаж, амь амьдралаа зориулж ирчихээд өөрийнхөө гараар бүтээсэн энэ бүхнээ үгүй болгож байгаа нь ойлгоход бэрх. Бас нэг хачирхалтай нь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын дарга Амгаланбаярыг өргөдлөө өгсний дараа дээрх үйл явдал болсон. Нямдорж сайд шоронгийн даргаа ажлыг нь өгүүлчихээд шоронгоор баахан давхисан бололтой. Зоригийг алсан гэх хоёр ялтныг эмнэлэгт хэвтүүлсэн ч гэх шиг. Нямдоржийг мэдэгдэл хийхээс долоо хоногийн өмнө Ж.Батзандан ийм юм болно гэдгийг хэлж л байсан. Үнэндээ алинд нь ч үнэмшихийн арга алга. Аль алиныг хардахаас өөр гарц ард түмэнд үгүй болсон цаг.

Монголын шүүх засаглалынхан нийгмийн анхаарлын халуун цэгт байгаа энэ асуудалд тайлбар өгч, үнэн мөнөө ард түмэнд даруйхан хэлэх хэрэгтэй байна. Нямдоржийн хэлсэн хэрвээ үнэн бол дампуурч гүйцсэн Монголын хууль, шүүхийнхэн бүгд хариуцлагаа хүлээх ёстой. Эцэст нь хэлэхэд, С.Зоригийн хэрэгтэй холбоотой энэ бүх үйл явц үнэн худал уу, Нямдоржийнх үнэн үү, хууль шүүхийн шийдвэр үнэн байсан уу гэдгийг цагийн эрхээр тодорно байх хэмээн горьдож, итгэж найдахаас өөр арга алга. Ямар чиг байсан Монгол Улсыг их л айхавтар мухардал, эргэлзэл тээнэгэлзлийн мананд сарниан орхилоо.


Categories
мэдээ нийгэм

Дөрөвдүгээр сарын 2-нд болох үйл явдал

09.00 цагт Нийслэлийн Иргэний танхимд Мал эмнэлгийн байгууллагуудын удирдах ажилтны нэгдсэн зөвлөгөөн болно.

09.00 цагт ГХЯ-нд Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага (OECD – ЭЗХАХБ), БНПУ-ын Гадаад хэргийн яам, ЖДҮХС-тай хамтран “Монгол Улсын ЖДҮ-ийг хөгжүүлэх бодлогод дэмжлэг үзүүлэх нь” семинар зохион байгуулна.

09.00 цагт “Blue Sky” зочид буудалд “Нийгмийн сүлжээ ба зохистой хэрэглээ” форум болно. Утас: 89114787

09.30 цагт “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудалд Польшийн Торун хотноо болсон хөнгөн атлетикийн мастеруудын Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцсон Монгол Улсын баг эх орондоо ирнэ.

10.00 цагт “One Event Hall”-д “Аутизмыг таниулах дэлхийн өдөр”-т зориулсан өдөрлөг болно. Утас: 88077809

10.00 цагт Барилгачдын талбайд “Иргэдийн оролцоотой байгаль орчны хяналт” аяны нээлт болно. Утас:91989890, 88000098

11.00 цагт НМХГ-аас эзэмшил газрынхаа орчныг бохирдуулж, доройтуулсан, гэрээнд заасан зориулалтын дагуу ашиглаагүй иргэн, аж ахуйн нэгжүүдэд хийсэн шалгалтын талаар мэдээлнэ. Утас:91887887

11.00 цагт Ардчиллын өргөөнд Ардчилсан намын дэд дарга Р.Амаржаргал цаг үеийн асуудлаар мэдээлнэ. Утас: 91020880

11.00 цагт БСШУСЯ-нд багш мэргэжлийн нэр хүндийг өсгөх зорилтот нэвтрүүлэг бэлтгэх санамж бичигт БСШУСЯ, “Боловсрол” телевизийн удирдлагууд гарын үсэг зурна. Утас: 99012549

14.00 цагт “Мишээл экспо” төвд “Эх оронч худалдан авалт – Үндэсний үйлдвэрлэл – 2019” үзэсгэлэн, худалдааны нээлт болно.

14.00 цагт УИХ-ын Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны дарга Д.Оюунхорол Хавдар судлалын үндэсний төвийн ажилтай танилцана. Утас: 86885060

Categories
мэдээ цаг-үе

“Алдар”-ын А.Гантулга гавьяатын нэг өдөр

Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, хошууч А.Гантулга багш “Алдар”-ын Гантулга гэдэг нэрээр түмэн олондоо танигдсан. “Алдар” спорт хороотой 14 настайгаасаа л өсвөрийн тамирчин нь болж холбогдсоноосоо хойш өдийг хүртэл тамирчнаас дасгалжуулагч, ахлах дасгалжуулагчаас гавьяат дасгалжуулагч болтлоо ажиллаж байна. Хүн зорьсон хэрэгтээ, сурсан юмандаа, эзэмшсэн мэргэжилдээ хоёргүй сэтгэлээр зүтгэхийн сайхан, ажилдаа үнэн сэтгэлээс хандахын амт шимтийг А.Гантулга багш амталж яваа нэгэн. Тэрээр өглөө нар мандахтайгаа зэрэгцэн гэрээсээ гарч “Алдар” спорт хороон дээрээ ирнэ. Тэгээд өдөржингөө шавь нартайгаа тулж ажиллаж бэлтгэл, сургуулилтыг нь хангачихаад орой нар жаргах үест гэрийн бараа харна. Өнгөрсөн жил дотоод, гадаадын 20 тэмцээнд спорт хорооныхоо боксын багийг авч явсан учир гэртээ бараг үзэгдээгүй гэнэ. Тэмцээн, уралдаанд шавь нарыгаа авч яваагүй үедээ байж байдаг ганц газар нь боксынх нь заал. Гэртээ үзэгддэггүй хүнийг ийнхүү ажил дээр нь “барьж” авлаа.

Өглөөний бэлтгэл нь саяхан дуусчээ. Үдээс хойших бэлтгэлээс өмнө тэрээр өрөөндөө орж ирээд түр амсхийж байлаа. Түүний туслах дасгалжуулагчаар ОУХМ, дэслэгч Ж.Отгонбаяр ажиллаж байна. Дэлхийн оюутны аваргын хүрэл медаль, Азийн аваргын хүрэл медальт Ж.Отгонбаярыг олимпийн мөнгөн медальт П.сэрдамбатай ач тач үздэг гол өрсөлдөгч нь байсан гэдгийг бокс сонирхогчид мэдэх билээ.

Гавьяат дасгалжуулагч А.Гантулгын өрөөнд долоо, найман настай хөвгүүд боксын бээлий, хамгаалалтын малгай сэлтээ авч байна. Үдээс хойш багачууд, өсвөр үе, насанд хүрэгчдийн бэлтгэл цувралаар явагдах бөгөөд эхлээд 7-10 настай багачуудын бэлтгэл эхлэх гэж байгаа нь энэ юм. А.Гантулга багш шавь нартайгаа ярихдаа “Миний хүү ингээрэй, миний хүү тэгээрэй” хэмээн байн байн хэлнэ. Өнөөдүүл нь ч ээж, аавтайгаа харьцаж байгаа мэт багштайгаа дотно.

Гаднаас орж ирээд багштайгаа гар барихдаа баруун гарыг нь хоёр гараараа хавсарч “Сайн байна уу, багш аа. Сайхан амарсан уу” гэнэ. Гавьяат дасгалжуулагч А.Гантулга “Намар бүртгэл явагдах үеэр эцэг, эхчүүд хүүхдээ хөтлөөд ороод ирнэ. Таныг л зааж өглөө, танд л хүүхдээ өгье гээд шалаад салахгүй. Тав, зургаан настай хүүхдүүдийг хүлээж авна гэдэг тун хэцүү. Би татгалзаад л явуулчихдаг. Тэгж байтал миний танил ч юм уу, ойр дотны хэн нэгэн утас цохино. Нэг хүүхэд байна аа. Секцэндээ авчихаач гэнэ. За, ямар хүүхэд вэ гэхээр өнөө аав, ээж нь дагуулж ирээд надтай уулзаад татгалзсан хариу сонссон хүүхэд байдаг. Хүүхдээ манайд оруулах гэж миний таньдаг хүмүүсээр яриулах нь их шүү” гэснээ “Тэгээд гуйгаад оруулсан хүүхдүүд дунд нь ийм зургаан настай хүүхдүүд ороод ирсэн байна билээ” гээд инээлээ. Бага насны хүүхдүүдийн бэлтгэл 30-аад минут л үргэлжилнэ, хөнгөн талдаа. Хамгийн гол нь тийм насны хүүхдүүд энд ирээд ах захаа хүндэтгэх, бусадтай зөв харилцах арга ухаан, зөв гүйх, зөв харайх техник эзэмших нь чухал. Тэгж байтал зургаан настай нэгэн боксчин тунгалаг хуванцар савтай нэг юм бариад ороод ирлээ. “Багш аа, энийг яах уу” гэвэл багш нь “Отгоо багшдаа аваачаад өгчих” гэв. Тэр нь шүдний хамгаалалт. Усанд дэвтээж байгаад шүдэндээ хийхэд хэвших нь амар болохоор бэлтгэлийн өмнө ингэж бэлддэг аж. Гавьяат дасгалжуулагчийн өрөөний хойморт шилэн нүүртэй шүүгээ бий. Тэр шүүгээнд “Алдар”-ын боксчдын гаргасан амжилтуудыг нотлох цом, өргөмжлөл, медаль, дурсгалын зүйлс дүүрэн. Шүүгээний баруунтаа цаасан хайрцагт боксын бээлий, малгай хийжээ. А.Гантулга дасгалжуулагч амжилтаараа хороогоо тэргүүлж “Алдар” спорт хорооныхоо Шилдэг дасгалжуулагч болжээ. А.Гантулга дасгалжуулагчтай тухтай таван минут ярих ч зав олдсонгүй. Шавь нь гаднаас орж ирээд л багшийнхаа гарыг хүндэтгэлтэйгээр бариад мэхийж мэндчилэнгээ яасан ийсэн тухайгаа тэрүүхэн зуур яриад амжчихна. Тэр тоолонд л дасгалжуулагч нь толгой нь үнэрлэж “Миний хүү…” гээд л хариу зөвлөгөө өгнө. Ингээд үдээс хойшхи бэлтгэл нь эхэллээ. Гавьяат дасгалжуулагч А.Гантулга 15 минут биеэ халаа гэчихээд өрөөндөө оров. 2019 оны боксын УАШТ оны өмнөхөн болоход эдний эрэгтэй, эмэгтэй баг хоёулаа улсад түрүүлжээ. “Манай эрэгтэй, эмэгтэй баг хоёулаа түрүүлсэн ш дээ. Багаараа түрүүлсэн ш дээ, миний дүү. Ойрын тэмцээн гэвэл энэ сарын 28-нд Дорноговьд болох шигшээ багийн дасгалжуулагч байсан Г.Баасан багшийн нэрэмжит тэмцээнд явахаар зэхэж байна” гэж ярив. А.Гантулга багш дээр Баянзүрх дүүрэг, ойролцоох дунд сургуулиудаас, ялангуяа Шар хаднаас хүүхдүүд их ирнэ. Биеийн тамирын багш нар нь аав, ээжид нь “Танай хүүхдийг “Алдар”-ын Гантулга багш л хүмүүжүүлнэ дээ. Тэр багшид аваачиж өг” гэдэг гэнэ. Тийм ч болохоор Шар хадны сургуулиудаас тийм “цохолттой” охид, хөвгүүд их ирдэг юм байна. Э.Бадар-Ууган, Н.Төгсцогт гээд манай өнөө цагийн боксын мундаг тамирчид Шар хаднаас гаралтай, “Алдар” спорт хороо, А.Гантулга багшаар боксын Цагаан толгойгоо заалгаж, эндээс өдөлж ниссэн шонхрууд. Тийм болохоор “Алдар” спорт хороог Монголын боксын шилдгүүдийг “үйлдвэрлэдэг” чухал газар ч гэж онцолж болно.

Гэр-“Алдар” спорт хороо-Спортын төв ордон. Энэ бол А.Гантулга дасгалжуулагчийн өдөр тутмын маршрут гэж хэлж болно. “Миний дуртай юм чинь л энэ спорт. Хүүхдүүдийн минь амжилт л энэ спортоос авах гол зүйл. Тэр олон амжилт миний хүсэл, сонирхлыг бадрааж байна. Хүслийг минь бадрааж байна. Өнгөрсөн жил оролцсон 20 тэмцээнд миний шавь нар дандаа нэг, хоёрдугаар байрт шалгарлаа шүү дээ” хэмээлээ. Улс орнуудын боксчид өөр өөрийн гэсэн онцлог тоглолттой байдаг. Дээр үед манайхыг Орос школтой гэдэг байсан. Үүнтэй адил манай спорт хороодын боксчид ч ялгаагүй өөр өөрийн гэсэн школтой. “Алдар” спорт хорооны боксчдыг бусад хорооныхон ярихдаа “Гантулга багш тамирчин байхдаа дандаа л шахаж ажилладаг байсан юм. Дайчин чанартай байсан. Тэгтэл түүний шавь нар нь тийм тоглолттой, дайрдаг” гэдэг юм байна.

15 минутын бие халаалт дуусч А.Гантулга багш бэлтгэлийн зааланд орлоо. Тамирчдын хөлс дааварлаж, цамц нь нэвт орж, охидын үс норж хацар нь улаа бутарна. Нөгөө зургаа, долоо, найман настнууд жагсаалын сүүлд жирийтэл зогсч байна. А.Гантулга багш “Зогс” команд өглөө. “Номхон, дэс дараагаар тоол” гэв. Бэлтгэл эхэллээ. Хос хосоор зодолдоод эхэллээ. 29 хүүхэд гэхээр 14 хос гэсэн үг. Бэлтгэлийн өрөөний хаа сайгүй л бээлийний түг түгхийх битүү хэрнээ чанга чимээ, бэлтгэлийн гуталны хяхнах дуулдана. Хөлс нь урссан тамирчид өрсөлдөгчтэйгээ тулалдах маягтай, үе үе хүчтэй цохих нь анзаарагдана. Заалны буланд бушуухан очиж зогсохгүй бол алдсан гарт оногдчихож ч мэднэ. Гавьяат дасгалжуулагч шавь тус бүр дээрээ очиж өчигдрийн бэлтгэлийн үеэр юун дээрээ алдаа гаргасныг нь дахин давтан сануулж, хэрхэн яаж цохих, мултах, хөлөө яаж тавих, яаж ажиллуулах, гарны байрлал, толгойгоо яаж хамгаалахыг зааж өгч Азийн аваргад бэлтгэгдэж байгаа зарим тамирчныхаа өмнө лап барьж цохиулж байлаа. Тамирчдын хэрхэн цохиж байгааг харж зогстол нэг хүү ирээд баруун гарыг минь хоёр гараараа зөөлөн атгаад “Сайн байна уу, сайхан амарсан уу” гэж мэхийн мэндчилчихээд яваад өгөв. Надтай мэндчилчихээд цонх түшин түр амсхийж байсан ах, эгч тамирчид дээр очиж мөн адил мэндчилж байлаа. Удалгүй хоёр ч хүү яг тэгж гар барих нь нэн дотно сэтгэгдэл төрүүлэв. Танихгүй, анх удаа харж байгаа сэтгүүлч дээр ирээд ингэж сайхан мэндчилнэ гэдэг их л сайн суралцаж байгаа боксчины шинж болов уу. Хүүхдийг багаас нь мундаг боксчин болгохын төлөө биш хүнийг хүндэтгэж, хүнтэй сайхан мэндчилж сургахаас бүхнийг эхлүүлж байгаа нь үнэхээр тааламжтай. Багачуудын бэлтгэл дууссан учир тэднийг Ж.Отгонбаяр дасгалжуулагч аваад гарлаа. А.Гантулга багш тамирчин тус бүртэй тулж ажиллана. Зөвлөж, ярих бүртээ л “Миний хүү, тэгдэг байхгүй юу, ингэдэг байхгүй юу миний хүү” гэж байгаа нь сонсогдоно. Бэлтгэлийг тартал зааланд зогслоо. Тамирчдын бэлтгэл ид дундаа орж хөлс нь асгарч, хөдөлгөөн нь нүдэнд гүйцэгдэхгүй болоод ирлээ.

А.Гантулга багш гэртээ байхаасаа байхгүй үе нь их. Гэсэн ч хань ижил нь ажил мэргэжлийг нь ойлгож дэмждэг учир энэ олон жилийн хугацаанд ар гэрээ сайхан авч иржээ. А.Гантулга гэх энэ айл Монголын уламжлал баяруудыг аль болох гэр бүлээрээ тэмдэглэн өнгөрүүлэхийг хичээнэ. Гэхдээ гавьяат дасгалжуулагч маань энэ олон баярууд дундаас эхнэрийнхээ төрсөн өдрийн баярт хамгийн их ач холбогдол өгнө. Гуравдугаар сарын 16-нд эхнэрээ дагуулаад хамт зоог барьж, кино үзвэр үзэж хамтдаа нэг өдрийг өнгөрүүлдэг гэнэ. Энэ бол эдний гэр бүлийн нандин уламжлал нь юм байна.

Хоёулаа ажилтай, цалинтай болохоор нэгнийхээ цалинг далд хийгээд цуглуулж байгаад нэгэндээ аль болох үнэтэй чанартай гутал, хувцас авч өгнө. А.Гантулга гавьяат эхнэр Ч.Ганболороо ихэд хүндэтгэнэ. Гэргий нь Завхан аймгийн Ургамал сумын уугуул. Эднийх нэг охинтой. Охин Минжээ нь 15 настай. Боксоор хичээллэе гэж аавыгаа шалсаар байгаад шавь оржээ. Саяхан нэгэн тэмцээнд яваад хүрэл медаль хүртээд ирж. Аав нь ганц охиноо өөр чиглэлээр явах байх гэж бодож байтал яалт ч үгүй багаасаа энэ спортоор амьсгалсан учир аавынхаа хоригийг даваад “Тоглоно” гэсээр ийнхүү бэлтгэл хийж байгаа юм байна.

2009 оны Миланы ДАШТ-ээс 17-хон насандаа мөнгөн медаль хүртэж Монгол төдийгүй, дэлхийг шуугиулсан Н.Төгсцогт бол А.Гантулга багшийн гарын шавь. Анх эмээ нь Н.Төгсцогтыг дагуулж ирж л дээ. Тэгэхэд сахилгагүй, хөдөлгөөнтэй хүү байжээ. Боксоор хичээллээд сахилгагүй байдал нь засагдаж УАШТ-ээс шалгараад Азийн аваргад амжилт гаргаад Миланы дэлхийн аваргад цойлсон нь тэр. Түүнийг ДАШТ-ээс ирэхэд гавьяат тамирчин цол олгож, амтай болгон магтаж дагаж хошуурч, Улсын шигшээгийнхэн хүрээлэлдээ оруулж 2010 онд А.Гантулга багштай нь ганц ч уулзуулаагүй гэнэ. Гэнэт нэр алдарт гарсан 17, 18-хан настай хүү юугаа ч мэдэхэв. Мэдээж үүсэл, үндсийг ургуулж өгч, гарыг нь ганзаганд хөлийг нь дөрөөнд хүргэсэн хүмүүсээ монголчууд хэзээнээсээ аав, ижийтэйгээ адилтган хүндэтгэсээр ирсэн. Хэдийгээр багш шавь хоёр, гэнэт ирсэн нэр алдар, алдар горилогч шигшээгийн багш, дасгалжуулагчдын нөлөөгөөр хэсэг хугацаанд харилцаа нь тасарсан ч Н.Төгсцогт багш дээрээ эргэн иржээ. А.Гантулга багш тухайн үедээ шавьдаа болон шигшээгийн хэдэн багш нарт гомдож байсан ч шавийгаа уйлаад гуйгаад ирэхэд нь хатуухан үг хэлсэн ч түшээд л авч. Ингээд 2012 онд Н.Төгсцогт Лондогийн олимпоос мөнгөн медаль хүртэж багшийнхаа магнайг тэнийлгэж. Тэгтэл олимпийн дараа 2009 онд болсон үйл явдал давтагдаж багш, шавь хоёр дахиад л холджээ. А.Гантулга гавьяат “Хүний бэлдсэн шавь, багаас нь дэргэдээ дагуулж, бүхнээ сургасан хүүхдийг амжилт гаргангуут нь аваад явчихдаг энэ байдлыг би ойлгодоггүй юм. Амжилт гаргаад ирэнгүүт нь анхны багшаас нь холдуулаад дагуулж яваад өөрсдөө нэр алдарт хүрч, цол гуншин авахыг санаархдаг бүлэг хүмүүс байгаад байдаг юм. Одоо цагт чинь юм хийж байгаа, шударга хөдөлмөрлөж байгаа гэхээсээ илүүтэй хүний урд хойно гарч, хүнийг аргалж байгаад юманд хүрдэг тийм увайгүй хүмүүс их болжээ” гэлээ.

Харин Н.Төгсцогт мэргэжлийн бокст орсноосоо хойш багштайгаа байнгын харилцаатай болж, утсаар холбогддог болжээ. Монголд ирвэл хамгийн түрүүлж багш дээрээ ирнэ. Багш нь ч утсаар ярих бүртээ тоглолтуудаас нь хийсэн анализаа танилцуулж урд гараа битгий буулга гэдэг үгийг байнга хэлнэ. Цагийн зөрүүнээс болоод өдөр болгон холбогдохгүй. А.Гантулга багш Долоон буудалд өвлийн байшиндаа гэр бүлээрээ, бие муутай ээжтэйгээ хамт амьдардгийг Н.Төгсцогт мэддэг учир намар сэрүү орох үеэр нүүрс аваарай гэж хүнээр мөнгө явуулдаг юм байна. Ирэхээрээ багшдаа бэлэг өгнө. Гурав хоногийн өмнө багш шавь хоёр фэйсбүүкээр холбогдоход Н.Төгсцогт “Багш аа, надад ганцхан жил өгчих. Хүү нь удахгүй таныгаа байранд оруулж, машин авч өгнө” гэж амалж багштайгаа удаан гэгч ярьжээ. А.Гантулга “Би хүүхдүүддээ хэлдэг юм. Мөнгө гол биш шүү. Чи эхлээд хүнийг хүндэлж. Тэр хүнийг чамайг хүндлэх хэмжээний хүндлэлийг чи өөрөө эхэлж гаргаж өг гэдэг. Хэрвээ тэгвэл тэр хүн загнуулаад уйлаад явчихсан мөртлөө дараа нь орж ирээд л зогсч байгаа нь тэр л дээ” хэмээлээ. А.Гантулга дасгалжуулагчийг 2015 оны долдугаар сард гадаадад тэмцээнээр явж байхад нь Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч цол олгосон бөгөөд наадмын өглөө уг хүндтэй шагналаа хүлээн авч байжээ. А.Гантулга дасгалжуулагч Улаанбаатар хотын нэгдүгээрт төрөхөд мэндэлсэн юм байна. Ээж аав нь Сүхбаатар аймгийн Уул баяных. Хоёр ахыг нь жаахан байхад эднийх хотод нүүж ирж нэгдүгээр төрөхийн урд байсан Усны гудамжинд суурьшсан юм байна. Хүүхэд насаа Усны гудамж, Арслантай гүүр орчимд л өнгөрүүлжээ. Дөрвөн ах нь дөрвүүлээ бокс тоглоно. Дунд ах А.Ганболд нь “Хүч” спорт хорооны 48 кг-ын жингийн боксчин байжээ. Тэр ахынхаа цүнхийг барьж тэмцээнүүдэд нь дагаж явсаар бокст оржээ. 1984 онд “Алдар”-ын өсвөрийн тамирчин болж, энэ спорт хороондоо тамирчин, дасгалжуулагч хийсээр өнөөдрийг хүргэжээ. А.Гантулга багш сайхан харилцаатай, хэнтэй ч ялгаж харьцдаггүй, хэн ч байсан “Миний хүү, миний дүү” гэж элэгсэг хандана. Орой ажлаа тараад харихад заримдаа Долоон буудлын цагаан худагны араас тэндхийн хэдэн нөхөр дуудна. Яахав гудамж, байр, хороолол бүрт архи тойруулж зогсдог эрчүүд байдаг даа. А.Гантулга багш явж очоод өгсөн хундаганд нь уруулаа хүргээд л өгчихнө. Өнөөдүүл нь Долоон буудлын гавьяаттайгаа уулзсандаа баярлаж хөл хөөр болно. Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч А.Гантулга багш “Намайг энд дасгалжуулагчийн ажилд авсан хүмүүсийнхээ итгэлийг би алдаагүй. Хүн зорьсон юмандаа, тууштай хөдөлмөрлөхөд л болдог. Би өнөөдөр хагартлаа баяжаагүй ч аяга хоолоо хүнтэй хуваагаад идчих хэмжээнд сайхан л амьдарч байна. Хамгийн гол нь шавь нарын минь амжилт л миний сэтгэлийг бадраадаг юм” хэмээгээд “Одоо насанд хүрэгчдийнхээ бэлтгэлийг хийлгэнэ дээ. Ажил ундраад сайхан байна” гэсээр биднийг үдсэн юм.

Гэрэл зургуудыг Ц.МЯГМАРСҮРЭН

Categories
мэдээ нийгэм

​Дөрөвдүгээр сарын 01-нд болох үйл явдлын тойм

09.00 цагт “Корпорэйт” зочид буудалд барилгын салбарын “Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн үндэсний VII зөвлөгөөн” болно. Утас: 88010867, 80189929

11.00 цагт АШУҮИС-ийн цогцолбор хотхонд тус сургуулийн эмнэлгийн барилгыг ашиглалтад хүлээн авах ёслол болно. Утас: 80016984

16.00 цагт Монголын уран зургийн галерейд Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн, Урчуудын эвлэлийн шагналт зураач Ц.Байдыгийн “Байды юу өгүүлэв …” шог зургийн үзэсгэлэнгийн нээлт болно.

“Монгол ньюс” мэдээллийн төвд

11.00 цагт Эрх чөлөө хөдөлгөөнөөс Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх болон ХЭҮК-т С.Зориг агсныг хөнөөс хэргийн сэжигтнүүдийг эрүүдэн шүүсэн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлага хүргүүлнэ.

12.00 цагт “Зэс эрдэнийн хувь” компаниас цаг үеийн асуудлаар мэдээлнэ.

“Үндэсний мэдээллийн төв”-д

11.00 цагт МАХН-аас Баянзүрх дүүрэгт болсон ИТХ-ын сонгуулийн талаар мэдээлнэ.

11.30 цагт Гэр хороолол хөдөлгөөнөөс Д.Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулсан жагсаалыг цагдаагийн байгууллага албан хүчээр тараасан талаар мэдээлнэ.

Categories
мэдээ цаг-үе

С.Өлзийхүү: Уран бүтээлийн амьдрал маань яг дундаа орж байна гэж боддог

МУГЖ С.Өлзийхүүтэй ярилцлаа.


-Та “Нинжин сэтгэл” киноны Жаргал гэх эмэгтэйн сэтгэлийн асар их тогтворгүй дүрд тоглосон. Одоо шинэ уран бүтээл дээр ажиллаж байна уу?

-Энэ дүр маань үнэхээр их сэтгэлийн савлагаатай дүр байсан. Хэдхэн хоногийн өмнө бид нэрт найруулагч, жүжигчин Г.Доржсамбуу багшийнхаа 70 насны ойг тохиолдуулан “Тэнгэр мэднэ” хүндэтгэлийн арга хэмжээнд ангиараа оролцлоо. Манай анги Г.Доржсамбуу багшийн хамгийн отгон шавь нар байсан л даа. Биднийг урлагт хөл тавих суурийг тавьж өгсөн хүн багш маань юм. Тухайн үед СУИС-д 700 гаруй хүүхэд шалгалт өгч байсан. Тэр бүхнээс манай ангийнхан шилж сонгогдож байлаа. Уран бүтээлч хүний хувьд дараа дараагийн киноныхоо төлөвлөгөөг гаргачихсан ажиллаж байна. Угтаа хоёр зохиол дээр задаргаа хийн, цаасан дээр ажиллаж байна л даа. Энэ бүтээл “Хас филм” студийн 14 дэх уран бүтээл болж гарах юм.

-Багш нарынхаа талаар дурсахгүй юу. Тэдгээр хүмүүсийн алтан сургаал нь юу байв?

-“Гарын таван хуруу” киноны Шагдарын дүрээр олонд танигдсан Л.Лхасүрэн багш, нэрт найруулагч, жүжигчин Г.Доржсамбуу багш, Ардын жүжигчин А.Очирбат гуай, МУГЖ Г.Лхагвасүрэн ах, МУГЖ Ж.Мягмар зэрэг багш нар маань биднийг урлагийн их замд тосон авч, үдэн гаргаж өгсөн. Манай ангиас өдгөө Г.Хүрэлхүү, Л.Дэмидбаатар, Ж.Оюундарь, би гээд дөрвөн гавьяат төрчихсөн байна. СУИС-ийн бүх үеийн жүжигчдийн дуулдаг хоёр дуу байдаг. Нэг нь “Хүсэх алсын гялбаа” энэ дууг урлагийн сургуулийн бүхий л оюутнууд дуулж байдаг. Манай ангийн залуучууд зохиож ангиараа дуулж байсан юм.

Багш нар маань нэн тэргүүнд мэргэжилдээ дуртай хайртай, тууштай байх ёстой гэж хэлдэг байлаа. Жүжигчин хүн тууштай, тэсвэр хатуужилтай, мэдрэмжээ байнга хөгжүүлж явж байхыг үргэлж захина. Амьдралаас олон зүйлийг ажиглаж, харж, өөрийгөө үргэлж л хөгжүүлж байх ёстой шүү гээд л хэлдэг байсан. Урлагийн хүн үргэлж баг хамт олонтой ажиллана. Өөр өөр уран бүтээл дээр өөр баг бүрэлдэхүүнтэй ажиллах тохиолдол их шүү дээ. Тиймээс ч баг хамт олонтой бай гэдэг. Биднийг анхлан сургуульд элсэж байхад шантрах зүйл маш их гарна. Оюутан байхдаа ч төгсөөд ч шантарна гэж хэлж байсан. Гол нь аливаа зүйлийг давж гарч сурах хэрэгтэй гэдгийг л ойлгуулсан байгаа юм. Ганц урлагийн салбарт ч биш. Амьдрал дээр биднийг маш хатуужилтай болгосон санагддаг. Жүжигчин хүн лего тоглоом шиг л нэг нэг үеэр нь давах чадвартай байх ёстой гэдгийг ойлгуулсан даа.

-Та Багшийн дээдийн кино драмын анги төгсөөд Драмын театрт хуваарилагдсан юм билээ. Тухайн үед драмд урлагийн мундагууд угтсан байх?

-1992 онд СУИС-ийг төгсөөд улсын драмын эрдмийн театрт орж байлаа. Дөнгөж төгссөн хүүхдүүд чинь нов ногооноороо л театрт очиж байсан. Тухайн үед драмын театрт Н.Сувд, Л.Жамсранжав гуай, Г.Мягмарнаран багш, Б.Цэрэнпагма С.Сэлэнгэ эгч, Д.Дамдин ах гээд алдартай жүжигчид тосч авч байлаа. Хамгийн анх тайзны жүжгийн урилгыг Э.Санчигдан найруулагч “Өглөөний тэнгэрийн одод” жүжгийн Лорагийн дүрийг өгч байлаа. Нөгөө дүр маань надаас тэс ондоо. Өндөр өсгийтэй гутал дээр тамхи татдаг хүүхний дүр байсан. Тухайн үед ихэнх нь шинэ жүжигчид бэлтгэлээ хийгээд гарахаар л Г.Доржсамбуу багш “Муу юм аа, үнэхээр муу юм” гээд л хэлнэ. Тэр үед МУГЖ Ч.Одончимэг, Батхишиг , МУГЖ Г.Урнаа, Оюунсүрэн бид хэдэд бөөнд нь дүр өгчихсөн. Багшаас тэгж сонсоод сэтгэлээр унана, уйлна. Гэхдээ багш маань биднийг хурцлаж байсан нь өдгөө биднийг урлагийн замд алхуулахад хөшүүрэг болж дээ гэж боддог юм. Мэдээж магтах үе ч байна.

-Энэ бүхнээс эргээд харахад хүндхэн бүтэж байсан дүрүүд юу байна вэ?

-Үе үедээ л байсан л даа. Анх И.Нямгаваа найруулагчийн “Цахилж яваа гөрөөс”-ийн Дэжидийн дүрийг бүтээсэн. Хөдөө өсөөгүй болохоор нэлээн их хүч чадал гаргаж тоглосон. Бүтэн сарын хугацаанд Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын нутагт киноныхоо төлөө бужигнаж байлаа. Хүндхэн зам мөрийг туулсан гэхээр энэ тоонд анхны жүжгүүд маань багтана. Театрын жүжиг хүнээс маш их хүч чадал шаардагддаг. Уран бүтээл болгон бүтэхдээ өөрийн гэсэн мартагдашгүй түүхтэй. Нинжин сэтгэл кинон дээр сэтгэл зүйн маш олон өөрчлөлттэй дүр байсан. Анхаарлаа сайн төвлөрүүлэх хэрэгтэй байсан. “Бид эрчүүдийг хүснэ” жүжгэн дээр О.Энхтуул, У.Урнаа, Б.Эрдэнэчимэг, бид дөрөв тоглодог байлаа. О.Энхтуул У.Урнаа бид гурав буриадын Гэсэрийн 1000 жилийн ойд зориулж Гэсэрийн гурван хатан болохоор уригдаж буриадын алдартай жүжигчний партнёр нь болж тоглож байлаа. Уран бүтээл болгон бэрхшээл баяр хөөр бүгдийг л агуулсан байдаг даа.

-Та тайз дэлгэцийн хичнээн уран бүтээлд тоглочихов оо. Удахгүй бие даасан талархлын тоглолт хийх гэж байгаа талаар сонссон.

-Яг тоолж үзээгүй л дээ. Гэхдээ нэлээн хэдэн бүтээлд тоглосон байдаг юм билээ. Өөрийн уран бүтээлээрээ талархлын тоглолт ирэх тав, зургадугаар сараас хийе гэсэн бодолтой байгаа. Би урлагт 1993 оноос хойш өдийг хүртэл явчихсан байна. Энэ хугацаанд хошин шоу тоглолт 100 гаруй байна. Яг тоглолт бүр дээр нь задаргаа хийвэл бүр их. Дэлгэцийн гол, туслах 30 гаруй дүр байна. Мөн театртаа Э.Санчигдан найруулагчийн “Өглөөний тэнгэрийн одод” И.Нямгаваа найруулагч Г.Доржсамбуу багшийнхаа “Хар будаа”, Б.Мөнхдорж найруулагчийн “Хаан түүх”, “Хүслийн трамвай”, “Буудлын авхай” зэрэг нэлээд хэд хэдэн жүжгүүд байдаг. Мөн И.Найдандорж найруулагчийн “Ромео Жультта”-д Одноогийнхоо ээж нь болж тоглож байлаа. Н.Ганхуяг найруулагчийн “Нөхрөө надад зарчих” жүжиг болоод ханийнхаа хэд хэдэн бүтээлд тоглосон байна. Ингээд бодохоор олон сайхан дүрүүд бүтээжээ. Энэ бүхэн л ажил амьдралын хамгийн том хичээл байсан гэж боддог.

-Хошин урлагийг анхлан үүсгэн байгуулагчдын нэг яалтчгүй “Өнгөт инээд” хамтлаг шүү дээ. Энэ их айлаас олон уран бүтээлчид төрөн гарсан байдаг?

-1994 онд анх “Өнгөт инээд-1” гээд программыг хийж байсан. О.Энхтуул, О.Онон, О.Бат-Өлзий ах Г.Лхагвасүрэн ах гэсэн бид тавын бүрэлдэхүүнтэй байлаа. Дараа нь Ж.Оюундарь Л.Дэмидбаатар гээд л холилдоод л тоглож байсан. Тэр үед олон хошин шогийн хамтлаг байсангүй. Монголын хошин урлагийн театрыг Батзаяа ах маань ахалдаг байсан. Дараа нь манай “Өнгөт инээд” байсан юм. Бид хэд тоглолтдоо орчихоод л театрынхаа тоглолтод ордог байлаа. Тэр үед чинь хошин шогийн тоглолт долоо наймхан хоног л тоглодог байсан л даа. “Өнгөт инээд” хамтлагт маш олон сайхан жүжигчид байсан. Түүнчлэн олон сайхан жүжигчин энэ хамтлагаас уран бүтээлээ туурвиж гарсан байдаг. Өнгөт инээд хамтлагт ороогүй жүжигчид ховор доо. Босго сайтай газар байсан гэж боддог. Олон ч телевизийн нэвтрүүлэг хийж байлаа. Дан ганц жүжигчид гэхээс найруулагч, менежерүүд төрөн гарсан байдаг.

-Одоо “Шилдэг өнгө” нэртэйгээр уран бүтээл туурвиж байгаа. Шилдэг өнгө залуу жүжигчдийг дэмжиж ажиллаж байх шиг санагддаг.

-Тэгэлгүй яахав. Залуу хүмүүс дийлэнх нь ажиллаж байна. Бид хэд хэдэн тайзны жүжгүүд хийсэн. Одоогоор бид түлхүү кинон дээрээ төвлөрч ажиллаж байна. Хамгийн сүүлд “Нинжин сэтгэл” киногоо Монголдоо төдийгүй гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа монголчууддаа хүргэчихлээ.

-Таны хувьд кинондоо тоглохоос гадна арын албанд түлхүү ажиллаж байх шиг санагддаг.

-Би кинонуудынхаа дүрд тоглохоос илүү гүйцэтгэх продюсерийн ажлыг хийхийг эрмэлздэг. “Аюултай харилцаа”, “Галзуу зугаалга” зэрэг киноны продюсер болоод зургийн даргаар ажиллалаа. Ажлаа урагштай явуулах шаардлагатай учраас зохион байгуулалтын ажилдаа түлхүү анхаармаар санагдсан л даа. “Нинжин сэтгэл” кинонд шахуулсаар байгаад л тоглосон. Киноны суурь багана чинь зохиол шүү дээ.

-Танай гэр бүл урлагийн гэр бүлүүдийн нэг. Охин чинь таны мэргэжлийг өвлөж авсан.

– Урлагийн гэр бүлийн нэг давуу тал нь бие биенээ маш сайн ойлгоход байдаг юм болов уу гэж боддог. Ярих сэдэв маань ч уран бүтээлийн л сэдэв байдаг. Хүслээгийн хувьд уран бүтээлээрээ нийгэмд тодорхой зүйл хэлсэн, далайцтай кинонууд хийх нь зүйтэй гэж ярилцдаг. Хүслээгийн багш нь хүртэл уран бүтээлээрээ тодорхой санааг хүмүүст дэвшүүлэх ёстой гэдэг байсан. Жишээ нь, манайд гэр бүлийн асуудал маш хурцаар тавигддаг шүү дээ. Энэ талын хуулиа дутуу боловсруулсан юм болов уу гэж боддог. Гадаадын орнуудад гэр бүлийн хууль гэж ямар хүчтэй хууль байна. Тиймээс киногоороо асуудал дэвшүүлэхийг зорьдог. Урлагийн хүний ажил цаг наргүй байдаг болохоор охиноо жүжигчин болгохыг хүсээгүй л дээ. Амар ажил биш шүү дээ. Хүүхдүүдээ хүний сайхан хань, гэрийн эзэгтэй байгаасай гэж бодсон л доо. Бид залуудаа театрт хүүхдүүдээ дагуулаад л ирдэг. Багаас нь урлаг гэдэг зүйл рүү түлхчихээд сэтгэл зүйг нь урлагт төвлөрүүлчихээд дараа нь боль гэдэг утгагүй асуудал юм шиг байгаа юм. Миний охиныг энэ мэргэжлийг эзэмшихэд Хүслээ бид хоёроос гадна багш нь маш чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Драмын театрын Болд-Эрдэнийн аав Сугар багш маш мундаг хүн. Үнэнхүү хүүхдүүдийн төлөө ажилладаг. Монголын урлагт маш олон жүжигчдийг бэлдсэн хүн. Сугар багшийн отгон шавь нарынх нь нэг манай охин. Одоо охин маань АНУ-ын Спрингфилдийн их сургуульд кино зохиолч, продюсер чиглэлээр магистрантурт сурч байгаа. Энэ жил төгсөнө.

-Урлагт зүтгээд 20 гаруй жил өнгөрчээ. Саяхан шинэхэн гавьяат болсон.

-Гэр бүлийнхэн маань маш их баярлаж хүлээж авсан. Найз нөхөд уран бүтээлийн ах дүү бүгд баяр хүргэсэн. Одоо хүртэл баярын мэндчилгээ тасраагүй л байна. Хэд хоногийн өмнө TV Cockteil-ийн Цоомоотой тааралдсан юм. Тэгсэн эгч ээ таны баярыг Солонгост дөрвөн ах тэмдэглэж байна лээ. Өөскө ажлаар Солонгос явсан чинь “Монгол таун” дотор дөрвөн хүн суучихсан Өлзийхүү эгч гавьяат болсон байна хамт тэмдэглэе гээд дуудсан гэнэ гэж хуучилж байлаа. Уран бүтээлч биднийг хамгийн том хүндлэл үзэгчид байдаг. Уран бүтээлийн амьдрал маань яг дундаа орж байна гэж бодож байна. Улам л сайхан уран бүтээл хийхийг зорьж байна даа.