Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны удирдлага энэ оны гуравдугаар сард Испани улсын Барселон хотод болсон “Мобайл Ворлд конгресс” их хурлын үеэр Фэйсбүүк компанийн удирдлагуудтай уулзалт хийж урьсны үр дүнд тус компанийн Ази, Номхон далайн бүсийн төлөөлөгчид есдүгээр сарын 4-7-ны өдрүүдэд манай улсад ажиллахаар ирэх гэж байна. Энэ талаар Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны Хамтын ажиллагаа, харилцагчийн хэлтсийн дарга Б.Мягмарнарантай ярилцлаа.
-Фэйсбүүкийн төлөөлөгчид Монгол Улсад айлчлах гэж байгаа юм байна. Манай улсад ямар зорилгоор ирж байгаа юм бол?
-Фэйсбүүкийн төлөөлөгчид есдүгээр сарын 4-7-ны өдрүүдэд Монгол Улсад айлчлахаар болсон. Манай удирдлагууд Испанийн Барселона хотод болсон “Мобайл Ворлд конгресс” их хуралд оролцох үеэрээ сайд нарын хэмжээний хуралд оролцсон. Энэ үеэр Фэйсбүүкийн Ази номхон далайн бүс хариуцсан менежертэй уулзаж цахим орчинд тулгарч буй хуурамч аккаунт, мэдээлэл зэрэг асуудлын хүрээнд хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн юм. Тэдэнд бусад улсуудтай хамтран ажиллах хүсэлтэй байна гэж хүсэлт тавьсан. Үүний дагуу тэд зургадугаар сард ирэх байсан боловч хойшлоод одоо ирж байгаа юм.
-Фэйсбүүк компаниас хэдэн хүний бүрэлдэхүүнтэй, ямар баг ирж байгаа вэ?
-Дөрвөн хүний бүрэлдэхүүнтэй баг ирж байгаа. Үүнд, Хонгконг, Тайвань, Монгол Улс болон Олон нийтийн бодлого хариуцсан захирал Жеорж Чен, Ази Номхон далайн бүсийн Аюулгүй байдлын бодлого хариуцсан нэгжийн захирал Жефф Ву тэргүүтэй хүмүүс багтсан.
-Эдгээр хүмүүс зөвлөгөөн зохион байгуулна гэсэн?
-Юуны түрүүнд фэйсбүүкийн төлөөлөгчдийг төрийн байгууллагуудын хамтын ажиллагааны хүрээнд Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Г.Занданшатартай уулзуулна. Үүний дараа цахим орчинд хэрхэн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах талаар туршлага солилцож Харилцаа холбооны зохицуулах хороо болон Харилцаа холбоо мэдээлэл технологийн газартай хамтарч уулзалт хийхээр төлөвлөж байна. Түүнчлэн төрийн байгууллагуудад цахим орчинд хэрхэн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах талаар туршлага солилцож уулзалт хийнэ дээ. Бид эхний ээлжинд зөвхөн хамтын ажиллагааны хүрээнд туршлага солилцоно.
-Интернэт орчинд үүсдэг залилангийн гэмт хэргийн ихэнх хувь нь хуурамч аккаунтаар үйлдэгддэг. Энэ асуудал дээр танай байгууллагаас цагдаагийн байгууллагатай хамтран урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ төлөвлөж байгаа юу?
-Бид олон нийтэд цахим гэмт хэргээс хэрхэн сэргийлэх талаар зөвлөмж хүргүүлдэг. Түүнчлэн Хууль зүйн яамны харьяа гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зөвлөмж гэж байгаа. Үүнд манай байгууллага гишүүнээр оролцдог. Энэ хүрээнд цахим орчинг хэрхэн хамгаалах, олон нийтийг цахим орчны зөв хэрэглээнд төлөвшүүлэх тал дээр хамтран ажиллаж байгаа. Түүнчлэн цахим гэмт хэргээс гадна, цахим орчинд үйлдэгддэг хүчингийн гэмт хэрэгт өртөж буй хүмүүст зориулж манай байгууллага цахим хуудас хөтөлдөг. Тэр цахим хуудсанд багш, сурган хүмүүжүүлэгчид яаж хүүхдээ хамгаалах уу, хүүхдүүдийг яаж зөв зохистой хүмүүжүүлэх талаар сардаа хоёр удаа мэргэжлийн судлаач сэтгэл зүйчээр нийтлэл бичүүлдэг.
-Монгол Улсад насанд хүрсэн хоёр сая орчим иргэн бий гэдэг. Харин фэйсбүүк хэрэглэгчийн тоо гурван сая гарсан гэх юм. Энэ нь ямар учиртай юм бэ?
-Манай улсын фэйсбүүкийн хэрэглээ их өндөр. Насанд хүрсэн хүн болгон Фэйсбүүкийн хэрэглэгч байна. Түүнчлэн хуурамч аккаунтын хэрэглээтэй холбоотой фэйсбүүк хэрэглэгчийн тоо их өндөр гараад байгаа юм. Хуурамч аккаунт нь хүний зураг, нэрийг ашиглан нэр хүндэд халдах, доромжлох арга хэрэгсэл болоод байна. Энэ нь зөвхөн манай улсад биш, дэлхийн бүх оронд тулгарчихсан асуудал.
-Хуурамч аккаунт ашиглан скамм гэх залилангийн гэмт хэрэг ихээр гарах болжээ. Үүнийг таслан зогсоох оролдлого хийж байна уу?
-Үүн дээр фэйсбүүкийн төлөөлөгчидтэй туршлага солилцох төлөвлөгөөтэй байгаа. Тэдэнд ямар техникийн боломж байдаг талаар судална. Үүний дараа тодорхой мэдээллийг өгөх байх. Фэйсбүүкийн төлөөлөгчидтэй бид туршлага солилцож манайхтай ижил төстэй орнууд ямар арга барилаар ажиллаж байгааг судлах хэрэгтэй байна. Бид Монгол Улсын иргэдийг цахим орчинд хэрхэн хамгаалах талаар ярилцах болно.
-Хуурамч аккаунттай хичнээн хэрэглэгч байна гэдэг дээр танай байгууллагаас судалгаа хийсэн үү?
-Бидний хувьд иймэрхүү судалгааг хийх боломжгүй. Фэйсбүүк компаниас асууж тодруулах болно. Манай байгууллагын зүгээс мэдээлэл харилцаа холбооны салбарын статистик мэдээллийг хийдэг. Үүнд, хэдэн ухаалаг утас, интернэт хэрэглэгчдийн тоо хэд байна гэх мэт мэдээллүүд бий. Одоогоор ухаалаг утас ашигладаг нэг сая 600 мянга орчим иргэн байгаа.
-Фэйсбүүкийн төлөөлөгчидтэй нууц үгийн нууцлалын талаар ярилцана гэсэн. Манай улсад фэйсбүүкийн нууц үгээ алдах тохиолдол цөөнгүй бий. Ер нь хүмүүс фэйсбүүкийн нууцлалаа хэрхэн хамгаалах нь зүйтэй вэ?
-Хувь хүний үүднээс фэйсбүүкийн нууцлалаа хамгаалах олон янзын боломжууд бий. Манайхан нууц үг үүсгэж буй арга технологиосоо эхлээд алдаад байна. Бид өөрийнхөө нэрээр, эсвэл хэтэрхий хялбар байдлаар нууцлалаа үүсгэдэг. Энэ нь хэн нэгэнд тааварлах боломжийг бий болгодог. Хамгийн түрүүнд өндөр нууцлалтай нууц үг ашиглаж, тогтмол сольж байх шаардлагатай. Олон нийтийн газар өөрийнхөө сошиал хуудсаа ашиглачихаад дараа нь аккаунтаасаа гардаг байх хэрэгтэй. Фэйсбүүкээс технологийн хувьд хоёр алхамтай нэвтрэх боломжийг гаргачихсан байгаа. Өөрөөр хэлбэл та нууц үгээ хийсэн ч гэсэн таны утсанд ахин баталгаажуулах код мессэжээр ирж байж тохиргоог идэвхжүүлэн нэвтрэх юм.
-Интернэт орчинд апп ашиглан фэйсбүүкийн нууц үг хулгайлах тохиолдол их гарах болсон шүү дээ?
-Ийм тохиолдол их болсон. Жишээ нь, фэйсбүүк орчинд янз бүрийн өдөөсөн сонжоо явуулдаг. Үүнд өөрийнхөө фэйсбүүк нууц үгээр нэвтэрч ороод мэдээлэл авна уу гэхэд хүмүүс хууртан дарж ордог. Үүнээс үүдэн мэдээллээ алдаж байгаа тохиолдол их бий. Дээр нь цахим хуудсуудаар орохдоо ижил Фэйсбүүк хуудас үүсгээд дамжин ордог. Үүнд хэрэглэгч итгээд дараад орчихдог. Тэгэхэд л өөрийн нууцлалаа алдаж байдаг. Иргэд интернэт орчинд өөрөө өөрсдийгөө хамгаалах шаардлагатай байна.
-Жижиг орнуудын удирдлага нь фэйсбүүк болчихсон гэж яригдаж байна. Үүнд гадны улсууд ямар хандлагатай байдаг юм бол?
-Бусад улсуудад ямар хандлага байгааг би хэлж мэдэхгүй байна. Ерөнхийдөө хүн ам цөөтэй цахим орчны хэрэглээ өндөр орнуудад мэдээлэл илүү хурдан тархдаг. Улмаар тухайн мэдээлэл үнэн, зөв үү гэдэг асуудал үүсдэг. Худал мэдээлэл тархахад хуурамч аккаунт, пэйж хамгийн гол хүчин зүйл болж байгаа. Дэлхийн томоохон хурлуудаар ч энэ асуудал ярианы гол сэдэв болоод байна. Дэлхий нийт хуурамч мэдээллийг таслан зогсоохоор хэлэлцүүлэг зохиож, технологийн олон боломжуудыг туршиж байна.