Month: May 2018

П.Н.Шастины нэрэмжит улсын гуравдугаар төв эмнэлэг төгсөлтийн дараах сургалтанд хамрагдаж байгаа нийт резидент болон төрөлжсөн мэргэжлийн эмч нарынхаа дунд “Судлаач-2018” уламжлалт эрдэм шинжилгээний VI хурлаа 2017 оны 05 сарын 25-ны өдөр амжилттай зохион байгууллаа.

Энэ удаагийн хурлын түлхүүр илтгэлийг ЭМЯ-ны Нүдний тусламжийн салбар зөвлөлийн дарга, АУ-ны доктор, дэд профессор Т.Булган “Амблиопийн оношилгоо, урьдчилан сэргийлэлт” сэдвээр уншиж сонордуулсан нь маш сонирхолтой байлаа. Ингээд резидент эмч нарын ирүүлсэн бүтээлээс шалгарсан 9 илтгэл аман хэлбэрээр танилцуулагдаж тэргүүн байранд тус эмнэлгийн нүд судлалын резидент эмч Б.Баттуяа, Э.Долгормаа, М.Оюунтунгалаг, Ц.Мөнхтуяа нарын “Болорын цайлттай хүмүүсийн мэс заслын өмнөх болон дараах өмнөд хоргын гүнийг харьцуулсан дүн” илтгэл, дэд байранд АШУҮИС-ийн дотор судлалын резидент эмч Б.Оюунчимэг, М.Бадамханд, Ч.Халиун, А.Номин-Эрдэнэ, Б.Тунгалаг, П.Солонго, Б.Мөнхцэцэг, Т.Түвшинжаргал, Б.Дулмаа, Ж.Пүрэвдолгор, С.Сайнбилэг, С.Ваанчигсүрэн нарын “Чихрийн шижинтэй хэвтэн эмчлүүлэгчдийн микроангиопатийн хүндрэлийн байдалд үнэлгээ өгөх” илтгэл, гутгаар байранд тус эмнэлгийн дотор судлалын резидент эмч Н.Саран, Б.Энхмөнх, Т.Пүрэвжаргал, Ц.Эрдэнэчимэг, Ч.Гэрэлтуяа, Д.Батнаран нарын “Зүрхний цочмог шигдээсээр эмнэлэгт эрт үеийн нас баралтыг шигдээс хамааралт судас болон хүндрэлтэй хамааруулан судалсан нь” илтгэлүүд, “Шилдэг ханын илтгэл”-ээр тус эмнэлгийн дотор, дүрс оношилгооны чиглэлийн резидент эмч нарын “Зүрхний цочмог шигдээсээр өвдсөн эрэгтэйчүүдийн цусан дахь тестостероны түвшинг судалсан дүн” судалгааны баг, “Чихрийн шижинтэй хэвтэн эмчлүүлэгчдийн микроангиопати хүндрэлийн байдалд үнэлгээ өгөх” судалгааны баг, “Кикүчи-Фүжимотогийн өвчин” судалгааны багуудын илтгэлүүд тус тус шалгарч, өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагналаа.

“Судлаач-2018” эрдэм шинжилгээний VI дахь удаагийн хуралд идэвхитэй, оролцсон УНТЭ, УХТЭ, АШУҮИС, Ач АУИС, тус эмнэлгийн нийт резидент эмч, удирдагч багш нар, хурлын үйл ажиллагааны ерөнхий зохион байгуулагчаар санаачлага зүтгэлтэй ажилласан тус эмнэлгийн Нүдний мэс заслын тасгийн хамт олон, Сургалт судалгаа хамтын ажиллагааны алба, Эрдмийн зөвлөл болон оюуны бүтээлийг ивээн тэтгэж хамтран ажилласан байгууллага хувь хүмүүст эмнэлгийн захиргааны нэрийн өмнөөс гүн талархал дэвшүүлье.

Хүүхдийн сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудал дэлхий дахинд эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлын нэг хэсэг болж байна. Өнөөдөр дэлхий дахинаа бүх хүүхдийн 20% нь буюу тавны нэг нь сэтгэцийн болон зан үйлийн эмгэгтэй байгаа бөгөөд ихэнх сэтгэцийн эмгэг хүүхэд, өсвөр насанд эхлэн илэрдэг байна гэсэн ДЭМБ-ын тооцоо судалгаа байна. ДЭМБ-ын 2001 оны Эрүүл мэндийн тайланд дурдсанаар 9-17 насны хүүхдийн дунд сэтгэл түгших эмгэг 13%, зан үйлийн эмгэг 10.3%, сэтгэл хөдлөлийн эмгэг 6,2% тус тус зонхилон тохиолддог байна.

Хүүхэд, өсвөр үеийнхэнд сэтгэцийн хүнд болон хөнгөн хэлбэрийн эмгэг нь 5 хүүхэд тутмын 1-т тохиолддог (Brandenburg, Friedman, & Silver, 1990; McDermott & Weiss, 1995) бөгөөд бага сургуулийн насанд хөвгүүдэд, өсвөр насанд охидод сэтгэцийн эмгэг илүү их тохиолдож байна (Zahn-Waxler, 1993). АНУ-д анхаарал дутмагшил хэт хөдөлгөөнтөх эмгэг нь сургуулийн насны хүүхдүүдийн дунд 5-8%-ийг эзэлдэг.

Хүүхдийн зан үйлийн эмгэгийн тархалт нь 5-20%, хөвгүүдэд 6-16%, охидод 2-9% буюу хөвгүүдэд охидыг бодвол илүү, газар нутгийн хувьд хөдөөг бодвол хотод илүү тохилдож байна (Searight, 2001, Scott,2007). Манай оронд өсвөр үеийнхний хэрэгцээг тодорхойлох судалгаагаар тэдний 25.7% нь ганцаардал болон сэтгэл гутралд ордог, 6-11-р ангийн сурагчдын 70.6% нь согтууруулах ундааг ямар нэг хэмжээгээр хэрэглэсэн, тэдгээрийн 86.8% нь хортой үр дагавар өгөхүйц хэмжээнд, 8.5% нь аюултай хэмжээнд хэрэглэж байна. Улаанбаатар хотын хэмжээнд 1999-2002 онд хийгдсэн “Амиа егүүтгэхийг завдсан, амиа егүүтгэсэн тохиолдлын тархвар судалгаагаар 10-17 насны хүүхэд нийт судалганд хамрагдагсадын 10.3% байсан бөгөөд үүнээс амиа хорлох оролдлого 11.4%, амиа егүүтгэсэн нь 8.2%-ийг тус тус эзэлж байсан.

Монгол улсад 2005 онд Сэтгэцийн эрүүл мэндийн тогтолцоог ДЭМБ-ийн аргачлалаар үнэлэхэд “Хүүхдийн сэтгэцийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ хангалтгүй байна. Цаашид хүүхэд, өсвөр насныханд зориулсан сэтгэцийн эрүүл мэндийн үйлчилгээ явуулах, мэргэжлийн чадамжийг хөгжүүлэхэд онцгой анхаарах хэрэгтэй байна” гэжээ.

2013 онд хийгдсэн “Зонхилон тохиолдох сэтгэцийн болон зан үйлийн эмгэгийн тархалтын судалгаа”-гаар стрессийн шалтгаант эмгэг 10 дахин, архинд донтох эмгэг 40 дахин ихэссэн гэсэн үзүүлэлт гарсан байна.

Мөн Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Хүүхэд өсвөр үеийн клиникт хандан үзүүлж зөвлөгөө авсан хүүхдүүдийн статистик үзүүлэлтээс харахад жил ирэх тусам хандаж буй хүүхдүүдийн тоо ихсэж байна. Жишээ нь: Цахим донтолтын улмаас Хүүхэд өсвөр үеийн клиникт 2015 онд 35, 2016 онд 68, 2017 онд 94 хүүхэд хэвтэн эмчлүүлжээ. 2018 оны эхний 5 сарын байдлаар Аутизм эмгэгтэй гэж оношилогдсон 470 хүүхдийн 350 нь СЭМҮТ-д оношилогдсон байна.

Эмч, эрүүл мэндийн байгууллага, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд ард иргэдийн сэтгэцийн эрүүл мэндийн боловсрол, мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор олон сургалт, сурталчилгаа, мэдээ, мэдээллийг түгээн ажиллаж байгаа хэдий ч сэтгэцийн эмгэгийн талаарх зөв ойлголт, хандлага нь өөрчлөгдөөгүй хэвээр л байгаа юм.

Иймд Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв нь “АРГАЛЬХҮҮ” хэмээх баатрынхаа дүрээр хүн амын дунд сэтгэцийн эрүүл мэндийн тухай ойлголтыг эерэгээр таниулж, эрүүл мэндийн боловсролыг түгээн дэлгэрүүлсэнээр ялангуяа хүүхэд, өсвөр үеийнхэнд зонхилон тохиолддог сэтгэцийн эмгэг, тулгамдсан асуудалд хандах ард иргэдийн хандлагыг өөрчлөх зорилготойгоор энэхүү төслийг “БУСДЫГ ОЙЛГОЁ-ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРЬЕ” уриатайгаар 2018 оны 05 дугаар сарын 30-ны өдрөөс албан ёсоор эхлүүлж байгаа юм.

Төслийн хүрээнд хүүхэд, өсвөр үеийнхэнд зонхилон тохиолддог сэтгэцийн эмгэгүүдээр цуврал комик гаргахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд төслийн эхний танилцуулга болох “АУТИЗМ ГЭЖ ЮУ ВЭ?” комик маань олон нийтийн хүртээл болоход бэлэн болоод байна.
Цаашид:

• Хэт хөдөлгөөнтөх, анхаарал дутмагших эмгэг
• Цахим донтолт
• Булчин татгаваганах эмгэг
• Айдсын эмгэг
• Сэтгэл гутрал
• Оюуны хомсдол зэрэг эмгэгүүдийн талаар Аргальхүү маань тайлбарлан таниулах юм.

“АРГАЛЬХҮҮ” төслийг олон нийтэд хүргэх, сурталчилах, таниулахын тулд “Аргальхүү” өдөрлөгийг төслийн багийнхан 2018 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдөр Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд хийхээр бэлтгэл ажил хангагдан дуусаад байна.
“Аргальхүү өдөрлөг” маань олон олон гэнэтийн бэлгээр дүүрэн байх бөгөөд тэдгээрээс цухас дурьдвал:

• “Аутизм гэж юу вэ?” комик цувралыг эхний 200 хүүхдэд үнэгүй тараагдана.
• Өдөрлөгт хүрэлцэн ирсэн эхний 300 хүүхэд бүр бэлэгтэй.
• Voice of Mongolia”-д оролцож олонд танигдсан дуучид оролцон өөрсдийн ая дуугаараа бэлэг барина.
• Хүүхдэд зориулагдсан олон олон хөгжөөнт тоглоомууд зохион байгуулагдах бөгөөд оролцсон хүүхдүүд бүр шагналтай.
• Өөрийн хүссэн зургаа нүүрэн дээрээ зуруулах “FACE-ART” үйл ажиллагаа явагдана.
• Flash mob” үзүүлбэр зохион байгуулагдана.
• Хүүхдийн сэтгэцийн эрүүл эрүүл мэндийн үзлэг, зөвлөгөө үнэгүй хийгдэх зэрэг олон олон үйл ажиллагаа зохион байгуулагдана.

Аргальхүү баатарт маань тохиолдох олон олон адал явдлуудыг уншигч хүүхдүүд, эцэг эхчүүдэд иргэдэд хүргэхэд та бидний оролцоо чухал учир нийгмийн хариуцлагаа ухамсарласан, ирээдүй хойч үеийнхнийхээ төлөө халуун зүрх нь цохилдог иргэн бүрийг энэхүү төслийг дэмжин хамтран ажиллахыг УРИАЛЖ байна.

2001 онд НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаас жил бүрийн 6 дугаар сарын 1-ний өдрийг “Дэлхийн сүүний өдөр” болгон тэмдэглэн өнгөрүүлж байхаар шийдвэрлэжээ. Одоогоор дэлхийн 80 орон нэгдээд буй энэ өдрийг манай улс 3 дахь жилдээ тэмдэглэхээр бэлтгэл ажлаа базаагаад байна. Анх 2016 онд Глобал Коммунитс олон улсын байгууллага, Сүүний салбарыг хөгжүүлэх үндэсний зөвлөлийн санаачилгаар ХХААХҮЯ, Нийслэлийн ХХААГ, Монголын сүүний нэгдсэн холбоо, Монголын скаутын холбоо зэрэг байгууллага хамтран зохион байгуулж эхэлсэн.

Энэ жилийн тухайд Сүхбаатарын талбайд 2018 оны 6 дугаар сарын 1-ний өдөр болох арга хэмжээг нээж, УИХ-ын дарга М.Энхболд, УИХ-ын гишүүн, ХХААХҮ-ийн сайд Б.Батзориг, БСШУС-ын сайд Ц.Цогзолмаа зэрэг албаны хүмүүс үг хэлнэ. Энэ үеэр тив, дэлхийд Монголынхоо нэрийг дуурсгасан 50 хүүхдэд бэлэг гардуулах бөгөөд 10 мянган ширхэг сүү, тараг хүүхдүүдэд бэлэглэнэ. Сүү, таргийг зөвхөн Сүхбаатарын талбайд ирсэн хүүхэд, багачуудад бэлэглэхээс гадна яг энэ арга хэмжээг Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргүүдэд зохион байгуулж байгаагаараа онцлог.

Дэлхий нийт шинэ, эрүүл сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг өдөр тутамдаа тогтмол хэрэглэхийг зорьж байна. Сүүнд хүний биед хэрэгцээтэй 10 гаруй төрлийн амин дэмүүд агуулагддаг. Тухайлбал, Кальци, Д, В-гийн төрлийн амин дэм, фосфороор баялаг. Мөн хүнд металлын хорыг гадагшлуулах үйлчилгээтэй. Хүүхдийн өсөлт хөгжилт, яс шүдний бэхжилтэд эерэг нөлөөтэй. Хүн өдөрт нэг аяга сүү уувал хоногт шаардлагатай кальцийн 30 хувь, Д аминдэмийн 30 хувь, В12, B2 витамины 20-24 хувийг авдаг байна. Тиймээс эрүүл амьдрах нэн тустай сүүг тогтмол хэрэглэж заншихыг уриалъя.

Сүүг хүн амын хүнсний өдөр тутмын хэрэгцээнд оруулахын тулд “Та сүүгээ уусан уу?” сүүний салбарын мэдээллийн индэр-уулзалтыг өнөөдөр (2018.05.30) зохион байгууллаа. Уулзалтад сүүний салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжийн нийт 70 гаруй төлөөлөл оролцож, шинэ мэдлэг, мэдээллээ хуваалцан, Дэлхийн сүүний өдөр, Азийн сүүний холбооны хурлын зохион байгуулалтын талаар ярилцаж, талууд хамтын ажиллагаагаа эрчимжүүлэх чиглэлээр санал бодлоо солилцсон. Тодруулбал,

ХХААХҮЯ-ны Хүнсний бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Т.Гантогтох төрөөс хүнсний салбар тэр дундаа сүүний салбарыг хөгжүүлэх чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаар танилцуулсан бол яамны мэргэжилтэн Н.Сарандагина сүүний салбарын хөгжлийн өнөөгийн байдал, хамтын ажиллагааны тухай мэдээлэл өглөө. Мөн Глобал коммунитс ОУБ-ын Монгол дахь салбарын захирал Т.Туул, Сүүний салбарыг хөгжүүлэх үндэсний зөвлөлийн гишүүн С.Цэцгээ нар “Та сүүгээ уусан уу” уулзалтын ач холбогдол, Монголын сүүний салбарын гадаад хамтын ажиллагааны талаар танилцуулж, ХХААХҮЯ-ны харьяа Мал эмнэлэг, үржлийн газрын мэргэжилтэн С.Ганзориг малын өвчингүй эрүүл бүсээс эрүүл, аюулгүй сүү, сүүн бүтээгдэхүүн нийлүүлэх тал дээр хийж буй ажлаа дурдлаа.

Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын Хонгорморьт багийн “Мөндөлтэй хошуу” гэдэг газар бага насны хүүхэд усанд осолджээ. Тодруулбал тус сумын харъяат 11 настай эрэгтэй Б гэх хүүхэд энэ сарын 28-ны өдрийн 16:00 цагт “Орхон” голд осолдсон байна. Дуудлагыг 05.29-ний өдрийн 10:09 цагт хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Эрэн хайх, аврах ангийн есөн алба хаагч, Цагдаагийн газрын гурван алба хаагч, ар гэрийн найман хүн, нийт 20 хүн, хоёр автомашинтай “Мөндөлтэй хошуу” гэдэг газраас Улаанбаатар төмөр замын 12 дугаар зөрлөг хүртэл 90 км-т “Орхон” гол дагуу эрэн хайх ажиллагааг зохион байгуулжээ. Нэг удаагийн гүний шумбалт хийж, үр дүнд хүрээгүй тул мөн өдрийн 21:00 цагт эрэн хайх ажиллагааг түр зогсоосон байна. Улмаар өнөөдөр эрэн хайх ажиллагааг дахин үргэлжлүүлэхээр болжээ.

Японы мэргэжлийн сумо бөхийн 70 дахь Их аварга Харумафүжи Д.Бямбадоржийн зодог тайлах ёслолын тов гарч, ирэх есдүгээр сарын 30-нд зодог тайлах ёслолоо хийхээр болжээ.

Эх үрсийн баярыг тохиолдуулан НИТХ-аас санаачлан нийслэлийн 555 ээжид “Алдарт эх”-ийн одон гардуулахаар төлөвлөж байна. Энэ жилийн хувьд НИТХ-аас өмнөх жилүүдэд олгодог байсан “Алдарт эх”-ийн одон олгох ээжүүдийн тоог нэмэгдүүлж, 555 ээжид олгох болсноороо онцлог юм.

Одон гардуулах хүндэтгэлийн ёслол зургадугаар сарын нэгний 12:00 цагаас СТӨ-нд болно. Тус арга хэмжээнд НИТХ-ын дарга С.Амарсайхан, Нийслэлийн захирагч бөгөөд Улаанбаатар хотын Засаг дарга Су.Батболд, НИТХ-ын тэргүүлэгчид болон төлөөлөгчид оролцоно. “Алдарт эх”-ийн одон гардан авсан ээжүүдэд зориулж “Улаанбаатар” чуулгын уран бүтээлчдийн урлагийн бүтээлээс толилуулахаар болжээ.