2016 онд шинжлэх ухаан, технологийн салбарт ерөнхийдөө ямар ахиц дэвшил гарахыг тоймлон харуулж байна.
“CO2” нүүрстөрөгчийн хийг агаараас ялгаж авна
Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн гол шалтгаан болох агаар мандал дахь хүлэмжийн хийн гол төлөөлөл нь нүүрсхүчлийн хий буюу нүүрстөрөгчийн давхар исэл (CO2) юм. Гэвч нийгэм хөгжиж, үйлдвэрлэл өргөжихийн хэрээр агаар дахь хүлэмжийн хийн хэмжээ сүүлийн 200 гаруй жилийн турш эрс нэмэгдэж, улмаар энэ нь дэлхийн уур амьсгал огцом өөрчлөгдөхөд хүргээд байгаа билээ. Тэгвэл, Шведийн нэгэн компани анх удаа агаараас нүүрстөрөгчийн давхар исэл гаргаж авч, түүнийгээ зах зээл дээр борлуулж эхэлжээ. Энэ нь нэг талаар үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг сайжруулахад томоохон ахиц дэвшил болсны зэрэгцээ дэлхий нийтээрээ дулаарлын эсрэг тэмцэх том алхам болжээ.“Climeworks” хэмээх нэртэй тус компани өнгөрсөн оны долдугаар сарын үеэс Цюрихийн үйлдвэрийн ойролцоо сар бүр 75 тонн СО2 олборлож, ойролцоо байрлах газар тариалангийн өсөлтийг нэмэгдүүлэх зорилготой хүлэмжүүдэд нийлүүлжээ.
Өмнө нь дэлхий даяар үйлдвэрлэлийн яндангаас хий авдаг байсан юм. Харин 2015 оноос цөөн тооны жижиг компаниуд агаараас хий татаж эхэлсэн бөгөөд 2016 онд агаараас СО2-ыг ялган авч үйлдвэрлэх нь илүү өргөжнө хэмээн үзэж байна.
Удамшлын генийг өөрчлөхийг дэлхий нийтэд хүлээн зөвшөөрнө
Генийн инженерчлэл ургамлын генетик кодыг өөрчлөөд зогсохгүй хүний ДНК-г засварлах хэмжээнд хүртлээ хөгжсөн. ДНК дахь удамшлын өвчин, хорт хавдар, согогийг генетикийн аргаар засварлах боломжтой юм. Тухайлбал, хараа, сонсголын согогийг хадгалж байсан генийг илрүүлж засварлахаас гадна өндөр нам зэрэг удамшлын шинжтэй мэдээллийг ч засварлах боломжтой ажээ. Гэхдээ хүн амьтны генийг цаанаас заяагдсан төрөлх байдлыг нь өөрчлөх нь байгалийн хуулийг зөрчсөн, ёс зүйгүй асуудал хэмээн үздэг. Тэгвэл 2016 он гэхэд ёс зүй судлаачид болон эрдэмтэд хүний генийг засварлан өөрчлөх асуудал дээр харилцан ойлголцож чадна хэмээн найдаж байгаа аж. Мөн энэ жил ургийн үед генийг нь засварласан анхны сармагчин төрөх юм. Энэхүү сармагчны монш зарим эсэргүүцэгчдийн итгэлийг бага ч гэсэн олж авахад ихээхэн түлхэц болно хэмээн үзэж байна.
Хиймэл элгийг анх удаа хүнд суулгасан
2016 он гараад удаагүй байхад БНХАУ-ын эрдэмтэд нэгэн шинэ дэвшилтэт нээлт, мэс заслыг хийжээ. Тодруулбал, тус улсын эрдэмтэд хиймлээр био элэг гарган авч хүнд суулгасан нь амжилттай болсон байна. Хиймэл био элэг суулгуулсан анхны хүн нь Хятад улсын иргэн 40 настай эрэгтэй аж. Тэрээр элэгний өвчнөөр олон жил шаналсан бөгөөд эцсийн найдвар тээн анхны хэрэглэгч болохоор шийджээ. Харин туршилт амжилттай болж, элэг жирийн элэгний адил бүрэн ажиллаж байгаа аж. Био элгийг Хятадын эрдэмтэд хүний биеийн эсэд тулгуурлан бүтээжээ. Энэ шинэ технологи нь анагаах ухааны хөгжилд том дэвшил авчрахын сацуу элэгний үйл ажиллагааны дутагдалтай тэмцэхэд өндөр амжилт авчирна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа төслийн багийнхан мэдэгдсэн байна. Энэхүү дэвшил хүн төрөлхтнийг элэгний хорт хавдраас аврах гарц хэмээн үзжээ.
Эрсдэлтэй судалгаа
Анагаахын шинжлэх ухаан хөгжин дэвшихийн хэрээр өмнө нь гарч байгаагүй вирус, өвчин эмгэг дэлгэрэх болсон. Тэгвэл цаашид ч хүн төрөлхтний харж байгаагүй аюулт, үхлийн вирусууд шинээр гарч ирсээр байна хэмээн олон улсын эрдэмтэд үзэж байна. Гэхдээ нэг ноцтой зүйл нь элдэв туршилт, судалгаа, эрэл хайгуул нь аюулт вирусийг дэлгэрүүлэгч нэг шалтгаан болж болзошгүй гэдгийг анхааруулж байгаа юм. Элдэв туршилт судалгааны үр дүнд өвчин үүсгэгч вирусийг устгах аргыг нээхийн зэрэгцээ шинэ вирусуудыг гарч ирэх боломжийг нээж өгдөг аж. АНУ-ын Үндэсний шинжлэх ухааны зөвлөл 2015 оны арванхоёрдугаар сард “Эрсдэл үр ашгийн шинжилгээ” гэдгийг хийж дуусгасан бөгөөд санхүүжилтийг дахин сэргээх талаар ойрын хэдэн сарын дотор хэлэлцэж, зөвлөмж гаргах юм. Мөн зарим эрсдэлтэй судалгаа явуулахыг хязгаарлах ажээ.
Ангараг гаригтай холбоотой шинэ нээлтүүд хүлээж байна
Энэ онд дэлхий болон ангараг гаригийн хооронд илүү нээлттэй харилцаа бий болно хэмээн эрдэмтэд болон сансар судлаачид хүлээж байгаа. Учир нь энэ жил дэлхий болон ангараг гаригуудын тойрог замууд тун ойрхон дөхөж очих юм. Энэ бол Улаан нүдэн гаригийг судлах хамгийн сайхан боломж ирж байна гэсэн үг.
Европын сансрын агентлаг болон Роскосмос хоорондын эрхэм зорилго нь тэрхүү боломжийг барьж авах гэнэ. Мөн НАСА агентлаг ч энэ жил Марс гаригийг судлахыг эрхэм зорилгынхоо нэгээр тодорхойлон ажиллах юм байна. Олон орны сансар судлаачид 2020 он гэхэд тус гариг руу 50 мянга гаруй хүнийг оршин суухаар илгээхээр ажиллаж байгаа бөгөөд тууштай туршилт судалгаа хийж байгаа билээ. Энэ судалгаанд 2016 онд Марс гариг дэлхийд дөхөж ирэх болсон нь томоохон боломжийг олгож байгаа нь дамжиггүй.
Роботехникийн дэвшил
Роботыг эсэргүүцэгчдийн тоо олон ч роботехник хурдацтай хөгжиж буй салбарын нэг юм. Төмөр биетүүд хүний өдөр тутмын амьдралын нэг хэсэг болсон бөгөөд 2016 онд энэ салбар байгальд ээлтэй роботуудаар бүл нэмэх нь. Тэр ч байтугай “ухаантай” роботыг зохион бүтээх төслийг томсгож, хиймэл оюун ухаант роботуудыг үйлдвэрлэх ажээ. Тэдгээр робот нь шатар тоглох, бодлого бодох зэрэг оюуны үйлдэл хийх чадвартай гэнэ. Японд роботууд сувилагчийн үүрэг гүйцэтгэж өвчтөнд тусалж, асрах үйлчилгээ үзүүлж байна. Цаг хугацаа шаардсан эсвэл нарийн ажлуудыг хийж гүйцэтгэх тусгай программ бүхий роботуудыг “Dexter Bot”, “Baxter” бас “LBR iiwa” зэрэг компани бүтээх болжээ.
Хиймэл оюун ухааны хөгжил
Хиймэл оюун нь өөрийгөө хөгжүүлж чаддаг программ хангамжийн төгс шийдэл юм. Бид хиймэл оюуныг роботоор төсөөлдөг. Гэхдээ орчин цагийн робот бол зөвхөн тухайн зохиогчийн бичсэн алгоритмын дарааллаар ажилладаг билээ.
Мөн өнөөгийн компьютер тоглоомууд нь хиймэл оюун ухааны тод жишээ юм. Хиймэл оюунд байвал зохих дараахь чадварыг бий болгохоор эрдэмтэд хичээн ажиллаж байна. Үүнд, өөртөө дүн шинжилгээ хийж, хариултыг өөрийнхөөрөө илэрхийлдэг байх. Өөрийн алдааг олж засварладаг болох. Хүний сэтгэхүйгээс илүү давсныг сэтгэх болно. Хэрэв бид төгс хиймэл оюуныг зохион бүтээх аваас хүн төрөлхтөн өөрсдийнхөө бүтээсэн зүйлд устаж үгүй болох магадлалтай гэж олон хүн үздэг. “Компьютер бидний ажлыг хөнгөвчилдөг боловч супер-оюун ухааныг эзэмшиж чадахгүй. Хэрэв бид зөв удирдаж чадвал бүх зүйл хэвийн байх болно. Харин хэдэн арван жилийн дараа хиймэл оюун ухаан хүн төрөлхтний сэтгэл түгшээх гол асуудал болтлоо хөгжинө” гэж хиймэл оюун ухааны хөгжлийг эсэргүүцэгчид үздэг.