“Хуалян” гэх компани Монгол Улсын газрын зургийн голд нэрээ байрлуулсан тамгатай юм байна. Уг компанийн тамганы зураг олон нийтийн дунд янз бүрийн хэл ам үүсгэж байгаа юм. “Хятад компани ямар санаа агуулж ийм тамга хийлгэсэн бэ”, “Ийм тамга хийлгэнэ гээд ирж байхад нь зөвшөөрдөг ямар үйлдвэр байна”, “Монгол төрийн бэлгэдэл, газрын зургийг дурын хүн, хүссэн зүйл дээрээ хэвлүүлж болно гэж үү. Энэ бүхнийг зохицуулдаг газар байна уу” гэх олон асуултыг тавьж байна.
Тоосго, блокны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Хуалян” компанийн захирал Ш.Оюунгэрэлтэй холбогдоход “Энэ компани бол Хятадын хөрөнгө оруулалттай компани. Би энэ компанийг худалдаж авсан. Тамганы тухайд хэлэхэд компанийн нэрээ солиулах гэж үзсэн ч зарим талаар болохгүй байсан учир хэвээр нь үлдээсэн. Тамгаа захиалахдаа би өөрөө санаагаа гаргаж, өөрөө захиалуулж хийлгэсэн. Өөр нэг санаа агуулаагүй. Би бүрдүүлэх ёстой бүх зүйлийг хуулийн хүрээнд ном журмынх нь дагуу хийсэн. 
Ямар нэг асуудал байхгүй” гэсэн тайлбар өгсөн юм. Тэрээр тамгатай холбоотой энэ асуудлыг “Босоо хөх Монгол” бүлгэмийнхэн гаргасан гэлээ. Учир нь тус бүлгэмийн нэр барьсан Дорж гэх хүн эдний компанийг удаа дараа дарамталж, мөнгө нэхсэн гэнэ. Шантаажилсан мөнгийг нь өгөөгүй учир ширээн дээр нь байсан тамгатай баримтыг хараад энэ бүхнийг эхлүүлсэн гэж байлаа. Ш.Оюунчимэг компанийнхаа нэрийг “Улаан тоосго” гэсэн утгатай хэмээн тайлбарласан юм. Тэрээр хүн шантаажилдаг хэдэн хүний гаргасан худал мэдээллээр нийгэмд буруу ойлголт түгж байгаад бухимдаж байгаагаа илэрхийлж, тамгаа хийлгэхдээ ямар ч хууль зөрчөөгүй гэдгээ хэлж байв.
Цагдаагийн ерөнхий газрын харьяа “Монгол тамга” төрийн өмчийн үйлдвэрийн газрынхан “Энэ асуудалд манай үйлдвэр хамаагүй. Хувийн нэг компани тийм тамга хийсэн гэсэн. Та нар энэ тухай Хууль зүйн яамнаас тодруул. Бидэнд тийм захиалга ирвэл хийхгүй” гэсэн хариулт өгч байлаа.
Тамганы хувийн үйлдвэ¬рүүд “Монгол тамга” гэх ганц¬хан үйлдвэр байхад хүмүүс тамга, тэмдэг хийлгэхийн тулд олон хоног хүлээж, их мөнгө зарцуулдаг байсан.
Харин хувийн үйлдвэрүүд гарч ирснээр өрсөлдөөн үүсгэж, монополь байдлыг эвдсэн. Ингэснээр иргэд богино хугацаанд хүссэн тамгаа хийлгэж авдаг болсон. Энэ бол зах зээлийн зарчим. Гэхдээ бид захиалагчдаас Монгол Улсын Үндсэн хууль болон холбогдох хуулийг илтэд зөрчсөн захиалга хүлээн авдаггүй. Бид Монгол хүн, Монгол Улсын иргэн гэдэг утгаараа хууль тогтоомж зөрчсөн, үндэсний бахархал, бэлгэдлийг гутаасан утга бүхий захиалгыг хэзээ ч хүлээн авдаггүй. Хууль дүрмээ баримтлан ажилладаг” гэв. Гаднын ямар нэгэн иргэн би ийм тамга хийлгэе гээд ороод ирэхэд нэгдүгээрт улс эх орныхоо эрх ашгийг хардаг гэдгээ эдгээр үйлдвэрүүд хэлж байлаа. Үйлчлүүлэгчээ хүндэлж, хүссэн тамгыг нь хийж өгдөг ч Монгол Улсын бэлгэдэл бүхий тэмдэг, тэмдэглэгээг дээдэлдэг гэнэ. Төрийн соёмбыг хувийн үйлдвэрүүд тамганд ашиглах эрх байдаггүй юм байна. Хэрвээ аль нэг компани эсвэл хувь хүн тамга захиалахаар орж ирээд “Соёмботой тамгатай болмоор байна” гэвэл шууд татгалздаг аж. Бас аль нэг улсын ханз үсэг орсон тамга, тэмдэг хийлгэе гэвэл ерөөсөө хүлээн авдаггүй гэнэ.
“Хуалян” компанийн энэхүү тамгыг “Гэсү тамга” ХХК 2008 оны үед хийж өгсөн гэнэ. Тус компанийн захирал Х.Алтанбаяр “Бид тэр тамгыг хийж өгөхдөө Хятадын компани гэдгийг нь мэдээгүй. Монгол хүн орж ирээд тамга хийлгэхээр болбол холбогдох бичиг баримтыг нь үндэслээд захиалга авдаг. Монгол хүн тамга хийлгэхээ илэрхийлж байхад өмнөөс нь элдэв зүйлийг асууна гэж үү. Бид үйлчлүүлэгчээ хүндлэх ёстой. Хэрвээ “Хуалян” компанийг төлөөлөөд хятад хүн ирвэл бид юу гэж зөвшөөрөх юм бэ. Бусадтай л адил захиалгыг нь авахыг хүсэхгүй. Олон нийтийн дунд үүнтэй холбоотой элдэв яриа гарч буруу ташаа ойлголт үүсэх вий гэхээс эмээж байна” гэсэн хариулт өглөө. Тэрээр өөрийгөө Монгол хүн, эх орныхоо бахархлыг дээдэлдэг гэдгээ хэлж байлаа.
Шинээр байгуулагдсан аж ахуйн нэгж тамга хийлгэхэд гэрчилгээний эх хувь, харин төрийн бус байгууллага гэрчилгээний эх хувь, тэргүүний иргэний үнэмлэхээ хуулбарлуулсан байх ёстой гэнэ. Харин тамгаа шинэчлэхээр болбол улсын бүртгэлийн гэрчилгээгээ нотариатаар батлуулж, нийслэлийн цагдаагийн газарт албан бичгээр хүсэлт гаргадаг юм байна.
Тамга, тэмдэг, дардасны үйлдвэрүүд хэрвээ захиалга өгвөл нэг хоногийн дотор бэлэн болгодог аж. Хэрвээ захиалагч хүсвэл шуурхайгаар өдөрт нь гаргаж өгдөг юм байна. Тамга тэмдэг төрөл, хугацаанаасаа хамаарч өөр өөр үнэ ханштай. Дөрвөлжин тэмдэг захиалсан хугацаанаасаа хамаарч 43-55 мянга, дугуй тэмдэг 45-55 мянга, санхүүгийн тэмдэг 42-50 мянган төгрөгийн үнэтэй байдаг юм байна.
“Гэсү тамга” компанийн тамганы катологид дотроо Монгол Улсын газрын зурагтай, Т-10 гэсэн тэмдэглэгээтэй дугуй тэмдэг байна. Мөн Монгол Улсын газрын зураг дотор компанийнхаа нэрний товчлолыг байрлуулж, дөрвөлжин тэмдэг хийлгэсэн компани ч байх аж.
Тамга, тэмдэгний хувийн үйлдвэрүүд “Хуалян” компанийн тамганы асуудалтай холбогдуулан “Тэр компанийг Монгол Улсад ийм нэрээр үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг анхнаасаа ямар байгууллага өгсөн юм. Тэр газраас энэ асуудлыг лавлах хэрэгтэй.
Дээрээс үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрөл олгочихоод байхад нь бид нэрээ соль гээд хүнд суртал гаргах эрх байхгүй” гэж байлаа.
Д.САРУУЛ
Гэрэл зургийг Г.ЛХАГВАДОРЖ