-Эдийн засаг, бизнесийн хөтөлбөрөө олон улсад
магадлан итгэмжлүүлсэн-
ХААИС-ийн
захирал, Монголын их, дээд сургуулиудын консорциумын ерөнхийлөгч Т.Хэрүүгатай
дээд боловсролын шинэчлэлийн асуудлаар ярилцлаа. ХААИС олон нийтийн санал
асуулгаар “Оны шилдэг улсын их сургууль”-иар шалгарсан амжилттай шинэ оноо
угтаж байна.
-Шинэ оныг
сайхан амжилтаар угтаж байгаа юм байна. Баяр хүргэе…?
-Баярлалаа. “Best
of Mongolia” цахим санал асуулгын дүнгээр Төрийн өмчийн 16 их сургуулиас “Оны
шилдэг улсын их сургууль”-иар шалгарлаа. Энэ нь манай хамт олон, оюутан залуус,
үе үеийн төгсөгчдийн сургуульдаа өгсөн ү нэлгээ. Энэхүү үнэлгээний цаана том
хариуцлага байгаа.
-Их,
сургуулиудын хөтөлбөрийн шинэчлэлийн хүрээнд ямар ажил хийж байна вэ. Танай
сургуулийн сургалтын хөтөлбөрт ямар өөрчлөлт гарав?
-2012 оноос дээд
боловсролын чанарын шинэчлэлийн хөтөлбөрүүд хэрэгжиж байна.
Энэ хүрээнд Монголын их, дээд сургуулиуд бүх
хөтөлбөрөө шинэчилж. 2015 оны 9 сарын 1-нээс шинэчилсэн хөтөлбөрөөр сургалтаа
эхэллээ. Манай сургуулийн хувьд 2014 оноос
гурван томоохон төсөл хэрэгжүүлж эхэлсэн. Үүнд “Экологид ээлтэй хөдөө аж ахуйн
бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих” төслийг 1.8 сая ам.долларын, “Мал аж ахуй,
мал эмнэлгийн салбарын мэргэжилтний чадавхийг бэхжүүлэх” ЖАИКА-гийн 3 сая
ам.долларын мөн ЖАИКА-гийн 4.8 сая ам.долларын санхүүжилттэй судалгааны төслийг
Обихирогийн их сургуультай хамтран хэрэгжүүлж байна. Түүнчлэн Швейцарийн
хөгжлийн агентлагийн “Малын эрүүл мэнд” төслийн хүрээнд малын их эмч бэлтгэх
хөтөлбөрийг шинэчлэх, сургалт, судалгааны орчныг бэхжүүлэхэд 1.2 тэрбум
төгрөгийг зарцуулаад байна.
-БСШУЯ-наас
Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр хэрэгжүүлж буй “Дээд боловсролын шинэчлэл”
төслийн хүрээнд судлаачид болон их, дээд сургуулиудад 3.5 тэрбум төгрөгийн
тэтгэлэг олгосон. Танай сургуулиас хэдэн төсөл шалгарсан бэ?
-2015 онд дээд
боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтын хэмжээг 2011 оныхтой харьцуулахад 20
дахин илүү байна. Энэ хөрөнгө оруулалт их сургуулиудын сургалт, судалгааны
орчныг бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр
БСШУЯ-ны хэрэгжүүлж буй “Дээд боловсролын шинэчлэл” төслийн хүрээнд манай
сургуулийн багш, судлаачид 100 хүртэл
сая төгрөгийн 3 төсөл, 28 сая төгрөгийн 11 төсөл хэрэгжүүлэхээр болсон.
-Сургалтын
материаллаг баазаа бэхжүүлэх, судалгааны орчноо сайжруулах чиглэлээр ямар ажил
хийж байгаа вэ?
-2014, 2015
онуудад 24 лаборатори байгуулсан. Судалгааны ажлын чанар, цар хүрээ
нэмэгдсэнээр гадаадын хамтран ажилладаг их сургуулиудтай томоохон судалгааны
төсөл хэрэгжүүлэх боломж бүрдэж байна. Судалгааны орчин сайжирснаар сургалтын
чанарт ахиц гарч байна.
-Тэгэхээр
танай сургуулийн лабораториуд хүчин чадал сайтай байх. Сүүлийн үеийн дэвшилтэт
технологийг суурилуулж чадсан уу?
-Эдгээр
лаборатори бүгд хамгийн сүүлийн үеийн технологид суурилсан.
-Хөдөө аж
ахуйн мэргэжилтэн бэлтгэдэг гэдэг утгаараа малын эрүүл мэндийг сайжруулахад
хувь нэмэр оруулах судалгааны ажил хэр хийж байна вэ?
-Түрүүчийн
асуултад хариулахдаа хэлсэн дээ. ЖАИКА-гийн 4.8 сая ам.долларын санхүүжилттэй
судалгааны төслийг Обихирогийн их сургуультай хамтран хэрэгжүүлж байна гэж. Энэ
төслийн зорилго нь малын халдварт өвчнийг оношлох, эмчлэх шинэ технологи
боловсруулах, энэ чиглэлийн судлаачдыг чадавхижуулах, сургалт судалгааны орчныг
бэхжүүлэхэд чиглэж байгаа. Мөн Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн “Малын эрүүл
мэнд” төслийн хүрээнд малын их эмч бэлтгэх хөтөлбөрийг шинэчлэх, сургалт,
судалгааны орчныг бэхжүүлэхээр хийж буй ажлууд маань ч малаа эрүүлжүүлэх, эрүүл
хүнс хэрэглэхтэй холбоотой.
-Гаднын
санхүүжилттэй төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд чамгүй ажил хийж байна. Танай сургууль
шинэ мэргэжилтэн бэлтгэж байгаа юу?
-Энэ хичээлийн
жилээс “Санхүүгийн менежмент” хөтөлбөрийг шинээр эхлүүлснээр бакалаварын
хөтөлбөрийн тоо 26 болж, магистр, докторын хөтөлбөрийн тоо ч нэмэгдэж 60
магистрын хөтөлбөр, 40 докторын хөтөлбөрөөр сургалт, судалгааны ажил явагдаж
байна. Ирэх хичээлийн жилээс “Хөдөө аж ахуйн барилга, байгууламжийн инженер”,
“Зохион бүтээгч инженер” бэлтгэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр бэлтгэл ажлаа
базааж байна.
-Барилгын
инженерийг олон сургууль бэлтгэж байгаа. Яагаад хөдөө аж ахуйн барилгын инженер
гэж онцолсон юм бэ?
-Өнөөдөр аль ч
их, дээд сургууль хөдөө аж ахуйн барилга, байгууламжийн инженерийн хөтөлбөрөөр
сургалт явуулаагүй байна. Гэтэл хөдөө аж
ахуйн фермерүүд олон болж, тэнд орчин үеийн барилга байгууламжийн хэрэгцээ,
түүний зураг төсөл, тооцоо шийдлээ хүлээгээд байж байна. Хөдөө аж ахуйн барилга
байгууламжийн хийц, тооцоо, зураг төсөл хийх инженер монголд ерөөсөө байхгүй.
-Фермерийн аж
ахуй хөгжүүлэхэд төрөөс анхаарал хандуулна гээд байгаа. Энэ чиглэлийн
мэргэжилтэн хэр бэлтгэж байна вэ?
-Мал аж ахуй,
газар тариалангийн чиглэлээр фермерийн аж ахуйг хөгжүүлэхэд төрөөс бодлогоор
дэмжих шаардлагатай. Хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар төрөөс баримтлах бодлого,
тариалангийн хууль бусад хууль журамд энэ талаар тусгуулах талаар манай
салбарын эрдэмтэд саналуудаа нэгтгэж
холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллагуудад хүргүүлсэн. Тариалангийн газрыг
урт хугацаагаар эзэмшүүлэх, банкны системээр дамжуулж хөнгөлөлтэй зээл олгох,
даатгал гэх мэт олон асуудлууд багтсан байгаа.
-ХААИС цаашид
хэрхэн хөгжих вэ. Олон улсын магадлан итгэмжлэл авахын тулд хэр анхаарч ажиллаж
байна вэ?
-Эдийн засаг,
бизнесийн хөтөлбөр олон улсад магадлан итгэмжлэгдсэн. Энэ жилээс инженер механикийн хөтөлбөрийг
олон улсад магадлан итгэмжлүүлэхээр бэлтгэж байгаа. Малын их эмч бэлтгэдэг хөтөлбөрөө Европын их
сургуулиуд руу явуулж үнэлгээ хийлгэсэн. Цаашдаа бүх хөтөлбөрөө олон улсын
хамгийн шилдэг хөтөлбөрүүдтэй харьцуулах, тэдний бүтэц, чанарт хүргэх зорилго
байна.
-Оюутнуудын
сурлагын чанарыг сайжруулахад танай сургууль ямар ажил хийж байна вэ. Гадаадын
хэчнээн сургуультай хамтарч ажилладаг вэ?
-Нийтдээ 42 орны
160 их сургуультай хамтарч ажилладаг. Энэ хичээлийн жилд шинээр бакалаварын
зэргээр 25, магистр, докторантурт 26 гадаад оюутан элссэн. Ирэх хичээлийн
жилээс бакалаврын зэргээр 200, магистр, докторын сургалтанд 70 орчим оюутан
суралцахаар хамтын ажиллагаатай их, дээд сургуулиудтай гэрээ байгуулсан. Гадаад оюутны тоо нэмэгдэхийн зэрэгцээ
гадаадын их сургуулиудаас ирж ажиллах багш нар нэмэгдэж байна. Одоогоор
гадаадын 15 профессор ажиллаж байна. Өнгөрсөн долоо хоногт бид Чехийн Карлын их
сургуулиас 3 багш урилгаар ажиллуулахаар шийдсэн. Жилдээ 200 оюутан хамтын
ажиллагаатай их сургуулиудад дадлага хийдэг, мөн тийм тооны оюутан гаднаас ирж
манай оюутнууд, багш нартай хамт сургалтын дадлагад оролцож байна.
-Судалгааны
сургууль болно хэмээн зорьж буй сургуулиуд оюутныхаа тоог бууруулдаг юм билээ.
Танай сургуулийн хувьд ямар байна вэ?
-Магистр, докторт
суралцах оюутны тоо нэмэгдсэн. Одоогоор нийт суралцагчдын 28 хувь нь магистр,
докторт суралцдаг. Цаашдаа магистр, докторт суралцагчдын тоо нэмэгдэх байхаа.
-Танай
сургууль шинэ хичээлийн байр, номын сан барьж байгаа гэл үү. Хэзээ ашиглалтад
оруулах вэ?
-Хичээлийн байр,
номын сангаас гадна спорт заал барьж байгаа. Ирэх жил ашиглалтад оруулахаар
төлөвлөсөн, гэхдээ хугацаа их алдаж байна. Улсын төсвөөр барьж байгаа,
санхүүжилтанд асуудал үүсэхгүй бол
хугацаандаа бариад дуусна.
-Хөдөө, орон
нутгаас ирж суралцдаг оюутнууд олон байх. Дотуур байрны хүрэлцээ, хангамж ямар
байдаг вэ?
-Гурван дотуур
байртай. Оюутны нэг дотуур байрыг гадаад оюутны байр болгож тохижуулсан.
Цаашдаа шинээр оюутны хоёр байр барихаар төлөвлөсөн.