“Өдрийн сонин”-ы 2017.08.09-ний лхагва гаригийн ¹169 (5736) дугаараас авч нийтлэв.
“МАН-ын ээлжит бус онц их хурлын төлөө” хөдөлгөөний зохицуулагч Т.Баасанцогттой ярилцлаа.
-Энэ сарын 25-нд намынхаа ээлжит бус хурлыг хуралдуулахыг танай хөдөлгөөнөөс шаардлаа. Намын дарга М.Энхболд өөрийн цахим хуудсаараа есдүгээр сард хуралдуулна гэсэн. Харин та бүхэн яагаад хугацааг нь наашлуулахыг шаардах болов?
-Намын үндсэн дүрмийнхээ дагуу өмнөх Бага хурлаар намын их хурлыг хуралдуулах тов тогтоосон. Ер нь бол үндсэн дүрмийн дагуу дөрвөн жилд 1-2 удаа хуралдах заалттай байдаг. Өнгөрсөн дөрвөн жилд хуралдсангүй. Тэгэхээр энэ онд ээлжит хурал хуралдах ёстой. Одоогоор хурлын тов албан ёсоор зарлагдаагүй байна. Харин намын дарга албан бусаар өөрийн цахим хуудсандаа есдүгээр сард Бага хурлаа зарлаад дараа нь Их хурлаа хийнэ гэж бичсэн байна лээ. Энэ тал дээр намын дарга байр сууриа илэрхийлэхэд идэвхгүй байдалд байна гэж үзэж байгаа. Нөгөө талдаа болохоор МАН-ын дотоод асуудал болоод улс орны улс төрийн нөхцөл байдалд халуун асуудлууд үүсээд байна. Үүнтэй холбоотойгоор намын Их хурлаа яаралтай хуралдуул гэдэг шаардлагыг намын даргадаа хүргүүлж байгаа. Намын дарга бол Бага хурлыг зарлан хуралдуулах эрхтэй. Мөн Бага хуралд Их хурлын товыг санал болгох эрхтэй гэж манай намын үндсэн дүрэмд заасан. Энэхүү дүрмийг баримтлаад бид бүхэн шаардлага хүргүүлж байгаа юм. Хэрэв үндсэн дүрмийнхээ дагуу Бага, Их хурал зарлагдаад явах юм бол арваннэгдүгээр сар гарчих гээд байгаа юм. Тэр үед улс орны хэмжээнд шийдвэрлэх чухал асуудлууд тулгарна. Өвлийн бэлтгэл ажил ид өрнөдөг үе шүү дээ. Ялангуяа өнөө жил гантай байгаа болохоор өвөлжилт хүндэрч болзошгүй. Тиймээс өвөлжилтийн бэлтгэл ажил гэж их ажил бий. Иймд 65 суудалтай засгийн эрхийг барьж суугаа МАН-д намар их хурлаа хийгээд суух зав байхгүй. Яагаад гэвэл энэ Их хуралд өндөр албан тушаал хашиж буй бүх хүн орж ирээд суучихна.
Тэдний ажлыг хэн хийх вэ. Хөдөөгийн хөдөлмөрчид, малчид, тариаланчид “МАН Их хурлаа хийж байгаа юм, хөөрхий” гээд хүлээгээд сууж байхгүй. МАН-аас гарсан шийдвэрүүд Монголын ард түмний язгуур эрх ашгийн төлөө байх ёстой. Энэ зарчим маань алдагдах гээд байна. Тиймээс намын Их хурлаа яаралтай хуралдуулах хүсэлтэй байгаа юм.
-Ингэхэд танай хөдөлгөөнд хэр олон хүн хүмүүс нэгдээд байгаа вэ?
-Бид анх 1997 онд Монголын ардчилсан социалист, залуучуудын холбоог анх үүсгэн байгуулж, зүтгэж явсан хүмүүс. Намаа хүнд байдалд байхад олон мянган гишүүдээр сэлбэж, МАН-ынхаа үзэл баримтлал, үнэт зүйлийн төлөө зүтгэж, тэмцэж явсан залуучууд. Өнөөдөр бид ийм намыг хүсээгүй. Намын зарчим, дотоод ардчилал, алдагдсан олон үнэт зүйлүүдийг цаг алдалгүй сэргээхийг хүсч байна. Цөөхөн хэдэн хүн намын толгойд гарч, бодлого барьж байна. Намын бодлого цаашид Засгийн газрын хөтөлбөр болдог. Засгийн газрын хөтөлбөр гэдэг бол Монгол Улсын хувь заяаг шийдэх асуудал. Тийм учраас МАН-ын дотоод асуудлаа хурдан цэгцэлж, эмхлэх зорилгоор намынхаа төлөө зүтгэж, өөрсдийнхөө итгэл, сэтгэл, хөрөнгө мөнгөө зарцуулж явсан залуус маань эргэж нэгдэж байгаа юм. Энэ бол бидний үйлс зорилготой шууд хамааралтай асуудал.
-МАН-д ийм хөдөлгөөн хоёр дахиа байгуулагдаж байна. Өмнө нь 2006 онд МАХН буюу одоогийн МАН-ын дотоод ардчиллын төлөө ийм хөдөлгөөн өрнөж байсан хүмүүс төрийн өндөр албан тушаалд очсон байгаа. Тухайлбал, ХХААХҮЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Гантулга байна. Ер нь аливаа тэмцэл, хөдөлгөөн зохион байгуулагчид албан тушаал горилогчид гэж нийгэмд харагддаг болж. Энэ хөдөлгөөн төрийн нарийн бичгийн даргын албан тушаалаар үнэлэгддэг юм уу?
-Бидэнд яг тийм сэтгэл алга. Т.Гантулга даргыг Монголын ардчилсан социалист залуучуудын холбоонд зүтгэж явсныг мэдэхгүй юм. Бидний чин сэтгэл бол энэ холбоог үүсгэн байгуулж, энэ намынхаа үнэт зүйлсийг, үзэл санааг нь хамгаалж явсан гэж дээр хэллээ. Бид бол ямар ч албан тушаал, мөнгөний төлөө зүтгээгүй. Найз нөхөд маань эвлэлдэн нэгдэж, намын дэмжигч нийт гишүүддээ уриалга гаргаж байгаа юм.
Намаа өөрчлөн байгуулах бидний санаачилгыг намын гишүүд, дэмжигчид маань их сайшаалтай хүлээж авч байна. Хөдөө орон нутгаас хүмүүс их ярьж, ирж байна. МАН гэдэг бол Монгол Улсын хувь заяаг нуруун дээрээ үүрч явдаг түүхэн ууган нам. Энэ намын нуруун дээр Монгол Улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал, эдийн засгийн хүнд асуудлууд явж байдаг учраас намаа сайхан цэгцэлж авахгүй бол хувь заяа хүнд байдалд орчихоод байна. Тиймээс 1997 онд хийсэн үйлсээ ахиж хийх ёстой юм байна гэж ярьж, эвлэлдэж, нэгдэж байна. Бид зорилгодоо хүрэхийн тулд эхний ээлжинд шаардлагаа тавьж, уриалгаа гаргасан.
-Хэрэв энэ сарын 25-нд МАН ээлжит бусаар хуралдахгүй бол яах вэ?
-Бид намынхаа үндсэн дүрмийн хүрээнд улс төрийн соёлтойгоор эхэлж байна. Намын дарга М.Энхболд буурь суурьтай, улс төрийн соёлтой хүний хувьд бидний шаардлагыг хүлээж авна гэдэгт бүрэн итгэж байгаа.
-Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дүнтэй холбоотойгоор намын даргатайгаа хариуцлага ярих ёстой биз дээ. Та бүхний шаардлагыг хараад байхад Засгийн газрын тэргүүнтэй хариуцлага тооцох асуудал хөндөгдөж байна?
-Нам бол амьд организм, байнга өөрчлөгдөж, шинэчлэгдэж байдаг. Нэг хүн мөнхийн дарга байна гэсэн үг биш. Мэдээж их хурал дээр энэ тухай асуудал яригдах байх. Сая гурван шатны сонгуулиар ард түмэн МАН-д хоёр үнэлгээ тавилаа шүү дээ. Эхэнд нь Монгол Улсын эдийн засаг хүндэрсэн байна. Монгол Улсын тусгаар тогтнол алдагдахад ойрхон болсон байна. Монгол Улс дампуурах гэж байна гэсэн мэдээллүүд их гарсан учраас энэ бүх хүндрэлийг авч гарах тулхтай нам нь МАН юм. Ингэж итгээд ард түмэн манай намд хангалттай санал өгсөн. Дараагийн үр дүн нь тэдний итгэл хэд дахин буурсан. Энэ нь мэргэжлийн Засгийн газрын томилгооноос үүдсэн. Ард түмэн үүнд сэтгэл дундуур байсан. Залгуулаад авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээнүүд нь МАН мөрийн хөтөлбөрүүдээсээ ухарсан асуудал байсан. Татвар, хүүхдийн мөнгө, тэтгэвэр, тэтгэмж, тэтгэврийн нас, концесстой холбоотой асуудлууд байна. Энэ бүгд ард түмний нүдэнд ил байна. Ард түмэн 65 суудлыг МАН-д өгч итгэл хүлээлгэхдээ ямар “Концессыг найзууддаа өгчихөөрэй” гэж захиагүй шүү дээ. Мэргэжлийн засгийн газар байгуулна гэхээр улс эх орноо өөд нь татаад сайхан аваад явах юм байна гэж найдаж байтал мэргэжлийн бус хүмүүсийг тавьсан. Эндээс эхлээд ард түмэн эргэлзэж, бухимдсан. Энэ бүхэн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дүн тавих нэг том шалтгаан. Хоёрдугаарт, 60 тэрбумын асуудал. Хэдийгээр сонгуулийн үйл явцад эвлүүлэг, гүтгэлэг байлаа гэсэн боловч одоо ер нь бараг баталчихлаа шүү дээ. АТГ нь шалгаад эхэллээ. Тэр дундаа төрийн алба хааж байгаа зарим хүн дургүй л байна. Төрийн албыг хариуцлагатайгаар хашиж байгаа хүмүүсийг хоморголон АТГ-т байцаагаад, шалгаад эхэллээ. Төрийн алба гэдэг бол байнгын зогсолтгүй үйл ажиллагаа явж байх учиртай. Тэгтэл алба хаагчдыг дуудаж, байцаагаад ажлыг нь цалгардуулж байна. Энэ асуудал бас Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ийм үнэлгээ авах гол хөшүүрэг болсон гэж бодож байна. Ямар нэгэн байдлаар хувь хүний тухай пиар хоёр талдаа явж байсан. Тэр бол саналд нөлөөлөөгүй байх. Гол нь төрийн албыг мөнгөөр худалдах оролдлого хийсэн явдалд нь ард түмэн дургүйлхэж байна. Энэ бол мэргэжлийн Засгийн газартайгаа шууд уялдаж байга юм. Манай намд шударга гишүүд олон бий. Тиймээс намын их хурлаар хүртэл аль нэг хүний халаасанд орохгүйгээр улс төрийн соёлтой үнэлгээгээ тавина байх аа. Өнөөдөр МАН-ын гаргасан алдааг засаад аваад явах чадалтай боловсон хүчин манай намд бий. Ер нь тулхтай ууган намын хувьд улс төрийн маш хурдан шийдвэрүүдийг гаргаад явах ёстой. Өмнө ч гаргаж байсан л даа. Соёлтойгоор хариуцлагаа өөрсдөө хүлээгээд албан тушаалаа өгөөд явж байсан удаатай. Гэтэл одоо яагаад болохгүй байгааг ойлгохгүй байна. Тиймээс шаардахаас өөр аргагүй болсон. Тэр байтугай намын хурлыг он дамнуулах сонирхолтой хүмүүс ч бий. Бид тийм хүмүүсийн төлөө энэ намд зүтгээгүй.
-Ер нь бол засаг тогтвортой байснаар гадны хөрөнгө оруулагчдыг татах том итгэл болох юм биш үү?
-Засгийн газар нь нурж унаад хөдөлгөөнд орох ёстой гэсэн шаардлагыг бид тавиагүй. Намын дотоод ардчилал, шударга байдлыг сэргээе гэсэн шаардлага тавьж байгаа. Намын цэгцлэх, асуудлыг шийдэх дээд байгууллага нь намын Их хурал. Намын их хуралд төлөөлөгч болоод сонгогдож орж ирсэн 1200 гаруй хүн шийднэ.
-Намын даргын төлөөх лидерүүдийн тэмцэл хүчтэй өрнөж байна. Та нар У.Хүрэлсүх Шадар сайдын хүмүүс гэж харагдах болсон байна л даа?
-Биднийг ингэж хардах бүрэн эрхтэй. Яагаад гэвэл хүмүүсийн нүдэнд түүх ил байгаа. МАХН(МАН)-ын хүнд хэцүү цагт дэргэд нь намаа дэмжих Монголын ардчилсан социалист залуучуудын холбоо байгууллагыг санаачилж, үүсгэн байгуулж, өөрөө ерөнхийлөгч нь байгаад бид бүхний туг болоод өнөөдрийг хүртэл тэр хүн явсан. Бид 20 гаруй жил найзалж, нөхөрлөлөө. Бидний энэ нөхөрлөлийг мэддэг бүх хүн У.Хүрэлсүхийн найзууд л гэнэ. Ер нь энэ бол У.Хүрэлсүх гэдэг хүний тухай биш, Монглоын ард түмний язгуур эрх ашгийн төлөөх асуудал яригдаж байна.
-Шадар сайдыг тагнасан, чагнасан гэсэн асуудал нэлээд дуулиан болоод байна. Энэ тал дээр ямар бодолтой байгаа вэ?
-Би энэ тухай мэдээлэл цацагдахаас өмнө сонсч байсан. Би хувьдаа үгүй байлгүй дээ гэж бодож байлаа. Гэтэл гэрчүүдийнх нь бичлэг олонд ил боллоо. Ийм асуудал байж болохгүй. Зохион байгуулсан хүмүүсийн гол зорилго нь тэр нэг нөхрийг цохиулж авч байгаад шоронд хорьчихоод араар нь дарга болох гэсэн ийм асуудал гэж ойлгоод байгаа. Ер нь жудагтай монгол хүний хувьд хийх боломжгүй асуудал. Одоо хууль хяналтын байгууллага нь шалгаад тогтоогоод гаргаад ирнэ биз. Энэ бол албан тушаалын төлөөх увайгүй үйлдэл.