“Автомашингүй өдөр-2024” арга хэмжээ энэ сарын 21-ний бямба гаригт болно.
Өглөөний 07:00 цагаас оройны 18:00 цагийн хооронд дараах авто замуудыг хаана. Хойд чиглэлдээ СУИС-ийн уулзвар, Хүнсний IV дэлгүүрийн уулзвар, баруун талдаа Дарь-Эхийн уулзвар, Сансрын тунель, Зүүн 4 зам, Бөхийн өргөө, урд талдаа “Шангрила”-гийн уулзвар, Хүүхдийн ордны уулзвар, зүүн талдаа “Өгөөж”-ийн уулзвар, Баруун 4 зам, “Бөмбөгөр” худалдааны төвийн уулзвар, Гэсэр сүмийн уулзвар гэсэн байршлууд дээр өмнөх жилүүдтэй адилхан түвшинд хөдөлгөөнийг түр хязгаарлаж, цагдаагийн албан хаагчид хяналт тавьж ажиллана. Зам хааж байгаа 310 орчим цэг дээр 360 гаруй албан хаагч ажиллана. Дээрх нэршил бүхий байршил дотор тээврийн хэрэгсэл зорчихгүй гэсэн үг. Тухайн байршилд амьдарч байгаа хүмүүс ч гэсэн журмыг дагана гэдгийг ТЦА-ны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн дарга, дэд хурандаа Б.Очирбат хэлж байв.
Мөн автомашингүй өдрөөр дээрх хаасан авто замуудад цахилгаан мотоцикл, цахилгаан дугуй, цахилгаан скүүтэр, суррон зэргийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй юм байна. Явганаар хөдөлгөөнд оролцож байгаа иргэдийг гэмтээхгүйн тулд эдгээр тээврийн хэрэгслийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй.
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан үргэлжилж байна. Өнөөдрийн хуралдаанаар:
- Улаанбаатар хотын 2040 он хүртлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний талаар
- Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуультай холбогдох зарим асуудлын талаар
- Шинэ хоршоо хөдөлгөөний хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа ажлын талаар
- Гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын тогтоолын төсөл
- Яаралтай тусламжийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай тогтоолын төсөл
- Төрийн үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт шилжүүлж, төрийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх хүрээнд хэрэгжүүлэх Цаасгүй засаг арга хэмжээний явц
- Иргэдээс төрийн захиргааны төв болон нутгийн захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд хандан 2024 оны жилийн эцсээр гаргасан өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлтийн талаар
- Монгол Улсын з
Улаанбаатар хотод 2024 оны есдүгээр сарын 16-ны байдлаар гол нэрийн зарим хүнсний барааны үнэ өмнөх сараас 1.2 хувиар буурч, өмнөх 7 хоногоос 0.3 хувиар өссөн байна.
2024 оны есдүгээр сарын 16-ны байдлаар аймгийн төвүүдэд зарагдаж байгаа гол нэрийн зарим хүнсний барааны дундаж үнийг Үндэсний Статистикийн Хорооноос танилцууллаа.
Манай улс Франц улстай хамтран ураны төсөл хэрэгжүүлэхээр болсон. Тэгвэл уг төслийн талаар Физикийн шинжлэх ухааны доктор Н.Тэгшбаяртай ярилцлаа.
-Франц улстай хамтран явуулах ураны төсөл ямар шатандаа яваа вэ. Энэ талаар танд ямар мэдээлэл байна вэ?
-УИХ-ын сонгууль болж, хамтарсан Засгийн газар байгуулагдсан. Улмаар ээлжит бус чуулганаар Засгийн газрын ирэх дөрвөн жилийн үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг баталсан. Энэ хөтөлбөрт салбар бүрийн маш олон зорилт бий. Тэр дундаа энэ хөтөлбөрт Монгол, Францын хамтарсан ураны төслийг хэрэгжүүлнэ гээд заачихсан. Төсөл хэрэгжиж, үйлдвэр бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхэлсэн тохиолдолд жил бүр 2500 тонн уран экспортолно. Мөн төсөл хэрэгжих хугацаанд улсын болон орон нутгийн төсөвт нийтдээ нэг тэрбум гаруй ам.долларын татвар төлж, олборлолт хийж эхлэхэд 1000 гаруй ажлын байр бий болж, бизнесийн томоохон орчин нээгдэнэ гэж үзэж байгаа юм билээ.
Үүнтэй зэрэгцээд Монгол Улс атомын цахилгаан станц барих суурь судалгааг хийнэ.
Тэгэхээр УИХ-аар ороод батлагдчихсан учраас нэг ёсондоо хууль болчихсон. Тийм болохоор зайлшгүй хэрэгжинэ л гэж харж байгаа.
-Гэтэл иймэрхүү том төслүүд хэрэгжих хугацаа нь хойшилдог. Хугацаа их алддаг тохиолдол олон. Саяхан хойд хөршийн ерөнхийлөгч айлчилсан учраас энэ төсөл зогсох вий гэсэн болгоомжлол ч байна л даа?
-Физикч, энэ салбарт олон жил ажиллаж, судалгаа хийсэн хүний хувьд хэлэхэд, дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн техник технологийн аргаар олборлоно. Геологи, физик, гедрохими талаасаа ямар нэгэн асуудал байхгүй. Гэхдээ нэг талаасаа энэ чинь улс төрийн тохиролцоо, дипломат харилцаа гээд олон зүйл бий. Нөгөө талаасаа энэ бол бизнесийн төсөл шүү дээ. Францын “Орона”, манай “Эрдэнэс Монгол” гэсэн хоёр компани хэлэлцээр хийж байгаа. Хоёр улсын Ерөнхийлөгч нар яриад тохирчихсон ч гэсэн эдийн засаг талаасаа харилцан ашигтай байх загвар дээрээ л хэлэлцэж байгаа асуудал. Түүнээс биш энэ төслийг зогсоох ноцтой шалтгаан байхгүй. Хөрөнгө оруулалтын гэрээг үзэглэх шатандаа л яваа.
-Уран гэхээр л жадлан эсэргүүцдэг хэсэг нөхөд бий. Тэгвэл энэ нь үнэхээр тийм хор хөнөөлтэй зүйл юм уу?
-Физикч хүний хувьд хэлэхэд, уран бол гайхамшигтай элемент. Хүн төрөлхтөнд гарын таван хуруунд л багтахаар гайхалтай нээлт байдаг. Түүний нэг нь ураны цөмийн гинжин урвалыг ашиглаж, эрчим хүч гаргаж авдаг явдал. Дээрээс нь ашигт үйлийн коэффицент өндөр. Өндөр ашигтай байх тусмаа аливаа зүйл өндөр эрсдэлтэй байдаг. Цөмийн болон цацрагийн хяналтыг барьж ажиллах шаардлагатай. Химийн хувьд хоруу чанартай. Идэж, уугаад байж болохгүй. “Н.Тэгшбаяр чи идэж болно гээ биз дээ” гээд дайрч л байдаг юм. Гэтэл уран идээд сууж байдаг физикч битгий хэл хуруугаа амандаа хийдэг хүүхэд ч орчин үед байхгүй. Дээрээс нь ураныг тариа буудай шиг хормойлж ирээд тарьчихаагүй. Дэлхий анх үүссэн цагаас л манай байгаа энэ хэсэгт ураны тогтоц бий болсон байна. Манайх чинь 200 орчим мянган тонны тогтоогдсон нөөцтэй. Үүний 100 орчим нь энэ төсөл хэрэгжих Зөөвч-Овоо, Дулаан-Уул орчимд байгаа юм. Ийм хэмжээний ураны нөөцтэй байгаадаа бид хувь тавиландаа талархах ёстой. Үүнийг хэрэглэх цагтаа хэрэглээд л явах хэрэгтэй.
-Тэгвэл манайх ойрын хэдэн жилдээ атомын цахилгаан станцтай болох боломж бий юу?
-Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт атомын цахилгаан станцыг барих суурь судалгааг хийнэ гэж туссан. Энэ бол үнэхээр чухал. Ямар ч зүйлд судлагаа, шинжлэх ухаанч байдал хэрэгтэй. Тэгэхээр судалгааг нь энэ Засгийн газар бүрэн хийж дуусгах юм байна гэсэн ойлголттой байгаа. Ингэсэн т охиолдолд атомын цахилгаан станцтай болох бүрэн боломжтой болно.
Мөн 2009 онд УИХ-ын 45 дугаар тогтоолоор Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энергийн талаар баримтлах бодлого гэдгийг гаргасан. Дээрээс нь Цөмийн энергийн тухай хуультай. Энэ бодлого, хуулийг хэрэгжүүлэх үүрэг нь Засгийн газарт байгаа. Гэхдээ Үндэсний аюулгүй байдал, олон улсын бүхий л гэрээ конвенцэд нийцүүлээд явуулах ёстой. Мөн манай улсын Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалд тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлаа дипломат байдлаар хамгаална гээд заачихсан. Ингэхдээ цөмийн энергийн салбараар дамжуулан НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүн орнуудтай хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлж, тэнд Монгол Улсын дуу хоолой хүрч, эрх ашиг хамгаалагдаж байх ёстой. Францтай хамтраад энэ том төслийг хэрэгжүүлж чадвал Европын холбооны том хөрөнгө оруулалтууд ч орж ирэх боломжтой. Энэ төсөл агуулгаараа манай улсын Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалд нийцэж байгаа гэж ойлгодог. Стратегийн том ажил учраас бүхий л салбараас ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа юм билээ. Тийм уч раас удахгүй хэрэгжинэ гэж итгэж байна.
Сар хүрэхгүй хугацааны дараа орон нутгийн буюу Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлыг сонгох сонгууль болно. Тодруулбал, ирэх сарын 11-ний өдөр орон даяар болох юм. Өнгөрсөн зургадугаар сард болсон УИХ-ын ээлжит сонгуулийн ирц орон даяар 69.3 хувьтай болж өнгөрсөн. Гэвч орон нутгийн сонгуулийг хуулиараа ирц хамаарахгүй болгосон. Нэг ёсондоо хэдэн хувийн ирцтэй байхаас үл хамааран илүү санал авсан нь ялалт байгуулна гэсэн үг. Уг нь бол өмнө нь 50 хувь дээр нэмэх нь нэг хувийн ирцдээ хүрээгүй бол тухайн тойргийн сонгуулийг дахин явуулах хуулийн заалттай байлаа. Тэгэхээр энэ удаагийн сонгуулиар ялалт байгуулах магадлалтай намын хүмүүс нь бусад сонгогчдыг ирүүлэхгүй байх бүхий л арга хэмжээг авах байх. Тэр ч утгаараа өнөөгийн эрх баригчид сонгуулийг баасан гаригт тааруулсан гэсэн хардлагыг бусад нам, эвслийнхэн илэрхийлээд байгаа. Манай сонгогчдод үеийн үед ажиглагддаг нэг том алдаа байдаг нь орон нутгийн сонгуулийг нэг их тоодоггүй. Нэр дэвшигчдийн тараах материалтай тэр бүр танилцаж, ам хэлийг нь асууж шалгаадаггүй. Тэгсхийгээд л сонгууль өгсөн болоод өнгөрч байгаа харагддаг. Энэ нь эрх баригчдад маш том давуу талыг бий болгосоор ирсэн. Учир нь тэдэнд хорооны дарга нар, халамжаараа бий болгосон бэлэн сонгогчид байдаг.
Гэтэл УИХ-ын сонгуулиас илүү хамгийн чухал сонгууль бол орон нутгийн сонгууль байдаг. Учир нь төрийн эрх барих дээд байгууллагад гарсан нам, эвсэл бол улс орны хэмжээний бодлогын шинжтэй зүйлсийг шийдэж, томоохон хуулийн төслүүдийг санаачлан баталдаг. Тэгвэл сум, хороо, дүүргийн төлөөлөгч нар чинь өдөр тутмын амьдралын тань асуудлуудыг голчлон шийддэг гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Өнөөдөр Улаанбаатар хотод утаа, түгжрэл, замын эвдрэл, хог, шороо гээд олон асуудал бий. Энэ бүхнийг зөвхөн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгч болсон нөхөд л хамтран шийдэх учиртай. Түүнээс биш яам, тамгын газрын дарга нар, УИХ-ын гишүүдээс гудамжныхаа хогийг ач гээд шаардаад байж болохгүй. Үүнтэй адил сум, орон нутгийн асуудлуудыг чинь тэд л шийднэ.
Тухайн тойрог таван мянган сонгогчтой байгаад мянга нь ирж саналаа өгсөн ч хамгийн олон санал авсан нь ялалт байгуулж, үлдсэн дөрвөн мянган хүнийг төлөөлөн шийдвэр гаргана гэдгийг л манай сонгогчид ойлгох хэрэгтэй. Түүнээс биш нэгэнт сонгуулийн дүн гарсны дараа уйлж дуулаад, улаан бичигтэй жагсаал цуглаан ямар ч нэмэргүй. Нийслэл, аймаг, суманд тань аль нам олонх болж, ирэх дөрвөн жил засаглахыг ардчилсан сонгуулийн зарчмаар л сонгогчид мэднэ. Энэ жилийн хувьд нийтдээ 8031 мандат дээр 17 мянган хүн өрсөлдөхөөр болсон гэдгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос албан ёсоор зарласан. Эдгээр хүмүүсээс төлөөлөгчид сонгогдож, тэдгээрээс сум, хороо, аймгийн Засаг дарга, ИТХ-ын дарга тодорно. Том хоёр нам буюу АН, МАН-ын хувьд тойрог бүрд хүмүүсээ нэр дэвшүүлсэн. Ирэх сарын 27-ноос сонгуулийн сурталчилгаа албан ёсоор эхэлнэ. Мэдээж өдгөө иргэдээ төлөөлөн сууж байгаа хүн маш олноор нэр дэвшсэн нь харагдаж байгаа. Мөн шинээр нэр дэвшигчид, бусад нам, эвслийн дэвшигч гээд олон сонголт бий. Тэгэхээр сонгогчдод үндсэндээ хоёр сонголт байна. Хуучин буюу өнгөрсөн хугацаанд таныг төлөөлөн орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагад ажилласан хүмүүсээ дахин сонгох. Мэдээж тухайн хүмүүсийг сайн ажилласан, итгэл даадаг, эргэх холбоотой байдаг гээд олон зүйл энэ сонголтод нөлөөлнө. Гэвч хамгийн чухал нь та одоогийн байгаа амьдралдаа сэтгэл хангалуун байна уу. Амьдарч байгаа орчин тань эрүүл, аюулгүй байж чадаж байна уу гэдгийг өөрсдөөсөө нэг асуугаад үзэхэд гэмгүй. Харин энэ асуултад хангалттай гэсэн хариулт гарч ирэхгүй бол дараагийн сонголт нь шинэ хүмүүс. Шинэ нам гаргах хэрэгтэй. Та сонгуульдаа ороогүй байж амьдралдаа сэтгэл хангалуун биш байгаад элдэв юм гонгинох эрхгүй болно гэж мэдэж байгаа юу.
Шинээр нэр дэвшиж байгаа хүмүүсийг сонгохдоо тэдний дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр, амлалтыг нэг бүрчлэн харж, өмнөх хүмүүсийнхээ алдаа дутагдлыг давтахгүй гэдэгт нь итгэлтэй байх ёстой. ИТХ-ын төлөөлөгч гэдэг бол тухайн сум, дүүрэгт тулгамдаж буй олон асуудлыг олж хараад түүнийг шийдэхийн тулд төсөв татан төвлөрүүлээд засах үүргийг хүлээдэг. Гэвч ер нь таны амьдарч байгаа газарт аль нам ялах нь тийм ч сонин биш. Тэгээд ч ИТХ-ын сонгууль улс төрөөс ангид байх ёстой.
Тэр тусмаа сумын ИТХ-ын төлөөлөгч нь намын харьяалалгүй байх ёстой гэдгийг хуульд зааж өгсөн байдаг юм. Харин намд нь итгээд, намын хатуу гишүүнчлэлдээ үнэнчээ харуулах гээд нөгөө л нэг худалч, хулгайчдаа сонгочих юм бол таны, миний, бидний амьдрал одоогийнхоосоо улам л уруудна гэдгийг санах ёстой.
Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн ИТХ-ыг сонгох сонгуулийн хууль анх 1996 оны наймдугаар сард батлагдаж, бүх шатны Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлыг сонгох сонгуулийн бие даасан хуультай болж байсан түүхтэй. Харин бид энэ удаад өнгөрсөн 2020 онд шинэчлэн найруулсан хуулийн дагуу сонгуулиа өгнө. Энэ хуулиар бол нөгөө л улиг болтол яриад байгаа ирц хамаагүй болчихсон юм. Тиймээс сонгогч та ажлын сүүлийн өдөр, баасан гариг гэж ийш тийшээ явалгүй. Эсвэл “Надаар л дутав гэж” хэмээн залхуурч, хайнга хандалгүйгээр хэсгийн хороон дээрээ очоод саналаа өгөөрэй. Энэ бол Монгол Улсын иргэн болсны тань нэгэн том үүрэг, хариуцлага төдийгүй төрийн эрх барьж байгааг тань мэдрүүлэх хамгийн чухал зүйл юм. Хэрэв та, таны эргэн тойронд байгаа хүмүүс “Надаар дутахгүй”, “Хэн нь ч гарсан ялгаагүй” гэх үзлээр хандаж, саналаа өгөхгүй л байх юм бол ирээдүйд таны хүүхэд өнөө л утаатай, түгжрэлтэй, хог шороотой хотдоо амьдрах болно гэж бодоорой. Харин өнөөдөр өгсөн таны санал ирээдүйг бага ч болов өөрчилж, үр хүүхдийн тань амьдралын чанар сайжрахад бага ч болов тус нэмэр болох учиртай билээ.
Т.ДАРХАНХӨВСГӨЛ
Аргын тооллын есдүгээр сарын 18, Буд гариг. Билгийн тооллын 15, Могойг хүлэгч одтой, хөхөгчин тахиа өдөр. Өдрийн наран 06:34 цагт мандаж 18:59 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн тамирыг сэргээх, угаал үйлдэх, хагалгаа хийлгэх, гэр бүрэхэд сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өлзийтэй сайн
Хур тунадас:. Шөнөдөө ихэнх нутгаар багавтар үүлтэй, бороо орохгүй, өдөртөө нутгийн баруун хойд хэсгээр үүлшиж, Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Дархадын хотгороор ялимгүй хур тунадас орно. Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй.
Салхи: Ихэнх нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, зарим газраар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ.
Агаарын температур: Шөнөдөө Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр -4…-9 градус хүйтэн, Монгол-Алтай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз голын хөндийгөөр -3…+2 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр +8…+13 градус, бусад нутгаар +2…+7 градус, өдөртөө Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Увс нуур болон Дархадын хотгороор +7…+12 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр +13…+18 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр +23…+28 градус, бусад нутгаар +17…+22 градус дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй, бороо орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө +5…+7 градус, өдөртөө +20…+22 градус дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй, бороо орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр. Шөнөдөө 0…+2 градус, өдөртөө +20…+22 градус дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй, бороо орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 4-9 метр. Шөнөдөө 0 градус орчим, өдөртөө +18…+20 градус дулаан байна.
“Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаар хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.
“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт МУИС-ийн Философи, шашин судлалын тэнхимийн багш С.Бүжинлхамтай ярилцлаа. Тэрбээр “Амьдралын тухай хэвшмэл бодлуудыг чөлөөтэйгөөр задалж харах хэрэгтэй” хэмээв.
УИХ-ын гишүүн Н.Алтаншагай “Сайн, муу хэлэгдээд хувийн хэвшлийнхэн маань улс орныг үүрч яваа” гэснийг II нүүрээс үргэлжлүүлэн уншаарай.
СЭМҮТ-ийн дэд захирал, анагаах ухааны доктор Н.Алтанзул “өсвөр насны хүүхдүүд ганцхан хүчин зүйлээс болж сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалд орж амиа хорлохгүй” хэмээв.
“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт нийтлэлч Баабарын “Оросоор дамжсан европ хэлний зээлдмэл нэрс” нийтлэл хэвлэгдлээ.
Чагнаагийн Пүрэвдорж “Би шүлгээ бичээд хэнд ч хэлдэггүй, хэнд ч уншдаггүй. Өөртөө л үлдээдэг” гэлээ.
НИТХ д а х ь АН-ын бүлгийн дарга Б. Эрдэнэсүхтэй
ярилцлаа.
Арын нүүр: Өөрөө өөртөө хүндэтгэлтэй бай
Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаараас уншаарай.
Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://tsahim.dnn.mn/login
Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн(77078975) нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас(70115015) болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.
Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.
Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээлэл аваарай.
“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 1900-1987-гоос лавлана уу
“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ
Баян-Өлгий аймгийн Ардчилсан намын дарга А.Бегарыстай ярилцлаа.
-Та манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулахгүй юу?
-Намайг А.Бегарыс гэдэг. Барилгын инженер мэргэжилтэй. Сургуулиа төгсөөд хувийн бизнес эрхлээд 10 орчим жил болж байна. Сүүлийн гурван жил Баян-Өлгий аймагтаа барилгын компани байгуулаад орон сууцны барилга барьж, төслүүд хэрэгжүүлээд явж байгаа. Одоогийн байдлаар Баян-Өлгий аймгийн анхны орон сууцны хотхоны төслийн ажил ид өрнөж байна. Ноднин жилийн аравдугаар сард аймгийнхаа Ардчилсан намын даргаар сонгогдсон. Ингээд нэг жилийн хугацаанд УИХ-ын ээлжит сонгууль болон орон нутгийн сонгуульд орох гэж байна.
-Орон нутагт барилга, орон сууцны том төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд ямар хүндрэл гарч байна. Цэвэрлэх байгууламж, төвийн шугам, эрчим хүч гээд асуудлууд бий байх л даа?
-Ер нь байгаа. Нийт 21 аймгийг аваад үзэхэд хамгийн үнэтэй газартай аймаг бол манайх.
-Шалтгаан нь юу вэ?
-Сая таны хэлсэн дэд бүтцийн хомсдолтой холбоотой. Цаашдаа барилгын салбарын асуудлуудыг улсын хэмжээнд авч үзэх хэрэгтэй. Одоо хүйтний улирал эхлэхээр манай аймагт утааны асуудал тун хүнд байгаа. Ойрын 5-10 жилийн хугацаанд Улаанбаатарынх шиг болох хэмжээнд хүрчихсэн. Үүний шийдэл нь мэдээж орон сууц. Мэдээж бүгдийг нь орон сууцжуулж чадахгүй ч гэсэн дулаан алдагдалгүй байшингуудыг бий болгох боломжуудыг судалж байна. Үүнийхээ хүрээнд “Хашаандаа сайхан амьдаръя” төслийн Түмэнбаяр гэж хүнтэй уулзаж, Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлж байгаа төслүүдтэй нь танилцсан. Мөн дулаан алдагдалгүй гурван байшин барьж, одоо аравдугаар сард ашиглалтад оруулах гэж байна.
-Цаашид Баян-Өлгий аймагт зайлшгүй хийж хэрэгжүүлэх ямар чухал ажлууд байна гэж та харж байгаа вэ?
-Аймаг, улсын хөгжил гээд аваад үзэхээр бүх зүйл нь сонгуультай холбоотой байгаа юм. Харин миний хувьд сонгууль, нам гэхгүйгээр Баян-Өлгий аймгийн амбиц юу юм. Хөгжүүлэх хэтийн төлөвлөгөө нь юу байх вэ гэдгээ тодорхой болгох хэрэгтэй. Мөн салбар бүрийн болж бүтэхгүй байгаагаа аргалах маягаар явж байгаагаа хөгжил гэж андуураад байна. Гэтэл хөгжил гэдэг чинь шал өөр зүйл шүү дээ. Сүүлийн 20 жил бид боловсрол, эрүүл мэнд гэж ярилаа. Одоо ч гэсэн ярьж л байна. Энэ байдлаараа яваад л байвал цаашдаа ч яриад л байхаар юм билээ. Тэгэхээр залуу хүний хувьд Баян-Өлгий аймаг маань яагаад боловсрол, эрүүл мэндээрээ манлайлагч байж болохгүй юм уу гэж боддог. Улсын төсөв маань олон их наяд төгрөгөөр яригддаг болсон. Харамсалтай нь олигтой үр дүн харагдахгүй л байна. Өнөөдөр Засгийн газраас томоохон төсөл хөтөлбөрүүдээ хэрэгжүүлэхэд 120 их наяд төгрөг хэрэгтэй гэж яриад байгаа. Тэгвэл энэ нь яг ямар бодит үр дүн өгөх юм. Ер нь орон нутгийг хөгжүүлье гэвэл энэ удаагийн сонгуулиар суурийг нь их сайн тавьж өгөх хэрэгтэй. Сууриа сайн тавих нь маш чухал. Дээрээс нь Баян-Өлгий аймагт яг юу болохгүй байна вэ гэдгээ тодорхой гаргаж ирээд түүнийгээ сайжруулахын тулд дунд болон урт хугацааны төлөвлөгөө хэрэгтэй байна.
-Энэ удаагийн УИХ-ын сонгуулиар Баян-Өлгий аймгийг дангаар нь нэг тойрог болгосон. Мэдээж үндэсний цөөнхийн төлөөлөл байх хэрэгтэй гэж үзсэн нь зөв ч гэсэн бүсчилсэн хөгжлийн төлөвлөгөөнөөс гээгдэх, ард нь үлдэх магадлалтай гэж яриад байгаа?
-Юм бүхэн хоёр талтай. Энэ яг маргашгүй зөв гэж тодорхойлох хэцүү. Тэгэхээр миний санаагаар бол бид хэдий болтол үндэсний цөөнх гэж, өрөвдүүлэх маягтай явах юм бэ. Адилхан л Монгол Улсын иргэд шүү дээ. Нийт 21 аймагтайгаа ялгаагүй л нэг аймаг. Баян-Өлгий аймаг яагаад улсаас татаас авдаг биш улсын төсөвт орлого оруулдаг аймаг байж болохгүй гэж. Манай аймгийг аялал жуулчлалын төв бүс болгоно гээд сүүлийн 10-аад жил л ярьсан. Гэвч яг бодитой хийсэн ажил харагдахгүй л байна. МИАТ-ын нислэг нь л гэхэд асуудалтай байгаа. Гэтэл өнгөрсөн жил Ховд аймагт олон улсын нисэх онгоцны буудалтай болсон. Манайх ч гэсэн ийм хэмжээний онгоцны буудалтай болмоор л байна шүү дээ. Өнөөдөр булангийн орнуудад ХАЛАЛ аргаар бэлтгэсэн мах авах өндөр сонирхолтой байгаа. Эхнээсээ авч ч байх шиг байна. Зах зээл нь байсаар байтал бид ний нуугүй хэлэхэд нийлүүлж чадахгүй байна. Нөөц боломж нь бий. Тийм болохоор төр засгаас хууль эрхзүйн боломжийг нь бүрдүүлээд, хөрөнгө оруулалтыг нь шийдээд өгчихвөл маш том зах зээл байгаа. Газар зүйн байршлын хувьд манай аймаг маш тохиромжтой. Энэ бүс нутагт нийтдээ 65 сая хүн амьдарч байна. Даанч өрсөлдөх чадвартай бүтээгдэхүүн алга.
-Орос-БНХАУ-ыг холбосон авто зам, байнгын ажиллагаатай боомттой болох асуудал яригдаад байгаа. Энэ ажил хэр явж байна вэ?
-Босоо тэнхлэгийн 745 километр зам ашиглалтад өгсөн. Ховдын Ярантын боомтоор дамжаад хойшоо Улаан байшинтын боомтоор ОХУ руу ачаа тээвэр явдаг. Ноднин Засгийн газраас Даянгийн боомт, Цагааннуурын боомтыг холбох авто замын ажил хийхээр шийдвэрлэсэн. Гэвч бид зөвхөн дамжин өнгөрөх бааз л болчих гээд байгаа юм. Уг нь бидэнд тодорхой мөнгө үлдэж байх ёстой биз дээ. Гэтэл манайхаас шатахуунаа авахгүй. Тэр бүү хэл Оросын том компанийн жолооч нарын хоолыг хийдэг машин хүртэл дагалдаж явдаг юм билээ. Тийм болохоор зам тавилаа гээд бүх асуудал шийдэгдэхгүй. Улсаас зам барьсны дараах үр дүн, эдийн засгийн эргэлтийг ч тооцоолох ёстой. Замаа дагаад үйлдвэрлэл, үйлчилгээг нь ч гэсэн бодолцох л хэрэгтэй. Одоо Шинжаан Уйгар жилд 100 сая жуулчин авдаг маш том бүс нутаг байна. Үүний нэгхэн саяыг нь Баян-Өлгий аймаг авдаг болчихвол үүнийгээ дагаад асар их орлого орно. Гэвч оруулж ирэхийн тулд бидэнд юу байна. Ирсэн хойно нь тэдэнд зарж борлуулах зүйл байна уу гээд үзэхэд асуудал байгаа.
-Засгийн газраас аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ гээд олон л ажил зохион байгуулж байх шиг байна. Танай аймагт үүнтэй холбоотой хийж, хэрэгжүүлж байгаа ажил юу байна вэ?
-Хийж байгаа ажил бараг байхгүй дээ. Хувийн хэвшлийнхэн маань л үйлчилгээгээ сайжруулж, Алтай Таван богд дээр нүүдлийн ресторан ажиллуулах зэргээр үзээд л байна. Харамсалтай нь бусад улс орнуудын аялал жуулчлалаа хөгжүүлэхийн тулд хийж байгаа ажлуудын дэргэд ёстой онигоотой зүйл л дээ. Үзүүлж харуулах зүйлс ч маш бага. Уг нь жуулчны гудамж гэж аймгийн төвдөө байгуулах хэрэгтэй. Тэнд бүхий л үндэстэн ястнуудынхаа амьдрал, ахуйг дэлгэн харуулж болно. Хийе гээд зүтгэж байгаа хүмүүсээ ч төр засгаас тултал дэмжих хэрэгтэй. Дээрээс нь төрийн албаны хүнд суртлыг маш яаралтай арилгах ёстой. Манай аймагт төрийн албаны хүнд суртал үнэхээр замбараагаа алдсан. Залуучуудын нөөц боломж, боловсон хүчний хомсдол нүүрлэсэн. Мэдлэг боловсролтой залуучууд нь гадагшаа гараад явчихсан. Боловсон хүчин байхгүй бол яаж ажил явах юм бэ. Залуучууд нутагтаа очиж, ажиллаж амьдрахыг хүсч байгаа. Даанч хүнд суртал, амьдрах орчин тааруу зэргээс шалтгаалаад очихгүй байна. Тиймээс энэ удаагийн орон нутгийн сонгуульд манай нам дан шинэ хүмүүс нэр дэвшүүлэхээр ярьж байгаа.
-Улс даяараа л эрчим хүчний хараат байдлаас гарах тухай ярьж байна. Танай аймгийн эрчим хүчний асуудал хэр байдаг юм бэ?
-Баян-Өлгий аймгийн хувьд эрчим хүч гэхээр шууд ОХУ-аас хараат байгаа. Уг нь Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцыг манай аймагт барихаар 2012 оноос хойш ярьж эхэлсэн. Гэтэл Ховд аймагт барихаар шийдвэр гарсан. Сэргээгдэх эрчим хүчийг олноор нь бий болгох хэрэгтэй. Бид саяхан Хаан банкны удирдлагуудтай уулзаж үзсэн. Нарны 10 мегаваттын цахилгаан станц байгуулж болохоор байгаа юм. Заавал төр засаг гэхгүйгээр хувийн хэвшлийнхэндээ өгчих хэрэгтэй. Харин газрын асуудлыг нь төрөөс шийдэж өгөөд эрхзүйн орчныг нь бүрдүүлэх л чухал. Ер нь хийх гэвэл арга нь олдоно. Хийхгүй гэвэл шалтаг олдоно гэж үг байдаг шүү дээ. Барилгынхаа ажлаар хоёр хөрш рүүгээ байнга явдаг. Тэгж байхад Хөшөөтийн уурхайгаас гарч байгаа нүүрсийг харахад ч бас л эмзэглэмээр шүү. Хоногтоо 150-200 машин гардаг. Гэтэл яг хилийн цаана нүүрс угаах хоёр том үйлдвэр бий. Бид өөрсдөө үйлдвэрээ бариад нүүрсээ угаагаад зарвал маш их боломж байгаа. Даанч хэт их улстөржилтөөс болоод одоо болтол хийж чадаагүй л байна. Бидэнд бүхий л боломж бололцоо, нөөц нь байгаад байдаг. Харамсалтай нь түүнийгээ ашиглаж чадахгүй байна. Арьс шир байна. Гэвч эцсийн бүтээгдэхүүн хийж чаддаггүй. Хөдөө аж ахуйн салбараа хөгжүүлэхийн тулд нэгдсэн том бодлого хэрэгтэй байна.