Categories
мэдээ нийгэм

Салхин цэцэг өвчнийг ингэж эмчилнэ

Сүүлийн өдрүүдэд салхин цэцэг өвчний тархалт цэцэрлэгийн насныханы дунд нэмэгдэж байгаа аж. Салхинцэцэг өвчин нь агаар дуслын замаар хүнээс хүнд халдварладаг вирусээр үүсгэгддэг халдварт өвчин юм. Ихэвчлэн 1-7 насны хүүхэд өвчилдөг байна. Өвчний нууц хугацаа 10-21 хоног  байдаг гэнэ. Өвчний нууц хугацаа гэдэг нь  хүүхэд халдвар авсан өдрөөс хойш  өвчний анхны шинж тэмдэг илрэх хугацааг хэлдэг юм байна. Салхин цэцэг өвчний үед  өндөр халуурах, толгой нь өвдөх, хоолны дуршил муудах, нүд улайж, бага зэрэг загатнаж, нулимс гоожих шинж илэрдэг байна. Эхлээд нүүр, их биеэр жижиг улаан тууралт гардаг байна. Цаашид  бүх биеэр тууралт гардаг. Тууралт нь хэсэг хугацааны дараа тууралт цэврүү маягтай болж туурдаг аж. Цэврүү нь хоёр хоногийн дараа хагарч тавшина. Мөн үүнээс гадна амны хөндийн салст бүрхэвчид тууралт гарч хагаран шархлаа үүснэ. Энэ үед хүүхдэд амны хөндийн шархлаанаас болж хоол ундаа ууж идэхэд хөндүүрлэж өвдөх, амнаас эвгүй үнэр гарах, шүлс гоожих, хорсох, өнгөр тогтох, халуурах  зэрэг шинж тэмдэг илэрнэ. Таны хүүхдэд дээрх шинж тэмдгүүдийн аль нэг илэрвэл яаралтай эмчид үзүүлж эмчилгээ хийлгээрэй. Салхинцэцэг өвчнөөр өвчилсөн хүүхдийн биеийн дархлаа ихээр сулардаг учир ханиад, ларингит, хатгаа болон өөр бусад өвчинтэй хавсарч өвчилөх магадлал их байдаг аж. Иймд урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ аваарай. Тухайлбал гэртээ болон  өрөөндөө өдөрт 2-3 удаа салхивчаа нээж агааржуулалт хийх, гэр болон өрөөгөө тогтмол 18-20 хэмийн дулаантай байлгах, чийгтэй цэвэрлэгээ хийх, хүүхдээ дулаан хувцаслаж 14 хоног тусгаарлаж гэртээ болон эмнэлэгт эмчлүүлэх, витаминаар баялаг халуун аарц, төрөл бүрийн  жимс жимсгэний шүүс, чанартай халуун хоол, халуун цай уулгаж, идүүлэх, ам хоолойг нэг хувийн содын, давсны уусмалаар өдөрт 2-3 удаа зайлуулах зэргээр хүүхдэдээ анхаарахыг эмч нар зөвлөж байна. Аманд тууралт гарсан тохиолдолд амны хөндийг буцалсан ус ба  ам зайлах тамедины уусмалаар өдөрт 2-3 удаа зайлж асгуулаарай. Эмчийн заалтаар өгөх вирусын эсрэг болон  халуун бууруулах эмийг цаг тухайд нь уулгаж,  түрхлэгийг заавал түрхэж, эмчийн зөвөлгөөг дагаарай.  Ингэвэл таны хүүхэд хурдан хугацаанд хүндрэлгүй эдгэх болно. Энэ өвчний үед хориглох зүйлүүд бий. Хүйтэн хоол, цай уулгаж идүүлэх хэрэггүй.  Халуун бууруулах зорилгоор  аспирин өгч болохгүй. Тогтсон тавыг арилтал гадуур салхинд битгий гаргаарай.  Цэцэрлэгт нь явуулах бол  шархны тав бүрэн эдгэрсний дараа эмчийн магадалгаа, шинжилгээний бичигтэйгээр хүргэж өгөөрэй. 

Ц.Сүрэн

Categories
мэдээ нийгэм

Хүүхдийн баяраар талбай дээр 100 орчим хүүхэд төөрдөг

Монголчууд бүгд л жилд нэг удаа хүүхдийн баяраар хүүхдээ баярлуулдаг юм шиг л төв талбайд хүүхдээ дагуулсан хүнээс их юмгүй болдог. Хүүхдийн баярын хөтөлбөр зарлагдахтай зэрэгцэн Цагдаагийн ерөнхий газрын хэвлэл, мэдээллийн албаны дарга Б.Баатархүү “Хүүхдийн баяраар талбай дээр 100 орчим хүүхэд төөрдөг” хэмээн өвөрмөц статистик хэллээ. Аав, ээж нараа хүүхдээ гээчихэв ээ, анхааралтай наадаарай. 

Зургадугаар сарын 01-нд Чингисийн талбай өвөрмөц чимэгтэй байх юм гэсэн. Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газраас зохион байгуулах баярын хөтөлбөрийн үеэр 12 жилийн амьтдыг байрлуулж, өртөө бүр дээр  удирдагч багш болон чиглүүлэгчид ажиллаж, уралдаан тэмцээн зохион байгуулахаа мэдээлээд байгаа.  Мөн Жангарын баатруудыг талбайн төв хэсэгт Сүхбаатарын хөшөөний орчимд байрлуулах аж. Чингисийн талбайд зохион байгуулах хүүхдийн баярт Монголын Хүүхэлдэйн театр, Үндэсний Дуу бүжгийн Эрдмийн чуулгын уран бүтээлчид, Монголын Хүүхдийн ордон, Хүүхдийн найрал дууны шилдэг хамтлагууд, Хөгжим бүжгийн коллеж, “Гэгээн алсын одод” уралдаанд амжилттай оролцсон сурагчид, МУГЖ В.Долгор, МУГЖ Т.Ариунаа нар оролцон ая дуугаа өргөх юм. Баяртаа хүрэлцэн ирсэн хүүхэд багачууд Бонгын найзууд, Диснейн найзуудтай хамт зургаа авхуулах боломжтой. Хүүхдийн баярын албан ёсны арга хэмжээ 6 дугаар сарын 1-нд 11:00 цагаас эхэлнэ.

Categories
мэдээ спорт

Г.Мандахнарангийн гавьяат цолны мялаалга болно

Будапештийн ДАШТ-ий хүрэл медальт, Гуанжоугийн Азийн наадмын аварга Г.Мандахнаран шинэ оны өмнөхөн Монгол Улсын гавьяат тамирчин цолоор энгэрээ мялаасан билээ. Тэрээр гавьяат цолны хүндэтгэлийн ёслол, мялаалгаа энэ сарын 31-нд “SS” клубийн их танхимд хийхээр болжээ. 

Монголын чөлөөт бөхийн шинэ үеийн түүхийг бичилцэж яваа энэ залуу бол манай чөлөөт бөхийн түүхэнд тасраад байсан ДАШТ-ий медалийг Будапештийн дэвжээнээс эх орондоо авчирч монголын эрэгтэйчүүдийн хөнгөн жингийнхэн дэлхийд данстай гэдгийг баталсан гавьяатай бөх юм. 

Тэрээр Унгарын нийслэл Будапешт хотод болсон 2013 оны ДАШТ-д Украйны Семён Радуловыг 10-4, Унгарын Герго Вёллерийг 9-2, Грекийн Андреас Триантафиллидисийг 11-3 оноогоор тус тус ялсанаар хэсгийн аварга болсон. Хагас шигшээд о, дэлхийн аваргын хүрэл медальт Кубын Ливан Лопест тэнцүү оноогоор буюу техникийн оноогоор ялагдаж дараагийн барилдаанд БНАСАУ-ын Кан Жинь-Хёгийг 3-1 харьцаагаар ялж 2007 оны ДАШТ-д Б.Наранбаатарын үзүүлсэн амжилтаас хойш тасраад байсан эрэгтэйчүүдийн амжилтыг үргэлжлүүлсэн юм. 

Спортын мэргэжилтнүүд түүнийг ирэх олимпоос медаль хүртэх боломжтой тамирчдын нэгээр нэрлэдэг. Г.Мандахнаран гавьяат цолны мялаалгынхаа урилгад “Соёмбо нь инээсэн төрийн далбаагаа наран дор гэрэлтүүлж, сод билэгт Монгол түмнээ дандаа баярлуулахыг хүснэм” хэмээн бичжээ. 

Д.САРУУЛ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

П.Порошенко Украины Ерөнхийлөгчийн сонгуульд авсан саналаараа тэргүүлж явна

Өчигдөр Украинд  Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн эхний шатны санал хураалт болж өнгөрсөн билээ. Урьдчилсан дүнгээр шоколадны үйлдвэрийн эзэн, тэрбумтан Петр Порошенко 50-иас илүү хувийн санал авч тэргүүлж явна. Ийнхүү Украины Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн ялагч эхний шатны санал хураалтаар П.Порошенко ялалт байгуулах нь гарцаагүй боллоо. Урьдчилсан дүн гарсан дараахан тэрбумтан П.Порошенко мэдэгдэл хийхдээ ОХУ-тай хамтран ажиллахад бэлэн хэмээн мэдэгджээ

Ю.Дэлгэр

Categories
мэдээ нийгэм

Х.Цагаанбаатар, О.Гүндэгмаа нарын гэрийг хулгайлжээ

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин Х.Цагаанбаатар, О.Гүндэгмаа нар олимпийн медальт тамирчдад олгодог тэтгэлгийг хүртдэг. Тэгвэл Цагаанаа гавьяат хүүхдүүдээ цэвэр агаарт гаргах зорилготойгоор Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэгт цалингаараа  таван ханатай гэр худалдан авчээ. Тэрээр гэрээ Нисэхэд байдаг хашаан дотроо барьсан юм байна. Гэтэл өнөөх гэрийг нь хулгайлаад аваад явчихсан гэнэ. Тэрээр өөрийн фэйсбүүк хуудаснаа “Хүний хөдөлмөрөөрөө олсон зүйлийг зүгээр ингээд хулгайлаад явахаасаа санаа нь зовдоггvй юм байх даа. Хулгай хийх бас хөдөлмөр юм болов уу. Гар нь татаасай. ХУД цагдаа нар минь сайн ажиллаж хулгайчийг олж өгнө гэдэгт итгэлтэй байна” хэмээн бичжээ. 

Э.ЭНХ

Categories
мэдээ цаг-үе

Үндэсний бахархал, бэлгэдлийг гутаасан утга бүхий тамганы захиалгыг хүлээн авдаггүй гэцгээв

“Хуалян” гэх компани Монгол Улсын газрын зургийн голд нэрээ байрлуулсан тамгатай юм байна. Уг компанийн тамганы зураг олон нийтийн дунд янз бүрийн хэл ам үүсгэж байгаа юм. “Хятад компани ямар санаа агуулж ийм тамга хийлгэсэн бэ”, “Ийм тамга хийлгэнэ гээд ирж байхад нь зөвшөөрдөг ямар үйлдвэр байна”, “Монгол төрийн бэлгэдэл, газрын зургийг дурын хүн, хүссэн зүйл дээрээ хэвлүүлж болно гэж үү. Энэ бүхнийг зохицуулдаг газар байна уу” гэх олон асуултыг тавьж байна. 

Тоосго, блокны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Хуалян” компанийн захирал Ш.Оюунгэрэлтэй холбогдоход “Энэ компани бол Хятадын хөрөнгө оруулалттай компани. Би энэ компанийг худалдаж авсан. Тамганы тухайд хэлэхэд компанийн нэрээ солиулах гэж үзсэн ч зарим талаар болохгүй байсан учир хэвээр нь үлдээсэн. Тамгаа захиалахдаа би өөрөө санаагаа гаргаж, өөрөө захиалуулж хийлгэсэн. Өөр нэг санаа агуулаагүй. Би бүрдүүлэх ёстой бүх зүйлийг хуулийн хүрээнд ном журмынх нь дагуу хийсэн. Ямар нэг асуудал байхгүй” гэсэн тайлбар өгсөн юм. Тэрээр тамгатай холбоотой энэ асуудлыг “Босоо хөх Монгол” бүлгэмийнхэн гаргасан гэлээ. Учир нь тус бүлгэмийн нэр барьсан Дорж гэх хүн эдний компанийг удаа дараа дарамталж, мөнгө нэхсэн гэнэ. Шантаажилсан мөнгийг нь өгөөгүй учир ширээн дээр нь байсан тамгатай баримтыг хараад энэ бүхнийг эхлүүлсэн гэж байлаа. Ш.Оюунчимэг компанийнхаа нэрийг “Улаан тоосго” гэсэн утгатай хэмээн тайлбарласан юм. Тэрээр хүн шантаажилдаг хэдэн хүний гаргасан худал мэдээллээр нийгэмд буруу ойлголт түгж байгаад бухимдаж байгаагаа илэрхийлж, тамгаа хийлгэхдээ ямар ч хууль зөрчөөгүй гэдгээ хэлж байв. 

Цагдаагийн ерөнхий газрын харьяа “Монгол тамга” төрийн өмчийн үйлдвэрийн газрынхан “Энэ асуудалд манай үйлдвэр хамаагүй. Хувийн нэг компани тийм тамга хийсэн гэсэн. Та нар энэ тухай Хууль зүйн яамнаас тодруул. Бидэнд тийм захиалга ирвэл хийхгүй” гэсэн хариулт өгч байлаа. 

Тамганы хувийн үйлдвэ¬рүүд “Монгол тамга” гэх ганц¬хан үйлдвэр байхад хүмүүс тамга, тэмдэг хийлгэхийн тулд олон хоног хүлээж, их мөнгө зарцуулдаг байсан. 

Харин хувийн үйлдвэрүүд гарч ирснээр өрсөлдөөн үүсгэж, монополь байдлыг эвдсэн. Ингэснээр иргэд богино хугацаанд хүссэн тамгаа хийлгэж авдаг болсон. Энэ бол зах зээлийн зарчим. Гэхдээ бид захиалагчдаас Монгол Улсын Үндсэн хууль болон холбогдох хуулийг илтэд зөрчсөн захиалга хүлээн авдаггүй. Бид Монгол хүн, Монгол Улсын иргэн гэдэг утгаараа хууль тогтоомж зөрчсөн, үндэсний бахархал, бэлгэдлийг гутаасан утга бүхий захиалгыг хэзээ ч хүлээн авдаггүй. Хууль дүрмээ баримтлан ажилладаг” гэв. Гаднын ямар нэгэн иргэн би ийм тамга хийлгэе гээд ороод ирэхэд нэгдүгээрт улс эх орныхоо эрх ашгийг хардаг гэдгээ эдгээр үйлдвэрүүд хэлж байлаа. Үйлчлүүлэг­чээ хүндэлж, хүссэн тамгыг нь хийж өгдөг ч Монгол Улсын бэлгэдэл бүхий тэмдэг, тэмдэглэгээг дээдэлдэг гэнэ. Төрийн соёмбыг хувийн үйлдвэрүүд тамганд ашиглах эрх байдаггүй юм байна. Хэрвээ аль нэг компани эсвэл хувь хүн тамга захиалахаар орж ирээд “Соёмботой тамгатай болмоор байна” гэвэл шууд татгалздаг аж. Бас аль нэг улсын ханз үсэг орсон тамга, тэмдэг хийлгэе гэвэл ерөөсөө хүлээн авдаггүй гэнэ. 

“Хуалян” компанийн энэхүү тамгыг “Гэсү тамга” ХХК 2008 оны үед хийж өгсөн гэнэ. Тус компанийн захирал Х.Алтанбаяр “Бид тэр тамгыг хийж өгөхдөө Хятадын компани гэдгийг нь мэдээгүй. Монгол хүн орж ирээд тамга хийлгэхээр болбол холбогдох бичиг баримтыг нь үндэслээд захиалга авдаг. Монгол хүн тамга хийлгэхээ илэрхийлж байхад өмнөөс нь элдэв зүйлийг асууна гэж үү. Бид үйлчлүүлэгчээ хүндлэх ёстой. Хэрвээ “Хуалян” компанийг төлөөлөөд хятад хүн ирвэл бид юу гэж зөвшөөрөх юм бэ. Бусадтай л адил захиалгыг нь авахыг хүсэхгүй. Олон нийтийн дунд үүнтэй холбоотой элдэв яриа гарч буруу ташаа ойлголт үүсэх вий гэхээс эмээж байна” гэсэн хариулт өглөө. Тэрээр өөрийгөө Монгол хүн, эх орныхоо бахархлыг дээдэлдэг гэдгээ хэлж байлаа. 

Шинээр байгуулагдсан аж ахуйн нэгж тамга хийлгэхэд гэрчилгээний эх хувь, харин төрийн бус байгууллага гэрчилгээний эх хувь, тэргүүний иргэний үнэмлэхээ хуулбарлуулсан байх ёстой гэнэ. Харин тамгаа шинэчлэхээр болбол улсын бүртгэлийн гэрчилгээгээ нотариатаар батлуулж, нийслэлийн цагдаагийн газарт албан бичгээр хүсэлт гаргадаг юм байна. 

Тамга, тэмдэг, дардасны үйлдвэрүүд хэрвээ захиалга өгвөл нэг хоногийн дотор бэлэн болгодог аж. Хэрвээ захиалагч хүсвэл шуурхайгаар өдөрт нь гаргаж өгдөг юм байна. Тамга тэмдэг төрөл, хугацаанаасаа хамаарч өөр өөр үнэ ханштай. Дөрвөлжин тэмдэг захиалсан хугацаанаасаа хамаарч 43-55 мянга, дугуй тэмдэг 45-55 мянга, санхүүгийн тэмдэг 42-50 мянган төгрөгийн үнэтэй байдаг юм байна. 

“Гэсү тамга” компанийн тамганы катологид дотроо Монгол Улсын газрын зурагтай, Т-10 гэсэн тэмдэглэгээтэй дугуй тэмдэг байна. Мөн Монгол Улсын газрын зураг дотор компанийнхаа нэрний товчлолыг байрлуулж, дөрвөлжин тэмдэг хийлгэсэн компани ч байх аж. 

Тамга, тэмдэгний хувийн үйлдвэрүүд “Хуалян” компанийн тамганы асуудалтай холбогдуулан “Тэр компанийг Монгол Улсад ийм нэрээр үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрлийг анхнаасаа ямар байгууллага өгсөн юм. Тэр газраас энэ асуудлыг лавлах хэрэгтэй. 

Дээрээс үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрөл олгочихоод байхад нь бид нэрээ соль гээд хүнд суртал гаргах эрх байхгүй” гэж байлаа.

Д.САРУУЛ

Гэрэл зургийг Г.ЛХАГВАДОРЖ

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Монголд олон боломж авчрах Шанхайн уулзалт

Азид хамтын ажиллагаа, итгэлцлийг бэхжүүлэх (CICA)  бага хурлын дээд хэмжээний дөрөв дэх удаагийн уулзалт БНХАУ-ын Шанхай хотноо болж өнгөрлөө. Уг арга хэмжээнд 40 гаруй орон, 11 улсын төрийн тэргүүн, лидерүүд уригдан оролцсон юм. Дээд хэмжээний хурлыг CICA-гийн гишүүн орнууд дөрвөн жил тутамд даргалдаг уламжлалтай. Турк улсаас БНХАУ-д шилжиж байгаа энэ удаагийн дээд хэмжээний уулзалтыг Шанхай хотод зохион байгуулсан нь олон онцлогтой. Хөгжлөөрөө дэлхийд дөрөвдүгээрт ордог эдийн засгийн чөлөөт бүс болох Шанхайд олон орны төлөөлөгчдийг нэг дор цуглуулахад хамгийн тохиромжтой хот байв. Учир нь тус хотод ихэнх орны Элчин сайдын яам, Консулын газар байдаг юм. 

ТУНХАГ БИЧИГТ МОНГОЛ УЛСЫН БАЙР СУУРИЙГ ИЛЭРХИЙЛСЭН ГУРВАН ЧУХАЛ АСУУДЛЫГ ТУСГАВ

Эхнийх нь Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх Монгол Улсын дэвшүүлсэн “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ” санаачилга юм. Энэ нь Зүүн хойд Азид аюулгүй байдлын асуудлаар ярилцдаг, уулздаг, эрдэмтэн мэргэжилтэн оролцдог механизм ажээ. Үүнийг CICA-гийн гишүүн орнууд хүлээн зөвшөөрч энэ тунхаглалд тусгасан нь манай улсын хувьд нэлээд ач холбогдолтой. Тунхаг бичигт тусгасан хоёр дахь асуудал нь Монгол Улс цөмийн зэвсгээс ангид статусаа бататган бэхжүүлсэн явдал байгаа. Монгол Улс цөмийн зэвсгээс ангид байх статусыг 2012 онд НҮБ-ын аюулгүйн зөвлөлийн байнгын таван гишүүн дэмжиж, гарын үсэг зурсан. Нэг ёсондоо манай улсад аюулгүй байдлын баталгаа гаргасан гэж хэлж болохоор. Тиймээс энэ санал санаачилгыг CICA-гийн дөрөв дэх дээд хэмжээний уулзалтын баримт бичигт тусгалаа. Хурлын үр дүнгийн тунхаг бичигт оруулсан гурав дахь асуудал нь далайд гарцгүй, хөгжиж буй орнуудын байр суурийг урагшлуулах санал байв. НҮБ-ын дэмжлэгтэйгээр манай улсад байгуулагдсан далайд гарцгүй орнуудын судалгааны төвтэй холбогдсон, үйл ажиллагаанд улс орнуудыг идэвхтэй оролцуулах юм.  CICA-г өнгөрсөн дөрвөн жил даргалсан Турк улсын зүгээс Монголыг Азийн бүс орнуудаас идэвхтэй оролцсон гэж онцолж байлаа.  

“МОНГОЛ УЛС БОЛ АЗИ ЕВРОПЫГ ХОЛБОСОН ГОЛ ЗАНГИЛАА ОРОН”

Шанхай хотод болсон CICA-гийн бага хурлын дээд хэмжээний дөрөв дэх уулзалтын үеэр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин БНХАУ-д хийсэн албан ёсны айлчлал давхцаж байлаа. Тэрбээр Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг хүлээн авч уулзахдаа “Монгол бол Азийн бүс нутаг, Ази Европыг холбосон дэд бүтцийн гол зангилаа орон юм” гэж тодотгож хэллээ. “Газар зүйн ийм байршилтайн хувьд Монголоор дайран өнгөрөх төмөр замын тээвэр онцгой ач холбогдолтой. Харилцан ашигтай, бас хамгийн боломжит хувилбараар төмөр замын тээврийг хөгжүүлэх хүсэлтэй байгаа. Үүнтэй уялдан транзит тээврийн асуудлаар ОХУ-БНХАУ-Монгол гэсэн гурван талын, мөн ОХУ-Монгол гэсэн хоёр талын идэвхтэй яриа хэлэлцээ чухал ач холбогдолтой. Төмөр зам, транзит тээврийн асуудал нь хоёр улсын эрх ашигтай холбоотой, стратегийн асуудал юм” гэж Төрийн тэргүүн хэллээ. Хоёр улсын төрийн тэргүүн дээрх асуудлаас гадна худалдаа эдийн засаг, хоёр орны иргэдийн харилцан зорчих визний хөнгөлөлтийн талаар санал солилцсон юм.

Уулзалтын үеэр В.Путин “ОХУ Монголын худалдааны хоёр дахь том түнш” гэж дурдлаа. Бодит байдал дээр манайх тус улсаас 1.4 тэрбум ам.доллартай тэнцэхүйц хэмжээний нефть бүтээгдэхүүн авч байгаа. Харин манай экспортын хэмжээ 250 сая ам.доллар. Оростой хийсэн худалдаа өнгөрсөн жил 2012 онд хийсэн худалдаанаас буурсан үзүүлэлттэй гарчээ. 

Хятадаас Европ руу явж байгаа зам уг нь Монголоор дайрдаг байсан. Гэтэл өнөөдөр Оросыг алгасаад Казахстанаар дамжиж байгаа. Энэ нь оросуудын хувьд  ихээхэн сэтгэл зовоосон асуудлын нэг болоод байгаа юм. Хятадуудын өргөмжлөх дуртай торгоны зам Казахстанаар явахад Монгол болон Оросын Сибирийн төмөр зам тэр чигтээ орхигдож байгаа хэрэг. Төмөр зам дээгүүр ачаа эргэлтгүй, орлогогүй бол дампуурна. Нөгөөтэйгүүр Оросын Сибирт байгаа таван сая хүн төмөр замаа дагаж амьдардаг. Гэтэл тэр төмөр зам дээгүүр нь ачаа эргэлтгүй болчихвол Сибирт хүнд байдал үүсэх нь ойлгомжтой. Тиймээс энэ тал дээр Монгол Оросын стратегийн зорилт нийлж байгаа. Монголоор дайруулаад Сибирийн төмөр замын ихэнхээр тээвэрлэх учраас ачаанаас авах орлого нь нэмэгдэнэ. Тиймээс В.Путин манай Ерөнхийлөгчтэй уулзахдаа “Монголоор дайрч өнгөрөх зам Орос Хятад хоёрын транзит тээврийн төв зам болох тал дээр бид сонирхолтой байна. Энэ тал дээр хамтарч ажиллая” гэж хэлсэн юм. Энэ ажлын хүрээнд  Улаанбаатар төмөр замыг шинэчлэх асуудал яригдаж байгаа. Манай төмөр зам бол ганцхан салаа бөгөөд хоёр галт тэрэг зөрж чадахааргүй. Тиймээс Улаанбаатар төмөр замыг хоёр салаа болгож, цахилгаанжуулах асуудал яригдаж байгаа юм. Ингэснээр Оросод ч ашигтай. Сибирийн төмөр замаар явах ачаа ч манайхаар явна. Одоо явах гэхээр дамжин өнгөрүүлэх чадавхи нь хангалтгүй. Тиймээс үүнийг сайжруулахын тулд Улаанбаатар төмөр замыг шинэчлэх цогц бодлого В.Путинтай уулзсан манай Ерөнхийлөгчийн гол сэдэв байлаа. Мөн хоёр улсын Төрийн тэргүүний ярьсан өөр нэг асуудал нь Монгол-Росцветметийн асуудал байв. Эдийн засгийн хувьд ашиггүй, хүнд байдалд орсон энэ байгууллагын менежментийг хамтарч өөрчлөх эсэх асуудлыг тэд хөндсөн юм.  

СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧ ЭКСПОРТЛОХООС ЭХЛЭЭД ОЛОН ЧУХАЛ АСУУДЛЫН ТАЛААР ЯРИЛЦЛАА

БНХАУ-ын дарга Си Жиньпин  манай Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржтой найрсаг нөхөрсөг яриа өрнүүлж, хоёр цаг гаруй хуучилсан юм. Эндээс Си Жиньпин хоёр орны харилцаанд өндөр ач холбогдол өгч байгаа нь анзаарагдаж байлаа. 

Хоёр улсын Ерөнхийлөгчийн анхны уулзалт Бишкек хотод болж байсан. Түүнээс хойш хоёр орны харилцаа эрс идэвхжиж, өнгөрсөн жил Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг БНХАУ-д айлчилсан. Он гарснаар манай Засгийн газрын найман гишүүн тус улсад албан ёсны айлчлал хийж, хоёр орны гол гол асуудлуудаар эрчимтэй яриа хэлэлцээр хийгээд явж байгаа. Тиймээс Азид хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх энэ удаагийн хуралд Хятадын талаас манай Ерөнхийлөгчийг зориуд урьж оролцуулж бай­на” гэж Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Үндэсний аюул¬гүй байдал, гадаад бод­логын зөвлөх Л.Пүрэвсүрэн хэллээ. Си Жиньпин манай улсад ирэх наймдугаар сард айлчилна гэдгээ албан ёсоор мэдэгдлээ. Түүний айлчлалаар манай улс томоохон баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурахаар бэлтгэж байгаа юм. Эдийн засаг, хүмүүнлэгийн, хууль зүйн салбарын чиглэлийн нэлээд олон баримт бичгүүдийг түүний айлчлалын үеэр эцэслэхэд бэлэн болгожээ. Хоёр улсын төрийн тэргүүний уулзалтын тухайд Хятадын томоохон агентлагууд мэдээлэхдээ “Си Жиньпин дарга Монгол дахь Хятадын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх тал дээр нэлээд анхаарч байгаа” гэж онцолж байв. Си Жиньпин манай Ерөнхийлөгчтэй уулзахдаа “Бид Монгол Улстай харилцахдаа өөрийн эрх ашгийг бодохгүй. Монгол Улсын хөгжлийн шаардлагыг бодно. Бид тэрэнд нь зохицсон байдлаар хамтын ажиллагаа хөгжүүлэх сонирхолтой байна. Танайх зөвхөн түүхий эдээ экспортлох биш, Монгол Улсдаа нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн гаргая гэсэн сонирхолтой байгааг бид маш сайн ойлгож байгаа. Энэ чиглэлээр бид хамтран ажиллахад бэлэн байна” гэлээ. Монгол Хятадын хооронд олон жил яригдаж байгаа асуудал бол эрчим хүч дамжуулах ажил юм. Өнөөдрийн байдлаар Оюу толгой Хятадаас жилдээ 100 сая ам.долларын цахилгаан худалдан авч байгаа. Мөн урд хөрштэй хил залгадаг бүх боомт Хятадаас эрчим хүчээ авдаг. Тэгвэл манай улсын ирээдүй рүүгээ харсан том ажил бол “Гобитек” буюу сэргээгдэх эрчим хүч гаргаж авах боломж юм. Эдийн засгаа ногоон болгох зорилттой Хятадын тал үүнийг сонирхох нь гарцаагүй. Манайх говийн нарны эрчим хүчээр урд хөршийг хангах бүрэн боломж бий. Тиймээс хоёр улсын хооронд нь цахилгааны шугам татах асуудал байна. Дээрээс нь Оросоос манайхаар дамжаад Хятад руу цахилгааны утас дамжуулах том ажил яригдаж байгаа. Үүнийг ярихаас өмнө ядаж Монгол Хятадын экспорт импортынхоо хууль эрх зүйн үндсийг нь тавиад явах нь чухал бөгөөд энэ мэт маш тодорхой асуудлуудыг Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Хятадын дарга Си Жиньпинтэй уулзах үеэр хөндөгдсөн юм.  

Манай улс АПЕК-д элсэх хүсэлтээ тавьсаар ирсэн. Харин АПЕК олон жилийн өмнөөс шинэ гишүүн элсүүлэхгүй гэсэн хориг тавиад байсан юм. Өнөө жил АПЕК-ийн  дээд хэмжээний уулзалт болох бөгөөд БНХАУ даргална. Нэгэнт АПЕК шинэ гишүүн элсүүлэхгүй гэсэн хориг 2013 онд дууссан бөгөөд Хятадын тал манайхыг зочноор урина гэдгээ Си Жиньпин манай Ерөнхийлөгчтэй уулзах үеэрээ дурдсан юм. Ийнхүү дэлхийн лидерүүд цугларч, эдийн засгаа ярьдаг энэ том арга хэмжээнд манай улс анх удаа зочноор оролцох боломж нээгдэж байна. 

М.МӨНХЦЭЦЭГ

Categories
мэдээ цаг-үе

“Орос баавгай”, “Монгол чоно”-ын унтаа харилцаа сэргэв

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путины Хэвлэлийн нарийн бичгийн дарга Дмит­рий Песков Петербургийн форумын талаар “Монголын Ерөнхий сайд энд байна. Гадаа¬дын бусад зочид ч ирсэн. Дэлхийн ажил хэргийн хүрээний олон хүн энд байна” гэж хэлснийг нь эдийн засгийн чуулганы эхний өдөр Оросын бүх хэвлэл эш татан мэдээлэв. Украины хямралын улмаас барууны ертөнцийн хориг саадтай тулгарч, Хятад, дорно зүгт худалдаагаа эрс өргөтгөж эхэлсэн оросууд аль улсын хэн ямар түвшинд  ирэв гэдэгт маш их ач холбогдол өгдөг болсон, урьд өмнөхөөс эрс мэдрэмтгий байна. 

Оросоос 400 тэрбум долларын байгалийн хий авах гэрээ байгуулж, зөвхөн ирэх онд 100 тэрбум ам.долларын арилжаа хийхээр болж дорно зүгээс “нар тусгаж” байгаа Хятадын төрийн зөвлөлийн тэргүүн дэд дарга Ли Юаньчао, Оросын эртний уламжлалт Сербийн Ерөнхийлөгчөөс гадна шинэ “торгон зам”-ын дундах газар зүйн онцгой давуу талтай Монголын Ерөнхий сайд форумд оролцож, ноён Путинтэй уулзсан нь тэдний хувьд урдаа барьж нэрлэх хүндэт зочин болов. Оросын Ерөнхийлөгч Путин манай Ерөнхий сайдтай уулзахдаа “Та энд хүрэлцэн ирсэнд би маш их талархалтай байна” гэж хэлснийг Кремлийн албан ёсны мэдээнд дурджээ. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж В.Путинтэй  Шанхайд уулзаж, Орос-Хятадын өсөн нэмэгдэж буй худалдааны гол шугам нь Монголоор дайран өнгөрч буй төмөр зам, байгалийн хий дамжуулах хоолой барих талаар ярилцсанаас хоёр хоногийн дараа Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг хоёр их далайн дундах эрдэнэсийн арал мэт байрлалын давуу талаа дахин нотоллоо. Оростой тогтоосон уламжлалт найрамдалт харилцаагаа хөгжүүлэх нь Монголын гадаад бодлогын нэг тэргүүлэх чиглэл бөгөөд хамтарсан үйлдвэр, төмөр замын ачаа эргэлтийг өсгөх, байгалийн хийн хоолойг ма¬най­хаар дайруулбал маш идэвхтэй хамтарч ажиллахаа илэрхийлэв. Монголын Ерөн­хийлөгч, Ерөнхий сайд нарын хоёр хоногийн зайтай уулзалтаар төмөр замын эргэлтийг нэмэх, байгалийн хийн хоолойг манай нутгаар дайруулах саналаа Оросын тэргүүнд нүүр тулан тавьсан нь эдийн засгаа эрчимжүүлэх 100 хоногийн эхний үед хийсэн том алхам болов. Хойд айлтай унтаа сэрүүний хооронд нэг хэсэг байсан харилцаа дахин сэргэлтийн үедээ энэ уулзалтаар эргэн орсон нь илэрхий боллоо. Халхголын дайны 75 жилийн ойн урилга буюу Путин Монголд айлчлах, хүлээлт дагуулсан, асар их боломж нээсэн байгалийн хийн хоолой манайхаар дайруулах шийдэл үндсэндээ тодорхой болсон байна. Н.Алтанхуяг форумын үеэр “Оросын төмөр зам”-ын В.И.Якунин, “Ростех”-ийн С.Чемезов нартай уулзлаа. Түлш шатахууны таван жилийн гэрээ байгуулагдав. Монголын агаарын тээврийн болон төмөр замын түлшний 80 хувийг дангаар хангадаг “Роснефть”-ийн Игорь Сечин шинэ дэд бүтцийн талаар тодорхой са¬нал­тай ирээд буцсан бол экс Ерөнхий сайд, Оросын ураны салбарын удирдагч Кириен­котой мөн уулзсан билээ.   

ОРОСЫН НАЙДВАР АЗИ, ЗАМД НЬ ТОСОХ МОНГОЛ

Орос жилдээ Америктай 30 хүрэхгүй, нэгдсэн Европтой 400, Хятадтай 80 тэрбум долларын худалдаа хийж байна. Улс орноор нь авч үзвэл Оросын худалдааны хамгийн том түнш нь өнөөдөр ч Хятад. Ирэх онд 100 тэрбум, 2020 онд 200 их наядад хүргэж хоёр дахин нэмэхээр төлөвлөж байна. Гучин жилийн хугацаанд зах зээлийн үнээр худалдах байгалийн хийн гэрээ 400 тэрбум доллар. Дэлхийн ашиглагдаагүй нөөц баялгийн бараг гуравны нэг Сибирийн эрдэнэс Оросын шинэ боломж. Хойд, урд хоёр их айл байгалийн баялаг ашиглах, эрчим хүчний хамсал зохион байгуулах, хоорондын худалдаагаа долларын ноёрх¬лоос ангид рубль, юаниар хийх, дэд бүтэц, машин, ни¬сэх онгоцны аж үйлдвэр, ая¬лал жуулчлал, шинжлэх ухааны үйлдвэрлэлийн дэл­хийд аваргад тооцогдох тө¬сөл, хөтөлбөрүүд эхлүүлж байна. Энэ бүхэн, манай хойд, урд хөршийн өсөн тэлэх худалдааны замд Монгол Улс байгаа нь ашиглаж чадвал алтан бололцоо. Их урсгалын дундаас ходоодныхоо хэ¬рээр хүртэх, том тогооноос халбагадахын төдийд хүн ам цөөтэй Монголд үүц болох юм. Монголд тусах үр өгөөж нь хүн ам, зах зээлийн хэмжээгээр Хятадын статистик хэдэн мянга, Оросын тоо хэдэн зуу дахин үржиж тусдаг  нь ч манай давуу тал. Ойролцоогоор 55 тэрбум доллараар барьж бай­гуулах дамжуулах хоолой дэд бүтцийг Ковытка, Чаяндагийн орд газраас эхлэн Хятадыг зүглүүлэн тавих бүтээн бай­гуулалт баруун чиглэл нь Казахстан-Монголын дундах Оросын зурвас, дорнод шугам нь Манжуураар тойрохгүй шулуун дөт татвал манайхаар дайрч, өртөг, хугацаа, үр өгөөж нь илүү. “Хадны завсар хавчуулагдсан халиуны зул­зага”-аас  хоёр их далайн дундах алтан арал байх шинэ боломж нээгдэж байна. 

ХОТЯТ ЛИ РУССКИЕ?

Оросын хувьд Хятад, Ази, Энэтхэгийн зах зээлтэй хийх худалдаагаа улам тэлэх, бүх төрлийн зам, шугамаа өргөтгөх нь шинэ боломж юм. Барууныхан “Үндсэн хуулийн эсрэг хүчирхийллээр төрийн эрхийг авсан, хэт үндсэрхэг үзэл баримтлалтай хүчнийг эрх чөлөөний төлөө тэмцэгчид” гэж санхүүжүүлж дэмжсэн, Орос, Украины ах дүү ард түмний уг гарвал, түүх, соёл, өнөөгийн харилцан хамаарлыг бүрэн мэдэхгүй байна, Дорнод Украинд Оросын зөвхөн цэр­гийн аж үйлдвэрт зориулсан сэлбэг хэрэгсэл нийлүүлдэг 245 үйлдвэр ажилладаг. Тэдний бүтээгдэхүүнийг, тухайлбал Ми-8 нисдэг тэрэгний эд ан¬ги баруунд таарахгүй учир хэрэггүй, тэгээд олон мянган хүн ажилгүй, орлогогүй болж үүдээ барьж байна гэх зэргээр Путин форумын үеэр илүү чөлөөтэй мэдэгдэл хийсэн юм. Монголын хувьд хоёр том хөршийн их замын дундах байрлалаа “чулуу” болгох эсэх л илүү чухал байна.

Б.БОЛОР   

Categories
мэдээ цаг-үе

Хийн хоолойг Монголоор дайруулахгүй байх нь тийм ч харамсмаар зүйл биш юм байна

Украйнд дэгдсэн асууд­лаас болж Европ, Аме­­риктай харилцаа
нь хүйтэрсэн ОХУ байгалийн хийгээ Европоос өөр зах зээл рүү буюу Хятад руу ний­лүүлэхээр
болж бай­на. Хятад, Оросын дунд тавигдах хийн хоолой Монголоор дайран өнгө­рөх үү,
үгүй юу гэсэн асуултын эцсийн ха­риу га­раагүй байгаа. МУИС-ийн Олон улсын харилцааны
сургуулийн багш С.Баясгалантай энэ сэдвээр ярилцлаа.

 -Шанхайн
уулзалтаар Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч  В.Путин,
Си Жиньпин хоёр­той уулзсан. Орос, Хятадын 
төрийн тэргүүнүүд  уулзаж хийн хоолой
тавих шийдвэр гаргалаа. Уулзалтуудын  үеэр
хийн хоолойг Мон­голын нутгаар дайруулж тавих талаар хөнд­сөнгүй. Ийм яриа албан
бус хүрээнд өрнөсөн байх боломжтой юу?

-Оросын Ерөнхийлөгч В.В.Путин, БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинтэй  уулзахдаа Орос, Хятадын харилцааны асуудлыг л
ярьсан. Хийн хоолойг Монголоор дайруулж тавих талаар хөндөөгүй. Манай Ерөнхийлөгч
ч тэр талаар юу  ч дурдаагүй. Ц.Элбэг­дорж
Ерөнхийлөгчийн хамгийн бодитой ярьсан зүйл нь транзит тээвэр. Хийн хоолойг хаагуур
дамжуулж тавих нь тийм ч нууцлаад байх асуудал биш гэж бодож байна.

-Ерөнхий
сайд Санкт­Петербург руу эдийн засгийн чуул­ганд оролцохоор явсан. Тэр үеэр  хийн хоолойг Мон­голоор дамжуулан татах асуудал
яригдаж магадгүй гэсэн таамаг байна?

-Ерөнхий сайдын айлч­лалын үеэр ямар үр дүн гарахыг хэ­лэхэд эрт
байна. Хийн хоо­лой дамжуулах асуудлыг В.В.Путин, Си Жиньпин хоёр гэрээ байгуулаад
шийдчихлээ. Төрийн тэргүүнүүд нь гэрээ байгуулангуут “Газпром”, Хятадын газрын тосны
компанитай гэрээ байгуулсан. Гэрээний дараахнаас л бүтээн байгуулалтын ажил хийгдэж
эхлэх нь тодорхой болж байна. Энэ бүх процессын явцад Медведев гэсэн нэр огт сонсогдсонгүй.

Эндээс хэн Оросыг атгаад байна вэ гэсэн асуултын хариу гарч ирж байна.

-Гэхдээ
л Монгол руу хийн хоолой тавих магадлал өндөр, Оросын талын ашиг сонирхол тэр зүг
рүүгээ хандсан гэх таамгийг судлаачид хэлж байгаа шүү дээ?

-Нааштай байх боломжтой гэсэн байр суурийг хэд хэдэн судлаач хэлж
байгаа. Оросын хувьд  манайхаар дамжуулан
хийн хоолой тавих боломж­той гэсэн байр суурийг өмнө нь илэрхийлж байсан. Гэхдээ
Оросын ашиг сонирхол юу вэ гэдэг нь таавар хэвээр байгаа гэдгийг мартаж болохгүй.

-Орос,
Хятадын хувьд Мон­го­лоор дамжуулан хийн хоолой та­вих нь хамгийн дөт гарц гэж ярьж
байна. Энэ хэр бодитой вэ?

-Газар зүйн байрлалын хувьд давуу тал байтугай ямар ч тал байхгүй.
Алс Дорнодоор явж байгаа хийн хоолой нь хүртэл Манжуураар явдаггүй. Хэрвээ  дөтийг нь бодсон бол Манжуураар явж таарна. Гэтэл
Манжуураар явахгүйгээр  Владивостокоор  тойрч байгаа. Энэ нөхцөлд Монголоор дамжуулна
гэдэг үндэслэлгүй хэрэг. Учир нь Оросын дэд бүтцийн байршил  хэвтээ чиглэлтэй. Тэгэхээр Владивосток илүү ашигтай
хувилбар.

-Яг
ямар ашигтай гэдгийг тодруулаач?

-Хоёр асуудал бий. Нэгдүгээрт нутаг дэвсгэр дээр нь хийн хоолой байгаа
учраас энэ хувилбар ашигтай.  Нэмж зардал
гаргахгүйгээр хуучин дэд бүтцээ сунгах маягаар асуудлыг шийднэ гэсэн үг. Хоёрдугаарт
ганц Хятад руу гарахгүй. Владивостокоор явбал Хятадаас гадна Япон, Солон­гос гэсэн
хоёр том зах зээл бий. Азийн том зах зээлүүд рүү шууд орчихож байна гэсэн үг.  Украйнд “Та нараар бид дутахгүй” гэсэн маш том
дохиог өгч чадах маршрут. Хятад гэж  эрчим
хүчний хэрэгцээ маш өндөр, тэрбум 400 орчим сая хүнтэй зах зээл байна. Владивостокоор
явсан тохиолдолд  Япон, Солонгос руу усан
онгоцоор хийгээ зөөчихнө. Тэгэхээр яаж ч бодсон манайх газар зүйн байршлаараа давуу
талтай биш. Өнөөдрийн нөхцөл байдлыг харахад бид өөрсдөө л гуйж байгаа.

-Эдийн
засаг талаасаа ашиггүй юм байна. Тэгвэл Монголоор хийн хоолой дайруулах өөр шалтаг,
шалтгаан Орос, Хятадад бий болов уу?

-Ямар ч шалтаг, шалтгаан байх­гүй. ОХУ-ын хувьд  геостратегийн талаасаа чухал байж болох юм. Бид
Орос, Хятадын хооронд жийргэвч улс байсаар ирсэн. Өнөөдөр Орос, Хятадын харилцаа
түүхэнд тохиогоогүйгээр  ойр болж байгаа учраас
жийргэвчний үүрэг хэрэггүй. Харин хоёр хөрш сөргөөцөлдөөд ирэхээр бид жийргэвч улсын
үүрэг гүйцэтгэдэг юм. Газар зүйн асуудал дээр яривал Орос, Хятад хоёр стратегийн
түншлэлтэй, бүх юмаа харилцан хийж байгаа одоо үед Монголоор дайруулах ашиг сонирхол
Орост байх уу, үгүй юу гэдэг нь асуултын 
маш том тэмдэг. Монголын талаас байгалийн хий дээр ганцхан ашиг сонирхол
бий. Тодруулж хэл­бэл дамжин өнгөрүүлсний хөлс авна гэсэн түрээсийн маягийн зүйл
ярих гээд байгаа. Ач холбогдлыг нь биш валют хараад байна л даа. Манай­хаар дайрууллаа
гэхэд байгалийн хийн трубаг Хятад руу 55 тэрбум ам.доллараар тавина. Оросуудын хувьд
асар том зах зээл өмнө нь байгаа учраас ийм өндөр өртгөөр хийх гэж байна. 30 жилийн
турш 400 орчим тэрбум ам.доллар олох маш том төсөл. Үүний хажууд 55 тэрбум ам.доллар
их мөнгө биш. Манайхаар дамжуулж тавилаа гэхэд хэн санхүүжүүлэх вэ гэдэг асуулт
гарч ирнэ. Бид лав санхүүжүүлж дийлэхгүй. Тэгэхээр дахин хэлэхэд эдийн засгийн ашиг
талаа харвал Оросууд Монголоор дамжуулан хийн хоолой тавих ямар ч үндэслэл байхгүй.

-Онцгой
ашиг сонирхол байгаа тохиолдолд магадгүй юм биш үү?

-Өнөөдрийн хувьд онцгой ашиг сонирхол харагдахгүй байгаа.

-Уул
уурхайн нөөц ихтэй ор­дуу­даа ашиглуулах ч юм уу Оросуу­дад ашигтай байж мэдэх өөр
хувилбар байж болно шүү дээ?

-Тийм хувилбар байхгүй. Дайны байдал, цэрэг батлан хамгаалах асуудал,
Украйн шиг сөргөлдөөд ирвэл тийм юм үүснэ. Энхийн цагт ямар ч  орон өөрсдийнхөө ашиг сонирхлыг нэгдүгээрт тавьдаг.
Энэ бол зайлш­гүй бодож үзэх өнцөг. Гэтэл сүүлийн үед “Манайхаар тавибал гоё юм
байна” гэсэн хөөрөл давамгайлаад байна л даа. “Улаанбаатар төмөр зам”-ын тал нь
Оросын мэдлийнх. Америкаас хөрөнгө оруулалт хийе гэхэд Орос үгүй л гэсэн. Жижиг
юман дээр хүртэл “зөвшилц” гэдэг. “Бид хөрөнгөний хагасыг эзэмшигч учраас гуравдагч
талын асуудлыг тийм амар шийдэхгүй”  гэсэн
байр сууриа төмөр замын хөрөнгө оруулалт яригдах үеэр тодорхой хэлсэн. Гэтэл хийн
хоолой үүнээс ч том асуудал. Манайхаар дамжуулан хийн хоолой тавибал Орост Монгол
чухал байна гэдэг нь харагдана. Тавихгүй гэвэл эдийн засаг, бизнесийн хувьд л ашиггүй
гэж үзсэнийх.

-Оросуудын
хувьд  манайхаар дамжуулан  хийн хоолой тавих нь ашиггүй байлаа гэхэд Хятадад
ямар нэг сонирхол байж болох юм?

-Бид өмнөд хилийн дагуу  өчнөөн
цахилгаан станц байгуулж урд хөрш рүү эрчим хүчээ экспортолно гэж яриад байгаа.  Аливаа улсын эрх ашигт өөрийн улсын аюулгүй байдал
гэж чухал юм бий. Хятад эрчим хүчээрээ хараат бус байхын тулд 21 цөмийн цахилгаан
станц ажиллуулж байна. 28 цөмийн цахил­гаан станц нэмж барина гэж байгаа. Ийм улс
манайхаас эрчим хүч авах нь маш эргэлзээтэй. Хятад Улс хүнд үйлдвэрлэлдээ ашиглах
гэж л манайхаас нүүрс авдаг. Эрчим хүчтэй ямар ч хамаагүй. Ингээд анзаараад байхад
ямар нэг ашиг сонирхол харагдахгүй байна.

-Манай
улсын хувьд гуравдагч орон гэж онцолж харилцаад оросуу­даа гомдоосон талтай гэж
хэлэх судлаач цөөнгүй бай­даг. Хойд хөршийн бодлогын шийд­вэрүүдэд энэ хандлага
нөлөөлөөд байна уу?

-Харилцааны хувьд  бидний буруу
байхгүй. Зөвлөлт холбоот улс задарсны дараа Оросын бодлого, анхаарал өндөр хөгжилтэй  Европ, Америк руу хандсан. Тэдэнтэй л харилцаа
тогтоохыг бодож байсан. Саяхныг хүртэл, бүр тодруулж хэл­бэл Украйны хэрэг явдал
хүртэл Оросын бодлого тийм байсан юм. Алс Дорнод, Ази руу нэг их ач холбогдол өгдөггүй
байсан. Харин Украйны дараа Америк, Оросын харилцаа эрс хүйтэрсэн. Ийм үед оросууд
Ази гэж тив бийг санаж байна л даа.

-“Роснефть”-ийн
Ерөнхийлөгч  өнгөрсөн хавар нефтийн хоолой
тавина гэж хэлээд буцсан. Энэ алхам оросуудын эерэг хандлагын илэр­хийлэл, Украйнд
үүссэн нөх­цөл манайд ашигтайгаар эргэж бай­­гаагийн нэг жишээ биш гэж үү?

– Нефть, хийн хоолой хоёр бол өөр асуудал. Нефтийн хоолойн хувьд
байж болох асуудал. “Газпром” бол өөр.  Газаар
үйл ажиллагаа явуулдаг, газаар Европыг сүрдүүлдэг, газаар хяналтаа тавьдаг компани.
Монгол, Орос гэдгээ мартаад цэвэр бодлого, эдийн засаг талаас нь ямар ашигтай вэ
гээд харахаар юу ч харагдахгүй байна.

-Украйны
хямрал даамжирвал Оросын талаас гэж ярихад 
бидэнд ямар давуу тал байж болох вэ?

-Ази руу чиглэсэн бодлого нь манайх руу тусвал худалдааны эргэлт
сайжирч таарна.

-Шанхайн
уулзалтын үеэр Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгчийн Оросын талтай ярьсан транзит тээврийг
хэлж байна уу?

-Оросын хувьд нааштай хандаж байгаа нэг зүйл нь төмөр зам дээр ажиглагдаж
байгаа. Транзит тээврийн асуудлыг Оросын тал маш сайнаар хүлээж авч байна. Өөрсдийнх
нь ашиг сонирхолд нийцэх зүйл л дээ. Нэг жишээ хэлье. Путин саяхан стратегийн төлөвлөгөө
гэж гаргахдаа Алс Дорнод руу төмөр замын дэд бүтцийг хөгжүүлнэ гэж төлөвлөсөн. Бүр
хойшоо Якут  хүртэл төмөр зам тавих төсөл
хийгдэж  ажил болоод эхэлчихсэн.  Тэр хүрээнд Монгол руу төмөр зам татах асуудал
яригдаж байгаа. Энэ бол цэвэр бодлого, ашиг сонирхлын асуудал. Тэр нь манай бодлоготой
нийцэж байгаа. 

-Транзит
тээврийн асууд­лыг шийдсэнээр дамжин өнгөрүүлсний төлбөр гэж овоо доллар олох боломж
бүрдэж таарна. Бидэнд өөр ямар давуу тал байна?

-Бээжингээс Европ, Европоос Бээжин рүү явахад манай дээр гацахгүйгээр
шууд  экспресс явна гэсэн үг. Дамжин өнгөрүүлсний
төлбөр, экспортын төлбөр авахаас гадна бид өөрсдөө реэкспорт хийж болно. Оросоос
юм худалдаж аваад Хятад руу, Хятадаас худалдан авалт хийж Орос руу зарж болно. Одоогоор
Орос, Монгол хоёрын дунд яригдаж байгаа хамгийн бодитой, ажил болохоор шийдэл гэвэл
энэ байна. Үүн дээр Хятад, Орос хоёр манайхыг олж харж байгаа нь ёстой нөгөө газар
зүйн байршил. Гэхдээ газар зүйн байрлалын хувьд Казахстан манайхаас өрсөх талтай.
Учир нь Казахстан газар зүйн байрлалаараа манайхаас дөт. Тэд биднээс илүү идэвхтэй
байвал өрсөх магадлалтай. Монголын тухайд төмөр зам, агаарын зам, авто замын ложистикоо
маш сайн хөгжүүлбэл хөгжөөд явчихна.

-Хийн
хоолойг манайхаар дайруулахгүй байсан ч ложистикоо хөгжүүлчихвэл бид алзахгүй юм
байна. Гэхдээ Орос, Хятадыг холбосон хийн хоолой манай улсын нут­гаар дайрлаа гэж
бодоход бидэнд ямар ашигтай вэ, мэдээж өмнө ярьсан шиг дам­жин өнгөрүүлсний түрээс
авч таарна?

-Ажлын байр бий болно. Крантан дээр нь хэдэн хүн хяналт тавиад сууж
таарна. Аюулгүй байдлыг хангах үүрэг хүлээнэ гэсэн үг. Монголын нутаг дэвсгэрээр
татсан трубаны галын аюулгүй байдлыг хангах, 
хорлон сүйтгэх үйл ажиллагаанаас хамгаалах үүрэгтэйгээр ажиллах юм. Өмнөд
хилээс хойд хил хүртэл труба татна гэхээр нэлээд олон ажлын байр гарах болов уу.
Мөн газын компаниуд газ авах байх.

-Бас
байгалийн хий ашиглах боломж монголчуудад нээгдэх байх?

-Байгалийн хийг өөрсдөө ашиг­лана гэвэл труба татахаас эхлээд газар
ухаж дэд бүтцээ байгуулахад их хөрөнгө зарна. Хэрэглэж чадах уу гэдэг асуудал бас
бий. Украйн манайхаас илүү хөгжсөн,  аж үйлд­вэрж­сэн
хэрнээ сүүлийн таван сарын байдлаар байгалийн хийн төлбөрөө төлөөгүй. Гурван тэрбум
ам.долларын өртэй  байна. Гэтэл бид өнөөдөр
цахилгааны төлбөр нэмнэ гэхэд л бөөн асуудал босгодог. Тэгэхээр тал талаас нь судлах
л хэрэгтэй.

-Байгалийн
хий ашиглахад экологи талаасаа сөрөг  нөлөөлөл
байх уу?

-Шууд газар дээр труба татчих учраас ямар ч нөлөө байхгүй. Труба
нь газар дээгүүр могой шиг мушгиралдсан маягаар явчих юм. Аюулгүй байдлын стандартыг
сайн мөрдөх шаардлага бий. Нэг аюул нь дэлбэрэх. Гэхдээ өчнөөн талбайг хамарсан
том дэлбэрэлт болохгүй. Шатахуун түгээх станц дэлбэрэх хэмжээний дэлбэрэлт бол үүснэ.
Ойр явж байгаа хүнд хор хөнөөлтэй болохоос хол амьдардаг хүнд нөлөө­гүй гэсэн үг.
Байгалийн хий учраас байгальд үзүүлэх хор нөлөө гэж байхгүй.

Ц.БААСАНСҮРЭН

Categories
мэдээ нийгэм

Ерөнхий сайдыг цагтаа онгоцондоо суусанд талархжээ

11-11 төвд нэгэн иргэн хандаж, “Ерөнхий сайд бусдад зөв үлгэр дуурайлал үзүүлж байгаа”-д талархсан байна. “Саяхан 5 сарын 22-нд Сөүл рүү нисэх 8:45 цагийн нислэгтэй байсан бөгөөд, Ерөнхий сайд цагаас өмнө 8:37 болж байхад онгоцондоо суугаад, түвэг чирэгдэл болоогүй нь бусдад үлгэр жишээ боллоо. Урьд өмнө нь аль нэг УИХ-ын гишүүн явах гэж дандаа хоцорч ирнэ, дор хаяж онгоц 20-30минут саатдаг байсан гэж мөнөөх иргэн өгүүлжээ.