Categories
мэдээ цаг-үе

НОМ ЯРЬЖ ӨГЬЕ: Алтан ургийн Бахытжан Канапьяновын “Мөчир” монголчлогдлоо

Зохиолч, яруу найрагч Гүн Аюурзана ах “Мөчир” хэмээх нимгэн цэнхэр ном илгээж. Дэлхийн номын баярын үеэр ирсэн болохоор ч тэр үү, тэрүүхэндээ хөөрхөн догдлов. Энэ ном бол Казахстаны өнөө цагийн нэрт яруу найрагч, эзэн богд Чингис хааны ууган хөвүүн Жочийн угсааны, үе тасраагүй шууд удам Бахытжан Канапьянов хэмээх яруу найрагчийн сонгомол шүлгийн түүвэр аж. Ердөө жаран хэдхэн хуудас эл номын шүлгүүдийг Ховдын Булганд төрж өссөн ч эдүгээ Казахстанд аж төрдөг, наяад оны сүүлчээр монголоор бичсэн шүлгүүд нь уран зохиол сонирхогчдын анхаарлыг татаж байсан, яруу найрагч Хамайн Жүкел, МЗЭ-ийн Баян-Өлгий аймаг дахь салбарын эрхлэгч, яруу найрагч Рахметын Сүраган, Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн Г.Аюурзана нар орчуулжээ. “Өлгийдүүлсэн аагим халуундаа алимын болц гүйцдэг,

Өвсөн дунд голио дэвхрэг сахиусан тэнгэр мэт донгоддог,

Жимсээ дааж ядсандаа мөчир бүр нумардаг,

Жирэлзэх сувгийн усанд моддын үндэс дэвтдэг,

Тийм л бага наснаас би төрсөөн.

Тэнд минь одоо бетоон хавтангууд эгнэжээ” гэж гэгээн тунгалаг хүүхэд ахуйгаа санагалздаг эл найрагч Горькийн нэрэмжит Утга зохиолын их сургуулийн дээд курст манай ардын уран зохиолч Дөнгөтийн Цоодолтой хамт суралцаж байсан гэнэ. “Жил бүрийн гуравдугаар сарын 21-нийг бид Дэлхийн яруу найргийн өдөр хэмээн тэмдэглэдэг болсон. Ийм өдөр тэмдэглэж байх санаачилгыг анхлан гаргасан хүн нь Бахытжан агаа. 1996 онд Андрей Вознесенский, Белла Ахмадулина нарын уран бүтээлийн үдэшлэг дээр түүний дэвшүүлсэн энэ санааг олон яруу найрагч дэмжсэнээр ЮНЕСКО яруу найргийн өдрийг тунхаглан зарласан түүхтэй. Орчин цагийн дэлхий ертөнцөд яруу найргийн энх амгалан тогтоох үйлсэд аанай л Алтан ургийн бичээч ийн хошуучилж, тэр нь аль хэдийнэ уламжлал болон тогтоод явж байгаа нь нүүдэлчин ард түмний хувьд бахтай хэрэг шүү” гэж Гүн овгийн Аюурзана номын өмнөтгөлд онцолжээ.

Бахытжан Канапьянов яруу найрагч төдийгүй кино, жүжгийн зохиолч, уран бүтээл нь дэлхийн олон орны хэлнээ орчуулагдсан хүн юм байна. “Эгшиг уянгагүй амьдралд би угаас дургүй,

Элэг зүрхнээ тээсэн анир бүхэн намайг сэрээнэм…”,

“Хуучин балгаснаас дэгдэх мөнгөлөг манан

Хүлгийн дэлэнд дусах нь алганд мэдрэгдэнэ…”,

“Бүүдгэр тасалгаанд, чи ганцаар

Хүүгээ цээжиндээ тэврэн бүүвэйлнэ.

Бүрийд цайрах цагаахан манцуй

Хүчит тулааны дараахь туг мэт ээ.

Эгэл борогхон амьдралын бүгээн үзэгдэл-

Гэрэл үзээгүй цайвар дэвсгэр мэт

Цагаахан манцуйд тодорно.

Энхрий чинийхээ бүдэгхэн царайг

Хүүгийнхээ нүдээр харнам” гэх мэтээр уянгалан дуурсах шүлэгчийн туурвилын тухайд “Бахытжан агаагийн шүлгүүд бол нүүдэлчний ертөнцөд цоо шинээр төлөвшсөн, ахуйн дүрслэл болоод үндэстэн угсаатны онцлог, хэлний сонсголонгийн ай саваас хальж, даяаршин дэлхийжсэн яруу найргийн тодорхой жишээ юм. Орчин цагийн нүүдэлчний яруу найраг бол дэлхийн үгийн урлаг дахь өвөрмөц дуу хоолой. Хэвшмэл загварт бүрмөсөн орж автчихаагүй чөлөөт сэтгэлгээний салхи гэдэг утгаараа, суурин иргэншлийн яруу найргаас ирээдүйтэй ч байж магадгүй” гэж номыг эх баригч дурджээ.


Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *