-ШУА-ИЙН ПАЛЕОНТОЛОГИ , ГЕОЛОГИЙН ХҮРЭЭЛЭН “АЖЛЫН БАЙРЫГ МИНЬ БУЦААЖ ӨГӨЧ” УРИАТАЙ ТАЙВАН ЖАГСАЛ ХИЙВ-
Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН
ШУА-ийн Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн ажилтнууд өчигдөр “Ажлын байрыг минь буцааж өгөөч” гэсэн уриатай тайван жагсаал зохион байгууллаа. Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн байрыг Засгийн газрын 2016 оны тавдугаар сарын 23-ны 270 дугаар тогтоолоор Баянзүрх дүүргийн Прокурорын газарт шилжүүлэх шийдвэрийг гаргасан байна. Дээрх тушаалыг хүчингүй болгож, Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн ажилтнуудыг тайван ажлаа хийлгэхийг шаардаж жагсаал хийж байгаа нь энэ аж. Тус хүрээлэнгийн ажилтнууд тайван жагсаалын үеэр “Өнгөрсөн оны хавраас эхлэн ажлаа тайван хийж чадахаа байсан. Эрдэм шинжилгээний ажил хийхийн тулд сэтгэл санаа тайван байх ёстой. Гэтэл байраа Баянзүрх дүүргийн прокурорын газарт алдаж байгаа гэдгийг сонссон цагаас хойш ажлаа тайван хийж чадахгүй болсон. 50 гаруй жилийн түүхтэй Монголын Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн ажилтнуудыг гудамжинд хөөж гаргаад прокурорын байгууллагыг оруулах гэж байгаа нь байж болзошгүй асуудал” гэв. “Ажлын байрыг минь буцааж өгөөч” гэсэн уриатай тайван жагсаалыг ШУА-ийн харьяа хүрээлэнгүүдийн хоёр мянга гаруй эрдэмтэн, судлаач дэмжиж буйгаа илэрхийлж, гарын үсэг зурсан байна. Мөн Засгийн газар Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн байрыг Баянзүрх дүүргийн прокурорын газар төгөх шийдвэрээ цуцлахгүй бол Шинжлэх ухааны байгууллагуудын Үйлдвэрчний эвлэлийн нэгдсэн хорооноос ирэх сарын 10-нд “Үлэг гүрвэлийн цурхираан” жагсаалыг төв талбайд зохион байгуулах гэнэ.
“ЭРДЭМТЭД МААНЬ БАЙРАНДАА САНАА ЗОВООД ХЭЗЭЭ ГУДАМЖИНД ГАРЧИХ ЮМ БОЛ ГЭСЭН АЙДАСТАЙ СУУЖ БАЙНА” ГЭВ
Өмнөх Засгийн газар ямар учир шалтгааны улмаас шинжлэх ухааны салбарын байрыг прокурорын газарт өгөх шийдвэр гаргасан талаар Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн захирал Х.Цогтбаатартай ярилцлаа.
-Ямар учраас танай хүрээлэнгийн байрыг прокурорын газарт өгөхөөр болсон юм бэ. Энэ талаар ярилцлагаа эхлэх үү?
-Манай хүрээлэнгийн байрыг Засгийн газрын 2016 оны тавдугаар сарын 23-ны 270 дугаар тогтоолоор Баянзүрх дүүргийн прокурорын газарт өгөхөөр болсон байсан. Энэ тогтоолыг бид судалж үзсэн. Ямар нэгэн тогтоол гаргахад судалгаа явуулж, яам тамгын газраас заавал асууж, саналыг ёстой байдаг. Засгийн газрын бусд бүх тогтоол ингэж л хийгддэг. Гэтэл тухайн үеийн Боловсролын сайдаар ажиллаж байсан Л.Гантөмөр бидэнд энэ талаар огт мэдээгүй юм шиг зүйл ярьж байсан. УИХ-ын сонгууль болох гэж байсан болохоор өмнөх Засгийн газар янз бүрийн асуудал хийсэн байдаг юм байна лээ. Яагаад гэнэт Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн байрыг прокурын газарт өгөх болсон талаар хэд хэдэн тухайн үеийн Засгийн газрын томоохон албан тушаалтнуудтай уулзсан. Тэдгээр хүмүүс “Танай хүрээлэнгийн байр их том зүйлийн өрөнд явчихлаа даа” гэж хэлж байсан. Энэ бүгдээс харахад манай хүрээлэнгийн байрыг прокурор төгсөн асуудал огт судалгаагүй. Хуйвалдааны маягтайгаар тухайн үеийн Засгийн газар прокурорын газарт байр олж өгөх гэж их сандарч байсан зүйл харагдаж байгаа юм. Өнөөдрийг нөгөөтэйгүүр хүний хэрэгцээний хамгийн чухал зүйл болох орон байраар оролдож эхлэнэ гэдэг дэндүү даварсан хэрэг гэж бид үзэж байгаа.
– Та бүх өнгөрсөн жилийн зургадугаар сард Засгийн газрын тогтоолыг эсэргүүцэж байсан байх аа?
-Бид ч байраа булаалгаж байгаатай холбоотойгоор нэлээд эсэргүүцэл үзүүлсэн. Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газраас энэ тогтоолоо татаж авлаа. Энэ тогтоолыг хэрэгжүүлэх ажлын хэсгийг татан буулгаж байна гэж албан ёсоор мэдэгдсэн. Бүр албан тоот бичиг хүртэл манай хүрээлэнд хүргүүлсэн юм. Бид ч асуудал нэг тийшээ шийдэгдлээ гэж үзсэн. Гэтэл дараагийн Засгийн газар гарч ирээд Засгийн газрын 270 дугаар тогтоол хүчингүй болоогүй байна. Засгийн газраас хэрэгжүүлэх ёстой ажлууд дунд явж байна. Үүнийг хэрэгжүүлнэ гэж мэдэгдсэн. Ингээд өнгөрсөн жилийн арваннэгдүгээр сараас тогтоолыг хүчингүй болгох үндэслэлүүдийг Засгийн газарт тавьж эхэлсэн.
-Засгийн газарт танай хүрээлэнгээс ямар үндэслэлүүд тавьсан байдаг юм бэ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Монгол Улс дэлхийд газар нутгийнхаа хэмжээгээр эхний 20-т ордог орон. Үүнийгээ дагаад манай улсын газар нутгийн геологийн бүтэц, тогтоц гээд бүх зүйл дээр дэлхийн геологийн шинжлэх ухаанд бодитой томоохон байр суурь эзэлдэг. Хэдэн жилийн өмнө гадаадын судлаач нар манай улсад ирээд шинжилгээ хийгээд хэрэгтэй зүйлсээ аваад явдаг байсан. Өөрөөр хэлбэл, манай орны геологийн салбарт хоноцын сэтгэлгээгээр ханддаг байсан. Харин одоо бүх зүйл өөр болсон. Үндэсний эрдэмтэд бий болж, онолын талаас шинжилгээ хийдэг болсон. Геологийн шинжлэх ухааны талаар ярих юм бол олон салбартай. Түүний жижигхэн хэсэг нь суурь судалгаа хийдэг асуудал юм. Мөн байр байшингаас гадна их чухал асуудал нь эрдэмтдийг бэлтгэх асуудал. Одоо л энэ салбар учраа олдог болж байна. 40-50 жил гэдэг нэг хүний л амьдрах нас шүү дээ. Өнөөдөр манай хүрээлэн 200-300 жилийн түүхтэй геологийн хүрээлэнгүүдээс дутахааргүй судалгаа шинжилгээ хийдэг болсон. Санхүүжилтийн асуудлаас эхлээд олон саад бэрхшээлийг даван туулж, өнөөдрийг хүртэл хөгжиж байгаа шинжлэх ухааны газарт халдаж байгаа нь харамсалтай байна.
-Засгийн газар тогтоолоо хэрэгжүүллээ гэхэд Палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн ажилтнууд хаашаа явах вэ?
-Шууд л гудамжинд гарна шүү дээ. Бидэнд очих газар үнэндээ байхгүй Палеонтологи, геологийн хоёр хүрээлэн нийлсэн. Ингээд хоёр байртай юм. Нэг байр нь лаборатори шүү дээ. Тэр лабораторийг Засгийн газар ч бариад өгсөн юм биш. Бид өөрсдөө төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж байж гадаадын хөрөнгө оруулалтаар бариулсан юм. Засгийн газраас нэг ч төгрөг гаргаагүй. Тэр газарт Монгол Улсын эртний амьтан ургамлын сан хөмрөг хадгалаатай байгаа. Зай гаргах ямар ч боломж байхгүй. Анхнаасаа хэдхэн хүнс уух зориулалттай байр. Дээр нь тэр болгон олон хүн байх боломжгүй. Палеонтологийн олдворуудыг хүний эрүүл мэндэд хортой химийн элемент ашиглаж янзалдаг. Өөрөөр хэлбэл, хортой нөхцөлд үйл ажиллагаа явуулдаг. Үе үеийн Засгийн газар тэр лабораторийг өргөтгөж өгнө гэж төсөвтөө оруулдаг. Гэвч өнөөдрийг хүртэл өргөтгөлийн барилгын төсвийг батлаагүй л байна. Олдворуудаар дүүрчихсэн байдалтай л байна. Гэтэл манай хүрээлэн 80 гаруй ажилтантай шүү дээ.
-Байраа прокурорт өгөх гэж байгаатай холбоотойгоор судалгааны ажлуудад нөлөөлж байна уу?
-Шинжлэх ухааны ажлыг маш тайван орчинд хийх ёстой байдаг. Ямар нэгэн хууль дүрэм бусад зүйлээр барилгүй чөлөөтэй сэтгүүлж байж шинжлэх ухааны сод бүтээлүүд гардаг шүү дээ. Гэвч өнөөдөр эрдэмтэд маань байрандаа санаад зовоод хэзээ гудамжид гарчих бол гэсэн айдастай сууж байна. Засгийн газрын 270 дугаар тогтоолоос болж палеонтологийн шинжлэх ухааны салбар ухралтад орох нөхцөл байдал үүсээд байна. Гэтэл бид энэ салбарынхаа судалгаа шинжилгээгээр дэлхийд гуравт ордог хүрээлэн шүү дээ. Дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн хүрээлэн байр савны асуудал яриад сууж байх үнэндээ хүнд байна. Энэ удаагийн тайван жагсаалыг ШУА-аас зохион байгуулж байгаа зүйл биш. Шинжлэх ухааны байгууллагуудын Үйлдвэрчний эвлэлийн нэгдсэн хорооноос хийж байгаа гэдгийг онцолж хэлмээр байна. Өмнөх Засгийн газрын гаргасан тогтоолыг одоогийн Засгийн газраас хүчингүй болгож өгөөсэй гэж олон эрдэмтэн хүсч байна.