УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэнтэй ярилцлаа.
-УИХ-ын чуулганаар ирэх оны төсвийг хэлэлцэж байна. Засгийн газраас оруулж ирсэн 2023 оны төсвийн тухай хуульд эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийн талаар та ямар байр суурьтай байна вэ?
-2020 онд Засгийн газраас өргөн мэдүүлж, УИХ-аас баталсан Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр иргэддээ ээлтэй, хүндрэл чирэгдэлгүй, өвчнөөс болж ядууралд хүргэхгүй нөгөө талаас эмч, сувилагч, эрүүл мэндийн салбарын ажилтнууд бидний олон жил хүсэн хүлээсэн хөдөлмөрөө шударгаар үнэлүүлэх, хийсэн ажилдаа тохирсон цалин хөлс авдаг, авсан цалин нь амьдралд хүрдэг байх тийм тогтолцооны эхлэлийг тавьсан.
Монголбанкны албан ёсны цахим сайтад байршсанаар 2021 онд инфляци 9-10 хувь байжээ. Харин 2022 онд 15-16 хувьтай байна. Долларын ханш бодит байдал дээр 20-иос дээш хувиар нэмэгдсэн. Эмнэлгүүдийн худалдан авдаг багаж хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, эм бүгд инфляциа дагаад өссөн байтал Засгийн газраас эрүүл мэндийн салбарын 2023 оны төсвийг 2022 оны төсөвтэй адил оруулж ирсэнд харамсаж байна.
-Эдийн засаг хүнд байгаа болохоор хэмнэлтийн горимд шилжиж ажиллах ёстой гэсэн зарчмаар төсвөө боловсруулсан юм биш үү?
-Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн 2022 оны нэгдүгээр сард баталсан 01 дугаартай тогтоолоор эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэх тусламж үйлчилгээний тарифын хэмжээг тооцож оруулж ирсэн нь инфляци, долларын өсөлт, эмнэлгийн багаж хэрэгсэл, эм тарианы өсөлтийг тооцоогүй байгаа юм. Уг тогтоолын 3.1.1-д зааснаар албан ёсны статистикаар инфляцийн сүүлийн хоёр жилийн нийлбэр 10 хувиас давсан, 3.1.3-д зааснаар ам.долларын төгрөгтэй харьцах ханш сүүлийн хоёр жилийн дотор 20-иос дээш хувиар өссөн тохиолдолд тусламж үйлчилгээний суурь тарифыг заавал шинэчилнэ гэж баталсан. Гэтэл эрүүл мэндийн салбарын 2023 оны төсвийг тооцохдоо өөрөө өөрийнхөө баталсан тогтоолыг зөрчиж, тусламж үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээг инфляци, долларын ханшийн өөрчлөлт, багаж хэрэгсэл, эм тарианы үнийн өсөлттэйгөө уялдуулан нэмэгдүүлж шинэчилж, эрүүл мэндийн салбарын 2023 оны төсвийг бодитой тооцож оруулж ирээгүй. Үүнд эрүүл мэндийн салбарт ажиллаж байгаа, зовлон жаргалыг нь мэддэг хүний хувьд сэтгэл тун дундуур байна.
-Улсын төсөвт эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийг ингэж тусгаснаар нийгэмд ямар үр дагавартай байх вэ?
-Энэ бүхний цаана иргэд хохирно. Хэдэн сараар эмнэлэгт үзүүлж буй иргэдэд хамгийн хүндээр тусна. Яагаад гэвэл тэдэнд үзүүлэх тусламж үйлчилгээний зардал нь олгож буй зардалдаа хүрэхгүй болохоор эмнэлгүүд тусламж үйлчилгээ үзүүлэхдээ дургүй болно, оочер дараалал бүр нэмэгдэнэ. Эмч, сувилагч, ажилтнуудынхаа цалин хөлсийг нэмэгдүүлж чадахгүйд хүрнэ. Өдрөөс өдөрт юмны үнэ өсч байхад авдаг цалин хөлс нь амьдралд хүрэхгүй байхаар манай салбарын олон хүн мэргэжлээ орхиж, өөр ажил төрөл хийж, зарим нь гадагшаа явж байгаа нь бодит үнэн.
-Ирэх онд эрүүл мэндийн салбар хүнд байдалтай нүүр тулгарна гэж та хэлээд байна уу?
-Өнөөдөр эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тарифыг шинэчилж, 2023 оны улсын төсөвт эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийг нэмэгдүүлэхгүй бол тийм байдалтай нүүр тулна. УИХ-аас 2023 онд баталсан Эрүүл мэндийн даатгалын хуулийн 14.9.12-д зааснаар Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөл нь тусламж үйлчилгээний өртгийн жинг батлахдаа орон тооны бус техникийн хорооны мэргэшсэн шинжээч, судлаач нараар бодитой тооцоо хийлгэж дүгнэлт, зөвлөмжид нь үндэслэн шийдвэр гаргана гэж хуульчлан баталсан. Гэтэл УИХ-аас баталсан хуулийг хоёр жилийн хугацаанд хэрэгжүүлээгүй. Энэ нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 38.2.1-д заасан Засгийн газар хуулийн биелэлтийг улс даяар зохион байгуулж хангах гэсэн заалтыг зөрчиж байна.
-Энэ онд эхлүүлсэн эрт илрүүлэгт 60.8 тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн. Харин ирэх онд энэ дүн яаж өөрчлөгдөх вэ?
-УИХ-аас 2020 онд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийг батлахад миний бие эрт илрүүлэх, эргэн дуудах тогтолцоог бүрдүүлэх талаар оруулж өгсөн. Үүнд 2022 оны төсөвт 60.8 тэрбум төгрөгийг төсөвлөж өгсөн. Гэтэл 2023 оны Улсын төсвийн төсөлд тусгайлан санхүүжилт тавигдаагүй байна.
Эрүүл мэндийн сайдаас асуухад 100 тэрбум төгрөг төлөвлөсөн боловч Сангийн яам хасч хуучин төсвөөр нь оруулж ирсэн байна гэж хэллээ.
-Иргэдийн зүгээс хөнгөлөлттэй эмийн талаар их гомдоллох юм билээ?
-Бид хөнгөлөлттэй эмийг хүндрэлгүй, иргэдээ санхүүгийн эрсдэлээс хамгаалж, үнийг нь даасан шиг даадаг болгохоор хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн. Гэтэл хэрэгжүүлэхдээ хүндрэлтэй болгож байгаад харамсаж байна. Иргэдийн зүгээс ч хөнгөлөлттэй эмийн талаар маш их гомдолтой байна. Хөнгөлөлттэй эмийн үнэ маш их өссөн, авдаг тэтгэвэр тэтгэмж нь эм аваад л дуусдаг, хөнгөлөлттэй эмийг бичүүлэхэд төвөгтэй болсон гэж иргэд маань хэлж байна. Эрүүл мэндийн яам иргэдээ сонсож, батлагдсан хууль тогтоомжийг хүндрэл учруулахгүйгээр хэрэгжүүлэх шаардлагатай.
-Нийгэмд элэгний Д вирусийн эм нэлээд хүлээлт дагуулдаг. Энэ асуудал хэзээ шийдэгдэх вэ?
-УИХ-аас 2020 онд Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийг батлахдаа элэгний Д вирустэй иргэдээ эмчлэх тухай тусгасан. Энэ ажил хоёр жил огт хэрэгжээгүй учраас энэ хавар миний бие Эрүүл мэндийн сайдаас асуулга асууж, УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн. Асуулгад Эрүүл мэндийн сайд удахгүй вирусийн эмийн судалгаа дуусна, эмийн компанитай олон удаагийн уулзалт хийж нааштай байгаа гэх мэдээлэл өгч байсан. Гэтэл өнөөдөр энэ ажил урагшлаагүй байна. “Элэг бүтэн монгол” хөтөлбөр тусгайлан төсөвт суух ёстой. Эрүүл мэндийн яам эрүүл мэндийн салбарын эмч, ажилтнуудаа, ард иргэдээ сонсож ажиллах шаардлагатай.