Гол мөрний хур борооны үерийн оргил үе гол төлөв 7 дугаар сард ажиглагддаг. Энэ жилийн хувьд агаарын температур зарим нутгаар олон жилийн дунджаас дулаан, зарим хугацаанд агаар хэт халснаас шалтгаалан ихэнх нутгаар гол мөрний усны түвшин олон жилийн дунджаас бага байх төлөвтэй байна. Тухайлбал Хөвсгөлийн уулсаас ихтэй Дэлгэрмөрөн, Эг, Бэлтэс, Бүгсий болон Орхон голын дагууд, мөн Хангай нурууны араас эх авсан Идэр, Чулуут, Суман голууд, Сэлэнгэ мөрний адгаар, Хэнтэй нуруунаас усжих Хэрлэн, Туул, Тэрэлж, Хараа, Ерөө, Онон голуудын усны түвшин олон жилийн дунджаас 10-40 см бага байх ба Алтай нуруунаас усжих Ховд, Буянт, Турган, Сагсай зэрэг бусад томоохон гол мөрний хувьд олон жилийн дунджийн орчим байх төлөвтэй байна.
Гэхдээ тухайн үед орох хур тунадасны эрчимшил, хэмжээнээс шалтгаалан огцом нэмэгдэж, богино хугацаанд үерлэх магадлалтай. Түр зуурын аадар борооны улмаас хуурай сайр, гуу жалгаар уруйн үер буух нөхцөл бүрдэнэ. Иймд хуурай сайр, гуу жалга болон гол мөрөн даган нутаглаж буй малчид, хөдөлмөрчдийг үер усны аюулаас болгоомжлохыг анхааруулж байна.
Зарим томоохон гол мөрний 7 дугаар сард ажиглагдах усны түвшин, урсацын хэмжээг олон жилийн дундаж утгатай харьцуулан хүснэгтэд үзүүлэв.
|
7 дугаар сарын олон жилийн |
7 дугаар сард ажиглагдах |
||||||
|
Д/д |
Гол – харуулын нэр |
дундаж |
өнгөрөлт,м3/с |
дундаж |
|||
|
түвшин,см |
өнгөрөлт,м3/с |
хамгийн их |
хамгийн бага |
түвшин, см |
өнгөрөлт,м3/с |
||
|
1 |
Сэлэнгэ мөрөн – Хялгант баг |
276 |
538 |
1294 |
286 |
220 |
233 |
|
2 |
Сэлэнгэ мөрөн – Зүүнбүрэн сум |
252 |
422 |
1252 |
178 |
215 |
220 |
|
3 |
Эг гол – Эрдэнэбулган сум |
232 |
40.8 |
132 |
7.71 |
200 |
16.0 |
|
4 |
Дэлгэрмөрөн – Мөрөн сум |
197 |
82.9 |
258 |
19.3 |
160 |
30.0 |
|
5 |
Бэлтэс гол – Баянзүрх сум |
358 |
7.29 |
29.5 |
0.81 |
315 |
2.30 |
|
6 |
Идэр гол – Зүрх баг |
169 |
44.0 |
387 |
18.0 |
135 |
24.4 |
|
7 |
Орхон гол – Орхон сум |
210 |
118 |
719 |
16.3 |
135 |
28.3 |
|
8 |
Орхон гол – Сүхбаатар сум |
261 |
240 |
626 |
81.9 |
240 |
239 |
|
9 |
Туул гол – Улаанбаатар хот |
159 |
57.9 |
340 |
8.00 |
120 |
12.2 |
|
10 |
Тэрэлж гол – Тэрэлж сум |
161 |
23.8 |
65.4 |
2.84 |
125 |
5.30 |
|
11 |
Ерөө гол – Ерөө сум |
320 |
125 |
413 |
27.8 |
260 |
34.0 |
|
12 |
Хануй гол Эрдэнэмандал сум |
278 |
18.2 |
60.4 |
2.20 |
230 |
2.50 |
|
13 |
Онон гол – Биндэр сум |
178 |
75.8 |
202 |
19.8 |
130 |
25.0 |
|
14 |
Хэрлэн гол – Өндөрхаан сум |
202 |
54.0 |
246 |
9.40 |
160 |
17.4 |
|
15 |
Халх гол – Сүмбэр сум |
216 |
73.0 |
231 |
23.6 |
190 |
55.0 |
|
16 |
Богд гол – Улиастай сум |
189 |
153 |
70.9 |
3.24 |
130 |
9.80 |
|
17 |
Түй гол – Баянхонгор сум |
151 |
18.7 |
28.0 |
0.86 |
125 |
8.02 |
|
18 |
Завхан гол – Гуулин сум |
176 |
27.5 |
57.3 |
3.28 |
145 |
13.7 |
|
19 |
Ховд гол – Мянгад сум |
193 |
156 |
622 |
131 |
220 |
200 |
|
20 |
Булган гол – Булган сум |
214 |
17.1 |
33.7 |
2.64 |
200 |
14.0 |
Эх сурвалж: Цаг уур, орчны шинжилгээний газар