-ТАЙЗАН ДЭЭР ГАРАХАД ХҮМҮҮС НАМАЙГ ЯАЖ ХҮЛЭЭЖ АВАХ БОЛ ГЭСЭН АЙДАС ЭРГЭЛЗЭЭ ОДОО Ч БИЙ-
“Шинэ үе” продакшны жүжигчин Д.Оюунтуул түлэгдсэн хүүд туслах аянд нэгдэж, уриалга гаргаад байгаа. БНСУ-д хоёр удаа мэс засалд орж, одоо ч эмчилгээтэй байгаа тэрбээр өөр шигээ зовлон амсч байгаа хүүд тусалж, олон нийтийг уриалаад байгаа билээ. Энэ талаар Соёлын тэргүүний ажилтан Д.Оюунтуултай ярилцлаа.
-Таныг түлэгдсэн хүүд туслах аян эхлүүлсэнд уншигчдынхаа өмнөөс баярлаж байгаагаа илэрхийлье. Энэ ажлыг тань хүмүүс хэр хүлээн авч байна. Туслах дэмжих хүн цөөнгүй байгаа болов уу?
-Баярлалаа. Түлэгдсэн хүүд туслах аянг би эхлүүлээгүй. Ээж нь олон түмнээс тусламж гуйсныг олж хараад маш их өрөвдсөн. Түлэнхий гэдэг маш хорлонтой, аймшигтай өвчин. Биеэрээ мэдэрсэн хүний хувьд хүүгийн тэр зургийг анх хараад үнэхээр өрөвдөж, өөрийн эрхгүй ээжтэй нь холбогдмоор, тусалмаар санагдсан. Би өөрөө эмчилгээтэй байгаа учраас тэр хүүд мөнгө, санхүүгийн тусламж үзүүлж чадахгүй. Тодорхой хэмжээнд олны танил гэдэг утгаараа хүмүүсийг туслахыг уриалъя, өөрийнхөө чадлаар тусалъя гэж шийдсэн. Тиймээс долоо хоногийн өмнө facebook-т “Жүжигчин Оюунтуул” хаяг нээж, түүгээрээ дамжуулан хүмүүсийг уриалж байна. Долоо хоногийн дотор маш олон хүн дэмжиж байгаагаа илэрхийлж, найзын хүсэлт илгээжээ. Би тэр хүүд туслаач, хүүгийн биеийн байдал ийм байна гэдэг утгаар мэдээллийг л түгээж байгаа. Миний чадах ажил тэр. Түүнээс би мөнгө, санхүүгийнх нь ажилд огт холбогдоогүй. Сайны хажуугаар саар гэдэг шиг хүүд тусалж, дэмжих олон хүн байгаа ч намайг хүүхдээр шоу хийлээ, мөнгө олох гэлээ гэх хүмүүс ч мэр сэр байна.
-Өвчтэй, нялх хүүхдээр шоу хийх хүн байхгүй нь мэдээж. Та эмзэглээгүй биз дээ?
-Тэр хүү дөнгөж ой гурван сартай. Өвчиндөө яаж зовж, шаналж байгаа билээ. Хүний нялх үр зовж байхад шоу хийгээд, нэр хүндээ өсгөх гээд явж байдаг хүн гэж байх уу. Намайг олон хүн таньдаг болов уу, тэр утгаараа мэдээлэл түгээж хүмүүсийг уриалъя л гэсэн бодол байснаас өөр нэр хүнд, ашгийн төлөө огт яваагүй гэдгийг хэлмээр байна. Тийм яриа сонсоод жаахан эмзэглэснийг нуухгүй. Гэхдээ дэмжиж, хүүд тусалж байгаа олон хүн бий. Зарим хүмүүс тусламж үзүүлсэн хүмүүсийн мэдээлэл, санхүүгийн тайлангаа тавь гэж шаардсан байна лээ. Тэр хүүд туслаач гэж зарласан хандивын данс нь бодитой. Эмчилгээнээс өөр ямар нэгэн зүйлд зориулагдаагүй. Би мөнгө төгрөгтэй холбогдоогүй учраас хүүгийн ээжид “Би Солонгост эмнэлэгт эмчлүүлж байсан. Аль ч эмнэлэг эмчилгээний зардлыг бичээд өгдөг. Орчуулагчаараа дамжуулаад тайланг нь ав. Энд орчуулаад олон нийтийн сүлжээгээр дэлгээрэй” гэж хэлсэн. Ингэж ээжид нь хэлэхдээ багахан эмзэглэж байлаа. Яаж ч бодсон үхэж болох өвчнөөр нялх хүүхэд зовж байхад шоу хийх хүн байхгүй. Ийм зүйл дээр хэт муу санаа гаргамааргүй санагдсан. Намайг ч гэсэн “Солонгос руу эмчилгээнд явлаа гэж Алдармаагаас баахан мөнгө авсан. Тэнд очоод шопинг хийгээд явж байна” гэж ярих хүн байсан. Би өнөөдөр ч гэсэн эмчилгээгээ хийлгээд л явж байгаа. Өөртэй чинь ярилцахын өмнө хүртэл эмчилгээндээ ороод ирсэн.
-Монголдоо эмчлүүлэх боломж байгаагүй юм уу гэх хандлага бас байсан. Гадаадад өндөр үнэтэй эмчилгээ хийлгэсэн гэдэг утгаараа зарим хүн шүүмжилсэн байж болох талтай.
-Би тансаг сайхныг хайж яваагүй. Түлэнхийн төвийн эмч нарын зөвлөснөөр л эмчилгээнд явахаас өөр арга байгаагүй. Манай эмч нарын мэдлэг, туршлага үнэхээр сайн. Гэсэн ч тоног төхөөрөмж, эм тариа гээд үнэхээр хүчин мөхөсддөг юм байна. Гадагшаа эмчилгээнд явахгүй бол болохгүй гэж зөвлөсөн учраас л би явсан. Түүнээс хэн нэгнээс учиргүй их мөнгө авах гэж, гадаадад тансаг эмнэлэгт хэвтэх гээгүй. Би 31 хувийн түлэгдэлтэй, энэ хүү 51 хувийн түлэгдэлтэй байсан. Мэс засал хийлгэхээс гадна маш удаан хугацаанд эмчлүүлэх шаардлагатай байдаг юм билээ. Өмнө нь би түлэгдсэн гэхээр нэг их эмзэглэдэггүй, хүнд хүлээж авдаггүй байсан. Түлэнхийн зовлон гэдэг хамгаас хэцүү гэдгийг биеэрээ мэдэрсэн учраас энэ хүүд тусалж, нэг ч гэсэн хүний амийг аврахад хувь нэмрээ оруулъя гэж бодсон.
-Хүүгийн бие одоо гайгүй юу?
-Дөнгөж сая ээжтэй нь ярилаа. “Мэс засалд орсон ч халуун нь буурахгүй байна” гэж байна лээ. Гэхдээ олныхоо дэмээр хүүгийн бие сайжирч байгаа гэдгийг дуулгамаар байна. Монголчууд нэгийгээ гэсэн халуун сэтгэлтэй ард түмэн шүү дээ.
-Түлэнхийн зовлон өвчин дундаас хамгийн хэцүү гэдгийг та биеэрээ мэдэрсэн. Эцэг, эхийн анзааргагүйгээс маш олон хүүхэд түлэгдэж зовж байгааг харахад эмзэглэх нь аргагүй. Түлэнхийн төвд эмчлүүлэгчдийн олонхи нь хүүхэд юм билээ?
-Би Түлэнхийн төвд 19 хоног хэвтэж эмчлүүлсэн. Намайг хэвтэж байхад хоёр хүүхэд өвчнөө даахгүй амиа алдаж байгааг хараад маш хүнд цохилтод орсон. Тэнд байгаа хүмүүсийн ихэнх нь хүүхдүүд. Ялангуяа 0-5 насны хүүхдүүд халуун тогоо, халуун цайнд их түлэгдэж ирэх юм. Эцэг эхийнх нь хараа хяналт сул байна, хүүхдээ харж, хандсангүй, гэр хорооллын амьдрал тааруу хүмүүсийн хүүхдүүд л түлэгддэг гэж хүмүүс ярьдаг. Дээр үед хүүхдүүд түлэгддэггүй байсан, одоогийн хүмүүс хүүхдээ ч харж чадахгүй байна гэж шүүмжлэхийг олон сонслоо. Эцэг, эхийн хараа хяналт сул байгааг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ түрхэн зуурын л гай байдаг юм билээ. Өнгөц хараад шүүмжлээд олон зүйл ярьж болох боловч хэн ч хүүхдээ түлэгдчихнэ гэж тэрхэн зуурт боддоггүй. Хормын төдийд дайрах гай шүү дээ. Халуун тогоонд маш олон хүүхэд түлэгддэг юм байна. Олон үйлдэлтэй тогоог буруу ажиллуулснаас болж дэлбэрч олон хүн түлэгдэж эмнэлэгт ирдэг. Дээр үед тийм зүйл байгаагүй. Халуун цайнд ойртохоор аав ээж минь “Ий аймаар, халуун” гэж айлгадаг, болгоомжлуулдаг байсан. Хүүхдэдээ ингээд болгоомжлуулаад байхад ойлгоно шүү дээ. Зав муутай, орой ирдэг ч хүүхэдтэйгээ маш сайн харилцаж ойртож болохгүй зүйлсийн талаар ойлгуулж байгаач. Бас халуун тогоо, халуун цайгаа хүүхдийн гар хүрч болохгүй газар тавьж байгаач гэж захья. Залуу аав ээжүүдэд хүүхэд нь түлэгдэнэ гэсэн төсөөлөл бага байх шиг байна. Түрхэн зуурын болгоомжгүй байдлаас болж нөхөж баршгүй зовлон тохиох юм. Тиймээс хичнээн завгүй байсан ч анхаарал болгоомжтой байгаач гэж аминчлан захимаар байна.
-Зарим хүмүүс мэдээлэлгүйгээсээ болоод хүүхдээ түлэгдэхэд нохойн цус, сахар, гутлын тос түрхэж бохирдуулдаг. Болгоомжтой байхаас гадна анхны тусламж үзүүлэх талаар мэдээлэлтэй баймаар санагддаг?
-Би буцалсан усанд түлэгдсэн шүү дээ. Эмч нар “Түлэгдсэн бол хамгийн түрүүнд хүйтэн усанд дүрэх ёстой” гэж зөвлөдөг юм билээ. Хүйтэн ус хорыг нь гадагшлуулдаг юм байна. Өдий насалчихаад үүнийг сонсоогүй юм уу гэж эмч асууж байсан. Үнэхээр би мэдэхгүй байсан учраас анхны тусламж үзүүлэлгүй эмнэлэгт очсон шүү дээ. Намайг амьтны гаралтай юу ч түрхэж, ойртуулж болохгүй гэсэн. Би өнөөг хүртэл ойртуулаагүй. Ер нь элдэв зүйл түрхдэг гэсэн ам ярианд итгэмээргүй юм билээ. Янз бүрийн зүйл түрхээд хүндрүүлсэн хүмүүс эмнэлэгт цөөнгүй ирдэг. Би жил шахам эмчилгээ хийлгэж байна. Тиймээс тодорхой хэмжээний мэдлэгтэй болсон. Мэс заслын дараахь эмчилгээний талаар асуумаар байвал надтай холбогдоорой гэж хүмүүст уриалмаар байна. Би чадах бүхнээ хэлж өгнө. Утсаар яриад байх боломжгүй ч facebook хаягаараа хариулаад зөвлөөд байж чадна. Зовлонг нь үзсэн хүн гэдэг өөр шүү дээ. Надтай түлэгдсэн хүмүүс холбогдож, ярьж хөөрдөг. Ядаж л зовлонг нь хуваалцаад “Одоо ингэнэ, тэгнэ” гээд ярилцана шүү дээ.
-Түлэгдсэн хүмүүс насаараа сорвитой шаналж явна гэж сэтгэлээр унадаг. Таны тухайд уйгагүй эмчилгээ хийлгэж байгаа. Одоо ер нь зовиур байгаа юу?
-Намайг анх эмнэлэгт очиход эмч “Хоёр жил түлэнхийн төвөөр явна даа” гэхэд нь их гомдож байсан. Юу яриад байгаа юм бэ л гэж бодож байлаа. Гэтэл би жил эмнэлгээс салсангүй. Энэ сарын 27-нд яг жил болж байна. Ургасан махны хэмжээ багасаагүй. Тэвчээртэй, уйгагүй эмчлүүлэхэд эдгэнэ л гэсэн. Физик эмчилгээ хийлгэж байна. Түлэгдсэний дараахь арчилгаа маш чухал байдаг. Байнгын арчилгаа шаардлагатай. Тийм учраас түлэнхий хүнд, зовлонтой өвчин гээд байгаа юм. Маш их тэвчээр хэрэгтэй юм байна.
-Урлагийнхан, тэр дундаа хошин урлагийнхан хүмүүнлэгийн ажил хийж байгаад олон хүн талархлаа илэрхийлж байгаа. Жүжигчин Г.Ундармаа төрөх эмнэлгүүдийн хүлээлгийн өрөөг тохижуулсан нь олон хүнийг баярлууллаа. Таны тухайд түлэгдсэн хүүд тусалж байна. Бас хүмүүст өөрийнхөө боломжоор зөвлөгөө өгөхөд бэлэн гэлээ.
-Зовлонг биеэрээ туулсан хүн асуудалд арай өөр ханддаг юм байна. Би өмнө нь уран бүтээлээ сайн хийгээд, түүндээ урамшаад явъя л гэж боддог байж. Тусламж, дэмжлэг гуйсан өвдөж шаналсан хүмүүсийг өрөвддөг ч тэгтлээ эмзэглэдэггүй байжээ. Г.Ундармаа эгчийн аавынх нь бие муу. Бид хамтдаа эргэж тойроод явдаг байсан. Эмнэлгийн хүлээлгийн өрөө тохигүй юм. Эгч нь төрийн бус байгууллага байгуулаад чадлынхаа хэрээр тохижуулна гэж яриад ажил болгосон. Олон хүн талархаж байгаа. Би түлэнхийн зовлонг биеэрээ туулсны хувьд хүүд тусалъя гэж хүссэн. Олны танил учраас нийгэм рүү хандсан ажил хийж нэр хүндээ өсгөе гэсэн ямар ч бодол байхгүй. Аяндаа л хиймээр санагдаад эхэлдэг юм байна. Маш олон хүн хүүд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж байгаа. Надад мөнгө байхгүй. Миний хийж чадах ажил л олныг уриалах. Юу байна, түүгээр гэдэг шиг л явж байна.
-Цаашдаа ийм ажил зохиох уу?
-Үнэндээ төлөвлөсөн зүйл алга. Эмчилгээ минь удаан хугацаанд үргэлжилнэ. Дахиад ийм зовлон үзэх хүүхэд битгий байгаасай гэж хүсч байна.
-Та өчигдөр киноны нээлтэд явж байна гэсэн. Өөрийнхөө тоглосон киноны нээлтэд очсон уу?
-Уран бүтээлч дүү нарынхаа тоглосон “Гурван найз” киноны нээлтэд уригдаж очсон. Тэмка, Нарансолонго нарын маань тоглосон кино шүү дээ.
-Өөрөө “Хуримын сюрприз” кинонд дүр бүтээхээс гадна зургийн даргаар ажилласан. Уран бүтээлдээ эргэж ирэхдээ мэргэжлээ солив уу?
-Жил орчим уран бүтээлээсээ хол, эмнэлгээр явахад надад үнэхээр хэцүү байсан. Сэтгэлээр ч их унасан. Ийм үед “Хуримын сюрприз” киноны хамт олон туслах дүр санал болгосон. Үүнийхээ хажуугаар зургийн даргаар ажиллах санал тавьсан. Уран бүтээлээсээ удаан хугацаанд хөндийрчихсөн, ажилгүй байгаа хүн өөртөө итгэлгүй болчихдог юм билээ. “Зургийн дарга хийж чадахгүй байх. Та нарынхаа ажлыг алчихна” гэж зөвшөөрөөгүй. Долоо хоносны дараа “Оюунлаг“ продакшны залуус маань “Та өөрийгөө сэргээх хэрэгтэй. Ингээд байгаад байж болохгүй” гэсэн. Миний хувьд уран бүтээлдээ ормоор хиймээр байсан ч айдас байсан. Гэхдээ надад заагаад өг, би хийгээд үзье гэсэн. Ингээд л найруулагчаараа заалгаад шинийн 5-нд ажилдаа орсон. Үнэхээр сайхан байсан. Үгээр хэлэхийн аргагүй шүү. Ядарч явахад минь хүлээж авсан, тусалсан киноныхоо бүх залууст маш их баярлаж байгаа.
-Урт хугацааны эмчилгээ, багагүй хэл амны дараа уран бүтээлдээ эргэж ороход сэтгэлийн хөөрлөөс гадна айдас түгшүүр байсан нь мэдээж?
-Маш их айдас, эргэлзээ байсан. Одоо ч бий. Тайзан дээр гарахад хүмүүс намайг яаж хүлээж авах бол. Би 13 жил тайзан дээр ажилласан. Тодорхой хэмжээнд хүмүүст танигдаж байсан. Гэтэл жилийн өмнөх явдлаас хойш хүн бүр намайг таньдаг, ярьдаг болсон. Муу нэрээр хүмүүст танигдах гэдэг маш хэцүү. Уран бүтээлээрээ биш муу юмаараа алдаршина гэдэг хэцүү шүү дээ. Тэр утгаараа сэтгэл санаа хүнд байсан. Уран бүтээлдээ ороод маш сайхан байна.
Хүн гэдэг сэтгэлийн амьтан. Энэ уран бүтээл дээр ажиллаад хүмүүс ч болж байна гээд, өөрийгөө ч би болж байна шүү гэж үнэлэхээр үнэхээр л болоод явчихаж байна.
-Ц.Алдармаа та хоёр нэгэн үе эгч дүүс байсан. Та хоёрын дундах асуудал дууссан гэж ойлгож байгаа. Та уран бүтээлдээ орлоо. Алдармаа ч суллагдсан. Одоо холбоотой байдаг уу?
-Миний хийж байгаа ажлыг дэмжиж ярилцлага авсанд баярлалаа. Энэ талаар яримааргүй байна. Эмэгтэй хүний хувьд намайг ойлгож байгаа гэж итгэж байна.
-Хамтлагийнхантайгаа холбоотой байгаа юу. Эргээд хамтлагтаа орох бодол байгаа болов уу?
-Энэ удаа ингээд өндөрлөе.
Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР