Category: соёл-урлаг

“Өдрийн сонин”-ы №130 (4770) дугаарт нийтлэгдсэн Улсын драмын эрдмийн театрын залуу жүжигчин Доржийн Ганцэцэгтэй хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.

Улсын драмын эрдмийн театрын залуу жүжигчин Доржийн Ганцэцэгтэй ярилцлаа.

-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Саяхан “Гэгээн муза” 11 дэх наадам болж өнгөрлөө. Энэхүү наадмын өмнөхөн театр долоон най¬руулагчийн долоон өөр жүж гийн төслийг эхлүүлсэн. До лоон жүжгээс Ардын жүжигчин Б.Мөнхдорж найруулагчийн “Хэрээт төгөл” жүжиг салхи хагалж хамгийн түрүүнд тайз наа тавигдаж үзэгчдийн хүртээл боллоо. “Хэрээт төгөл”-д Ч.Алтан-Өлзий, П.Цэрэндагва ах болон Г.Урнаа эгч, мөн А.Чингүн, Г.Алтангэрэл зэрэг театрын залуу уран бүтээлчидтэй хамтран тоглосон. Миний хувьд гуталчин охины дүр бүтээсэн. Гол дүр. Тайзан дээр жүжиг эхлээд дуустал тайзнаас нэг алхам ч холддоггүй дүр л дээ.

-“Хэрээт төгөл” үзэгчдэд хэр хүрсэн гэж бодож байна?

-Долоон жүжгээс хамгийн түрүүнд “Хэрээт төгөл” үзэгч¬дэд хүрсэн, үзэгчид ер нь ам сайтай байсан шүү. Зохиолч А.Вампилов “Хэрээт төгөл” жүжгээ 1960 онд бичиж байсан юм билээ. Мөнхөө багш долоон жүжигт “Хэрээт төгөл” жүжиг орсонд их баярлаж “Би аль эрт энэ жүжгийг тайзнаа тавих юмсан гэсэн бодол өвөрлөж ирсэн. Азаар театраас ийм төсөл хэрэгжүүлж энэ жүжгээ тайзнаа амилуулах боллоо” гэж ярьж байсан. Сайн ухаж төнхвөл жүжигчид маш их зүйлийг ойлгож авах юм шиг санагдсан. Бас нэг онцлог нь олон жил тайзнаа гараагүй манай ахмад жүжигчдийн нэг Алтан-Өлзий ах бидэнтэй хамт “Хэрээт төгөл”-д тоглосон. Мөнхдорж найруулагч ах жүжигчин Алтан-Өлзийд санал тавьсан юм билээ. 

-Одоо долоон жүжгээс хэдэн жүжиг үлдсэн байгаа вэ?

-Гурав, дөрвөн жүжиг үлдсэн байх аа.

-Саяхан драмын жү¬жигч¬дийн шилдгийн шилдгийг тодруулдаг “Гэгээн муза-2014” наадам болж өнгөрсөн. Энэ жил та яагаад нэр дэвшсэнгүй вэ?

-Уг нь нэр дэвших магадлалтай байсан хэдий ч манай жүжгийн төрөлд өөр өрсөлдөгч байхгүй гээд наадамд оролцоогүй. 

-Ямар жүжгээр өрсөлдөх байсан гэж?

-Өнгөрсөн намар манай театр “Эцсийн зогсоол зөвхөн чи” гээд инээдмийн жүжиг тавьсан шүү дээ. Энэ жүжиг маань Музад нэр дэвших гэсэн чинь инээдмийн төрөлд өөр өрсөлдөх уран бүтээл байгаагүй юм билээ. Хэдий наадамдаа өрсөлдөөгүй ч гэсэн өнөө жилийн “Гэгээн Муза” олон улсынх гэдэг утгаа раа их сайхан болж өнгөрсөн.

-Таны хувьд театрт ороод хэр удаж байна?

-Одоо зургаан жил болж байна. Кино драмын ангийн оюутнуудын гол зорилго, хүсэл мөрөөдөл бол театрт орох. Би ч гэсэн бусдын адил театрт орох хүсэлдээ хөтлөгдсөн. СУИС төгсөөд аз тохиож шалгалтад тэнцээд театрт ороод ирсэн. Ямартай ч энэ сайхан уран бүтээлчдийн дунд сурч, суралцаж л явна. 

-Энэ хугацаанд театрын хэчнээн уран бүтээлд тоглосон байна. Ахмад уран бүтээлчид драмын сонгодог жүжигт тоглоно гэдэг тухайн жүжигчинд бас нэг өөр орон зайг бий болгодог гэдэг юм билээ. Залуу уран бүтээлчийн хувьд энэ тал дээр ямар бодолтой явдаг вэ?

-Миний үзэл бодлоос тэс хөндлөн орон зай бий болох нь хаашаа юм. Ер нь сонгодог гэлтгүй ямар ч уран бүтээлд тоглосон өөрөөсөө зайлсхийнэ.  Аливаа дүрийг амилуулж үзэгчдэд хүргэнэ гэдэг амаргүй. Гол нь сэтгэл зүйгээ бэлддэг. Тэр дүрийн гадаад байдалд хандах хандлагаас илүүтэй дүрийнхээ дотоод ертөнцийг амилуулж гаргах чухал байдаг. Дүр бүтээхдээ өөрийгөө орхиж дүрдээ орно, дараагийн дүрд орохын тулд бас л дээрх зарчмаар явна. Одоогийн байдлаар миний хувьд театрын тайзан дээр гол болоод туслах дүрд тоглосон 20-иод уран бүтээл бий. Энэ дундаас миний хамгийн их хичээж ажилласан нь “Эсрэг дурлал” жүжгийн япон бүсгүйн дүр. 

-“Х-Түц” продакшны жүжигчин Туяа, “Эмоци” продакшны Тэмүүжин гээд танай ангийнхан ихэвчлэн хошин урлагийн жүжигчид. СУИС-ийн хэдэн оны төгсөлт билээ?

-Манай ангийнхан СУИС-ийн кино драмын ангийн 2007 оны төгсөлт. Манай ангийнхан мэргэжлээрээ амжилттай явж байгаа. Телевизээр гарч байгаа “Гурван найз” олон ангит кинонд тоглосон Тэмүүжин манай ангийн дарга. Энэ кинонд тоглосон Анхбаяр, Эзэнмөнх бас л манай анги. Мөн “Маск” продакшны жүжигчин Алдар, Чулуунцэцэг, “Х Түц”-ийн Туяа байна. Хараад байхад манай ангийнхан үеийнхнээсээ арай илүү чадварлаг авьяастай хүүхдүүд санагддаг. Өдий зэрэгтэй яваа нь багшийн минь л гавьяа шүү дээ.

-Ангийн тань багш хэн билээ?

-Ардын жүжигчин Лхамхүү багш.  Анх бид оюутан болохдоо мэргэжлээ хүртэл сонгож чадахгүй, зүг чиггүй хүмүүс л байлаа. Тэр үед бидний замыг зааж, нүдийг маань нээж өгсөн хүн бол багш. Тиймээс багшдаа танай сониноор дамжуулаад ангийнхныхаа өмнөөс үргэлж талархаж явдгаа илэрхийлье. 

-Таны тоглосон нэлээд хэдэн дууны клип байдаг. Оюутан байхдаа тоглосон уу?

-Тийм ээ. Анх нэгдүгээр курст байхдаа Ширмэнтуяа, Амаржаргал нарын дуулсан “Чи бидэн хоёр” дууны клипт дээд ангийнхаа ахтай тоглож байсан юм байна. Ширмэнтуяа эгч дууныхаа клипт тоглох санал тавьж байсан. Би ч уухайн тас “тэгье” гээд хэлчихсэн. Тэгээд багшдаа хэлэлгүй нууцаар явж зурганд орж байсан. Анх камертай харьцаж чадахгүй ичнэ. Уг нь клипт миний дүрс л гарахаас биш дуу авиа гарахгүй, юм ярихгүй шүү дээ. Дараа нь клип цацагдаад эхэлсэн чинь өөрийгөө хараад зурагтаар ямар сонин гардаг юм бэ гээд ичээд, үзэхээрээ яс хавталздаг байсан. Дээрээс нь “Чи бидэн хоёр” дуу нэг хэсэгтээ л хит болж байнга зурагтаар гарахыг нь яана. Дараа нь Эрдэнэтунгалаг эгчийн “Ханьсахын жаргал” дууны клип гээд хэд хэдэн дууны клипт тоглоод овоо дасаад ирсэн. Анх бол маш том зориг гаргаж багшийнхаа үгнээс зөрж байж тоглож байсан юм даг.

-Багш тань хориглож байсан юм уу?

-Ер нь оюутан байхдаа ямар нэгэн кино, клип зэрэг уран бүтээлд тоглохыг багш хатуу хориглодог байсан. Хүүхдүүд СУИС-д элсээд тэр сургуулийн хаалгаар оронгуут л өөрийгөө “од” болчихсон мундаг хүн юм шиг боддогтой нь холбоотой гэсэн. Би ч гэсэн тэгж л бодож байсан. СУИС-ийн хаалгаар дөнгөж ороод л өөрийгөө жүжигчин болчихсон юм шиг бодож хөл дээрээ тогтохгүй хөөрч байлаа. Багш биднийг “Та нар элдэв кино зураг авалт зэрэг янз бүрийн юманд тоглохгүй шүү. Шал түүхий гэдгээ мэдэх үү, та нар” гэж хэлнэ. Тэгээд бас та нар нэгдүгээр курст ардын жүжигчин, хоёрт гавьяат, гуравт соёлын тэргүүний ажилтан, дөрөв төгсөхдөө хэн ч биш гэдгээ мэдэх болно гэж ирээд л захина. Үнэхээр сургуульд ороод нэг хэсэгтээ л хөөрч өөрсдийгөө ард түмний танил болчихсон юм шиг бодож  хичээл номонд дарагдаад ирэхээрээ жүжигчин болох чинь ийм хэцүү юм уу гэж бодож шалдаа бууна. Ёстой дөрөв төгсөхдөө “За больё би ер нь жүжигчин болж чадахгүй, хэн ч биш юм байна” гэж боддог юм билээ. 

-Анх дэлгэцээр өөрийгөө хараад ичиж байсан хүн чинь харин ч дэлгэцийн уран бүтээлд чамгүй амжилт гаргаж нэлээд хэдэн кинонд тоглоод амжсан. Анх ямар кинонд тоглож байв? 

-Хамгийн анх Казахын ард түмний “Гэрээс” гэдэг түүхэн кинонд тоглосон. 2007 онд “Сарны нулимс” олон ангит кинонд тоглосон. “Сарны нулимс”-аас хойш ер нь дэлгэцээр олон ангит кино гарч эхэлсэн ш дээ. Дараа нь мөн “Өдөр өдрийн нар” олон ангит кино болон “Аз ойрхон”, “Аравт”, “Улаан дөрвөлжин” зэрэг нэлээд хэдэн дэлгэцийн бүтээлд тоглосон шүү.

-Залуухан, тэгээд эмэгтэй жүжигчний хувьд уран бүтээлийг тань үзээд сэтгэл алдраад ч юм уу үзэгчдийн зүгээс сэтгэлээ илэрхийлж гэнэтийн бэлэг барих тохиолдол гардаг уу. Танихгүй мөртлөө цэцэг бэлэглэдэг ч юм уу?

-Нээрээ нэг хэсэг тийм зүйл болсон юм байна. Эзэнгүй цэцэг ирдэг байсан. Шинэ уран бүтээлийн нээлт, баярын тоглолтын үеэр ч юм уу хэнээс нь мэдэгдэхгүй цэцэг илгээмжээр ирдэг байсан. Би бүр гайхаад хэн гэдгийг нь мэдэх юмсан гэж боддог байсан ч хэн болохыг мэдээгүй. Их л гоё санагддаг байсан. Яг л “Үл таних эмэгтэй” кинон дээр гардаг шиг юм болсон.

-Одоо тэр цэцэг ирж байгаа юу?

-Үгүй. Одоо чинь бас фэйсбүүк зэрэг цахим ертөнц түгээмэл хэрэглээ болчихсон болохоор намайг дэмждэг, миний уран бүтээлийг үзсэн хүмүүсээс урмын үгтэй сэтгэгдлүүд их ирдэг шүү. Хүн чинь урмаар амьдардаг юм хойно их сайхан эрч хүч ороод явчихдаг юм.

Д.ДАВААСҮРЭН

Жүжигчин С.Ариун­бямбатай ярилцлаа.

-Та өөрийнхөө тухай танилцуулаач. Хэзээ сургуулиа төгссөн бэ?

-Би СУИС-ийн 2000 оны төгсөгч. Жүжигчин, найруу­лагч гэсэн давхар мэргэжлээр дүүргэсэн юм. Төгсөөд театрт олон жил ажилласан. Тэр хугацаандаа дэлхийн болон Монголын 50 гаруй сонгодог жүжгүүдэд гол, туслах дүрүүдэд тогложээ. Хорь шахам дэлгэцийн бү­тээлд оролцсон байна. Най­руулагчийн хувьд гэвэл тайзны хэд хэдэн бүтээл бий. 

-Жүжигчин болъё гэж багаасаа хүсч байсан уу?

-Урлагийн гэр бүлд өссөн болохоор аль багаасаа л жүжигчин болохыг хүсдэг байлаа. Аав маань гавьяат жүжигчин  Сүхээ гэж хүн байсан юм. Ээж бас урлагийн хүн. Олон жил театрт ажилласан хүн. Жаахан байхаасаа л  аав, ээжийгээ дагаж бригадаар их явна. Театрт очно. Аав, ээжийгээ  ажиллаж байхад наагуур цаагуур нь явж нүүр будаг хийж байгааг нь хараад суудаг хүү байлаа. Нэг л мэдэхэд театр, жүжигчний мэргэжилд  дурласан даа. 

-Анх ямар кинонд дүр бүтээж байсан бэ?

-Анх 2002 онд “Гашуун аялгуу” гэдэг кинонд тоглож байлаа. Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвөөс санхүүжүүлсэн юм. Бат гэдэг залуугийн дүрийг бүтээсэн. 

-Та дандаа л эсрэг дүр бүтээдэг. Найруулагчид таныг эсрэг дүрд тоглуулахаар  сонгодгоо юу гэж тайлбарладаг вэ?

-Хүмүүс харин ингэж асуугаад байдаг юм. Уг нь би тайзан дээр маш олон эерэг дүр бүтээсэн. Эсрэг дүрд цөөхөн тоглосон байдаг. Эерэг дүрд тоглох тоо нь гүйцнэ гэж байдаг юм болов уу, сүүлийн үед дандаа л эсрэг дүрд тоглож байна. Найруулагч нар эсрэг дүрд тоглож чадна гэж итгээд сонго­дог байлгүй л гэж боддог. Миний хувьд мэдээж зохиолоо эхэлж уншаад таалагдсан дүр дээрээ ажилладаг. 

-Та “Mongolian academy awards-2013”-аас “Ану хатан”-ы Данжила баатрын дүрээр шилдэг туслах дүрийн шагнал авсан. Данжилагийн дүрд шалгарсан түүхээ яриач?

-Данжилад тоглох гээд олон  жүжигчин  пробонд орсон юм билээ. Миний хувьд тоглоё гэж бодоогүй байсан л даа. “Ану хатан”-г найруулсан манай ангийн Алтантуяа “Пробонд ороодох” гэж дуудахаар нь проб өгчих­сөн юм. Яг аль дүр дээр нь сонголт хийж байгааг нь ч мэдээгүй. Тэгсэн нэг өдөр дуудаад “Данжилад тоглохоор боллоо шүү” гэсэн. Данжила жанжин чинь эерэг дүр. Намайг сөрөг дүрээр хүлээж аваад сурчихсан хүмүүс “За энэ нөхөр хэзээ урвах бол” гээд  хараад байсан гэсэн. Ноднингийн авардсаас “Ану хатан” киноны хувьд зохиолч, продюсер, туслах эрэгтэй дүр гэсэн гурван  шагнал авсан юм. Жүжигчдээс туслах дүрийн шагнал авсан. 

-Зорьж, хүсч  тоглосон кино бий юу?

-Энэ л кинонд тоглочих юмсан гээд байдаггүй. Оногдсон дүрээ маш сайн гаргахыг л хичээж ажилладаг. Судалгаа хийж, хөлс хүчээ гаргаж ажилласан учир тоглосон дүр болгондоо хайртай. Ер нь хүмүүс муу дүр болсон, сайн дүр болсон байна гэж их ярьдаг. Миний хувьд бүх бие сэтгэлээ гаргаж ажилласан учраас муу, сайн дүр гэж байхгүй. 

-Таны хамгийн сүүлд тоглосон “Луйвар” киног шүүмжлэх хүн цөөнгүй байна лээ?

-Гадуур сайн, муу янз бүрээр ярьж байгаа байх. Нээлтээ хийгээд хэдхэн хоно­сон болохоор гадуур юу гэж ярьж байгааг сайн мэдэхгүй байна. “Луйвар”-ын  хувьд сэдэв нь их таалагдсан. Өнөө­дөр манайд ийм төрлийн сэдэв­тэй кино ер нь байхгүй шүү. “Луйвар” кинонд Амараа гэдэг залуугийн дүр дээр ажиллалаа. 

-Кино найруулъя гэсэн төлөвлөгөө бий юу?

-Бодолгүй яахав. Найруу­лагч мэргэжилтэй хүний хувьд  нэг кино төсөл эхэлчихсэн явж байна. Энэ киногоо хүмүүсийн хардаг өнцгөөс арай өөр байдлаас харж хийх бодолтой байгаа. Нийгмийн хөшигний ард байгаа  эмгэнэлтэй зүйлийг ил гаргана. Хүмүүс бүгд мэдэж байгаа хэрнээ амаа жимийж өнгөрдөг тэр зүйлийг дэлгэцнээ хөндөж тавина. Кино зохиол маань  эхэлчихсэн байгаа. 

-Кинондоо өөрөө тоглох уу?

-Мэдэхгүй байна. Үнэхээр таалагдсан дүрдээ  тоглож магадгүй л юм.  

-Ариунбямба амьдрал дээрээ ямар хүн бэ?

-Уур уцааргүй, тайван хүлээц­тэй, тэвчээртэй хүн болов уу гэж өөрийгөө дүгнэ­дэг. Хүүхэд насандаа бусад хөвгүүдийн адил сахилгагүй жаал байлаа. Бага, дунд сургуулийн багш нартаа  их баярладаг. Их сургуулийн багш нар маань ч намайг мундаг сайхан төлөвшүүлсэн. Ганцхан амьдрах насандаа хүнлэг,  эх орноо хайрласан чин сэтгэл, зөв хандлагатай амьдрахсан гэж хүсдэг. 

-“Лардьма” киноны  архи­чин нөхрийн дүр хүмүүст их хүрсэн санагддаг. Дамчаа гуайг Исмэл тайжийн дүрд тоглосны дараа хүүхдүүд чулуугаар нүүлгэж байсан шиг юм болсон уу?

-Лардьма  нийгмийн хөшиг­ний ард байгаа сэд­вийг гаргасан мундаг кино. Жүжигчид нь их сайн жүжиг­лэсэн. Миний бүтээсэн дүр бол хүчирхийлэл үйлдэж бай­гаа архичин нөхөр Өнөболд. Арай ч чулуу нүүлгээгүй ээ, гэхдээ яривал өчнөөн жишээ бий. Энгийн жишээ хэлэхэд манай охинтой ангийнх нь хүүхэд маргалдаж л дээ. Тэгсэн манай охин “Би чамайг аавдаа хэлнэ” гэж. Тэгсэн нөгөө хүүхэд нь “Танай муу аав хувхай архичин юм билээ” гэсэн байсан. Охин маань яаж дуугүй байхав. “Манай аав архи уудагггүй. Чи юу яриад байгаа юм бэ” гэж хэлтэл ангийнх нь хүүхэд “Лардьма дээр нэг хөгийн л амьтан байсан ш дээ” гэсэн юм билээ. Хүүхдүүд тэгж ярьсан гэхээр Өнөболдын дүр хүмүүст хүрсэн юм болов уу гэж ойлгож байгаа. 

-Хүмүүс таныг гудамжаар ява­хаар ямар өнцгөөр хараад байх шиг санагддаг вэ?

-Дийлэнх нь л “Энэ их муухай зантай, муу хүн байх.  Харваас л уудаг нөхөр байна” гэсэн харцаар хараад байдаг. 

-Эсрэг дүрээс татгалзъя гэсэн бодол төрөх үе гардаг уу?

-Дүрд ялгаанууд хэрэгтэй. Эсрэг дүр дотор олон дүр бий. Ярьдаг эсрэг дүр байна. Ярьдаггүй ч эсрэг дүр байна. Тэгэхээр нэг хэв маягт бариг­даж өөрийгөө лоозон, лого болгож ард түмний сэтгэл зүйд хадаж болохгүй. Маш олон сонин дүр дээр ажиллаж болно. Яг тэр гэхийн тэмдэггүй, барьж авч болохгүй тийм л дүрүүдэд ажиллая гэж боддог. Эерэг дүр ч маш олон янз. Энэ хорвоо дээр өөр өөр зан араншинтай өчнөөн мянган хүний дүр оршин тогтнож байна. Тиймээс надад ямар нэг дүрээс татгалзах шаардлага байхгүй. Ажиллах дүрдээ ажиллаад л явна.

-Жүжигчид дүр дээр ажил­лах­даа өчнөөн судалгаа хийдэг гэдэг.  Таны хувьд дүр дээр ажиллахынхаа өмнө өөрийгөө яаж бэлддэг вэ?

-Өөрөөсөө өөр хүн бий болгох гэж байгаа учир судалгаанд цаг зарахаас аргагүй л дээ. Зохиол дээр биччихсэн нөхрийн  удамшил, хүмүүжил, амьдралын замнал зэргийг бүгдийг тооцно. Ямар зүс царайтай, яагаад ийм болсон гээд бүгд л задраад явна. Үүнийг л жүжигчин хүн ямар ч хийгүй гаргах ёстой учраас их нарийн ажиллагаа шаарддаг. Миний хувьд дүр дээрээ ажиллахдаа  эхлээд гадна талаас нь их боддог. Дараа нь дүрийнхээ мөн чана­рыг дотоод руугаа  оруулж сэтгэлгээг нь гаргана. Зохиол дээр тухайн дүрийн тухай бусад дүрүүд нь  юу гэж ойлгож байна вэ гэдэг их чухал асуудал.  Дүрийн эцсийн зорилго юу байна гэдгийг бодно. Эхлэл, төгсгөлийн цэг хаана байгааг  сайн бодох учиртай. Би дүрээ аваад л эскиз зураг гаргадаг. Тэрэндээ дөхүүлж хувирдаг. 

-Та зургийн авьяастай юм аа. Их адилхан зуржээ?

-Хобби, мэдрэмжээрээ л зурдаг. Аав маань ч бас дүрийн эскизүүдээ гаргачихдаг байсан юм. Тайзан дээр гарах үйл хөдлөл бүртэй нь маш тодорхой зурдаг хүн байлаа. Хүүхэд байхдаа аавынхаа хажууд суугаад зургийг нь их харна аа. Аав зурсан эскизүү­дээ дүрийнхээ фототой харь­цуу­лаад хадгалдаг байсан. Надад ч бас тэгж харьцуулсан дэвтэр бий. 

-Та бараг өөрөө нүүрээ хувиргачихдаг юм биш үү?

-Би Монголын мундаг нүүр хувиргагч Найданжавын шавь. Оюутан байхдаа нүүр будгийн хичээлээ нэлээд түлхүү заалгаж байсан. Хэр баргийн нүүр будгийг өөрөө хийчихнэ шүү. Кино багт нүүр хувиргагч байдаг. Тэр хүнийг хүндэлнэ. Би ингэж будвал зүгээр гэж бодож байна, та юу гэж бодож байна гэх мэтээр зөвлөлдөж санал солилцож ажилладаг.  

-Таны хувьд тайз дэлгэцийн ялгаа юу вэ?

-Тайз бол амьд. Хөгжим дуугараад л хөшиг нээгдэхэд үйл явдал тасралтгүй өрнөж  хөшиг хаагдахад л дуусна. Тодорхой нэг хугацаанд л болж өрнөдөг зүйл. Кино бол тийм биш. Хаанаас нь ч, аль үеэс нь ч зураг авч магадгүй. Тэгэхээр тооцоолох юм маш их гардаг. Кино эхлэх өдөр үхдэг зургаа авахуулах үе ч гарна. Дүр маш их зовлон туулж байж үхэх ёстой. Гэтэл юу ч болоогүй байхад үхнэ гэдэг хэцүү. Тэр бүхнийг мэдэрч гаргана. Дүрээ л маш сайн судлах ёстой. 

-Одоо та ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна?

-Хоёр киноны санал авчихаад байна. Гэрээгээ хийж амжаагүй байгаа. Судалгааны ажлаа хийгээд явж байна. Жүжигчин хүн ер нь амардаггүй. Нэг юм уншчихаар зовно, шанална, гудамжинд гарч сонин дүр төрх хайна, хүмүүсийн харилцааг анзаарна гээд цагийг зүгээр өнгөрөөхгүй шүү. 

-Яг ямар дүрд тоглох юм бол?

-Нэг нь эсрэг дүр, нөгөө нь эерэг дүр. 

-Манай  кино урлагийн хөгжил  хэр түвшинд яваа гэж та боддог вэ?

– Монголын театр, кино урлаг нэг үеэ бодвол сайхан хөгжиж байна. Хүмүүс ч маш гоё  хүлээж авдаг болж.  Ер нь урлаг хөгжихөд хүмүүсийн уран сайхны боловсрол үнэлж баршгүй үүрэгтэй байдаг. Зарим хүн үүнийг буруугаар ойлгож “муусайн урлагийнхан” гэж ярьдагт уран бүтээлчийнхээ хувьд эмзэглэдэг. Хүний оюуны талхыг бэлдэж өгдөг хүмүүсийг уран бүтээлч гэдэг. Хүн гэдэг амьтан оюунаа цэнэглэж хооллох ёстой. Тэр хоол нь уран бүтээл. Өөр нэг анхаарахаас аргагүй өнцөг бий. Өнөөдөр гадны маш олон кино, уран бүтээлийг хэн хаана ч үзэж болж байна.  Дэлхий дээр маш олон шашин, үндэстэн, соёл иргэншил бий. Даяаршлын нийгэмд энэ олон янзын соёл нэгдэж байгаагийн наад захын жишээ нь кино урлаг.  Энэ давалгаан дунд Монголын гэсэн өв, соёл, оршихуйгаа авч үлдэж, монгол гэдгээрээ ялгарахын тулд, тэр орчныг бий болгохын төлөө кино урлагийнхан зүтгэж яваа. Миний хувьд  Монголын кино урлагийг хөгжиж байгаа, үүргээ биелүүлж яваа гэж үнэлдэг. 

 -Монголд яг одоо ийм төрлийн л кино дутагдаж байна даа гэсэн бодол төрдөг үү?

-Уран бүтээлчид сонин сэдэвтэй сайн кинонууд хийж байна. Техник, технологи нь ч нэг үеэ бодвол өндөр шатанд гарсан. Олон ч төрлийн кино хийж байна. Үндэсний өөрийн хэв маяг, жанрыг бий болгомоор юм уу гэсэн бодол төрдөг. Монголчууд гэж яг ямар хүмүүс юм гэдгийг гаргаж ирмээр санагддаг. Тийм орон зай үгүйлэгдээд байх шиг.  Өнөөдрийн хувьд АНУ, Хятад гээд бүх орны киноны сэдвийг хулгайлаад хийчихлээ. Өөрсдийн өнгө төрх гэдэг юмаа алдах гээд байна уу гэж эмзэглэдэг. Уран бүтээлчид санасандаа хүртэл бүтээл хийе гэхээр мөнгөгүй гацдаг зовлон бий. Бусад улс орнууд уран бүтээл, театртаа маш их хэмжээний мөнгө гаргаж өгдөг. Учир нь айхавтар орнууд  кино урлаг ач холбогдолтойг мэдэрдэг. Тэр ч утгаараа кино урлагаа мундаг хөгжүүлж чадсан. Үндэсний хэмжээний том кино хийвэл дэлхийн тавцанд маш хурдан гарах боломж бидэнд бий. 

-Манай жүжигчид ур чадварын хувьд хэр вэ?

-Дэлхийн хэмжээнд дутахгүй шүү. Алтан үеийн мундаг жүжигчид байсан, тэд­ний дараагийн үе, одоогийн үе гээд байна. Манай Амараа Холливудад гарч кинонд тоглож байгаа. Анхням гэхэд Азид гарсан. Монголын жүжиг­чид  мундаг байгаагийн л илэрхийлэл. 

-Амжилттай явж байгаа урлагийн хүний ар гэрийг авч явж байгаа эзэгтэй нар их мундаг байдаг. Гэр бүлийн хүнээ танилцуулаач?

-Мэдээж тэгэлгүй яахав. Эхнэрийг маань Г.Амарсанаа гэдэг. Их сайн бүсгүй бий. Номин-Эрдэнэ, Амин-Эрдэнэ гээд хоёр охинтой. Бага нь нэгдүгээр анги, том нь долдугаар анги. 

-Гэрийнхэндээ хэр цаг зав гаргаж байна?

-Боломж гарвал л  зав гаргахыг боддог. Би  их гэрсэг хүн. Бага байхад аав, ээж хоёр ажлаасаа ирэхэд  гэр дүүрээд явчихдаг байсан. Бид хичээлээсээ ирээд л цүнхээ шидэж аавынхаа өвөр дээр суугаад  эрхэлж гардаг байлаа. Аав маань хоймортоо дээлээ нөмрөөд зурагтаа үзээд сууж байдагсан. Ийм  сайхан гэр бүлийн нөмөр нөөлгөнд өссөн болохоор тийм орчныг гэртээ бүрдүүлэхсэн гэж хүсдэг. Тиймээс цаг гарвал л гэртээ ирээд  суучихдаг. Хүүхдүүд маань эрхлээд салахгүй шүү дээ. 

С.АРИУНЖАРГАЛ

Манайд кино, дэлгэцийн урлаг сүүлийн жилүүдэд нэлээд хөгжих болсон ч авангард, андерграунд, эксперименталь чиглэлийн кино тэр бүр хөгжөөгүй, олонд танигдаагүй төрөл билээ. Тэгвэл “Алтан хальс” холбооноос энэ төрлийн киног  олонд танилуулах, сурталчилах үүднээс “Алтан хальс андерграунд кино наадмыг хоёр дахь жилдээ зохион байгуулах гэж байна. Уг кино наадмын талаар холбооныхон хэвлэлийн хурал хийж мэдээлэл өглөө. Тус арга хэмжээ өнгөрсөн жил “Монголын анхны андерграунд, эксперименталь, бэсрэг киноны уралдаанаар зохион байгуулагдаж байжээ. Тэгвэл уг наадам энэ жил хүрээгээ тэлж, “Алтан хальс олон улсын андерграунд кино наадам” нэрийн дор болох гэж байна. Кино наадамд оролцох видео бүтээлийг зургадугаар сарын 9-13-ны хооронд “Улаан гэр” галерейд (Хүүхдийн 100-Хаан банкны төв салбарын 1 давхарт) 14.00-18.00 цагийн хооронд хүлээн авах аж. Бүтээлд тавигдах гол шаардлага нь тухайн бүтээл шинийг эрэлхийлсэн содон хийцтэй, ямар нэг байдлаар давтагдаагүй, дууриамал бус, өвөрмөц байх ёстой. Үргэлжлэх хугацаа 20 минутаас хэтрэхгүй. Мөн тухайн бүтээл өмнө нь Монголд зохиогдсон ямар нэг кино уралдаанд оролцоогүй, интернетэд тавигдаагүй байх ёстой аж.

Б.УРАНЧИМЭГ

Кино урлагийн шилдгүүдийг тодруулах “Academy awards Mongolia 2014” наадам энэ сарын 14-нд зохиогдоно. Өчигдөр наадмыг зохион байгуулагчид сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө. Энэ жилийн кино урлагийн шилдгүүдийг тодруулах “Academy awards Mongolia” наадамд 2013 оны зургадугаар сараас 2014 оны зургадугаар сарын 8-ны хооронд нээлтээ хийсэн шинэ уран бүтээлүүд өрсөлдөх юм.  Одоогоор бүтээлүүдийн бүртгэлийг авч байгаа аж. Тус наадам нь шинээр дэлгэцнээ гарсан бүтээлүүдийг олонд түгээх, сурталчлах, уран сайхны, баримтат, богино хэмжээний киног архивт бүртгэж, шилдэг уран бүтээлчдийг тодруулж алдаршуулах зорилготой. “Academy awards Mongolia 2014” нь “Монгол шилтгээн”-д болох бөгөөд 10, 11-нд наадамд өрсөлдөж буй бүтээлийн үзлэг болох аж. Энэ удаагийн наадамд шилдэг кино, шилдэг эрэгтэй, эмэгтэй дүр, шилдэг эрэгтэй, эмэгтэй туслах дүр, шилдэг найруулагч, шилдэг зураглаач, зураач, хөгжим, дуу, монтаж, шилдэг дууны найруулагч, зохиол, дүрсний эффект, шилдэг нүүр будалт, баримтат кино, хөрөнгө оруулагч, богино хэмжээний кино гэсэн номинациудыг шалгаруулна.

Э.ЭРДЭНЭ

Кино урлагийн шилдгүүдийг тодруулах “Academy awards Mongolia 2014” наадам энэ сарын 14-нд зохиогдох гэж буй. Өчигдөр наадмыг зохион байгуулагчид сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө. Энэ жилийн кино урлагийн шилдгүүдийг тодруулах “Academy awards Mongolia” наадамд 2013 оны зургадугаар сараас 2014 оны зургадугаар сарын 8-ны хооронд нээлтээ хийсэн шинэ уран бүтээлүүд өрсөлдөх юм.  Одоогоор бүтээлүүдийн бүртгэлийг авч байгаа аж. Тус наадам нь шинээр дэлгэцнээ гарсан бүтээлүүдыг олонд түгээх, сурталчилах, уран сайхны, баримтат, богино хэмжээний киног кино архивт бүртгэж, шилдэг уран бүтээлчдийг тодруулж алдаршуулах зорилготой. “Academy awards Mongolia 2014” нь “Монгол шилтгээ”-нд болох бөгөөд 10, 11-нд наадамд өрсөлдөж буй бүтээлийн үзлэг болох аж. Энэ удаагийн наадамд шилдэг кино, шилдэг эрэгтэй, эмэгтэй дүр, шилдэг эрэгтэй, эмэгтэй туслах дүр, шилдэг найруулагч, шилдэг зураглаач, зураач, хөгжим, дуу, монтаж, шилдэг дууны найруулагч, зохиол, дүрсний эффект, Шилдэг нүүр будалт, баримтат кино, хөрөнгө оруулагч, богино хэмжээний кино гэсэн номиниацуудыг шалгаруулна. 

“Хурд” хамтлаг энэ сарын 7-нд үнэгүй тоглолт хийх гэнэ. Учир нь “Irish” пабын асарын зун цагийн нээлтийг тохиолдуулан үнэнч үзэгч, сонсогчдодоо зориулан бүрэн хэмжээний тоглолт зохион байгуулах гэж байна. 

20 жилийнхээ ойг тохиолдуулан дэлхийгээр тархан суурьшсан элэг нэгтнүүддээ уран бүтээлээ толилуулж яваад ирсэн рок ахан дүүс зуны нэгэн үдшийг үнэнч фэнүүдтэйгээ хамт өнгөрөөх нь.

 Болзох газар “Irish” пабын задгай талбай. 

Хятадын соёлын төвөөс хоёр орны соёлын харилцаа болоод олон улсын хүүхдийн эрхийн өдрийг тохиолдуулан монгол хүүхэд залуустаа зориулан дэлхийн сонгодог жүжгийг үнэ төлбөргүй толилуулж байна. Тодруулбал, БНХАУ-ын Хүүхдийн урлагийн театрын 18 хүний бүрэлдэхүүнтэй уран бүтээлчдийн баг дэлхийн сонгодог хүүхдийн жүжиг “ЭЗОПЫН ЁГТ ҮЛГЭР”-ийг тоглохоор манай улсад хүрэлцэн ирлээ.  

“ЭЗОПЫН ЁГТ ҮЛГЭР” энэ сарын 3, 4-ний өдрийн 18 цагаас Тусгаар тогтнолын ордонд тоглох бөгөөд монгол жаалууд хадмал орчуулгатайгаар хүлээн авах юм байна. 

Монгол Улсад Онцгой байдлын алба үүсэн байгуулагдсаны 10 жилийн ойг тохиолдуулан Онцгой байдлын байгууллагын үйл ажиллагааг яруу найрагт мөнхлөн үлдээх, гал сөнөөгч, аврагчдын алдар гавьяат үйлсийг алдаршуулах, нийт бие бүрэлдэхүүн, албан хаагчдын бахархалыг дээшлүүлэх зорилгоор Онцгой байдлын ерөнхий газраас яруу найраг сонирхогчид болон яруу найрагчдын дунд “Мөнгөн дуулга цом 2014” яруу найргийн уралдааныг зохион байгууллаа.
Уралдааны урьдчилсан шалгаруулалтад ирүүлсэн 170 гаруй бүтээлээс шилдэг 25 яруу найрагчийн шүлэг шалгарсан бөгөөд нэгийн даваанд яруу найрагчид маань Онцгой байдлын албаны сэдэвтэй шүлгээ уншиж хоёрын даваанд 15 яруу найрагч шалгарсан юм.
Хоёрын даваанд шалгарсан 15 яруу найрагч Эх орны сэдэвтэй шүлгээ уншиж өрсөлдсөнөөс  гурвын даваанд шилдгийн шилдэг 5 яруу найрагч тунаж үлдлээ.
Ингээд мэргэжлийн шүүгчдийн багийн шийдвэрээр тэргүүн байрт яруу найрагч Ч.Алтанхуяг, дэд байрт МЗЭ-ийн шагналт, шилдэг бүтээлийн “Алтан өд”, ”Болор цом” яруу найргийн наадмын дэд байрын шагналт, яруу найрагч М.Уянсүх, гуравдугаар байрт МЗЭ-ийн шагналт, шилдэг бүтээлийн “Алтан өд” цом, “Улаанбаатар хотын шилдэг зохиолч” өргөмжлөлт, яруу найрагч Л.Мягмарсүрэн нар шалгарч, өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнууллаа.
Тусгай байрт МЗЭ-ийн шагналт, Утга зохиолын төлөө шагналт, яруу найрагч С.Чулуун, МЗЭ-ийн шагналт, яруу найрагч Б.Баттулга нар шалгарч, мөн өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнууллаа.  
Яруу найргийн уралдааныг ОБЕГ-ын дэд дарга, онцгой байдлын хурандаа Д.Дарь Сүхбаатар, ОБЕГ-ын Гал түймэртэй тэмцэх газрын газрын Хяналтын хэлтсийн дарга асан, онцгой байдлын хурандаа Д.Бямбацогт, Монголын зохиолчдын эвлэлийн удирдах зөвлөлийн гишүүн, яруу найрагч А.Эрдэнэ-Очир нар шүүн явууллаа.   

“Номин талст” хамтлагийн дуучин Т.Дэлгэрмөрөнд УГЗ, сэтгүүлч, яруу найрагч, багш Ү.Хүрэлбаатар зориулан ийм нэгэн шүлэг тэрлэжээ.  

Монголын Орчуулагчдын Эвлэлээс зарласан дэлхийн сонгодог яруу найргийн бүтээлээс эх хэлнээ орчуулах уралдаан амжилттай өндөрлөж, дүнгээ өнөөдөр гаргажээ. Тус уралдааны онцлог нь оролцогсод урьд өмнө эх хэлнээ орчуулагдаж байгаагүй дэлхийн сор болсон яруу найрагчдын бүтээлийг итали, франц, герман, хятад, солонгос, япон, англи, орос зэрэг хэлнээс орчуулж ирүүлсэн аж. Уг уралдаанд МУИС-ийн ГХСС-ийн англи, франц, хятад, итали, герман хэлний ангийн оюутнууд идэвхитэй оролцжээ.
МОЭ-ийн Удирдах зөвлөлийн гишүүдийн олонхийн саналаар уг уралдаанд тэргүүн байрт шалгарах хэмжээний бүтээл ирээгүй гэж үзсэн байна. Харин залуу орчуулагч Э.Халиунаа Нобелийн шагналт яруу найрагч Рабиндранат Тагүрийн “Төөрөг”, Нобелийн шагналт зохиолч, яруу найрагч Сюлли Прюдомын “Жаргах наран” шүлэг, Францын нэрт зохиолч, яруу найрагч Виктор Хюгогийн “Залуухан бүсгүй танаа”, Францын зохиолч Артур Рэмбогийн “Мэдрэхүй” зэрэг шүлгийг эх хэлнээс нь орчуулсан бүтээлээрээ дэд байрын эзэн болжээ. Залуу орчуулагч Ч.Болортуяа Францын яруу найрагч Пол Элюарын “Эрх чөлөө”, Альфред дө Мюссетын “Уй гашуу”, Пол Вэрлайны “Зүрх сэтгэлд минь бороо орж байна”, “Чи шаргал үст үү, хар үст үү? шүлгээрээ гутгаар байр эзэлжээ.  
Тусгай байрын шагналыг орчуулагч С.Оюунбилиг /япон/, орчуулагч М.Амартайван /солонгос/, МУИС-ийн оюутан О.Гэрэлмаа /хятад/, Б.Энхтүшиг /англи/, ХИС-ийн оюутан О.Тулга /франц, орос/ нар тус тус хүртсэн байна