Category: улс-төр

МАН-ын дарга М.Энхболд, МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт нар сая Ерөнхий сайдтай уулзаж, шаардлага өгчээ. Шаардлагадаа “Сүүлийн үед эрх баригч нам, эвслийн хоорондын дотоод зөрчлийн улмаас төрийн үйл ажиллагааны хэвийн явагдах нөхцөл алдагдаж байгаад УИХ дахь Монгол Ардын Намын бүлэг харамсаж байна.

Засгийн газрын зарим гишүүн улс төрийн хариуцлагаас зугтах, сайд нарт хариуцлага тооцох санал гарган Улсын Их Хурлаар удтал хэлэлцсэний эцэст саналаа буцаан татах, Засгийн газраас Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн төслүүд амьдралын хэрэгцээ шаардлага хангахгүй, боловсруулалт дутуу байгаа зэрэг олон шалтгааны улмаас хууль тогтоох байгууллагын цагийг үрсэн үйл явц байнга өрнөх боллоо.

Энэ хугацаанд Таны тэргүүлсэн Засгийн газрын бодлогын алдааны хор уршиг улам гүнзгийрч, улс орны эдийн засгийн байдал хурдтайгаар унаж, бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт зогсолтгүй нэмэгдэж, валютын ханш 1820 орчим төгрөгт хүрч ажилгүйдэл, ядуурал хүрээгээ тэлж хяналтаас гарлаа.

Төрийн сайд нарын алдаа завхрал, хариуцлагагүй байдал нь бүх шатны байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд халдварлаж, удирдлагын хомсдол нийгэмд бодитойгоор нүүрлэлээ. Энэ бүхний эцэст иргэдийн амьдрал өдрөөс өдөрт уруудан доройтож, улмаар нийгмийн сөрөг үзэгдэл гэмт хэрэг, зөрчил газар авч онц ноцтой, жигшүүрт хэргүүд өдөр алгасахгүй шахам гарч, ард иргэдийг айдас хүйдэстэй амьдархад хүргэж байна.

Хууль хүчний байгууллагуудыг хуулиар хүлээсэн үүрэгт ажлаас нь хөндийрүүлж, улс төрийн ашиг хонжоо олох, өрсөлдөгчөө намнах гар хөлийн үзүүрт ашиглах явдал хэвийн үзэгдэл мэт болж, эцэст нь Засгийн газрын тохируулагч агентлаг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад хүний амь үрэгдэхэд хүрлээ.

Шударга хуулийн засаглалыг сэргээн тогтоохыг Ерөнхий сайд Танаас дахин нэхэж, хүний амь үнэгүйдэх, төрийн дархлаа алдагдах, улс орон өрөнд баригдах, эдийн засаг уруудах, ард түмний амьдрал доройтох байдалд хүргэсэн албан тушаалтнуудтайгаа 10 хоногийн дотор улс төрийн хариуцлага тооцохыг хатуу шаардаж байна” гэжээ. 

 Гадаад харилцааны сайд Л.Болд АНУ-ын Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүн, Гадаад хэргийн хорооны Ази, Номхон далайн дэд хорооны дарга Стив Шабот, Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүн Стивен Линч нарыг 5 дугаар сарын 15-нд Төрийн ордонд хүлээн авч уулзав.
Уулзалтын үеэр Гадаад харилцааны сайд Л.Болд АНУ-ын Конгресс, ард түмэн Монгол Улсын ардчилал, шинэчлэлийг эхнээс нь дэмжиж ирснийг талархан цохон тэмдэглээд хоёр орны парламент хоорондын хамтын ажиллагаа хоёр орны харилцаанд чухал хувь нэмэр оруулж ирснийг онцлов.
Конгрессын гишүүд Азийн орноор хийж буй айлчлалынхаа хүрээнд бүс нутагтаа ардчиллын үлгэр жишээ болсон Монгол Улсад зочилж буйдаа сэтгэл өндөр буйгаа илэрхийлээд дэлхий нийтэд ардчилал, хүний эрх, хууль дээдлэх ёсыг түгээн дэлгэрүүлж, бэхжүүлэхэд Монгол Улсын гүйцэтгэж буй үүргийг АНУ болон америкийн ард иргэд өндрөөр үнэлж ирснийг тэмдэглэв.

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2014.05.15/ үдээс хойшхи нэгдсэн хуралдаанаар Хяналтын тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ. Хууль санаачлагчийн илтгэлийг Шадар сайд Д. Тэрбишдагва танилцууллаа.
Төрийн байгууллага, албан тушаалтнаас иргэн, хуулийн этгээдийн үйл ажиллагаанд тавьж байгаа бүх төрлийн хяналтыг нэг стандартад оруулах, мэргэжлийн хяналтуудыг тодорхой шалгуурын дагуу шүүж, шаардлагагүй хяналтыг зогсоох, хяналтыг үр дүнтэй болгох, эрсдэлд суурилсан хяналтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор энэ хуулийн төслийг шинээр боловсруулжээ. Хуулийн төсөлд ТББ, мэргэжлийн холбоодыг хяналтын үйл ажиллагаанд оролцуулах чиглэлээр зарим өөрчлөлтийг оруулжээ. Тухайлбал, хяналтын байгууллага эрсдлийг тодорхойлох, эрсдлийн дүн шинжилгээ хийх, эрсдлийг бууруулах арга хэмжээг төлөвлөн хэрэгжүүлэхдээ мэргэжлийн ТББ, шинжээч, мэргэжилтнийг оролцуулахаар тусгасан байна. Улсын байцаагчийн сахилга, ёс зүйн хариуцлагыг дээшлүүлэх, шалгуулагч этгээдийн эрхийг хамгаалах хүрээнд тодорхой заалтуудыг оруулсан аж. Шалгуулагч этгээдийн зардлаар аялах, жуулчлах зэрэг аливаа хэлбэрээр шан харамж авах, шалгуулагч этгээдтэй үгсэн хуйвалдах, ая тал засах, зөрчил, түүний шалтгаан нөхцөл, нотлох баримтыг нуун дарагдуулах, дутагдлыг хаацайлах, нотлох баримтаар тогтоогдоогүй байхад ашиг хонжоо олох, хувийн өш хонзон авах зорилгоор шалгуулагч этгээдийг буруутгах, дарам шахалт үзүүлэх, бусдад давуу байдал олгох, бодит байдалд нийцээгүй дүгнэлт гаргахыг улсын байцаагчийн үйл ажиллагаанд хориглохоор тусгажээ.

Хуулийн төсөлд төрөөс хэрэгжүүлэх хяналтын чиглэлүүдийг нэрлэн тусгаж, салбарын хуулиар шинэ хяналтын чиглэл бий болгодог байдлыг зогсоохоор тусгажээ. Хүний эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны аюулгүй байдалтай холбогдсон хяналтуудыг нэгдсэн хяналтын байгууллага хэрэгжүүлэх, бусад хяналтыг холбогдох яам, агентлаг хэрэгжүүлэхээр мөн оруулсан байна. Хяналтын давхардлыг бууруулах, аж ахуйн үйл ажиллагаанд учруулах дарамтыг багасгах, хяналтыг хяналттай хэрэгжүүлэх зорилгоор нэг жилд тухайн аж ахуйн нэгжид төрийн аливаа байгууллагаас хийх хяналтын үргэлжлэх хугацааг тогтоожээ. Ингэснээр аж ахуйн нэгжид төрийн аливаа байгууллагаас олон чиглэлийн хяналтыг давхардаж болон дараалан хийх, хяналтын нэг байгууллагаас тухайн аж ахуйн нэгжид олон хоногоор үргэлжилсэн, сунжирсан шалгалт хийхийг хязгаарлаж, хяналтыг үр ашигтай, эрсдэлд суурилан төлөвлөх шаардлага хяналтын байгууллагад тавигдана хэмээн Шадар сайд танилцуулгадаа дурдсан.
Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны гишүүдийн олонх энэ хуулийн төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаа танилцуулсан юм. Хуулийн төслийн болон Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, санал хэлсний дараа санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дээрх хуулийн төслийг хэлэлцэх шаардлагагүй гэж үзсэн учир төслийг санаачлагчид нь буцаалаа хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт, МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ж.Мөнхбат нар өнөөдөр хэвлэлийн бага хурал хийлээ. МАН-ын бүлгийн дарга С.Бямбацогт “Хаврын чуулган эхэлснээс хойш “давхар дээл” тайлах төслийг хэлэлцсэн ч олонхийн бүлэг унагасан. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 9-нд УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү Хууль зүйн сайдыг огцруулах өргөдөл өгснийг УИХ сар гаруйн хугацаанд  хэлэлцээд төсөл санаачлагч нь өөрөө хуулиа эргүүлэн татсан нь Монгол төрөөр тоглосон явдал гэж үзэж байна. Монгол Улсын иргэн төрийн хамгаалалтад байж байгаад амиа алдсан явдал гарсан. Тиймээс шударга хуулийн засаглалыг сэргээн тогтоохыг эрх баригчдаас нэхэж, хүний амь үнэгүйдэж, төрийн дархлаа алдагдах, улс орон өрөнд баригдаж уруудах, ард түмний амьдрал доройтох байдалд хүргэсэн албан тушалтнуудтай хариуцлага тооцохыг шаардаж мэдэгдэл гаргаж байна” гэлээ. Энэхүү мэдэгдлийг МАН-ын Удирдах зөвлөл, УИХ дахь МАН-ын бүлгээс гаргаж байгааг тэд онцолсон юм.
Мэдэгдэлд, “Монгол Улсад хүний эрх, эрх чөлөөг Үндсэн хуулиараа бүрэн баталгаажуулж, иргэдээ алагчлалгүй, эрүүдэн шүүдэггүй, хэнийг ч хуулиас гадуур үзэл бодол, итгэл үнэмшилээр нь ялгаварлалгүй эрх тэгш хандах зарчимыг ард түмний  үнэт зүйл байх ёстой гэж Монгол Ардын Нам хатуу баримталсаар ирсэн. Харамсалтай нь өнөөгийн эрх баригчид шударга хуулийн засаглалыг уландаа гишгэж, хариуцлагын тогтолцоог устгалаа. Бас хүний эрх, эрх чөлөөг үгүйсгэж, хагарал талцал айдас хүйдэсээр нийгмийг дүүргэж байгаа нь сүүлийн үед болсон үйл явдалууд харуулж байна. Төрийн сайд нарын алдаа завхрал хариуцлагагүй байдал нь бүх шатны байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд халдварлаж төрийн хямрал бодитойгоор нүүрлэлээ. Энэ бүхний эцэст хүний амь сэмэрхий хадагны үнэгүй болж хариуцлага ярих чадваргүй төртэй, үгсэн хуйвалддаг удирдагчидтай өрөнд баригдсан орон боллоо.Эрх баригч намуудын хоорондын зөрчил тэмцэл, яам, салбар бүрт өрнөж эцэс сүүлдээ Улсын Их Хурлын үйл ажиллагааг 2 сар орчим хугацаанд үр дүнгүй зүйл хэлэлцэхэд хүргэсэн эрх баригч Ардчилсан нам, МАХН-ыг төрөөр тоглох үйл ажиллагаагаа зогсоохыг шаардаж байна. Түүнчлэн хууль хүчний байгууллагуудыг хуулиар хүлээсэн үүрэгт ажлаас нь хөндийрүүлж,  улс төрийн ашиг хонжоо олох, өрсөлдөгчөө намнах гар хөлийн үзүүр болгон “нохойд барьдаг мод” мэт  ашиглах хандлага хэрээс хэтэрч эцэс төгсгөлд нь  цагдаагийн урьдчилан хорих төвд хүний амь эрсдлээ. Шударга хуулийн засаглалыг сэргээн тогтоохыг эрх баригчдаас дахин нэхэж, хүний амь үнэгүйдэж, төрийн дархлаа алдагдах, улс орон өрөнд баригдаж уруудах, ард түмний амьдрал доройтох байдалд хүргэсэн албан тушаалтнуудтай хариуцлага тооцохыг хатуу шаардаж байна” гэжээ.

ШШГЕГ-ын харьяа хорих 461 дүгээр ангийн Ерөнхий эмч, ахлах дэслэгч Б.Дарханбат “Амарсайханд эмчилгээ хийж болохгүй гэсэн чиг үүрэг дээрээс өгсөн” гэж талийгаачийн ар гэрийнхэнд хэлсэн аж. Талийгаачийн ар гэр “Гадаад, дотоодын эмнэлгийн байнгын эмчилгээ, асаргаа, хяналтад байдаг наад хүний чинь амь нас дээсэн дөрөөн дээр байна” гэсээр байхад ингэж хариулжээ. Д.Амарсайханы эрүүл мэнд муу байгааг эмч битгий хэл жирийн хүн ч ойлгохоор нарийн мэргэжлийн эмч нарын дүгнэлт, өвчтний түүхийг өмгөөлөгч нь өгчээ. Хан-Уул дүүргийн Ерөнхий шүүгчийн үүрэг гүйцэтгэгч Ё.Цогтзандан цагдан хорих шийдвэр гаргахдаа “Цагдан хорих461 дүгээр хорих дотроо эмнэлэгтэй. Тэнд эмчлүүлэх боломжтой” гэсэн хариуг өмгөөлөгчид өгсөн байдаг.
Дахин цагдан хоригдсон Д.Амарсайхан өмгөөлөгчөөрөө дамжуулан 461 дүгээр хорих ангийн эмнэлэгт хэвтэх хүсэлтээ илэрхийлж эхэлсэн ч “Боломжгүй” гэсэн хариу авч байжээ. “Биеийн байдал муу” гэсэн талийгаачийн хүсэлтийг үл тоон эмчлэхээс татгалзсан 461 дүгээр хорих ангийн Ерөнхий эмч Б.Дарханбатад эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байна.

Ардчилсан намаас сар бүрийн хоёр дахь долоо хоногт уламжлал болгон зохион байгуулдаг видео хурал өчигдөр болжээ. Хуралд Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Оюундарь болон Нарийн бичгийн дарга Э.Батсуурь, О.Чулуунбилэг, Т.Мягмарсүрэн, Д.Анхбаяр нар оролцож, орон нутаг дахь намын удирдлагуудтай яриа өрнүүлсэн байна.
Энэ удаагийн видео хурлаар Ардчилсан хувьсгалын 25 жилийн ойн хүрээнд зохион байгуулж буй “Сумын чуулган” сургалт хэлэлцүүлгийн талаар аймгийнхаа удирдлагуудад удирдамж, чиглэл өгчээ. Ардчилсан намын Хэрэг Эрхлэх Газраас  2014 оныг “Дотоод сургалтын жил” болгон зарлаж энэ онд 331 сумаар сургалт зохион байгуулахаар төлөвлөсөн байна. Намын байгууллагуудаас гаргасан саналын дагуу “Сумын чуулган” сургалт хэлэлцүүлэгт Ардчилсан намын анхан шатны намын бүх гишүүд, сум орон нутгийн иргэд хөдөлмөрчид, сонгуулийн насны сонгогч бүр оролцох бөгөөд сум бүрээс дэмжигч гишүүд хамрагдах юм.
Тус сургалт хэлэлцүүлэг нь Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар аймгийн сумдаас эхлэх бөгөөд орон нутгийн намын гишүүдийг идэвхжүүлэх, сургалтанд хамруулах, чадавхжуулах, анхан шатны намуудын эв нэгдлийг сайжруулж уялдаа холбоог бэхжүүлэхээс гадна туршлага солилцуулах ач холбогдолтой юм.  Мөн Засгийн газар болон УИХ-ын хийсэн ажлыг авч хэлэлцэх бөгөөд цаашид хэрхэн ажиллах талаар гишүүд, анхан болон дунд шатны намын удирдлагын санаа бодлыг тусгах, Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөрийн хэргэжилтийг авч хэлэлцэж үнэлэлт дүгнэлт өгөх, мэдээлэл солилцох зорилготой аж.
Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Оюундарь Шинэчлэлийн Засгийн газрын үйл ажиллагаа болон УИХ дахь олонхийн бүлгийн үйл ажиллагаа бодлого чиглэлийг гишүүд дэмжигчидэд тайлбарлах, орон нутагт сурталчилах, намын эв нэгдлийг хангах зорилготой талаар дурьдаад энэхүү үйл ажиллагаанд намын гишүүдийг идэвхитэй оролцохыг уриалав.

Сангийн сайд Ч.Улаан Засгийн газрын 11-11 төвд ажиллаж, эдийн засгийг идэвхжүүлэх 100 хоногийн хугацаанд хийж хэрэгжүүлэх ажлаа танилцууллаа. Тэрээр Улсын Их Хурлын даргад “Гаалийн тариф, гаалийн татварын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай” хуулийн төсөл, “Гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай” хуулийн төслүүд өргөн барьснаа хэлээд эдгээр хуулиуд батлагдснаар бизнес эрхлэгчдэд ямар нааштай нөлөө үзүүлэх талаар тайлбарлалаа.        

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан бүтээн байгуулалт, барилга угсралтын ажлыг гүйцэтгэхэд олон нэр төрлийн тоног төхөөрөмж шаардагдахаас гадна тэдгээрийг дотоодын үйлдвэрийн компаниудаас хангахад хугацаа алдах, зарим нэр төрлийн тоног төхөөрөмжийг дотоодоос нийлүүлэх боломжгүй зэрэг шалтгааны улмаас хэмжилт, тохируулга, угсралтын болон суурилуулах тоног төхөөрөмжийг гаднаас оруулж ирэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Мөн жижиг, дунд үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн зориулалтаар импортлож буй тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийг дахин сэргээж үйлчлэх хугацааг 2.5 жилээр буюу 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл сунгах нь зүйтэй гэлээ. Дээрх хоёр хуулийн төсөл батлагдсанаар аливаа бүтээн байгуулалт, барилгын ажлыг төлөвлөсөн хугацаанд, хуваарийн дагуу хүлээлгэн өгөх, техник тоног төхөөрөмжөөс хамаарсан саатал доголдол гарахаас сэргийлэх, бүтээн байгуулалтын хугацаанд гарах зардлын 15.5 хувийг хэмнэх боломжтой. Түүнчлэн жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийн тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлд дэвшил гарч, өрсөлдөх чадвар нэмэгдэн, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн чанар, тоо хэмжээ нэмэгдэж, дотоодын үйлдвэрлэлд өсөлт гарах ач холбогдолтой гэж  Сангийн сайд үзэж байна.

Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн нэмэгдсэн өртөгийн албан татварын босго нь 10 сая төгрөг байгааг 50 сая болгох, борлуулалтын орлого нь 1,5 тэрбум төгрөг хүртэлх аж ахуйн нэгжүүдийн төлсөн НӨАТ-ын орлогын 90 хувийг буцааж олгохоор  хуулийн төсөлд тусгасан гэдгийг хэллээ. Сангийн сайдын эдийн засгийг идэвхжүүлэх 100 хоногийн хугацаанд хийх ажлаа танилцуулсан цахим ярилцлагыг 3700 орчим хүн үзэж, мэдээлэл авлаа гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй   харилцах албанаас мэдээллээ.  

Засгийн газрын гишүүнийг чөлөөлөх асуудлаарх УИХ-ын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө, аж ахуйн байнгын хороо болон Эдийн засгийн байнгын хорооны хамтарсан хуралдаан үргэлжилж байна. Тус хуралдаанаар Үйлдвэр, хөдөө аж ахуй /ҮХАА/-н сайд Х.Баттулгыг сайдын үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх асуудлыг хэлэлцэж байгаа юм.

Хамтарсан байнгын хорооны хуралдаан 30 гишүүнтэйгээр үргэлжилж байгаа бөгөөд хуралдааны эхэнд Засгийн газрын шийдвэрийг Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Сайханбилэг танилцууллаа. Тэрээр хэлэхдээ “Засгийн газрын гишүүнийг чөлөөлөх тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг Үндсэн хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 1.1-т заасны дагуу УИХ-д өргөн мэдүүлж байна. УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэж өгнө үү” гэлээ. Ингээд хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан байнгын хорооны гишүүд асуулт, тодруулга авч эхлээд байна. Тухайлбал, Ж.Энхбаяр гишүүн Х.Баттулга сайдыг ямар шалтгаанаар сайдын ажлаасаа чөлөөлөгдөж байгааг тодруулахад ҮХАА-н сайд Х.Баттулга “Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс өргөн мэдүүлсэн Засгийн газрын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах төслийг УИХ-аар хэлэлцэж, унагасан. Миний бие энэ төслийг батлах нь зүйтэй гэсэн санал өгсөн. Гэвч хуулийн төсөл УИХ-ын гишүүдийн олонхийн дэмжлэг авч чадаагүй. Тиймээс би өгсөн саналынхаа дагуу УИХ-ын гишүүн Засгийн газрын гишүүнээсээ чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгсөн” гэлээ.

Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө, аж ахуйн байнгын хороо өнөөдөр /2014.05.14/ үдээс өмнө хуралдаж Монгол Улсын 2014 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2014 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ.

 Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн сайд С.Оюун, Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн дэд сайд Ц.Туваан нар тус салбарын сайдуудын төсвийн багцын өөрчлөлтийн талаар товч танилцуулсан юм.

 Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн сайдын 2014 оны төсвийн нийт багц 74 тэрбум 939,7 сая төгрөгөөр батлагдсан бөгөөд үүнээс 62 тэрбум 591 сая төгрөг нь урсгал зардал, 12 тэрбум 348,7 сая төгрөг нь хөрөнгийн зардал байна. 2014 оны төсвийн хуульд тодотгол хийх болсонтой холбогдуулан Засгийн газраас урсгал зардлыг 10-30 хувиар багасгах чиглэл өгсний дагуу сайдын 2014 оны төсвийн урсгал зардлаас 938,9 сая төгрөг тодотголоор хасагдахаар болж байна. Энэ хасагдаж буй мөнгөн дүнд бичиг хэрэг, тээвэр шатахуун, мэдээлэл сурталчилгааны зардал, нэг удаагийн тэтгэмж, шагнал урамшуулал, гадаад болон дотоод томилолт, төвлөрсөн арга хэмжээ зэрэг 16 зардлын ангиллаас хасагдаж, зардлын ангилал бүрээс 2,0-20,7 хүртэл хувиар буюу 2,6 саяас 451,1 сая төгрөгөөр багасах тооцоо гарчээ.

 Монгол Улсын 2014 оны төсвийн тухай хуулиар Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн Төсвийн Ерөнхийлөн захирагчийн төсвийн урсгал зардлыг 128,1 тэрбум төгрөг, хөрөнгө оруулалтын зардлыг 57,7 тэрбум төгрөг нийт 185,8 тэрбум төгрөгөөр баталсан байна. Төсвийн тодотгол хийхтэй холбогдуулан Засгийн газрын хуралдаанаар урсгал зардлыг 100,0 хүртэл тэрбум төгрөгөөр бууруулахаар хэлэлцэж, урсгал зардлыг 6,0 тэрбум төгрөгөөр бууруулахаар болсон байна.

Хэлэлцүүлгийн шатанд хийгдсэн танилцуулгатай холбогдуулан асуулт асууж, санал хэлэх гишүүд байсангүй. Ингээд Монгол Улсын 2014 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2014 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дэмжсэн тул Байнгын хорооны санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлэхээр тогтлоо.

Үүний дараа Ноолуурын салбарын бодлогын хэрэгжилтийг шалгах ажлын хэсэг байгуулах тухай асуудлыг хэлэлцсэн юм. Хуралдаанд Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн дэд сайд Ц.Туваан танилцуулга хийв.

Мэдээлэлд дурдагдсанаар, “Ноос, ноолуур боловсруулах салбар Монгол Улсын боловсруулах аж үйлдвэрийн голлох салбарын нэг бөгөөд 2013 оны байдлаар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн 19 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд ноолуур боловсруулах 130 гаруй үйлдвэрт 8000 гаруй хүн ажиллаж байна. Ноос, ноолуурын салбарын үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих бодлогын хүрээнд 2011-2012 онуудад ноос, ноолуур боловсруулах үндэсний үйлдвэрлэгч 65 компанид 140 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг Засгийн газрын бонд арилжаалсан хөрөнгөнөөс санхүүжүүлэн 5 жилийн хугацаатайгаар олгосон. Үр дүнд нь 2012 онд үндэсний үйлдвэрүүд 2168 тн ноолуур худалдан авч, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 30 хувиар өссөн. Мөн Чингис бондоос 68,0 сая ам.долларын зээл олгох асуудал шийдэгдэж, өнөөдрийн байдлаар нийтдээ 65 төсөл дэмжигдэж банкинд шилжүүлснээс 34 төсөлд 58,1 тэрбум төгрөгийн зээл олгох шийдвэр гарч 32,1 тэрбум төгрөгийн зээл олгогдоод байна. Ноолуурын салбарт эргэлтийн хөрөнгийн зориулалтаар 280 тэрбум төгрөгийн зээлийг Монгол банкны санхүүжилтээр олгох шийдвэр гарч, 22 үйлдвэрийн хүсэлтийг арилжааны банкуудад хүргүүлээд байна. Ноолуур барьцаалан зээл олгох ажил эхлэлтийн байдалтай байгаа” гэсэн юм. Түүнчлэн тус салбарын хүндрэлтэй асуудлуудын талаар мэдээлэлд дурдагдсан. Ноолуур боловсруулах үндэсний үйлдвэрлэгчид хөнгөлөлттэй зээлийг удаа дараалан олгох шийдвэр гарч байгаа хэдий ч барьцаа хөрөнгөгүйгээс арилжааны банкны шалгуурыг хангаж чадахгүй зээлээ цаг хугацаанд нь авч чадахгүй байгаа. Иймд нийт ноолуурыг 100 хувь худалдан авахад 360-400 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэлээ. Мөн 2012 оны байдлаар ноос, ноолуур угаах суурилагдсан хүчин чадал түүхий эдийн нөөцөөсөө 1,5 дахин их байгаа бол ээрэх, нэхэх үйлдвэрлэлийн хүчин чадал нөөцөөсөө 2 дахин бага байгаа. Ингэснээр түүхий эдийн нөөц, боловсруулах хүчин чадлын зохистой харьцаа алдагдаж, ноолуурын 30 орчим хувийг гүн боловсруулах хүчин чадал суурилагдсан тул ээрэх, нэхэх, сүлжих хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Чингис бондоос зээл олгож байгаа боловч худалдан авч байгаа тоног төхөөрөмжийг барьцаалах боломжгүйгээс зээлийн хэмжээ бага, салбарын хэмжээнд хүчин чадлыг шаардагдах хэмжээнд нэмэгдүүлэх боломжгүй байдалд байгаа гэв.

Мэдээлэлтэй холбогдуулж Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Цолмон, Л.Эрдэнэчимэг, Б.Гарамгайбаатар, Г.Баярсайхан нар асуулт асууж санал хэлсэн.

 Тухайлбал, Б.Гарамгайбаатар гишүүн, хавтгайруулсан зээл өгч байгаа нь дэмжлэг биш. Зөвхөн зээл олгосноор бодлого хэрэгжихгүй. Хамгийн гол нь яамнаас ямар бодлого хэрэгжүүлж байгаа болон өмнөх яамны үйл ажиллагаатай харьцуулахад ямар дэвшилд хүрэв гэдгийг тайлагнах хэрэгтэй гэлээ. Г.Баярсайхан гишүүн хэлэхдээ, ноос ноолуурын салбар чухал салбар. Үе үеийн засгийн газар энэ салбарт асар их анхаарал тавьж ирсэн. Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн яам энэ салбарыг шинэ шатанд гаргах талаар санаачилга гарган ажиллаж байгаа ч цаашид Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээг бодлогын хувьд шинэчилж эрчимжүүлэх зайлшгүй шаардлага байна гэв.

Ингээд хуралдаанаар ноолуурын салбарын бодлогын хэрэгжилтийг шалгах Ажлын хэсэг байгуулах саналыг гишүүдийн олонхи дэмжиж Ажлын хэсгийн ахлагчаар тус Байнгын хорооны дарга Г.Баярсайханыг баталлаа хэмээн Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Засгийн газрын гишүүнийг чөлөөлөх тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг өчигдөр орой Засгийн газраас УИХ-ын даргад өргөн мэдүүлсэн байна. Тодруулбал, өөрийн хүсэлтээр сайдаасаа чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгсөн Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн сайд Х.Баттулгыг сайдаас нь чөлөөлөх эсэх талаар Засгийн газар саналаа хүргүүлжээ.

Засгийн газраас ирүүлсэн тогтоолын төсөлд, “Засгийн газрын гишүүнийг чөлөөлөх тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг Үндсэн хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, Монгол Улсын Засгийн газрын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 1.1-т заасны дагуу УИХ-д өргөн мэдүүлж байна. УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэж өгнө үү” гэжээ. Ингэхдээ Х.Баттулга сайдыг Засгийн газрын гишүүнээс нь чөлөөлсүгэй гэсэн тогтоолыг хавсаргажээ. Засгийн газраас энэхүү хүсэлтээ Ерөнхийлөгчид зөвшилцөхөөр, УИХ-д хэлэлцүүлэхээр хүргүүлснийг тодотгож байна. Засгийн газрын тогтоолыг доор хавсаргав.