Category: гадаад

Германы канцлер Олаф Шольц ОХУ-ыг тойрон нисэж, Японд айлчилж, ерөнхий сайд Кишида Фумиотой хэлэлцээ хийв. ОХУ-ын Украин руу довтолсон явдал, Хятад олон улсын худалдааны гол зам болох далайд үйл ажиллагаагаа нэмэгдүүлж байгаа асуудал Шольц болон Кишида нарын гол хэлэлцэх сэдэв болсон гэж ажиглагчид үзэж байна. Энэ хоёр улс зэвсэглэнэ гэдгээ ил тод зарлаад байгаа бөгөөд Европын холбоо Ази тивээс анхаарлаа салгаагүй гэдгээ харуулах мессэж гэж олон улсын судлаачид дүгнэж байна.

Олаф Шольц өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард албан тушаалаа авснаас хойш анх удаа Азийн оронд хоёр өдрийн хугацаатай айлчилж буй нь энэ юм. Тэрбээр Ерөнхий сайд Кишидатай уулзсан бөгөөд Оросын түрэмгийллийн талаар ярилцаж, Германы удирдагч “G7”-г даргалах улсын хувьд тус байгууллагын Азийн цорын ганц гишүүн Япон улстай хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх гэж байна гэж эх сурвалжууд мэдээлж байна.

Хоёр улсын тэргүүн Орос-Украины дайнаас гадна Хятад улсын дэлхий дахинд үзүүлэх нөлөөний талаар хэлэлцсэн гэж албаны хүмүүс мэдээлэв. Мөн Батлан хамгаалах чадвараа эрс сайжруулна гэж зарласан Өмнөд Солонгосын шинэ ерөнхийлөгч Юн Сук Ёл ирэх сарын 21-ний өдөр Сөүл хотноо АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байдентай дээд хэмжээний анхны уулзалтаа хийх гэж байна. Энэ уулзалтаар хоёр улсын хоорондын харилцаа, Хойд Солонгосын бодлого, эдийн засгийн аюулгүй байдал болон бусад олон улсын чанартай асуудлуудыг хэлэлцэнэ гэж мэдэгдлээ. Ерөнхийлөгч Жо Байден ирэх сарын 20-22-нд Өмнөд Солонгост айлчлах нь тодорхой болсон юм. Харин ерөнхийлөгч Юн Сук Ёл тавдугаар сарын 10-нд албан тушаалаа хүлээж авна.

Иймээс Юн албан тушаалаа хүлээж авч, тангараг өргөснөөс хойших анхны уулзалтаа ийнхүү хийх гэж байна. АНУ-ын ерөнхийлөгчийн хувьд ч мөн өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард албан тушаалаа хүлээж авснаас нь хойших анхны Өмнөд Солонгосын айлчлал болох юм. “Энэ удаагийн уулзалт хоёр орны цаашдын иж бүрэн стратегийн түншлэлийг хөгжүүлэх түүхэн эргэлтийг бий болгоно” гэж ерөнхийлөгчийн хэвлэлийн төлөөлөгч Бэе Хьюн Жин мэдэгдээд байна.

БНАСАУ тив алгасагч баллистик пуужингаа амжилттай харваж Солонгосын хойгт хурцадмал байдал үүсээд байгаа үед энэ уулзалт болох юм. Мөн өнгөрсөн долоо хоногийн эхээр Хойд Солонгос цэргийн парад зохион байгуулж, умардууд ямар ч дайнд бэлэн гэдгээ илэрхийлээд байгаа билээ.

Хятад, Иран улс АНУ-ын шахалт улам ихэсч байгаа тул батлан хамгаалах салбар, цэргийн сургуулилтаа нэмэгдүүлэх талаар хэлэлцэн тохиров. Ираны Зэвсэгт хүчний жанжин штабын дарга Мохаммад Багери Хятадын Батлан хамгаалахын сайд Вэй Фэнхэтэй уулзан хоёр улс цэргийн сургуулилт, мэдлэг солилцох чиглэлээр хамтран ажиллана гэж мэдээлэв. Хятадын Батлан хамгаалах яамны мэдэгдэлд дурдсанаар, Вэй Фэнхэ Тегеранд айлчилж, ерөнхийлөгч Эбрахим Раиситэй уулзан, өнөө цагийн асуудлаар ярилцсан бөгөөд Вэй “Энэ удаагийн айлчлал нь Хятад, Ираны харилцааны ач холбогдлыг илэрхийлж, харилцан тууштай дэмжин хамтран ажиллах ахиц дэвшил гарсныг харуулж байна” гэсэн байна. Мөн “Хятадын арми Ираны талтай стратегийн харилцаа холбоогоо хадгалж, хамтын ажиллагааны механизмыг сайн ашиглаж, бодит хамтын ажиллагааг ахиулж, хоёр армийн харилцааг илүү өндөр түвшинд гаргахад бэлэн байна” гэв.

Украины нөхцөл байдлын талаар Хятад улс Оросыг буруушаахаас татгалзаж байгаа нь хүний эрх, худалдааны дайн, Өмнөд Хятадын тэнгис, Тайвань, Хонконг, Шинжааны асуудлаарх маргаан дээр нэмэгдэн Хятад, Америкийн хурцадмал байдлын шинэ шижүүр болж байгаа юм. Ийнхүү том улсууд яг л хүйтэн дайны үе шиг хоёр туйл руу ялгаран хуваагдах явдал улам эрчимжиж байна.

Монгол Улсын хувьд нэгдүгээрт, монголчуудын өнгөрсөн зуунд сонгож авсан Ардчилсан тогтолцоо. Энэ нь нэгдмэл нэг бас ардчилсан улс учир АНУ, Европын холбоо, Швейцарь, Австрали, Канад, Япон, Энэтхэг, БНСУ гэх мэт ардчилсан улсууд Монголд хэзээ ч тусална гэсэн үг. Хоёрдугаарт, Ардчилсан нэгдмэл нэг улсын хувьд НҮБ-ын 194 гишүүн улсын 193-тай дипломат, гол таван том улстай стратегийн түншлэлийн гэрээ байгуулж чадсан явдал. Үүнд нь бусад улстай газар нутгийн ямар нэг маргаангүй байдал чухал нөлөө үзүүлсэн. Гуравдугаарт, хоёр хөрш нь адил хүчтэй байхад монголчуудад ашигтай байдаг байсан уламжлалт нөхцөл АНУ ОХУ-ыг гол дайсан, БНХАУ-ыг гол өрсөлдөгч хэмээн албан ёсоор зарлан эдгээр улсыг ганцаардуулах бодлого эрчимтэй явуулж буй шинэ нөхцөл байдлаар солигдсон явдал. Дөрөвдүгээрт, Украин, Тайвань гэх зэвсэгт мөргөлдөөний цэг монголчуудын яг эсрэг тал руу чиглэж буй явдал. Тавдугаарт, монголчууд хүнсний болон эрчим хүчний аюулгүй байдлаа хангаж чадах бүрэн боломжтой гэдгээр бусад улсаас ялгарч байна.

Энэ нь Монголын төр, засаг аль нэг туйл руу үсрээд орчихгүй бол аюул холуур өнгөрнө гэсэн үг. Харин Монголын иргэд аль талыг дэмжих нь тэдний бүрэн эрх юм.

Г.АМАРСАНАА

Японы Ерөнхий сайд Фумио Кишида ням гарагт Вьетнамд албан ёсны айлчлал хийж, Украин дахь цэрэг дайны ажиллагааг зогсоохын чухлыг цохон тэмдэглэлээ.

Тэрбээр Ханой хотноо Вьетнамын ерөнхий сайдтай уулзсаны дараа хэвлэлийнхэнд мэдээлэл хийх үеэрээ, Украины тусгаар бүрэн эрхт байдал, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэн үзэх ёстой гэдгийг мэдэгдсэн байна. “Дэлхийн аливаа бүс нутгийн статусыг хүчээр өөрчлөх үйл ажиллагааг хүлээн зөвшөөрч болохгүй” гэж Кишида хэлжээ.

Тэрбээр мөн, Өмнөд Хятадын тэнгисийн дундах харьяаллын маргаантай бүсэд барилгын ажил өрнүүлж, хиймэл арал дээрээ цэргийн байгууламжууд байгуулж байгаа Хятадын үйл ажиллагааг зэмлэн буруушаасан байна. Японы Ерөнхий сайдын Зүүн Өмнөд Ази болон Европын орнуудаар хийх 8 өдрийн айлчлалын хоёр дахь цэг нь Ханой байсан юм. Өмнө нь бямба гарагт Индонезод айлчилсан Кишида, Тайланд, Итали, Их Британи улсуудад мөн очихоор төлөвлөж байгаа аж.

Вьетнам, Япон хоёр улс дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойн хүрээнд Японы засгийн газрын тэргүүний энэ айлчлал болж байгаагаараа мөн онцлогтой. Вьетнам нь Японы засгийн газрын тусламж дэмжлэгийг хамгийн их хүртдэг улсын нэгд тооцогддог. Уулзалтын үеэр Вьетнамын Ерөнхий сайд Япон улсыг хэдийнээ тогтсон стратегийн түншлэлээ эрчимтэй гүнзгийрүүлж байгаа тэргүүн зэргийн түнш орнуудын нэг хэмээн үздэгээ тэмдэглэн хэлсэн байна.

Филиппиний нийслэл Манила хотын ойролцоо олон байшин шатаж, найман хүн нас баржээ. Үүний зургаа нь хүүхэд байсан гэж орон нутгийн албаныхан мэдэгдлээ.

Орон нутгийн цагаар даваа гаригийн өглөөний 05.00 цагийн орчимд (Ням гарагийн 22:00 цагт) эхэлсэн түймэр мөн 80 байшинг шатаажээ. Энэ явдал Кезон хотын Филиппиний их сургуулийн их сургуулийн хотхоны доторх хөл хөдөлгөөн ихтэй нэгэн байшингийн хоёрдугаар давхарт эхэлсэн аж. Галын шалтгаан тодорхойгүй байна.

Гал унтраах ангийн ахлах офицер Грег Бичайда AFP агентлагт хэлэхдээ “Галыг унтраахад бараг хоёр цаг зарцуулсан. Гал маш хурдан тархсан учир хохирсон иргэд гарч чадалгүй амиа алдсан. Амиа алдсан иргэдийн зургаа нь хүүхэд байсан” гэжээ. Гэхдээ тэдний насны талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөгүй байна.

В.Путин дэлхийнхэнд хүчээ үзүүлэхээр хөрш улсаа довтолсон нь орчин үеийн дайн гэдэг чинь технологи бас мөнгөтэй улсуудын хийдэг “тоглоом” болсон гэдгийг бидэнд ойлгуулж өгөв. Харин технологи бас мөнгө гэдэг нь оросуудад огтоос хамаагүй зөвхөн авлигатай тэмцэж чаддаг улсуудад л байдаг зүйл аж. Мөн оросуудын украинчуудын эсрэг хийж буй харгислал ОХУ сиричүүдийг яг яасныг дэлхий нийтэд ил тод болгож орхив. Иймээс АНУ-ийн ерөнхийлөгч Жо.Байден, Польшийн ерөнхийлөгч Анджэй Дуда, Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский нар болон Англи, Канадын ерөнхий сайд, Эстони, Латви, Канадын парламент Украинд геноцид үйлдсэн гэж ОХУ-ыг албан ёсоор буруутгаад байна.

Хүмүүнийг яс, үндсээр нь ялгаварлан санаатайгаар устгах гэсэн утга илэрхийлэх “геноцид” гэдэг үг дэлхийн II дайнд фашистууд жүүдүүдийг устгасан явдалтай холбогдон гарч ирсэн. Энэхүү еврейчүүдийг хоморголон устгасан явдал хүн төрөлхтний түүхэнд “үнсэн товорго болгох” гэсэн эртний грек үгнээс гаралтай Английн “holocaust” буюу “холокост” гэдэг үг болон үлдсэн билээ. Грекийн төрөл, садан гэх “genos”, алах гэсэн утгатай латиний “caedo” гэсэн үгсийг нийлүүлэн “геноцид” гэдэг үгийг польш-еврей гаралтай Рафаэль Лемкин 1943 онд анх гаргаж ирсэн тул энэ үгийг бусдад хялбар ойлгуулах гэж “холокост” гэх үг бий болсон түүхтэй. Рафаэль Лемкин нь ганц ахаасаа бусад эцэг, эх, өөрийн 49 төрөл төрөгсдөө фашистуудын гарт алдсан нэгэн юм. Дайны дараа Нюрнбергийн шүүх хурлаар нацистуудын удирдагчдыг буруутгахад Рафаэль Лемкиний бий болгосон энэхүү “геноцид” гэдэг үгийг анх хэрэглэсэн.

Лемкиний хичээл зүтгэлээр НҮБ-ын “Геноцидээс урьдчилан сэргийлэх, шийтгэл оногдуулах конвенц” 1951 оноос хэрэгжиж эхлэв. НҮБ-ын энэхүү конвенцийн хоёрдугаар хэсэгт “геноцид” гэдэг үгийн утгыг “яс, үндэс, арьс өнгө, гарал, шашин нэгтэй хүмүүсийг хоморголон болон хэсэг бүлгээр нь устгах гэсэн зорилго бүхий аливаа үйлдэл” гэж тодорхойлсон байдаг. Хамгийн гол нь энэхүү конвенцид геноцид үйлдсэн ямар ч албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэнэ гэж заасан. Энэ нь үүнээс бусад хэрэгт холбогдсон төр, засгийн буюу иргэдээс сонгогдсон албан тушаалтанг суудлаасаа буусан үед нь л хэрэгт татдаг гэсэн үг.

Олон улсын гэмт хэргийн шүүх геноцид, хүн төрөлхтний эсрэг гэмт хэрэг, дайны гэмт хэргийг мөрдөн шалгах эрхтэй байдаг. Энэ шүүхийн дүрмээр геноцид үйлдэх шийдвэр гаргасан, шийдвэр гаргахад тусалсан, дэмжсэн ямар ч албан тушаалтанд хэрэг нээн мөрдөн шалгаж шүүн ял оноох эрхтэй. Харин улсууд бие биенийгээ геноцид үйлдсэн хэмээн маргаан үүсгэвэл энэ асуудлыг өөр нэг бие даасан шүүх болох Гааг хот дахь Олон улсын шүүх хариуцдаг. Тэгвэл Гаагийн шүүхийн олон улсын эрх зүйн шинжээч Валери Габард “Геноцид гэдэг нь хэр олон энгийн иргэнийг алсныг бус энэхүү геноцид гэх тодорхойлолтод яг таарах хэсэг хүнийг санаатайгаар утсгасан гэдгийг тогтоох шаардлагатай болдог. Үүнийг тогтооход маш хэцүү. Тогтоочихлоо гэхэд хэн ийм тушаал өгснийг батлах хэрэг гарна. Хэн ч би ийм тушаал өгсөн гэдэггүй учраас шууд бус дам нотлох баримт цуглуулахаас өөр аргагүй болдог. Гэтэл шүүх баталгаатай баримт дээр л шийдвэр гаргах дүрэмтэй. Дам баримтаар хэргийг батална гэдэг үнэндээ боломжгүй зүйл болчихдог. Энэ нь шүүх явц маш олон жил үргэлжилнэ гэсэн үг. Хэргийг нь батлаагүй байхад хэнийг ч хорих эрх шүүхэд байхгүй. Иймээс В.Путин болон түүний тойрон хүрээлэгчдийг геноцид үйлдсэн хэргээр шүүж яллах боломж маш хомс” гэсэн байна.

Үнэхээр ч өнгөрсөн онд АНУ, Канад, Нидерланд улсууд Хятадын төр, засгийг уйгаруудын эсрэг “геноцид үйлдсэн” гэж мэдэгдэж байсан. Удалгүй чимээгүй болсон. Мөн Холокостоос хойш олон улсын шүүх Руанда улсад 800 мянган тутси овгийнхныг утсгасан явдал, 1995 онд Боснийн Сребреницад явагдсан хядлага, 1970-аад онд улаан кхмерчүүд өөрийн улсын исламын шашинтнууд болон вьетнам, чам үндэсний цөөнхийг устгасан явдлыг л “геноцид” гэж батлан ял оноосон байх юм. Бас болоогүй сүүлийнх нь олон улсын шүүгчдийн дунд “мөн, биш” гэсэн бөөн маргаан дагуулсан гэж байгаа. Гурван сая хүн устгасан ч эд нар нь ганц бус шашин болон хоёр ч үндэстнээс бүрдсэн хоорондоо ялгаатай хүмүүс байсан учраас маргаан үүссэн аж. Энэ нь саяхан Украины Мариуполь хотын “Азовсталь” заводын хамгаалагчдыг “Дайрахаа зогсоож ялаа ч нисэж гарахгүй болтол нь бүслэн тэднийг өлсгөж, харангадуулж ал” гэсэн тушаал өгсөн В.Путин геноцид үйлдээгүй болж таарч байна гэсэн үг. Учир нь тэнд Украины цэргийнхэнтэй хамт энгийн иргэдээс гадна, гадаадын сайн дурын байлдагчид байгаа билээ.

Олон улсын гэмт хэргийн шүүх түүхэндээ нэг л удаа үндэстний цөөнхөө хоморголон устгаж геноцид үйлдсэн хэргээр 2008 онд Судан улсын ерөнхийлөгч Омар аль-Баширыг баривчлах шийдвэр гаргаж байжээ. Мөн олон улсын эрх зүйн асуудлаар дэлхийд алдаршсан Канадын нэрт эрдэмтэн, Английн Мидлсекск, Нидерландын Лейденскомын их сургуулийн профессор Уильям Шабас “Геноцид гэж яг юуг хэлэхийг заасан хуулийн маш тодорхой заалт бий. Иймээс Хятадад уйгаруудыг алж, хорьсон явдал, оросууд укрианчуудыг харгислаж байгаа явдлыг шүүх, хууль, эрх зүйн үүднээс геноцид гэж үзэх ямар ч боломжгүй” гэжээ.

НҮБ-ын Хүний эрхийн дээд комиссар Мишель Бачелет “Оросуудын өдөөсөн дайнд амь үрэгдсэн 2787, үүнээс 202 хүүхэд, шархадсан 3152 энгиийн иргэд болох украинчуудын овог, нэрийг тодруулаад байгааг саяхан мэдэгдсэн. Мөн Латвийн парламент болох сейм “Өнөөдөр Орос улс нийт украинчуудын эсрэг геноцид үйлдэж байна. Геноцид үйлдэж байгаа болох нь Оросын армийн Украины иргэдийг олноор нь алсан, тамласан, секс доромжлолд оруулсан гэх мэт маш олон харгис, хэрцгий, зэрлэг гэмт хэргүүдээр батлагдаж байна”, Эстони улсын парламент “ОХУ өөрийн түр эзлэн түрэмгийлсэн Буча, Бородянка, Гостомель, Ирпень болон Мариуполь хотод жирийн иргэдийг бөөнөөр нь харгислан геноцид үйлдсэн байна. Геноцид үйлдсэн гэдэг нь жирийн иргэдийг олноор нь алах, хулгайлах, өөрийн нутаг руу хүчээр зөөх, эрх чөлөөг нь хасах, тамлах, хүчиндэх, иргэдийн шарилыг доромжлох гэх мэт оросуудын хүн ёсноос гадуур хийсэн үйлдлүүдээр нотлогдоод байна” гэж албан ёсоор мэдэгдсэнийг болон ерөөс дэлхийн эрүүл ухаантай хүн болгон оросуудыг украинчуудын эсрэг геноцид үйлдсэн гэж үзэж байгааг яах болж байна гэсэн асуулт гарч ирнэ. Энэ бүхэн НҮБ өөрийн дүрэм, журмыг орчин үедээ тохируулан эрс шинэчлэх цаг болжээ гэсэн үг. Яаж ч бодсон XXI зуунд хэдэн мянга байтугай арван гэм зэмгүй иргэнийг алуулсан гэмт хэрэгтэн болгон хүн төрөлхтний эсрэг геноцид үйлдсэн алуурчин мөн. Алуурчин, авлигачид наранд бус нарсанд байх ёстой цаг үе ирчихээд байна!

Английн зохиолч Жорж Оруэллийн алдарт “Animal Farm” буюу “Амьтдын ферм” хошин романд гардаг “Амьтад тэгш эрхтэй, гахай бүр илүү эрхтэй” гэдэг шиг НҮБ-ын дүрэмд байгаа Аюулгүй байдлын байнгын зөвлөлийн “аюултай болсон байнгын гишүүн”-ийг хасахдаа “Нийт гишүүн улсын 2/3-оос дээш хувийн саналаас гадна тус зөвлөлийн байнгын гишүүн таван улс бүгд зөвшөөрсөн тохиолдолд хүчинтэй” гэсэн заалтын ардчилалд харш “таван гахай бүр ч илүү эрхтэй” гэх “байнгын гишүүн таван улс бүгд зөвшөөрсөн тохиолдолд хүчинтэй” гэсэн хэсгийг хасахаас энэ ажил эхлэх байх. Учир нь бид бус ирж буй цаг, үе ингэж шаардаж байгаа билээ.

Хамгийн сүүлд Лихтенштейн улсын оруулсан саналыг 60 орчим улс дэмжин өнгөрсөн сарын 26-нд НҮБ-ын бүх гишүүдийн чуулган авч хэлэлцэж Аюулгүй байдлын зөвлөлийн байнгын гишүүн улсын “вето” гэх хориг тавих хугацаагүй үйлчилдэг байсан эрхийг 10 хоногийн хугацаатай болгож өөрчлөв. Энэ нь гишүүн улс болгоны саналыг ялгаваргүйгээр авч хэлэлцдэг болж буй хэрэг бөгөөд татвар төлөгчдийн асар их мөнгийг үрдэг ч жирийн иргэдэд мэдэгдэх үр дүн өгдөггүй энэ байгууллагыг япончуудын шаардаж байгаа шиг бүрэн өөрчлөх, өөрчлөгдөж чадахгүй аваас татан буулгаж, чаддаг байгууллагыг нь шинээр байгуулах ажил эхэлсэн гэсэн үг.

BBC. CNN. REU­TERS. DW. NHK. TASS. Xinhua. Yonhap-гоос бэлтгэсэн Г.АМАРСАНАА

Жүжигчин, Холливүүдийн од Анжелина Жоли өнгөрсөн бямба гарагт Украины баруун хэсэгт орших Львов хотод очжээ. Улмаар дотуур байр, эмнэлгийн байгууллагад гэнэт зочилсон тухай Львов хотын бүс нутгийн цэргийн захиргааны дарга Максым Козыцкий мэдэгдсэн байна.

Тэрбээр “Анжелина Жоли Краматорскийн галт тэрэгний буудал дээр Оросын цэргийнхэн пуужингийн довтолгоонд өртөж хохирсон хүүхдүүдтэй уулзсан. Түүнийг зочилсонд хүүхдүүдийн сэтгэл маш их хөдөлсөн. Нэг охин хатагтай Жолид мөрөөдлөө хүртэл хэлсэн. Жоли мөн нүүлгэн шилжүүлсэн хүмүүс, хүмүүнлэгийн тусламж, зэвсгийн цэг болсон Львов дахь дотуур байранд зочилсон. Тэрбээр хүүхдүүдэд буцаж ирнэ гэж хэлсэн” гэжээ.

Түүнчлэн Украйны оршин суугчид тогтмол ирдэг Львовын төмөр замын вокзал дээр Жоли эрүүл мэндийн болон сэтгэлзүйн тусламж үзүүлж буй сайн дурын ажилтнуудтай ярилцсан байна.

Жоли бол НҮБ-ын дүрвэгсдийн асуудал эрхэлсэн тусгай элч боловч НҮБ-ын Дүрвэгсдийн асуудал эрхэлсэн дээд комиссарын газрын дэлхийн харилцааны албаны дарга Жун-а Гедини-Уильямс Жоли өөрийн биеэр тус бүс нутагт аялсан бөгөөд НҮБ-ын Дүрвэгсдийн асуудал эрхэлсэн комиссар энэ айлчлалд ямар ч оролцоогүй гэж мэдэгдсэн аж.

Бямба гаригийн үүрээр Жоли Львов дахь кофе шопоор зочилж байхдаа гэрэл зурагчдын дуранд өртжээ.

Эх сурвалж: CNN